ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 25.3.2020

JOIN(2020) 5 final

ΚΟΙΝΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία 2020-2024

1.Εισαγωγή

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) βασίζεται στην ισχυρή δέσμευση για την προαγωγή και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Η δέσμευση αυτή βρίσκεται στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων της, τόσο στο εσωτερικό της όσο και στις σχέσεις της με άλλες χώρες και περιφέρειες. Σύμφωνα με το στρατηγικό θεματολόγιο 2019-2024, που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, και τις πολιτικές κατευθύνσεις για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την περίοδο 2019-2024, η ΕΕ έχει στρατηγικό συμφέρον να ενισχύσει τον ηγετικό ρόλο της στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, με στόχο την επίτευξη απτών οφελών για τους ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Έχει σημειωθεί ήδη σημαντική πρόοδος. Μετά την έγκριση του στρατηγικού πλαισίου της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία το 2012 1 , καθώς και των δύο πρώτων σχεδίων δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία (2012-2014 και 2015-2019) 2 , τον διορισμό του πρώτου ειδικού εντεταλμένου της ΕΕ (ΕΕΕΕ) για τα ανθρώπινα δικαιώματα το 2012 και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου του 2019 για τη δημοκρατία 3 , η ΕΕ έχει επιδείξει μεγαλύτερο βαθμό συντονισμού, ενεργού δράσης, προβολής και αποτελεσματικότητας όσον αφορά την ανάληψη δεσμεύσεων έναντι τρίτων χωρών και τη συνεργασία της με αυτές, ενώ έχει ενισχυθεί παράλληλα η συμμετοχή της σε πολυμερές επίπεδο.

Σε ένα μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο, η ΕΕ έχει παραμείνει σταθερά προσηλωμένη στη δυναμική προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Οι νέες γεωπολιτικές αντιπαλότητες αναδεικνύουν ουσιαστικά τον ρόλο της ως αξιόπιστου και σταθερού εταίρου, καθώς και ως υπέρμαχου της πολυμερούς και βασιζόμενης σε κανόνες τάξης πραγμάτων. Συνολικά, η εικόνα όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία σε παγκόσμιο επίπεδο είναι σύνθετη: παρότι ότι έχουν σημειωθεί μεγάλα άλματα προόδου, πρέπει να αντιμετωπιστεί η οπισθοδρόμηση όσον αφορά τόσο την οικουμενικότητα και το αδιαίρετο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο και τη δημοκρατία. Από τεχνολογική άποψη, οδεύουμε προς ένα νέο πρότυπο, όπου οι ανθρώπινες ικανότητες ενισχύονται όλο και περισσότερο από μηχανές. Οι νέες τεχνολογίες (ιδίως η τεχνητή νοημοσύνη) βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, παρουσιάζοντας τόσο ευκαιρίες όσο και απειλές. Παράλληλα, τα ανθρώπινα δικαιώματα συνδέονται όλο και περισσότερο με τις παγκόσμιες περιβαλλοντικές προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή. Ως εκ τούτου, είναι πλέον η κατάλληλη στιγμή για την ΕΕ ώστε να διαμορφώσει ένα νέο γεωπολιτικό θεματολόγιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία.

Με βάση το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία για την περίοδο 2015-2019, είναι σημαντικό η μακροχρόνια δέσμευση της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία να μετουσιωθεί σε ένα ανανεωμένο επιχειρησιακό θεματολόγιο. Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι να προτείνει ένα νέο σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία. Καθορίζει φιλόδοξους στόχους και προτεραιότητες για την επόμενη πενταετία στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων και θα συμβάλει στην επίτευξη μιας ισχυρότερης Ευρώπης στον κόσμο. Το σχέδιο δράσης είναι μοναδικό υπό την έννοια ότι αποτελεί το μοναδικό μέσο του είδους του που αποσκοπεί στην προώθηση ενός βασιζόμενου σε αξίες θεματολογίου στη διεθνή σκηνή.

Παράλληλα με την παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος υποβάλλουν κοινή πρόταση στο Συμβούλιο, σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγραφος 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), βάσει της οποίας το Συμβούλιο απευθύνει σύσταση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τη λήψη απόφασης έγκρισης της ανακοίνωσης και του σχεδίου δράσης ως απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σχετικά με τα στρατηγικά συμφέροντα και τους στόχους της Ένωσης, κατά την έννοια του άρθρου 22 παράγραφος 1 της ΣΕΕ. Η εν λόγω απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα παράσχει στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να εγκρίνει ειδικές δράσεις εφαρμογής για το σχέδιο δράσης σύμφωνα με το άρθρο 31 παράγραφος 2 της ΣΕΕ.

2.Αύξηση των προκλήσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία: έκκληση για ανάληψη ηγετικού ρόλου από την ΕΕ

Τα τελευταία έτη η ΕΕ ενήργησε με πιο στρατηγικό τρόπο και χρησιμοποίησε το πολιτικό της κύρος και την εργαλειοθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα με αποτελεσματικότερο τρόπο για την αντιμετώπιση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προώθηση δημοκρατικών, ανθεκτικών και ειρηνικών κοινωνιών. Συνέβαλε στην επίτευξη σημαντικής προόδου σε χώρες και περιφέρειες όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα υφίσταντο πιέσεις, μέσω της ανάληψης καινοτόμων δεσμεύσεων και επενδύσεων στα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα, καθώς και μέσω της παροχής ισχυρής πολιτικής και χρηματοδοτικής στήριξης για την προστασία και την ενίσχυση της θέσης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της κοινωνίας των πολιτών και των παραγόντων των μέσων ενημέρωσης. Στα φόρουμ των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ΕΕ έχει διαδραματίσει ηγετικό ρόλο όσον αφορά την προώθηση ειδικών ανά χώρα ψηφισμάτων και θεματικών πρωτοβουλιών μέσω της δημιουργίας θεματικών διαπεριφερειακών συνασπισμών, π.χ. με τον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας. Η διαπεριφερειακή πρωτοβουλία «Θετικές ιστορίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα» έθεσε την ΕΕ στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών να αναδιατυπωθεί η αφήγηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα μέσω της προώθησης επιτυχημένων παραδειγμάτων.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ευρείες προκλήσεις. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία υφίστανται ισχυρές πιέσεις σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Οι θεμελιώδεις ελευθερίες, όπως η ελευθερία του λόγου ή του συνέρχεσθαι και η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, απειλούνται επίσης όλο και περισσότερο. Ο αντίκτυπος συστημικών προσπαθειών για υπονόμευση του κράτους δικαίου, περιορισμό της συμμετοχής στα κοινά και του πολιτικού χώρου και αποδυνάμωση της πολυμερούς και βασιζόμενης σε κανόνες τάξης πραγμάτων επιδεινώθηκε λόγω της εγκατάλειψης της ενεργού προαγωγής και προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αξιών από ορισμένους παραδοσιακούς εταίρους της ΕΕ. Αυτό καταδεικνύεται από διάφορες τάσεις, μεταξύ των οποίων και οι ακόλουθες:

·συρρίκνωση του χώρου για την κοινωνία των πολιτών·

·αποδυνάμωση του κράτος δικαίου·

·αυξανόμενες απειλές για την ακεραιότητα των εκλογών και των δημοκρατικών διαδικασιών·

·εντεινόμενος εκφοβισμός δημοσιογράφων και απειλές για τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης·

·αυξανόμενη βία και εκφοβισμός των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (την τελευταία τριετία αναφέρθηκαν περισσότερες από 2 600 επιθέσεις)·

·ευρέως διαδεδομένη ατιμωρησία για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιθέσεις κατά του ρόλου του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου·

·παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων, μεταξύ άλλων στη Συρία, την Υεμένη και το Νότιο Σουδάν·

·αυξανόμενη εναντίωση στα δικαιώματα των γυναικών και στην ισότητα των φύλων· και

·συνεχείς παραβιάσεις των εργασιακών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής εργασίας.

Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή δημιουργεί άμεσες νέες ευκαιρίες και προκλήσεις. Οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να προαγάγουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον εκδημοκρατισμό με τις εξής ενέργειες: διευκόλυνση της συμμετοχής του κοινού, αύξηση της λογοδοσίας των κυβερνήσεων καθιστώντας εφικτή την παρακολούθηση και την καταγραφή παραβιάσεων και καταπατήσεων, παροχή στήριξης στον αναδυόμενο διαδικτυακό ακτιβισμό, ευαισθητοποίηση και πρόσβαση στην εκπαίδευση και την πληροφόρηση, διευκόλυνση της οικονομικής και κοινωνικής ένταξης και της πρόσβασης σε ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες. Ωστόσο, μπορούν επίσης να υποστηρίξουν καταχρηστικούς και παράνομους περιορισμούς της κυκλοφορίας και του λόγου. Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται για τη διοχέτευση στοχευμένης παραπληροφόρησης και ρητορικής μίσους που συχνά παραβιάζουν την ιδιωτική ζωή και υπονομεύουν τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η κατάχρηση των νέων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, ενέχει τον κίνδυνο αυξημένης παρακολούθησης, ελέγχου και καταστολής. Σε ορισμένες χώρες, η μαζική παρακολούθηση των πολιτών αποτελεί πραγματικότητα. Δεδομένα και αλγόριθμοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εισαγωγή διακρίσεων, συνειδητά ή ασυνείδητα, σε βάρος ατόμων και ομάδων, με αποτέλεσμα την ενίσχυση των κοινωνικών προκαταλήψεων.

Η άλλη βασική μετάβαση καθοδηγείται από τις παγκόσμιες περιβαλλοντικές προκλήσεις, όπως η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η ρύπανση και η κλιματική αλλαγή. Η σύνδεση μεταξύ αυτών των προκλήσεων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθίσταται σαφέστερη. Οι νέοι κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί. Η κοινωνία των πολιτών και οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον τομέα του περιβάλλοντος διαδραματίζουν καίριο ρόλο όσον αφορά την καταγγελία παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη διατύπωση εκκλήσεων για την ανάληψη δράσης με σκοπό την προστασία του πλανήτη και του κλίματος. Η οικοδόμηση ενός βιώσιμου μέλλοντος από περιβαλλοντική άποψη αποτελεί βασικό στόχο, ο οποίος διαπερνά τα παραδοσιακά όρια τόσο μεταξύ της οικονομίας και της ασφάλειας όσο και μεταξύ των διαστάσεων της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής. Οι αρνητικές επιπτώσεις της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής απειλούν και μπορούν να πολλαπλασιάσουν τις προκλήσεις για ευρύ φάσμα δικαιωμάτων: στην υγεία, στη διατροφή, στο νερό, στην εκπαίδευση, ακόμη και στην ίδια τη ζωή.

Παράλληλα, οι συγκρούσεις είναι πλέον βαθύτερες και έχουν ανακύψει νέοι κίνδυνοι. Οι συγκρούσεις και η αστάθεια απειλούν τα μέσα διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη, και ο κόσμος βιώνει τα υψηλότερα επίπεδα εκτοπισμένων ατόμων που έχουν ποτέ σημειωθεί. Η επένδυση στα ανθρώπινα δικαιώματα, στη δημοκρατία και στο κράτος δικαίου αποτελεί τον βέλτιστο τρόπο για την αποφυγή κρίσεων στην κοινωνία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο των προσπαθειών της ΕΕ για την πρόληψη συγκρούσεων και την επίλυση κρίσεων. Οι καταστάσεις κρίσης θέτουν ιδιαίτερες προκλήσεις για την αποτελεσματική άσκηση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δοκιμάζουν τη λειτουργία των δημοκρατιών μας. Παραδείγματα όπως η εκδήλωση της πανδημίας COVID-19, καταδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη για συντονισμένη παγκόσμια δράση και αλληλεγγύη.

Αυτό σημαίνει έγκαιρη ανάληψη δεσμεύσεων για την αντιμετώπιση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την υποστήριξη της δημοκρατίας, μεταξύ άλλων μέσω της διαμεσολάβησης και της πρόληψης της εκλογικής βίας. Η ανανεωμένη εστίαση στα ανθρώπινα δικαιώματα και στη δημοκρατία θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα του κράτους και της κοινωνίας. Ο σκοπός της ασφάλειας εξυπηρετείται καλύτερα όταν διασφαλίζονται τόσο τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα όσο και τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. Δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη ασφάλεια χωρίς ανθρώπινα δικαιώματα για όλους. Ως εκ τούτου, η διασφάλιση της λογοδοσίας και η καταπολέμηση της ατιμωρησίας έχουν καίρια σημασία.

Το θεματολόγιο για το 2030 και οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών αποτελούν εξαιρετική ευκαιρία για να εξασφαλιστεί ότι η δέσμευση υπέρ της ένταξης θα συμβάλει στην προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας σε παγκόσμια κλίμακα. Η δέσμευση «δεν θα μείνει κανείς στο περιθώριο» συνιστά έκκληση για την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους, χωρίς διακρίσεις για οποιονδήποτε λόγο. Σε μια περίοδο αυξανόμενης ανισότητας —όπου οι οικονομικές διαφορές καθίστανται πολιτικά παγιωμένες και κοινωνικά διχαστικές— η πρόκληση αυτή εντείνεται σε πρωτοφανή βαθμό.

3.Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον: νέο σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία

Στο νέο σχέδιο δράσης θα καθοριστούν φιλόδοξοι στόχοι της ΕΕ και θα προσδιοριστούν προτεραιότητες δράσης γύρω από πέντε αλληλένδετους και αλληλοενισχυόμενους άξονες δράσης:

I.Προστασία και ενίσχυση της θέσης των ατόμων

II.Οικοδόμηση ανθεκτικών και δημοκρατικών κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς

III.Προώθηση ενός παγκόσμιου συστήματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία

IV.Νέες τεχνολογίες: αξιοποίηση των ευκαιριών και αντιμετώπιση των προκλήσεων και

V.Επίτευξη αποτελεσμάτων μέσω της συνεργασίας

Αυτοί οι πέντε άξονες δράσης θα αναπτυχθούν στο νέο σχέδιο δράσης για την παροχή στρατηγικών, γενικών κατευθύνσεων. Το σχέδιο δράσης θα θέσει το πλαίσιο για τις αντιπροσωπείες και τα γραφεία της ΕΕ, από κοινού με τις πρεσβείες των κρατών μελών, για τον καθορισμό των ειδικών επιχειρησιακών μέτρων σε εθνικό, περιφερειακό και πολυμερές επίπεδο, λαμβανομένων υπόψη των τοπικών συνθηκών και ιδιαιτεροτήτων.

Προκειμένου να ανταποκριθεί σε αυτούς τους πέντε νέους άξονες δράσης, η ΕΕ θα αξιοποιήσει το ευρύ φάσμα πολιτικών και εργαλείων που έχει στη διάθεσή της για την προαγωγή και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Μεταξύ των εν λόγω πολιτικών και εργαλείων συγκαταλέγονται εκστρατείες δημόσιας διπλωματίας και επικοινωνίας, δηλώσεις και διακηρύξεις της ΕΕ, καθώς και θεματικά και ειδικά ανά χώρα ψηφίσματα στο πλαίσιο πολυμερών φόρουμ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Περιλαμβάνονται επίσης πιο διακριτικά εργαλεία διπλωματίας, όπως διαβήματα, πολιτικοί διάλογοι και τακτικοί διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και ο διάλογος τομεακής πολιτικής. Με την πάροδο των ετών, οι διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα με αυξανόμενο αριθμό χωρών έχουν αποδειχθεί βασικό εργαλείο για την προώθηση του θεματολογίου της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο των ευρύτερων πολιτικών της σχέσεων.

Σε αυτόν τον νέο κόσμο, η ενημέρωση σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι υψίστης σημασίας. Παρότι η άσκηση ηχηρής κριτικής κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξακολουθεί να είναι απαραίτητη, εξίσου ουσιώδης είναι και η διαμόρφωση ενός θετικού πλαισίου τόσο σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα όσο και γύρω από αυτά. Σε ένα πολωμένο περιβάλλον πληροφοριών, όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν ολοένα σημαντικότερο ρόλο, το εγχείρημα αυτό απαιτεί ενοποιημένες προσπάθειες.

Στο νέο σχέδιο δράσης θα αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες που προσφέρει το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ), ιδίως όσον αφορά τη χρήση μεγαλύτερης ευελιξίας για τη διασφάλιση συνοχής μεταξύ της συνεργασίας ανά χώρα και της στήριξης των οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Η ΕΕ θα πρέπει να ανταποκριθεί σε περιπτώσεις αιφνίδιας βελτίωσης ή επιδείνωσης στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας ανάλογα με την κλίμακα και την ισορροπία της στήριξης που παρέχει σε κρατικούς οργανισμούς και στην κοινωνία των πολιτών.

Το σχέδιο δράσης θα επιδιώξει κυρίως την ενίσχυση της συνοχής και την εξάλειψη των στεγανών μεταξύ των τομέων της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής. Η ΕΕ θα εντείνει τις προσπάθειές της για την ενσωμάτωση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου σε όλους τους τομείς της εξωτερικής δράσης. Για παράδειγμα, θα ενισχυθούν οι συνέργειες μεταξύ των πολιτικών για το εμπόριο και τα ανθρώπινα δικαιώματα, με βάση τις εργασίες στο πλαίσιο των ρυθμίσεων της ΕΕ για τις εμπορικές προτιμήσεις. Τα ανθρώπινα δικαιώματα θα ενσωματωθούν επίσης στις εσωτερικές πολιτικές, ιδίως στους τομείς προτεραιότητας βάσει της Πράσινης Συμφωνίας, όπως το περιβάλλον, καθώς και στους τομείς της μετανάστευσης και της ασφάλειας, ενώ η προσέγγιση της ανάπτυξης «με βάση τα δικαιώματα» θα επεκταθεί και σε άλλους τομείς της εξωτερικής πολιτικής.

Η ΕΕ θα επιδιώξει να καταστεί ταχύτερος και αποτελεσματικότερος παράγοντας για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε επίπεδο χωρών, όπου αυτό έχει τη μεγαλύτερη σημασία. Το νέο σχέδιο δράσης θα επιδιώξει την ενίσχυση της θέσης των επιτόπιων φορέων. Στο πλαίσιο αυτό, οι επικεφαλής των αντιπροσωπειών της ΕΕ έχουν να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο ως φορείς προώθησης και διευκόλυνσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, και αυτό θα αναπτυχθεί περαιτέρω. Η κοινωνία των πολιτών εξακολουθεί να αποτελεί βασικό εταίρο για την επίτευξη βιώσιμων αλλαγών και για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της προόδου.

Για την αποτελεσματική εφαρμογή του σχεδίου δράσης θα απαιτηθεί η υιοθέτηση μιας πιο συντονισμένης προσέγγισης, μεταξύ άλλων και με τα κράτη μέλη, η οποία θα ενισχύσει τη συνοχή και τον αντίκτυπο της δέσμευσης της ΕΕ σε όλα τα επίπεδα και σε όλα τα μέσα και τις πολιτικές. Σύμφωνα με την εντολή του, ο ειδικός εντεταλμένος της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα παραμείνει βασικός πολιτικός παράγοντας και θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην καθοδήγηση της δυναμικής εφαρμογής του σχεδίου δράσης προκειμένου να επιτευχθεί βιώσιμη πρόοδος.

(1)

  https://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/EN/foraff/131181.pdf .

(2)

      https://eeas.europa.eu/sites/eeas/files/eu_action_plan_on_human_rights_and_democracy_en_0.pdf  

(3)

  https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-12836-2019-INIT/el/pdf .

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 25.3.2020

JOIN(2020) 5 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

στην

ΚΟΙΝΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία 2020-2024

I.Προστασία και ενίσχυση της θέσης των ατόμων

Προστασία και ενίσχυση της θέσης των ατόμων σημαίνει ότι διασφαλίζεται ότι κάθε άτομο μπορεί να ασκεί πλήρως τα ατομικά και πολιτικά του δικαιώματα, καθώς και τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά του δικαιώματα. Η ενίσχυση της θέσης όλων των πολιτών («δεν θα μείνει κανείς στο περιθώριο») περιλαμβάνει την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους ως ισότιμων και ενεργών μελών της κοινωνίας. Το κράτος δικαίου αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνικής συνοχής, της αλληλεγγύης και της εμπιστοσύνης, τόσο μεταξύ του κράτους και των πολιτών, όσο και μεταξύ των πολιτών.

ØΜέσα εφαρμογής: πολιτικοί διάλογοι· διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα· διάλογοι τομεακής πολιτικής, αποστολές παρακολούθησης του ΣΓΠ+ / «όλα εκτός από όπλα» (ΟΕΟ)· χρήση των σχετικών κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα με ειδικά εργαλεία για την επίτευξη θεματικών στόχων· αποφάσεις του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών και της τρίτης επιτροπής της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (ΓΣΗΕ)· θεματικά και γεωγραφικά μέσα χρηματοδότησης (σχετικά προγράμματα και έργα)· άμεση υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· παρακολούθηση δικών· υποστήριξη της κύρωσης και εφαρμογής των σχετικών συμβάσεων των Ηνωμένων Εθνών και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ), καθώς και των προαιρετικών πρωτοκόλλων τους· δηλώσεις σχετικά με καταπατήσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· δημόσια διπλωματία και στοχευμένες εκστρατείες, διασκέψεις και άλλες εκδηλώσεις· διάλογος με την κοινωνία των πολιτών και άλλους μη κρατικούς φορείς.

A.Προστασία των πολιτών, εξάλειψη των ανισοτήτων, των διακρίσεων και του αποκλεισμού

·Ενέργειες για την κατάργηση της θανατικής ποινής ανά τον κόσμο. Σε χώρες στις οποίες εξακολουθεί να επιβάλλεται η θανατική ποινή, έμφαση στην τήρηση ελάχιστων προτύπων και προσπάθειες για την αναστολή των εκτελέσεων ως πρώτο βήμα προς την κατάργηση της θανατικής ποινής.

·Εντατικές ενέργειες για την εξάλειψη των βασανιστηρίων παγκοσμίως με μέτρα πρόληψης, απαγόρευσης, λογοδοσίας και έννομης προστασίας των θυμάτων, μεταξύ άλλων μέσω της προώθησης της Παγκόσμιας Συμμαχίας για την καταπολέμηση του εμπορίου ειδών που χρησιμοποιούνται για βασανιστήρια.

·Υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των νόμιμων εκπροσώπων τους και συνεκτίμηση των επιπτώσεων του έργου τους στις οικογένειές τους. Ενέργειες με στόχο να διασφαλιστεί η θετική αναγνώριση του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Προβολή μεμονωμένων υποθέσεων που αφορούν, μεταξύ άλλων, δικαιώματα εγγείου ιδιοκτησίας, εργασιακά δικαιώματα, φυσικούς πόρους, περιβαλλοντικά ζητήματα, την κλιματική αλλαγή, καθώς και υποθέσεων που προκύπτουν από καταχρηστικές εταιρικές πρακτικές.

·Κλιμάκωση της δράσης για την καταπολέμηση όλων των μορφών διακρίσεων, μεταξύ άλλων για λόγους φύλου, φυλής, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών ή άλλων φρονημάτων, αναπηρίας, ηλικίας, γενετήσιου προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, και συνέχιση της έκκλησης προς όλα τα κράτη να σέβονται, να προστατεύουν και να διασφαλίζουν την εκπλήρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών, εθνοτικών, θρησκευτικών και γλωσσικών μειονοτήτων.

·Υποστήριξη της εξάλειψης, της πρόληψης και της προστασίας από τη σεξουαλική και την έμφυλη βία, περιλαμβανομένων επιβλαβών προτύπων και πρακτικών, όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, η παιδοκτονία με θύματα κορίτσια, οι γάμοι ανηλίκων, οι πρόωροι και καταναγκαστικοί γάμοι και οι διακρίσεις. Ενθάρρυνση της ταχείας κύρωσης και εφαρμογής της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (σύμβαση της Κωνσταντινούπολης).

·Εργασίες για την πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή της πλατφόρμας δράσης του Πεκίνου και του προγράμματος δράσης της Διεθνούς Διάσκεψης για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη 2 , καθώς και των αποτελεσμάτων των διασκέψεων αναθεώρησής τους, και διατήρηση της προσήλωσης στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και στα συναφή δικαιώματα στο πλαίσιο αυτό.

·Κλιμάκωση της δράσης για την πρόληψη και την καταπολέμηση όλων των μορφών διακρίσεων σε βάρος λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, διεμφυλικών και μεσοφυλικών (ΛΟΑΔΜ) ατόμων, συμπεριλαμβανομένης της βίας κατά ΛΟΑΔΜ ατόμων και της ρητορικής μίσους.

·Προώθηση μέτρων για την πρόληψη, την καταπολέμηση και την αντιμετώπιση όλων των μορφών βίας κατά των παιδιών. Παροχή συνδρομής στις χώρες εταίρους για την ανάπτυξη και την ενίσχυση συστημάτων προστασίας του παιδιού. Υποστήριξη της ανάπτυξης ποιοτικής εναλλακτικής φροντίδας και της μετάβασης από την ιδρυματική φροντίδα στην παροχή ποιοτικής φροντίδας σε επίπεδο οικογένειας και τοπικής κοινότητας για τα παιδιά που στερούνται γονικής φροντίδας.

·Μέριμνα για την παροχή της ειδικής προστασίας που δικαιούνται οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, τα εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα και οι ανιθαγενείς. Υποστήριξη της λήψης μέτρων για τη βελτίωση της ένταξης, της κοινωνικής συνοχής και της πρόσβασης σε ποιοτικές βασικές υπηρεσίες.

·Προώθηση μέτρων για να αντιμετωπιστεί ο υψηλός κίνδυνος εκδήλωσης σοβαρών επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή και την απώλεια βιοποικιλότητας κατά την άσκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως τα δικαιώματα στη ζωή, την υγεία, το νερό, τα τρόφιμα, τη στέγαση και ένα ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης, καθώς και από τη δεινή κατάσταση των ατόμων που εκτοπίζονται λόγω της κλιματικής αλλαγής.

·Υποστήριξη μιας βασιζόμενης στα ανθρώπινα δικαιώματα προσέγγισης όσον αφορά τη διακυβέρνηση της μετανάστευσης και ενίσχυση της ικανότητας εφαρμογής της εν λόγω προσέγγισης από τα κράτη, την κοινωνία των πολιτών και τους εταίρους των Ηνωμένων Εθνών.

B.Ενίσχυση της θέσης των ατόμων

·Υποστήριξη των κρατικών αρχών για την παροχή νομικής ταυτότητας σε όλους, ιδίως όσον αφορά τη διασφάλιση της καθολικής καταχώρισης των γεννήσεων.

·Διασφάλιση της ουσιαστικής συμμετοχής των παιδιών και των νέων στη λήψη αποφάσεων που τους επηρεάζουν σε όλα τα επίπεδα, μεταξύ άλλων στη διαδικασία χάραξης και στην εφαρμογή των πολιτικών της ΕΕ.

·Προώθηση της κύρωσης και εφαρμογής της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες από τις χώρες εταίρους. Συμβολή στην πρόληψη και την εξάλειψη συμπεριφορικών, θεσμικών και περιβαλλοντικών εμποδίων. Εξασφάλιση της προσβασιμότητας στις υποδομές, τις μεταφορές και τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) και διασφάλιση της παροχής υπηρεσιών χωρίς αποκλεισμούς, π.χ. στους τομείς της εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης, της δικαιοσύνης και της απασχόλησης.

·Υποστήριξη των αυτόχθονων πληθυσμών μέσω της προώθησης της συμμετοχής τους σε σχετικές διαδικασίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανάπτυξη, καθώς και μέσω της τήρησης της αρχής της ελεύθερης, εκ των προτέρων και κατόπιν ενημέρωσης συναίνεσης σε όλες τις αποφάσεις που τους αφορούν.

Γ.    Προώθηση των θεμελιωδών ελευθεριών και ενίσχυση του πολιτειακού και πολιτικού χώρου

·Προώθηση ενός ασφαλούς και ευνοϊκού περιβάλλοντος για την κοινωνία των πολιτών ως αυτόνομων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της μακροπρόθεσμης στρατηγικής υποστήριξης της ανάπτυξης ικανοτήτων και της ουσιαστικής συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.

·Ανάπτυξη εργαλείων για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση πρώιμων ενδείξεων συρρίκνωσης του πολιτειακού χώρου και του χώρου για την κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ψηφιακών τεχνολογιών και μέτρων καταπολέμησης της τρομοκρατίας, με την αξιοποίηση βέλτιστων πρακτικών και την υποστήριξη των προσπαθειών για την αντιμετώπιση της εν λόγω συρρίκνωσης, καθώς και εργαλείων για την παρακολούθηση των ευκαιριών διεύρυνσης του πολιτειακού χώρου.

·Προστασία της ελευθερίας της έκφρασης, καθώς και της ελευθερίας και της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης, εντός και εκτός διαδικτύου. Αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού και ενθάρρυνση του δημόσιου διαλόγου σχετικά με δράσεις για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.

·Συμβολή στην ασφάλεια και την προστασία των δημοσιογράφων μέσω της καταδίκης επιθέσεων. Διασφάλιση της παροχής βοήθειας σε άτομα που αποτελούν αντικείμενο εκφοβισμού ή απειλών μέσω των μηχανισμών της ΕΕ για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Υποστήριξη πρωτοβουλιών των μέσων ενημέρωσης και έκκληση προς τις κρατικές αρχές για την πρόληψη και την καταδίκη της βίας αυτού του είδους, καθώς και για τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων για τον τερματισμό της ατιμωρησίας.

·Πρόληψη και ανάληψη δράσης κατά παραβιάσεων της ελευθερίας του συνέρχεσθαι ειρηνικώς και του συνεταιρίζεσθαι, μεταξύ άλλων όταν επηρεάζονται οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και εργαζόμενοι και εργοδότες.

·Ενθάρρυνση του διαλόγου και της ειρηνικής επίλυσης πολιτικών κρίσεων και μαζικών διαδηλώσεων σύμφωνα με τα πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ανάπτυξη της ικανότητας ανταπόκρισης της κοινωνίας των πολιτών και των πολιτικών παραγόντων σε παράπονα που εκφράζονται από αυθόρμητα κινήματα πολιτών.

·Προσέγγιση των θρησκευτικών φορέων και των παραγόντων θρησκευτικής πίστης και αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο μπορούν να συμμετάσχουν στην αποκατάσταση της ειρήνης, σε διαθρησκευτικές πρωτοβουλίες, στη συμφιλίωση και στη διαμεσολάβηση, και αναζήτηση συνεργειών με τρέχουσες πρωτοβουλίες των Ηνωμένων Εθνών.

·Υποστήριξη δράσης για την προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της αυτονομίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, καθώς και της ικανότητάς τους να παρέχουν ηλεκτρονικά και εξ αποστάσεως προγράμματα εκπαίδευσης σε άτομα.

Δ.    Υποστήριξη του κράτους δικαίου και της χρηστής απονομής δικαιοσύνης

·Προαγωγή του κράτους δικαίου στις χώρες εταίρους και προώθηση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη για την εξασφάλιση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά την απονομή της δικαιοσύνης.

·Βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη και τη νομική συνδρομή, συμπεριλαμβανομένου του ευεργετήματος της πενίας, με έμφαση στα άτομα που βρίσκονται στην πλέον ευάλωτη κατάσταση, μεταξύ άλλων μέσω των ψηφιακών τεχνολογιών.

·Υποστήριξη της θέσπισης μηχανισμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών ως μέσου για τη μείωση των νομικών, πρακτικών και άλλων εμποδίων στη δικαιοσύνη για τα θύματα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

·Υποστήριξη της ανάπτυξης φιλικών προς τα παιδιά συστημάτων δικαιοσύνης για όλα τα παιδιά που έρχονται σε επαφή με τον νόμο και στερούνται της ελευθερίας τους.

·Υποστήριξη της βελτίωσης, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, των συνθηκών κράτησης και της μεταχείρισης των ατόμων που στερούνται την ελευθερία τους.

Ε.    Γεφύρωση του χάσματος λογοδοσίας, καταπολέμηση της ατιμωρησίας και υποστήριξη της μεταβατικής δικαιοσύνης

·Ανάπτυξη ενός νέου οριζόντιου ενωσιακού καθεστώτος κυρώσεων στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την αντιμετώπιση σοβαρών παραβιάσεων και καταπατήσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως.

·Ανάπτυξη ενωσιακών προσεγγίσεων για τη διασφάλιση της λογοδοσίας, ιδίως σχετικά με σοβαρές παραβιάσεις και καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέσω της συνένωσης των εθνικών και διεθνών προσπαθειών και βάσει των πολιτικών της ΕΕ, π.χ. όσον αφορά τα παιδιά και τις ένοπλες συγκρούσεις, τους επιζώντες σεξουαλικής βίας που συνδέεται με συγκρούσεις, τη μεταβατική δικαιοσύνη, την καταπολέμηση των βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

·Υποστήριξη πρωτοβουλιών εντός των χωρών που αποσκοπούν στην καταπολέμηση της ατιμωρησίας για παραβιάσεις και καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υποστήριξη των διαδικασιών μεταβατικής δικαιοσύνης, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση των δεσμών με τα Ηνωμένα Έθνη.

·Προώθηση της συνεχούς πολιτικής δέσμευσης όσον αφορά την ευθύνη προστασίας (R2P), καθώς και της θέσης της σε εφαρμογή, μέσω της διευκόλυνσης του διαλόγου και της ανάληψης δεσμεύσεων στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και μέσω της εφαρμογής της έννοιας αυτής ως αναλυτικού εργαλείου σε συγκεκριμένες καταστάσεις χωρών 3 .

·Καταπολέμηση της ατιμωρησίας για όλους τους δράστες που εμπλέκονται σε εμπορία ανθρώπων, με σκοπό την πρόληψη και την πλήρη εξάλειψή της. Παροχή συνδρομής και προστασίας στα θύματα, ιδίως σε γυναίκες και παιδιά.

ΣΤ.    Ενίσχυση των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και εργασιακών δικαιωμάτων

·Ενίσχυση της σύνδεσης μεταξύ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής, στην εξωτερική δράση της ΕΕ. Υποστήριξη δραστηριοτήτων για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος στα ανθρώπινα δικαιώματα.

·Αποτελεσματική ενσωμάτωση των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και εργασιακών δικαιωμάτων στους διαλόγους της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα με τις χώρες εταίρους, με την εξασφάλιση παράλληλα συνεργειών μέσω άλλων διαβουλεύσεων και αποστολών παρακολούθησης του ΣΓΠ+/ΟΕΟ.

·Προώθηση μιας πολιτικής μηδενικής ανοχής στην παιδική εργασία και της εξάλειψης της αναγκαστικής εργασίας, μεταξύ άλλων μέσω της υποστήριξης συμπράξεων σε όλα τα επίπεδα, των εργασιακών δικαιωμάτων στις εμπορικές σχέσεις της ΕΕ, της προώθησης της δέουσας επιμέλειας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και των προσπαθειών για την προώθηση της κύρωσης του πρωτοκόλλου της ΔΟΕ σχετικά με την αναγκαστική εργασία.

·Υποστήριξη του ρόλου των δημόσιων αρχών στην υιοθέτηση και τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς που αποσκοπούν στην εξασφάλιση ασφαλούς, καθαρού, υγιούς και βιώσιμου περιβάλλοντος, μεταξύ άλλων μέσω της προώθησης της χρηστής διακυβέρνησης στον τομέα της διαχείρισης των φυσικών πόρων και του κράτους δικαίου, της πρόσβασης σε πληροφορίες, της συμμετοχής του κοινού στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και της πρόσβασης στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά και κλιματικά ζητήματα.

·Παροχή συνδρομής στις κρατικές αρχές για την ανάπτυξη και την εφαρμογή νόμων, κανονισμών και πολιτικών που προασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα στους τομείς των τροφίμων, της γης, των φυσικών πόρων, της στέγασης και της ιδιοκτησίας.

·Υποστήριξη της καθολικής πρόσβασης σε ασφαλές πόσιμο νερό και σύστημα αποχέτευσης και ανάδειξη της διάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αυτούς τους τομείς.

·Περιορισμός των ανισοτήτων με την προώθηση της πρόσβασης χωρίς διακρίσεις σε κοινωνικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της ποιοτικής και οικονομικά προσιτής υγειονομικής περίθαλψης και εκπαίδευσης (και με ηλεκτρονικά μέσα), και ανάπτυξη της ικανότητας των επαγγελματιών του κλάδου να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών, των ανδρών, των ατόμων ΛΟΑΔΜ, των παιδιών, των ατόμων με αναπηρία, των μεταναστών, των προσφύγων και των ατόμων που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση.

·Προώθηση της ισότιμης πρόσβασης σε προληπτική υγειονομική περίθαλψη και του δικαιώματος λήψης ιατρικής περίθαλψης ανά πάσα στιγμή και ιδίως σε περιόδους κρίσης.

·Προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας και της μελλοντικής εργασίας με επίκεντρο τον άνθρωπο, μέσω μιας επικαιροποιημένης προσέγγισης της ΕΕ για την εξασφάλιση του σεβασμού των θεμελιωδών αρχών και δικαιωμάτων στην εργασία, του δικαιώματος σε ασφαλείς και υγιεινές συνθήκες εργασίας, καθώς και ενός κόσμου εργασίας χωρίς βία και παρενόχληση. Προώθηση του κοινωνικού διαλόγου, καθώς και της κύρωσης και της αποτελεσματικής εφαρμογής των σχετικών συμβάσεων και πρωτοκόλλων της ΔΟΕ. Ενίσχυση της υπεύθυνης διαχείρισης στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και της πρόσβασης στην κοινωνική προστασία.

·Βελτίωση των συνθηκών εργασίας των διακινούμενων εργαζομένων, μεταξύ άλλων με την εξάλειψη όλων των μορφών αναγκαστικής εργασίας και εκμετάλλευσης. Παροχή στους διακινούμενους εργαζομένους, ιδίως στις γυναίκες, και στις κοινότητές τους, της δυνατότητας να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους, να προβαίνουν σε καταγγελίες, να προσφεύγουν στη δικαιοσύνη και να διοργανώνουν δράσεις προώθησης.

II.Οικοδόμηση ανθεκτικών και δημοκρατικών κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς

Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί ουσιώδες στοιχείο των ανθεκτικών και δημοκρατικών κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς. Οι εν λόγω κοινωνίες στηρίζονται σε ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, υπεύθυνα θεσμικά όργανα, αντιπροσωπευτικά κοινοβούλια και ενεργούς πολίτες, παρέχοντας παράλληλα ένα ασφαλές και ευνοϊκό περιβάλλον για την κοινωνία των πολιτών και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης ώστε να εκφράζουν ανησυχίες, να ασκούν επιρροή στη χάραξη πολιτικών, να παρακολουθούν τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και να τους καθιστούν υπόλογους.

ØΜέσα εφαρμογής: πολιτικοί διάλογοι· διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα· αποστολές παρατηρητών εκλογών και μετέπειτα παρακολούθηση· μη στρατιωτικές και στρατιωτικές αποστολές στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ)· στοχευμένη κατάρτιση για τους υπαλλήλους της ΕΕ στις αντιπροσωπείες· χρήση των σχετικών κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα με ειδικά εργαλεία για την επίτευξη θεματικών στόχων· θεματικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών και της τρίτης επιτροπής της ΓΣΗΕ· θεματικά και γεωγραφικά μέσα χρηματοδότησης (σχετικά προγράμματα και έργα)· υποστήριξη της κύρωσης και εφαρμογής των σχετικών συμβάσεων των Ηνωμένων Εθνών και των προαιρετικών πρωτοκόλλων τους· δηλώσεις σχετικά με καταπατήσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· δημόσια διπλωματία και στοχευμένες εκστρατείες, διασκέψεις και άλλες εκδηλώσεις· διάλογος με την κοινωνία των πολιτών και άλλους μη κρατικούς φορείς.

A.Ενίσχυση δημοκρατικών, υπεύθυνων και διαφανών θεσμών

·Υποστήριξη της διάκρισης των εξουσιών, της ανεξαρτησίας και της αμεροληψίας του δικαστικού σώματος, της αποτελεσματικότητας, της ποιότητας και της λογοδοσίας του δικαστικού συστήματος και των συνταγματικών διασφαλίσεων στις χώρες εταίρους.

·Βελτίωση της ακεραιότητας των εκλογικών διαδικασιών μέσω της υποστήριξης της ανεξάρτητης εθνικής εκλογικής παρατήρησης και των οικείων περιφερειακών και διεθνών δικτύων, καθώς και μέσω της ενίσχυσης της ικανότητας των φορέων διαχείρισης εκλογών και των δημόσιων διοικήσεων.

·Συνέχεια στις συστάσεις των αποστολών εκλογικών παρατηρητών της ΕΕ και του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), με τη χρήση τόσο πολιτικών εργαλείων όσο και εργαλείων συνεργασίας. Προώθηση κοινής προσέγγισης παρακολούθησης εντός της διεθνούς κοινότητας παρατηρητών, ιδίως με την Αφρικανική Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη.

·Ανάπτυξη και βελτιστοποίηση της μεθοδολογίας παρατήρησης εκλογών για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων ψηφιακών τεχνολογιών κατά τη διάρκεια των προεκλογικών εκστρατειών βάσει διεθνών προτύπων, με σκοπό τη διασφάλιση της ετοιμότητας και την αποτροπή προσπαθειών εκλογικής νοθείας.

·Υποστήριξη της ανάπτυξης πλαισίων πολιτικής που εφαρμόζουν κανόνες εκτός διαδικτύου για τις εκλογές και τις δημοκρατικές διαδικασίες στο διαδικτυακό πλαίσιο και συμβολή στην ανάπτυξη ικανοτήτων για την εφαρμογή τους. Αξιοποίηση των προσπαθειών της ίδιας της ΕΕ στο πλαίσιο αυτό, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου δράσης κατά της παραπληροφόρησης 4 , της δέσμης μέτρων της Επιτροπής για τις εκλογές 5 , του κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση 6 και του επικείμενου Ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης για τη δημοκρατία.

·Παροχή ολοκληρωμένης βοήθειας για την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς μέσω της υποστήριξης της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης, της θέσπισης αποτελεσματικών στρατηγικών και νομικών πλαισίων για την καταπολέμηση της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, των εξειδικευμένων φορέων, των κοινοβουλίων, των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και μέσω της κατάρτισης κατευθυντήριων γραμμών για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Υποστήριξη της κύρωσης και της εφαρμογής της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά της διαφθοράς.

·Παροχή στήριξης στα κοινοβουλευτικά θεσμικά όργανα για την αύξηση της ικανότητάς τους να ασκούν τα εποπτικά, νομοθετικά και δημοσιονομικά τους καθήκοντα, μεταξύ άλλων μέσω ανταλλαγών μεταξύ ομοτίμων.

·Στήριξη πρωτοβουλιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία στον δημόσιο τομέα, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό την εμπιστοσύνη του κοινού στις κυβερνήσεις.

B.Προώθηση της χωρίς αποκλεισμούς, συμμετοχικής και αντιπροσωπευτικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων που ανταποκρίνεται στις εκάστοτε ανάγκες

·Αύξηση της ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών και των νέων, σε όλη την πολυμορφία τους, σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, μεταξύ άλλων μέσω της προώθησης της ένταξής τους στους καταλόγους πολιτικών κομμάτων σε εκλόγιμες θέσεις και της ανάπτυξης των ικανοτήτων των υποψηφίων.

·Αύξηση της ικανότητας των πολιτικών κομμάτων και των οργανισμών εποπτείας, ιδίως σε περιβάλλοντα που πλήττονται από συγκρούσεις και σε μεταβατικά περιβάλλοντα. Υποστήριξη των διακομματικών συνασπισμών και του πολυκομματικού διαλόγου σχετικά με θέματα πολιτικής κοινού ενδιαφέροντος.

·Ανάπτυξη πλουραλιστικών κομματικών συστημάτων και των ικανοτήτων των πολιτικών κομμάτων χωρίς να υπεισέρχονται κομματικά κριτήρια, μέσω της συμβολής στην εφαρμογή των διεθνών προτύπων για τη διαφανή χρηματοδότηση των κομμάτων, την εσωτερική δημοκρατία και την χωρίς αποκλεισμούς επιλογή υποψηφίων και κατόχων αξιωμάτων. Υποστήριξη της ανάπτυξης διακομματικών κωδίκων δεοντολογίας με στόχο την πρόληψη της εκλογικής βίας, καθώς και της ανάπτυξης της ικανότητας των κοινοβουλίων να προστατεύουν και να προασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.

·Ενίσχυση του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών όσον αφορά την εποπτεία και τη λογοδοσία τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, μέσω της προώθησης της χρήσης διαδικτυακών τεχνολογιών.

·Προώθηση της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και της συμμετοχής στον δημόσιο και τον πολιτικό βίο. Οι δράσεις που αφορούν την αγωγή του πολίτη, μεταξύ άλλων με τηλεδιδασκαλία, και τον γραμματισμό στα επιγραμμικά μέσα θα πρέπει να στοχεύουν ειδικότερα τις γυναίκες, τα παιδιά, τους νέους, τα άτομα με αναπηρία, τα άτομα που ανήκουν σε μειονότητες, τους αυτόχθονες πληθυσμούς, καθώς και άλλα άτομα που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση.

Γ.    Υποστήριξη των ανεξάρτητων και πλουραλιστικών μέσων ενημέρωσης, της πρόσβασης σε πληροφορίες και της καταπολέμησης της παραπληροφόρησης

·Υποστήριξη νομοθετικών πρωτοβουλιών σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες, το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και τα διεθνή πρότυπα, καθώς και υποστήριξη της αποτελεσματικής εφαρμογής των εν λόγω πρωτοβουλιών.

·Προστασία της ελευθερίας και της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης μέσω της υποστήριξης των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και της προώθησης της πρόσβασης σε αξιόπιστη πληροφόρηση. Υποστήριξη των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης, της ερευνητικής δημοσιογραφίας και της κοινωνίας των πολιτών στην παρακολούθηση των επιδόσεων των κυβερνήσεων όσον αφορά τη διακυβέρνηση και τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

·Προώθηση προσπαθειών για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, της ρητορικής μίσους, του εξτρεμιστικού και τρομοκρατικού περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένων της παιδείας στα ψηφιακά μέσα και των ψηφιακών δεξιοτήτων. Υποστήριξη του ανεξάρτητου ελέγχου και της ανεξάρτητης έρευνας των γεγονότων, καθώς και της ερευνητικής και ποιοτικής δημοσιογραφίας, μεταξύ άλλων και σε τοπικό επίπεδο.

·Προώθηση της αρχής της ανοικτής, ασφαλούς, οικονομικά προσιτής και χωρίς διακρίσεις πρόσβασης στο διαδίκτυο για όλους. Καταπολέμηση των διακοπών του διαδικτύου, ιδίως στο πλαίσιο εκλογών και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Δ.    Ενίσχυση μιας συμμετοχικής προσέγγισης με γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα όσον αφορά την πρόληψη συγκρούσεων και την επίλυση κρίσεων

·Υποστήριξη της ένταξης των νέων (ιδίως των νέων γυναικών) και της συμμετοχής τους σε όλες τις προσπάθειες για την πρόληψη των συγκρούσεων και την οικοδόμηση και διατήρηση της ειρήνης.

·Ανάπτυξη των ικανοτήτων των τοπικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κινημάτων πολιτών για την τακτική παρακολούθηση και καταγραφή των παραβιάσεων και καταπατήσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων και σε καταστάσεις συγκρούσεων.

·Περαιτέρω ενίσχυση της σύνδεσης μεταξύ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ασφάλειας και της κλιματικής αλλαγής, η οποία πολλαπλασιάζει δυνητικά τις απειλές, στο πλαίσιο των διαλόγων πολιτικής, της πρόληψης των συγκρούσεων, των αναπτυξιακών και ανθρωπιστικών δράσεων, καθώς και στο πλαίσιο των στρατηγικών για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών.

·Αποτελεσματική εφαρμογή της στρατηγικής προσέγγισης της ΕΕ για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια.

·Συνέχιση της ενσωμάτωσης ζητημάτων σχετικών με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα παιδιά και τις ένοπλες συγκρούσεις σε όλες τις πτυχές της απόκρισης της ΕΕ σε συγκρούσεις και κρίσεις, ιδίως στο πλαίσιο των αποστολών και των επιχειρήσεων της ΚΠΑΑ, της διαμεσολάβησης, των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της ασφάλειας και της πρόληψης των συγκρούσεων.

·Εντατικοποίηση των προσπαθειών για την πρόληψη και τον τερματισμό σοβαρών παραβιάσεων εις βάρος των παιδιών που πλήττονται από ένοπλες συγκρούσεις και υποστήριξη της απεμπλοκής, της μακροπρόθεσμης αποκατάστασης και της επανένταξης, μεταξύ άλλων με την αξιοποίηση των υφιστάμενων μηχανισμών των Ηνωμένων Εθνών.

·Περαιτέρω ενίσχυση της συνοχής μεταξύ, αφενός, των πολιτικών της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αντιμετώπιση κρίσεων και, αφετέρου, των διαφόρων δράσεων, όπως οι αποστολές και οι επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ, οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ασφάλειας και οι ανά χώρα στρατηγικές της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία.

·Ανάπτυξη πολιτικής δέουσας επιμέλειας της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η στήριξη του τομέα της ασφάλειας από την ΕΕ, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο των αποστολών και επιχειρήσεων της ΚΠΑΑ, συνάδει με το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, κατά περίπτωση.

·Συνέχιση της παροχής ειδικών εκπαιδευτικών ενοτήτων σχετικά με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο (ΔΑΔ) στο πλαίσιο της κατάρτισης των ενόπλων δυνάμεων τρίτων χωρών μέσω ενωσιακών αποστολών στρατιωτικής εκπαίδευσης.

III.Προώθηση ενός παγκόσμιου συστήματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία

Η προώθηση ενός παγκόσμιου συστήματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία βρίσκεται στο επίκεντρο της δέσμευσης της ΕΕ για την ενίσχυση της πολυμερούς προσέγγισης. Η στρατηγική απάντηση της ΕΕ στο μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον είναι η ενίσχυση της συνοχής και της ενότητάς της στο πλαίσιο πολυμερών φόρουμ, η διεύρυνση και η εμβάθυνση των διμερών συμπράξεων και η ανάπτυξη νέων διαπεριφερειακών συμμαχιών.

ØΜέσα εφαρμογής: πολιτικοί διάλογοι· διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα· διάλογοι τομεακής πολιτικής, αποστολές παρακολούθησης ΣΓΠ+/ΟΕΟ· θεματικές και γεωγραφικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών και της τρίτης επιτροπής της ΓΣΗΕ· θεματικά και γεωγραφικά μέσα χρηματοδότησης (σχετικά προγράμματα και έργα)· υποστήριξη της κύρωσης και εφαρμογής των σχετικών συμβάσεων των Ηνωμένων Εθνών και της ΔΟΕ και των προαιρετικών πρωτοκόλλων τους· υποστήριξη προκειμένου να δοθεί αυξημένη προσοχή στις επιπτώσεις της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής στα ανθρώπινα δικαιώματα· στοχευμένη κατάρτιση για τους υπαλλήλους της ΕΕ στις αντιπροσωπείες· εργαλειοθήκη: προσέγγιση της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ με βάση τα δικαιώματα, η οποία εμπερικλείει όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα· δηλώσεις σχετικά με καταπατήσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· διαβήματα· δημόσια διπλωματία και στοχευμένες εκστρατείες, διασκέψεις και άλλες εκδηλώσεις· διάλογος με την κοινωνία των πολιτών, με άλλους μη κρατικούς φορείς και με τον επιχειρηματικό τομέα.

A.Πολυμερής συνεργασία

·Δημιουργία ενός πιο ευέλικτου δικτύου εταίρων, μεταξύ άλλων μέσω της επιλεκτικής ανάληψης δεσμεύσεων βάσει ζητημάτων. Προσέγγιση νέων εταίρων, απόδοση προτεραιότητας στην ανάπτυξη συμμαχιών με περιφερειακές ομάδες στο πλαίσιο επιλεγμένων ψηφισμάτων και ενίσχυση των δεσμών με χώρες που συμμερίζονται τις ίδιες απόψεις.

·Συνεργασία σε πρώιμο στάδιο με νέα μέλη του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών τα οποία δεν υποστηρίζουν ορισμένες ειδικές ανά χώρα ή θεματικές αποφάσεις.

·Ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και με τα τοπικά γραφεία.

·Υποστήριξη της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών και εξασφάλιση καλύτερης διασύνδεσης με τις εργασίες της τρίτης επιτροπής της ΓΣΗΕ και συνεργειών με άλλα πολυμερή φόρουμ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

·Υποστήριξη της συμμετοχής των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών σε πολυμερή φόρουμ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

B.Περιφερειακές εταιρικές σχέσεις

·Ενίσχυση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης με το Συμβούλιο της Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένης της Επιτροπής της Βενετίας) και τον ΟΑΣΕ, με σκοπό την ενίσχυση της συνοχής και της συμπληρωματικότητας μέσω επιλεγμένης και διαφοροποιημένης συνεργασίας.

·Ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας με την Αφρικανική Ένωση, τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών, τον Σύνδεσμο Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας, την ευρωασιατική σύνοδο, τον Σύνδεσμο Αραβικών Κρατών και τον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας.

·Υποστήριξη και ενθάρρυνση της μάθησης από ομοτίμους για τους περιφερειακούς οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαστηρίων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ανεξάρτητων δικτύων οργανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Γ.    Διμερής συνεργασία

·Εξασφάλιση διασυνδέσεων και συνεργειών μεταξύ των διμερών σχέσεων της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών διαλόγων, των διαλόγων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και των διαλόγων τομεακής πολιτικής, της παρακολούθησης των ανθρωπίνων και των εργασιακών δικαιωμάτων στο πλαίσιο του ΣΓΠ και των εργασιών για τα εργασιακά δικαιώματα στο πλαίσιο των ΣΕΣ) και των πολυμερών σχέσεών της. Διατήρηση της εστίασης στην παρακολούθηση.

·Προσδιορισμός και παρακολούθηση συγκεκριμένων σημείων δράσης για κάθε γύρο διαλόγου και διαβουλεύσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα με τις χώρες εταίρους, λαμβανομένων ιδίως υπόψη των στόχων παρακολούθησης του ΣΓΠ+/ΟΕΟ στο πλαίσιο των διαλόγων με τις δικαιούχες χώρες του ΣΓΠ.

·Ενίσχυση της εφαρμογής των διατάξεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην εμπορική πολιτική της ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω του ΣΓΠ και της προώθησης των εργασιακών δικαιωμάτων στο πλαίσιο των ΣΕΣ. Αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού των μηχανισμών παρακολούθησης και περαιτέρω προώθηση της διαφάνειας, της ευαισθητοποίησης και της συνεργασίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη.

·Πλήρης αξιοποίηση των συνεργειών μεταξύ των πολιτικών διαλόγων και των διαλόγων τομεακής πολιτικής, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη δημοσιονομική στήριξη, για την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου στις χώρες εταίρους.

·Συστηματική ενσωμάτωση των αρχών και των προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο της διμερούς και περιφερειακής συνεργασίας της ΕΕ, μέσω της ενίσχυσης και επικαιροποίησης της μεθοδολογίας που περιλαμβάνεται στην εργαλειοθήκη: προσέγγιση με βάση τα δικαιώματα για την αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ, η οποία εμπερικλείει όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα 7 . 

Δ.    Κοινωνία των πολιτών και εθνικοί οργανισμοί ανθρωπίνων δικαιωμάτων

·Εμβάθυνση της συνεργασίας με την πλουραλιστική κοινωνία των πολιτών και ενίσχυση της στήριξής της, συμπεριλαμβανομένων των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των κοινωνικών εταίρων, των ενώσεων ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και των δημοσιογράφων, της πανεπιστημιακής κοινότητας, των επαγγελματιών του νομικού κλάδου και των οργανώσεων ανθρωπιστικής βοήθειας, ώστε να είναι σε θέση να υπερασπίζονται το δικαίωμά τους να ασκούν τον ρόλο τους χωρίς να υφίστανται οποιαδήποτε μορφή εκφοβισμού, διακρίσεων ή βίας.

·Παροχή στήριξης στους ανεξάρτητους εθνικούς οργανισμούς και επιτροπές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στους διαμεσολαβητές και στους φορείς ισότητας, σύμφωνα με τις αρχές του Παρισιού και της Βενετίας, και εξασφάλιση της συνεργασίας τους στο πλαίσιο των διαλόγων για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

·Προώθηση διαρθρωμένων και τακτικών διαλόγων μεταξύ των κρατικών φορέων, της κοινωνίας των πολιτών (συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εταίρων) και της διεθνούς κοινότητας.

·Υποστήριξη και ενίσχυση των μακροπρόθεσμων συμπράξεων με φορείς της κοινωνίας των πολιτών και κινήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων/κοινωνικά κινήματα, μεταξύ άλλων με την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης τοπικών οργανώσεων.

Ε.    Επιχειρηματικός τομέας

·Συνεργασία με τον επιχειρηματικό τομέα για την προάσπιση και την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς και βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά την εταιρική κοινωνική ευθύνη, τη δέουσα επιμέλεια, τη λογοδοσία και την πρόσβαση σε ένδικα μέσα με συμμετοχικό τρόπο (π.χ. αλυσίδες εφοδιασμού, μηδενική ανοχή στην παιδική εργασία).

·Ενίσχυση της συμμετοχής, συμπεριλαμβανομένου του ενισχυμένου συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών της Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, του ειδικού εντεταλμένου της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και των κρατών μελών, προκειμένου να προωθήσουν ενεργά και να στηρίξουν τις προσπάθειες των χωρών εταίρων να εφαρμόσουν τις κατευθυντήριες αρχές των Ηνωμένων Εθνών για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα, μεταξύ άλλων μέσω εθνικών σχεδίων δράσης και σχετικών κατευθυντήριων γραμμών δέουσας επιμέλειας.

·Υποστήριξη πολυμερών διαδικασιών για την ανάπτυξη, την εφαρμογή και την ενίσχυση των προτύπων για τις επιχειρήσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δέουσα επιμέλεια, καθώς και συνεργασία με τις αναπτυξιακές τράπεζες και τους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς. Προώθηση έργων σε περιφερειακό επίπεδο, της μάθησης από ομοτίμους και των ανταλλαγών ορθών πρακτικών.

·Ενίσχυση της συμμετοχής των επιχειρήσεων στη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, στη βιώσιμη ανάπτυξη και σε σχετικές εργασίες ευαισθητοποίησης κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού.

·Ανάπτυξη εργαλείων και υλικού κατάρτισης για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα, την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά, τον διάλογο με τον ιδιωτικό/δημόσιο τομέα και τη δέουσα επιμέλεια στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ώστε οι αντιπροσωπείες της ΕΕ να είναι σε θέση να αναλάβουν ισχυρότερες δεσμεύσεις για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

ΣΤ.    Συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο

·Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του συστήματος των οργάνων παρακολούθησης των Συνθηκών των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και του τυποποιημένου εποπτικού μηχανισμού της ΔΟΕ. 

·Συνέχιση της προώθησης και της υποστήριξης πρωτοβουλιών για την ενίσχυση της συμμόρφωσης με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και τη διαφύλαξη του ανθρωπιστικού χώρου.

·Υποστήριξη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ως ακρογωνιαίου λίθου για την καταπολέμηση της ατιμωρησίας και ανάπτυξη δικτύων για την προώθηση της καθολικότητας και της ακεραιότητας του Καταστατικού της Ρώμης και της αρχής της συμπληρωματικότητας που περιλαμβάνεται σε αυτό.

IV.Νέες τεχνολογίες: αξιοποίηση των ευκαιριών και αντιμετώπιση των προκλήσεων

Οι ψηφιακές τεχνολογίες πρέπει να είναι ανθρωποκεντρικές. Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην προστασία και την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, καθιστώντας τη συμμετοχή του κοινού ευκολότερη και αποτελεσματικότερη, αυξάνοντας την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες, διευκολύνοντας την καταγραφή παραβιάσεων και καταχρήσεων και υποστηρίζοντας τον διαδικτυακό ακτιβισμό. Ωστόσο, οι τεχνολογίες αυτές μπορούν να έχουν επίσης αρνητικές επιπτώσεις, όπως η διευκόλυνση της πρόσβασης σε συγκεκριμένο παράνομο περιεχόμενο, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν.

ØΜέσα εφαρμογής: πολιτικοί διάλογοι· διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα· θεματικά και γεωγραφικά μέσα χρηματοδότησης (σχετικά προγράμματα και έργα)· ανάληψη δέσμευσης σε πολυμερές και περιφερειακό επίπεδο· στοχευμένη κατάρτιση για τους υπαλλήλους της ΕΕ στις αντιπροσωπείες· δημόσια διπλωματία και στοχευμένες εκστρατείες, διασκέψεις και άλλες εκδηλώσεις· διάλογος με την κοινωνία των πολιτών, με άλλους μη κρατικούς φορείς και με τον επιχειρηματικό τομέα.

A.Ανάπτυξη ικανοτήτων και αποτελεσματική παρακολούθηση

·Συνεργασία με τις κυβερνήσεις, την κοινωνία των πολιτών, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών ώστε να εξεταστεί ο τρόπος επιβολής των πλαισίων για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ψηφιακή εποχή.

·Παρακολούθηση των πιθανών καταλυτικών ρόλων των νέων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, και των προκλήσεων που ενδέχεται να θέτουν, σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατίες.

·Ενίσχυση των ανταλλαγών και ανάπτυξη κατάρτισης για τους υπαλλήλους της ΕΕ όσον αφορά τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών και της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και τον αντίκτυπό τους στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές διαδικασίες.

·Ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, της ρητορικής μίσους, του εξτρεμιστικού και τρομοκρατικού περιεχομένου, μεταξύ άλλων μέσω του γραμματισμού στα επιγραμμικά μέσα και των ψηφιακών δεξιοτήτων.

·Εξέταση κανονιστικών και μη κανονιστικών προσεγγίσεων για τις ΤΠΕ όσον αφορά την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Προώθηση των ανταλλαγών διεθνών βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τη ρύθμιση της τεχνολογίας κατά τρόπο που συνάδει με τα ανθρώπινα δικαιώματα.

B.Προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης

·Υποστήριξη της ανάπτυξης, της αξιολόγησης και της εφαρμογής των σχετικών πλαισίων και των διεθνών προτύπων για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στο ψηφιακό περιβάλλον, και ευρεία διαβούλευση, μεταξύ άλλων με τους παρόχους πλατφορμών και την κοινωνία των πολιτών. Προώθηση της επαρκούς δέουσας επιμέλειας (συμπεριλαμβανομένων σχεδίων περιορισμού των κινδύνων) και της αποτελεσματικής εκτίμησης των επιπτώσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα.

·Συμμετοχή σε πολυμερείς διαδικασίες οι οποίες επικεντρώνονται στα διαδικτυακά πλαίσια για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

·Παροχή ανάπτυξης ικανοτήτων και άλλης υποστήριξης ώστε οι εθνικές αρχές να είναι σε θέση να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν αποτελεσματικά σχετικά διεθνή πρότυπα στον χώρο του διαδικτύου (π.χ. προστασία του παιδιού). Εξασφάλιση της συμμετοχής επιστημόνων δεδομένων και άλλων σχετικών εμπειρογνωμόνων για τον σκοπό αυτόν. Προκειμένου να αποφευχθούν κενά στην προστασία, οι εθνικοί νόμοι και κανονισμοί για τα ψηφιακά ζητήματα θα πρέπει να αντανακλούν το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

·Προστασία του δικαιώματος του ατόμου στην ιδιωτική ζωή και στην προστασία των δεδομένων, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του ψηφιακού χώρου και σε σχέση με τη δυσανάλογη πρόσβαση και έλεγχο από τις κυβερνήσεις. Προώθηση της σύγκλισης προς ένα υψηλό επίπεδο προστασίας, λαμβανομένων υπόψη των θετικών παραδειγμάτων, όπως ο γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων. Προώθηση της προσχώρησης στη σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία των δεδομένων.

·Προώθηση της δράσης της ΕΕ και υποστήριξη των διεθνών και περιφερειακών προσπαθειών για την εξασφάλιση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών στον τομέα της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης με βάση την προσέγγιση που αναπτύσσει η ΕΕ όσον αφορά τη δεοντολογική τεχνητή νοημοσύνη 8 .

·Εντατικοποίηση των προσπαθειών ώστε η κοινωνία των πολιτών να αποκομίσει τα οφέλη από τις νέες τεχνολογίες, μεταξύ άλλων με τη διαδικτυακή εκπαίδευση και τη τηλεδιδασκαλία, καθώς και εστιάζοντας ιδιαίτερα στον περιορισμό των κινδύνων για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

·Στήριξη των προσπαθειών για την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και της πολυφωνίας στο επιγραμμικό περιβάλλον.

·Προώθηση της προσβασιμότητας των τεχνολογιών για όλους, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία· βρίσκεται ήδη στο στάδιο του σχεδιασμού νέων τεχνολογιών που καλύπτουν όλους τους τομείς συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης.

·Διασφάλιση της λογοδοσίας όσον αφορά τη χρήση της τεχνολογίας, μεταξύ άλλων μέσω της νόμιμης πρόσβασης σε ηλεκτρονικά υλικά που αποτελούν αποδεικτικά στοιχεία.

V.Επίτευξη αποτελεσμάτων μέσω της συνεργασίας

Το εν λόγω σχέδιο δράσης δίνει τη δυνατότητα στην ΕΕ να ανταποκριθεί στις αναδυόμενες προκλήσεις μέσω εστιασμένων δράσεων και συντονισμένων προσπαθειών, ενώ η εφαρμογή και η παρακολούθησή του θα πρέπει να υπόκεινται σε ευρύ διάλογο με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη θα συνεργαστούν για την εφαρμογή του σχεδίου στο πλαίσιο συντονισμένης προσέγγισης, σύμφωνα με τις αρμοδιότητές τους δυνάμει των Συνθηκών, και με την ανταλλαγή ορθών πρακτικών και γνώσεων. O ειδικός εντεταλμένος της ΕΕ (EEEE) για τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελεί βασικό πολιτικό παράγοντα και θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην καθοδήγηση της εφαρμογής του σχεδίου δράσης προκειμένου να επιτευχθεί βιώσιμη πρόοδος. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει διακριτό ρόλο και σημασία όσον αφορά τη συμβολή στην προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Οι αντιπροσωπείες και τα γραφεία της ΕΕ, καθώς και οι πρεσβείες των κρατών μελών, θα διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης σε εθνικό επίπεδο. Εξίσου βασικούς εταίρους συνιστούν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών σε διεθνές, ενωσιακό και εθνικό επίπεδο.

A.Εφαρμογή και αξιολόγηση

·Παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά την επίτευξη των στόχων του παρόντος σχεδίου δράσης, με πλήρη συνεκτίμηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, ιδίως μέσω του θεματικού μέρους της ετήσιας έκθεσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στον κόσμο. Προσαρμογή της δομής της έκθεσης ώστε να αντικατοπτρίζει την υλοποίηση των δράσεων προτεραιότητας.

·Διενέργεια ενδιάμεσης επανεξέτασης της εφαρμογής του σχεδίου δράσης.

·Διοργάνωση τακτικών ανταλλαγών απόψεων στο πλαίσιο του Συμβουλίου όσον αφορά τις βέλτιστες πρακτικές και την πρόοδο που σημειώνουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη ως προς την εφαρμογή του σχεδίου δράσης, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο συζητήσεων σχετικά με την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

·Διασφάλιση της αποτύπωσης των δράσεων προτεραιότητας του σχεδίου δράσης στις ανά χώρα στρατηγικές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, λαμβανομένου υπόψη του πλαισίου της εκάστοτε χώρας.

·Παρακολούθηση των ψηφισμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των συζητήσεων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης.

·Τακτική συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών όσον αφορά τη συνολική εφαρμογή του σχεδίου δράσης και διοργάνωση ειδικής προς τον σκοπό αυτόν ετήσιας διαβούλευσης.

·Διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της επικαιροποιημένης εργαλειοθήκης: προσέγγιση της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ με βάση τα δικαιώματα, η οποία εμπερικλείει όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα, μέσω της εφαρμογής της σε όλα τα προγράμματα εξωτερικής δράσης της ΕΕ και της περαιτέρω ανάπτυξης κοινών πρωτοβουλιών προσέγγισης με βάση τα δικαιώματα με τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων μέσω κοινού προγραμματισμού.

B.Δημόσια διπλωματία και στρατηγική επικοινωνία

·Δημιουργία αποτελεσματικών δικτύων μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την εμβάθυνση της συμμετοχής, την ανταλλαγή περιεχομένου και την υποστήριξη από διαμορφωτές της κοινής γνώμης, με σκοπό την αύξηση της ευαισθητοποίησης και την προώθηση της αλλαγής των απόψεων.

·Ενημέρωση για σχετικές πολιτικές και πρωτοβουλίες, λαμβανομένων υπόψη των αντιλήψεων του κοινού και των τοπικών γλωσσών, με την υιοθέτηση θεματικής προσέγγισης τύπου εκστρατείας.

·Προσδιορισμός μέσων μέτρησης της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διπλωματίας και των εκστρατειών και ανάπτυξη του πλέον επιτυχημένου περιεχομένου και διαύλων αλληλεπίδρασης με το κοινό.

·Προσδιορισμός και περαιτέρω προώθηση θετικών παραδειγμάτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αξιοποίηση του δυναμικού τους για τη διευκόλυνση περαιτέρω θετικών επιτόπιων αλλαγών στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

(1)

  https://eeas.europa.eu/generic-warning-system-taxonomy/404_en/8441/Human%20Rights%20Guidelines .

(2)

https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_CONF.177_20.pdf .

(3)

  https://www.un.org/en/genocideprevention/about-responsibility-to-protect.shtml .

(4)

  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52018JC0036&from=en .

(5)

  https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/eu-citizenship/electoral-rights_en#electionsnetwork .

(6)

  https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/code-practice-disinformation .

(7)

  http://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=EN&f=ST%209489%202014%20INIT .

(8)

Βλ. τη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής με τίτλο «Τεχνητή νοημοσύνη - Η ευρωπαϊκή προσέγγιση της αριστείας και της εμπιστοσύνης», COM (2020) 65 final τελικό της 19.2.2020