16.7.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 188/28

(1)

Στις 10 Ιανουαρίου 2008, η Αυστρία διαβίβασε στην Επιτροπή, με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, αίτημα στο πλαίσιο του άρθρου 30 παράγραφος 4 της οδηγίας 2004/17/ΕΚ. Η Επιτροπή ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, στις 4 Φεβρουαρίου 2008, οι οποίες, κατόπιν παράτασης της αρχικής προθεσμίας, διαβιβάστηκαν από τις αυστριακές αρχές με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στις 29 Φεβρουαρίου 2008.

(2)

Το αίτημα που υπέβαλε η Δημοκρατία της Αυστρίας αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

(3)

Το αίτημα συνοδεύεται από επιστολή της ανεξάρτητης εθνικής αρχής, E-Control (Energie-Control GmbH, της ρυθμιστικής αρχής των αυστριακών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου), η οποία περιορίζεται στη δήλωση ότι «… δεν υφίσταται καμία αντίρρηση ως προς την εξαίρεση της ηλεκτροπαραγωγής από το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων».

(4)

Το άρθρο 30 της οδηγίας 2004/17/ΕΚ προβλέπει ότι οι συμβάσεις που προορίζονται να επιτρέψουν την άσκηση δραστηριότητας για την οποία ισχύει η παρούσα οδηγία δεν υπόκεινται στην οδηγία εάν η δραστηριότητα, στο κράτος μέλος όπου ασκείται, είναι απευθείας εκτεθειμένη στον ανταγωνισμό σε αγορές στις οποίες η πρόσβαση δεν είναι περιορισμένη. Η άμεση έκθεση στον ανταγωνισμό εκτιμάται με βάση αντικειμενικά κριτήρια, λαμβανομένων υπόψη των συγκεκριμένων χαρακτηριστικών του ίδιου τομέα. Η πρόσβαση θεωρείται ότι δεν είναι περιορισμένη εάν το κράτος μέλος έχει ακολουθήσει και εφαρμόσει τη σχετική κοινοτική νομοθεσία ως προς το άνοιγμα δεδομένου τομέα ή μέρους του. Η νομοθεσία αυτή παρατίθεται στο παράρτημα XI της οδηγίας 2004/17/ΕΚ, το οποίο, για τον τομέα του ηλεκτρισμού, παραπέμπει στην οδηγία 96/92/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 1996, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (2). Η οδηγία 96/92/ΕΚ αντικαταστάθηκε από την οδηγία 2003/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2003, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την κατάργηση της οδηγίας 96/92/ΕΚ (3), η οποία απαιτεί ακόμη μεγαλύτερο βαθμό απελευθέρωσης της αγοράς.

(5)

Η Αυστρία έχει ενσωματώσει και εφαρμόσει όχι μόνον την οδηγία 96/92/ΕΚ, αλλά και την οδηγία 2003/54/ΕΚ, επιλέγοντας τον νομικό και λειτουργικό διαχωρισμό των δικτύων μεταφοράς και διανομής, εξαιρουμένων των πολύ μικρών επιχειρήσεων, οι οποίες εξαιρούνται από τις απαιτήσεις λειτουργικού διαχωρισμού. Συνεπώς, σύμφωνα με το άρθρο 30 παράγραφος 3 πρώτο εδάφιο, η πρόσβαση στην αγορά πρέπει να θεωρηθεί ότι δεν περιορίζεται.

(6)

Η άμεση έκθεση στον ανταγωνισμό πρέπει να αξιολογείται βάσει διαφόρων δεικτών, κανένας από τους οποίους δεν είναι εξ ορισμού καθοριστικός. Σχετικά με τις αγορές τις οποίες αφορά η παρούσα απόφαση, το μερίδιο της αγοράς των κυριότερων παραγόντων σε μια δεδομένη αγορά αποτελεί ένα κριτήριο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Ένα άλλο κριτήριο είναι ο βαθμός συγκέντρωσης σε αυτές τις αγορές. Δεδομένων των χαρακτηριστικών των εν λόγω αγορών, πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη και άλλα κριτήρια, όπως η λειτουργία της αγοράς εξισορρόπησης, ο ανταγωνισμός στις τιμές και ο βαθμός στον οποίο οι πελάτες αλλάζουν προμηθευτή.

(7)

Η παρούσα απόφαση ισχύει με την επιφύλαξη της εφαρμογής των κανόνων περί ανταγωνισμού.

(8)

Το αίτημα που υπέβαλε η Αυστρία αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Αυστρία.

(9)

Η Αυστρία χωρίζεται σε τρεις ζώνες εξισορρόπησης, σε μία από τις οποίες παρουσιάζονται εσωτερικά σημεία συμφόρησης (στη ζώνη εξισορρόπησης APG, στην οποία μπορεί να δημιουργηθεί συμφόρηση μεταξύ των περιοχών Βιέννης και Γκρατς, που διασυνδέονται μέσω της γραμμής που ονομάζεται «Steirmarkleitung»). Μπορεί, επομένως, να τεθεί το ζήτημα κατά πόσον η εν λόγω γεωγραφική αγορά θα μπορούσε να είναι μικρότερη από την εθνική αγορά (4). Όμως, σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι επιπτώσεις αυτών των εσωτερικών σημείων συμφόρησης αντιμετωπίζονται με την εφαρμογή τεχνικών μέτρων, όπως με τη χρησιμοποίηση μετατοπιστών φάσεως για τον έλεγχο της δυναμικότητας μεταφοράς. Λίγες είναι οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ενδέχεται να χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν επιπρόσθετοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής για να σταθεροποιηθεί το δίκτυο. Οσάκις οι παραγωγοί στη Βόρεια Αυστρία αναγκάζονται να μειώσουν τη δυναμικότητα ηλεκτροπαραγωγής τους, λόγω αυτών των εσωτερικών σημείων συμφόρησης, πράγμα το οποίο, όπως αναφέρουν οι αυστριακές αρχές, συμβαίνει μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις, τους καταβάλλεται αποζημίωση από το φορέα εκμετάλλευσης του δικτύου. Εξάλλου, δεν υπάρχουν σημεία συμφόρησης μεταξύ αυτής της ζώνης εξισορρόπησης και των άλλων δύο ζωνών εξισορρόπησης της Αυστρίας, ούτε μεταξύ της ζώνης εξισορρόπησης APG και της Γερμανίας. Ως εκ τούτου, οι επιπτώσεις των εσωτερικών σημείων συμφόρησης, σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, δεν είναι σημαντικές από την άποψη του ενεργειακού εφοδιασμού και του ανταγωνισμού. Επειδή δεν υπάρχει συμφόρηση στις συνδέσεις με τη Γερμανία, έχει τεθεί το ερώτημα μήπως υφίσταται γεωγραφική αγορά που καλύπτει αυτές τις δύο χώρες, αλλά η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό δεν συμβαίνει (5). Κατά συνέπεια, το έδαφος της Δημοκρατίας της Αυστρίας πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελεί τη σχετική αγορά που πρέπει να ληφθεί υπόψη για την αξιολόγηση των όρων του άρθρου 30 παράγραφος 1 της οδηγίας 2004/17/ΕΚ, μολονότι δεν μπορεί να θεωρηθεί απομονωμένη από τις γύρω χώρες.

(10)

Η ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Έκθεση σχετικά με τη συντελεσθείσα πρόοδο στη δημιουργία της εσωτερικής αγοράς αερίου και ηλεκτρισμού (6), στο εξής «Έκθεση του 2005», αναφέρει ότι «πολλές εθνικές αγορές παρουσιάζουν υψηλό βαθμό συγκέντρωσης του κλάδου, που εμποδίζει την ανάπτυξη ενεργού ανταγωνισμού» (7). Συνεπώς, θεωρείται ότι, όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, «το συνολικό μερίδιο αγοράς των τριών μεγαλύτερων παραγωγών αποτελεί δείκτη του βαθμού ανταγωνισμού στις εθνικές αγορές» (8). Για το 2006, το μερίδιο αγοράς των τριών μεγαλύτερων παραγωγών είναι 52,2 %, όπως αναφέρεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής της 15ης Απριλίου 2008, SEC(2008) 460 (9). Ωστόσο, η Αυστρία πραγματοποιεί σημαντικές εξαγωγές και εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες το 2005 ήταν της τάξεως άνω των 17 500 GWh όσον αφορά τις εξαγωγές και άνω των 20 000 GWh όσον αφορά τις εισαγωγές. Άρα, είναι καθαρός εισαγωγέας και η εισαγόμενη ηλεκτρική ενέργεια αντιπροσώπευε περίπου το ένα τέταρτο (10) των συνολικών αναγκών της (11), ιδίως όσον αφορά την ισχύ βασικού φορτίου. Υπάρχει, επομένως, κάποιος βαθμός περιορισμού στην τιμολογιακή πρακτική των κυριότερων αυστριακών παραγωγών, μέσω των εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από το εξωτερικό του αυστριακού εδάφους, και, ως εκ τούτου, οι επενδύσεις στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας στο αυστριακό έδαφος λαμβάνουν υπόψη άλλους παραγωγούς στις γειτονικές χώρες, ιδίως στη Γερμανία. Επομένως, αυτοί οι παράγοντες πρέπει να θεωρούνται ως δείκτης κάποιου βαθμού άμεσης έκθεσης στον ανταγωνισμό όσον αφορά την ηλεκτροπαραγωγή.

(11)

Περαιτέρω, ακόμη και αν οι αγορές εξισορρόπησης αντιπροσωπεύουν μικρό μέρος της συνολικής ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται ή/και καταναλώνεται σε κάποιο κράτος μέλος, η λειτουργία τους θα πρέπει επίσης να θεωρηθεί ως επιπρόσθετος δείκτης. Πράγματι, «κάθε επιχείρηση στην αγορά αυτή που δεν μπορεί εύκολα να προσαρμόσει το χαρτοφυλάκιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα χαρακτηριστικά των πελατών του διατρέχει τον κίνδυνο να υποστεί τις συνέπειες της διαφοράς μεταξύ της τιμής στην οποία ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς θα πωλεί την ενέργεια εξισορρόπησης των αποκλίσεων και της τιμής στην οποία επαναγοράζει την πλεονάζουσα παραγωγή. Οι τιμές αυτές μπορούν να επιβληθούν απευθείας από τη ρυθμιστική αρχή στο διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας μηχανισμός βασιζόμενος στην αγορά, στον οποίο η τιμή καθορίζεται από τις προσφορές των άλλων παραγωγών που, με τον τρόπο αυτό, θέλουν να αυξήσουν ή να μειώσουν την παραγωγή τους […]. Οι μικρές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν ένα βασικό πρόβλημα σε περίπτωση που υπάρχει σοβαρή απόκλιση μεταξύ της τιμής αγοράς από το διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς και της τιμής πώλησης. Αυτό συμβαίνει σε ορισμένα κράτη μέλη και είναι ενδεχόμενο να αποβεί καταστρεπτικό για την ανάπτυξη ανταγωνισμού. Η μεγάλη διαφορά είναι δυνατό να είναι ενδεικτική ανεπαρκούς επιπέδου ανταγωνισμού στην αγορά εξισορρόπησης, όπου ενδεχομένως δεσπόζουν ένας ή δύο μεγάλοι παραγωγοί» (12). Η αυστριακή αγορά εξισορρόπησης και τα κύρια χαρακτηριστικά της –ιδίως, η τιμολόγηση βάσει της αγοράς και σχετικά μικρή απόκλιση (13) μεταξύ της τιμής αγοράς από το διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς και της τιμής πώλησης– διαμορφώνονται έτσι ώστε θα πρέπει να θεωρηθούν ως επιπρόσθετος δείκτης της άμεσης έκθεσης της ηλεκτροπαραγωγής στον ανταγωνισμό.

(12)

Δεδομένων των χαρακτηριστικών του εν λόγω προϊόντος (εν προκειμένω ηλεκτρική ενέργεια) και της σπανιότητας ή έλλειψης κατάλληλων υποκατάστατων προϊόντων ή υπηρεσιών, ο ανταγωνισμός ως προς τις τιμές και η διαμόρφωση των τιμών αποκτούν μεγαλύτερη σημασία κατά την αξιολόγηση της κατάστασης του ανταγωνισμού στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Όσον αφορά τους μεγάλους βιομηχανικούς (τελικούς) χρήστες, οι οποίοι κατά πάσα πιθανότητα προμηθεύονται την ηλεκτρική ενέργεια άμεσα από προμηθευτές που είναι ταυτοχρόνως και παραγωγοί, το πλήθος πελατών που αλλάζουν προμηθευτή μπορεί να χρησιμεύσει ως δείκτης ανταγωνισμού τιμών και, με τον τρόπο αυτό, εμμέσως ως «φυσικός δείκτης της αποτελεσματικότητας του ανταγωνισμού. Εάν είναι ολιγάριθμοι οι πελάτες που αλλάζουν προμηθευτή, πιθανότατα υπάρχει πρόβλημα με τη λειτουργία της αγοράς, έστω και αν τα οφέλη από τη δυνατότητα αναδιαπραγμάτευσης με τον παραδοσιακό κατεστημένο προμηθευτή δεν πρέπει να αγνοηθεί» (14). Επιπλέον, «η ύπαρξη ρυθμιζόμενων τιμών τελικού χρήστη αποτελεί σαφώς βασικό καθοριστικό παράγοντα της συμπεριφοράς των πελατών […]. Αν και η διατήρηση των ελέγχων ενδέχεται να δικαιολογείται σε περίοδο μετάβασης, οι έλεγχοι αυτοί θα προκαλούν όλο και σε μεγαλύτερο βαθμό στρεβλώσεις, καθώς προσεγγίζει η ανάγκη επενδύσεων» (15).

(13)

Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες διαθέσιμες πληροφορίες, το ποσοστό αλλαγής προμηθευτή ανέρχεται σε 41,5 % για τους μεγάλους και πολύ μεγάλους βιομηχανικούς πελάτες στην Αυστρία (16). Εξάλλου, δεν υφίσταται έλεγχος των τιμών για τον τελικό χρήστη (17) στην Αυστρία, δηλαδή οι τιμές διαμορφώνονται από τους ίδιους τους οικονομικούς παράγοντες, χωρίς να απαιτείται έγκριση από οποιαδήποτε αρχή πριν από την εφαρμογή τους. Η κατάσταση στην Αυστρία μπορεί, επομένως, να θεωρηθεί ικανοποιητική όσον αφορά την αλλαγή προμηθευτών από μεγάλους και πολύ μεγάλους βιομηχανικούς (τελικούς) χρήστες και τον έλεγχο των τιμών για τον τελικό χρήστη και θα πρέπει να θεωρηθεί ως δείκτης άμεσης έκθεσης στον ανταγωνισμό.

(14)

Λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες που εξετάζονται στις αιτιολογικές σκέψεις 9 έως 13, ο όρος της άμεσης έκθεσης στον ανταγωνισμό, που ορίζεται στο άρθρο 30 παράγραφος 1 της οδηγίας 2004/17/ΕΚ πρέπει να θεωρηθεί ότι πληρούται όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Αυστρία.

(15)

Συν τοις άλλοις, δεδομένου ότι θεωρείται ότι πληρούται η προϋπόθεση της χωρίς περιορισμό πρόσβασης στην αγορά, η οδηγία 2004/17/ΕΚ δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται όταν οι αναθέτουσες αρχές συνάπτουν συμβάσεις που έχουν σκοπό να επιτρέψουν την ηλεκτροπαραγωγή στην Αυστρία, ούτε όταν διοργανώνουν διαγωνισμούς μελετών για την άσκηση των εν λόγω δραστηριοτήτων στην Αυστρία.

(16)

Η παρούσα απόφαση βασίζεται στη νομική και πραγματική κατάσταση από τον Ιανουάριο έως τον Φεβρουάριο του 2008, όπως αυτή προκύπτει από τις πληροφορίες οι οποίες υποβλήθηκαν από τη Δημοκρατία της Αυστρίας, την έκθεση του 2005 και το τεχνικό της παράρτημα, την ανακοίνωση του 2007 και το έγγραφο των υπηρεσιών του 2007, καθώς και από την τελική έκθεση. Είναι δυνατό να αναθεωρηθεί, εφόσον, λόγω σημαντικών μεταβολών στη νομική ή πραγματική κατάσταση, κριθεί ότι δεν πληρούνται πλέον οι όροι για την εφαρμογή του άρθρου 30 παράγραφος 1 της οδηγίας 2004/17/ΕΚ,