28.6.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 157/83

1.1

Βασικός στόχος της πρότασης είναι η αύξηση της διαφάνειας και της σαφήνειας της νομοθεσίας σχετικά με την ίση μεταχείριση και η διευκόλυνση της αποτελεσματικής εφαρμογής της μέσω της ενίσχυσης του κοινοτικού κεκτημένου και της αποτροπής της οπισθοδρόμησης. Η ενοποίηση της νομοθεσίας θεωρείται αναγκαία, προκειμένου να αποκτήσει σαφή δομή, να καταστεί ευπρόσιτη και ευανάγνωστη και να συμβάλει έτσι στην επίτευξη των στόχων της κοινωνικο-οικονομικής πολιτικής της Κοινότητας για περισσότερες και καλύτερες θέσεις απασχόλησης για τις γυναίκες.

1.2

Η ενοποίηση των διατάξεων των οδηγιών για την πρόσβαση στην απασχόληση, την ίση αμοιβή, την επαγγελματική κοινωνική ασφάλιση και το βάρος της απόδειξης παρέχει τη δυνατότητα να παρουσιαστεί ένα ενιαίο, συνεκτικό κείμενο χωρίς αντιφατικούς ορισμούς. Η πρόταση συνεκτιμά τις πρόσφατες εξελίξεις της ευρωπαϊκής νομολογίας, ενημερώνοντας το ισχύον παράγωγο δίκαιο σύμφωνα με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων που διευκρινίζουν και αναπτύσσουν περαιτέρω την έννοια της ισότητας των δύο φύλων. Χρησιμεύει επίσης για την εγγύηση υψηλού επιπέδου ασφάλειας δικαίου, μέσω της ενοποίησης των διατάξεων των οδηγιών που αφορούν το ίδιο θέμα. Όλα αυτά γίνονται στο πλαίσιο του νέου πολιτικού περιβάλλοντος, το οποίο παρουσιάζει την Ένωση διαφανέστερη, πιο κατανοητή και πλησιέστερη στην καθημερινή ζωή των πολιτών.

1.3

Η οδηγία εφαρμόζεται στον ενεργό πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολουμένων, των εργαζομένων των οποίων η δραστηριότητα διακόπτεται λόγω ασθένειας, μητρότητας, ατυχήματος ή μη ηθελημένης ανεργίας και των προσώπων που αναζητούν εργασία, και στους συνταξιούχους και ανάπηρους εργαζομένους, καθώς και στους εξ αυτών έλκοντες δικαιώματα, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο ή/και την πρακτική.

2.1

Η Συνθήκη του Άμστερνταμ ενίσχυσε τις αρμοδιότητες της Κοινότητας όσον αφορά την ισότητα ανδρών και γυναικών και καθιέρωσε τον στόχο της εξάλειψης των ανισοτήτων σε όλους τους τομείς της ζωής των πολιτών και την προώθηση της ισότητας των δύο φύλων. Η άνιση μεταχείριση δεν παραβαίνει μόνο μια θεμελιώδη αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά αποτελεί επίσης ανασταλτικό παράγοντα για την οικονομική μεγέθυνση και την ευημερία των εθνικών οικονομιών.

2.2

Η ίση μεταχείριση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων της μεγέθυνσης και της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνική και περιβαλλοντικής στην ΕΕ. Η Ευρώπη θα χρειαστεί να βασιστεί, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, σε πολύ υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στον ενεργό πληθυσμό, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη δημιουργία ενός θεμελίου ίσων δικαιωμάτων εξασφαλισμένων σε όλους.

2.3

Από έρευνες προκύπτει ότι η διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου, καθώς και η έλλειψη ειδικής στήριξης των εργαζομένων με οικογενειακές υποχρεώσεις, συνιστούν σημαντικό εμπόδιο που παρακωλύει εξ αρχής την ανάπτυξη της απασχόλησης των γυναικών.

—

Η πρώτη οδηγία περί ίσης μεταχείρισης, η οποία υιοθετήθηκε το 1975, αφορά την ισότητα των αμοιβών. (2)

—

Ακολούθησε η οδηγία περί ίσης μεταχείρισης στην απασχόληση, το 1976. (3) Η οδηγία αυτή τροποποιήθηκε εκτενώς το 2002 από την οδηγία 2002/73 όπου οριζόταν η «παρενόχληση» και η «σεξουαλική παρενόχληση» (4)

—

Το 1978, υιοθετήθηκε οδηγία για τα προβλεπόμενα συστήματα ασφάλισης (5).

—

Το 1986, υιοθετήθηκε οδηγία που εισήγαγε την αρχή της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στα επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης (6). Η οδηγία αυτή τροποποιήθηκε αργότερα (7).

—

Το 1986 υιοθετήθηκε οδηγία σχετικά με την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών που ασκούν ανεξάρτητη δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της γεωργικής (με διατάξεις για την προστασία της μητρότητας). (8)

—

Το 1995 συνάφθηκε συμφωνία-πλαίσιο για τη γονική άδεια μεταξύ των ευρωπαϊκών διακλαδικών οργανώσεων, η οποία το 1992 εγκρίθηκε οδηγία για την προστασία των εγκύων εργαζομένων στο πλαίσιο των μέτρων για την υγεία και την ασφάλεια, συμπεριλαμβάνοντας ως θεσμικό δικαίωμα την άδεια μητρότητας διάρκειας τουλάχιστον 14 εβδομάδων, την απαλλαγή από την εργασία για προγεννητικές εξετάσεις και την προστασία έναντι της απόλυσης (9).

—

Έλαβε αργότερα τη μορφή οδηγίας, που καταδείκνυε ότι η ίση μεταχείριση σημαίνει επίσης εφαρμογή μέτρων και στους άνδρες, και αναγνώριζε τη σημασία της συμμετοχής του πατέρα στη φροντίδα των παιδιών (10). Μεταγενέστερα, η οδηγία αυτή τροποποιήθηκε και επεκτάθηκε και στο Ηνωμένο Βασίλειο (11).

—

Το 1997 υιοθετήθηκε η οδηγία για το βάρος της απόδειξης, (12) η οποία αργότερα επεκτάθηκε για να καλύψει και το Ηνωμένο Βασίλειο (13)

3.1

Η ΕΟΚΕ συγχαίρει την Επιτροπή για το έργο της να απλοποιήσει και να καταστήσει πιο προσιτό το σύνολο των οδηγιών περί ισότητας των δύο φύλων. Η ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής και οικονομικής ζωής και η νομοθεσία πρέπει, κατά συνέπεια, να είναι σαφής και ευανάγνωστη για όλους.

3.2

Η τριακονταετής διαδικασία ανάπτυξης της νομοθεσίας για την ισότητα των δύο φύλων κατέληξε στην κατάρτιση 12 οδηγιών. Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η Επιτροπή ενοποιεί τώρα επτά από τις οδηγίες αυτές με κοινό θέμα την ίση μεταχείριση σε μια ενιαία αναδιατυπωμένη έκδοση. (17) Η Επιτροπή επέλεξε να αναδιατυπώσει τις επτά αυτές οδηγίες, επειδή διαπιστώνονται πολλά κοινά σημεία μεταξύ τους, που προκαλούν επαναλήψεις και επικαλύψεις, καθώς και ασυνέπειες στους ορισμούς.

3.3

Η διαδικασία της αναδιατύπωσης εκσυγχρονίζει, διευκρινίζει και απλοποιεί τις επτά οδηγίες σε μία, μειώνοντας το συνολικό μήκος των κειμένων και ενσωματώνοντας ένα και μοναδικό σύνολο «ορισμών», συμπεριλαμβανομένων των ορισμών για την άμεση και έμμεση διάκριση και την παρενόχληση. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την κίνηση αυτή ενόψει της διεύρυνσης και της δέσμευσης που έχει αναλάβει η Επιτροπή για τη βελτίωση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος.

3.4

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι πέντε οδηγίες για την ισότητα των δύο φύλων έχουν παραλειφθεί από την αναδιατύπωση, λόγω έλλειψης κοινών σημείων. (18) Πρόκειται για τις δύο οδηγίες για τη γονική άδεια που διαμορφώθηκαν σε σύμπραξη με τις οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων και δεν θεωρείται ότι εμπίπτουν στην ίση μεταχείριση, την οδηγία σχετικά με την προστασία των εγκύων και των μητέρων εργαζομένων που εμπίπτει στη νομοθεσία για την υγεία και την ασφάλεια, την οδηγία για την ίση μεταχείριση σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης και την οδηγία σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών που ασκούν ανεξάρτητη δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της γεωργικής.

3.5

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την άποψη της Επιτροπής ότι η συμπερίληψη των εν λόγω οδηγιών θα δυσχέραινε και θα επιμήκυνε την αναδιατύπωση της οδηγίας. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η οδηγία 86/613/EΟΚ (19) χρήζει άμεσης επανεξέτασης λόγω του αριθμού των αυτοαπασχολούμενων γυναικών και των γυναικών που ασκούν γεωργική δραστηριότητα. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, το συγκεκριμένο νομοθέτημα χωλαίνει σε περιεχόμενο και δεν παρέχει επαρκή προστασία στις γυναίκες. Δεδομένης της σημασίας του για τους στόχους της Λισσαβόνας, κρίνεται σκόπιμη η άμεση ενημέρωσή του.

3.6

Η Επιτροπή προέβη σε δύο προσθήκες στις οδηγίες που αντικατοπτρίζουν άμεσα την πάγια νομολογία και, συνεπώς, απλώς αποσαφηνίζουν την ισχύουσα νομοθεσία. Οι προσθήκες αυτές αφορούν την ίση αμοιβή (άρθρο 4) και τις επαγγελματικές συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων (άρθρο 6) (20). Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Η ενσωμάτωση της νομολογίας στην αναδιατύπωση της οδηγίας της προσδίδει σαφήνεια και σκοπό.

3.7

Η κωδικοποίηση είναι τεχνική εργασία και η Επιτροπή δήλωσε ότι δεν υπάρχουν προσθήκες ως προς το περιεχόμενο των οδηγιών, με εξαίρεση το άρθρο 21, τη διάταξη για τους φορείς προώθησης ίσης αμοιβής, στις «Οριζόντιες διατάξεις» του Τίτλου III. Η συμπερίληψη των «Οριζόντιων διατάξεων» σε ολόκληρη την οδηγία αυξάνει, έστω οριακά, τις αρμοδιότητες των φορέων ισότητας, διευρύνοντας το πεδίο εφαρμογής τους. Αυτό ενδέχεται να ανοίξει τον δρόμο για περαιτέρω επέκταση των αρμοδιοτήτων τους μελλοντικώς. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι, ενώ το περιεχόμενο των οδηγιών δεν έχει αλλάξει, η ενημέρωση και ο εκσυγχρονισμός τους, σε συνδυασμό με την παράγωγη νομολογία, ενδεχομένως να επιφέρουν αλλαγές σε μακροπρόθεσμο επίπεδο.

4.1

Η ισότητα των δύο φύλων υποστηρίζεται από τριακονταετή νομοθεσία και, παρότι η ΕΟΚΕ επαινεί την Επιτροπή για την κίνησή της να απλοποιήσει και να καταστήσει πιο ευανάγνωστη την οδηγία, δεν μπορεί να επιτευχθεί πραγματική ισότητα σε ολόκληρη την Ευρώπη χωρίς τη θετική σύμπραξη όλων των κρατών μελών για την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ανταλλαγή και προώθηση των ορθών πρακτικών στον τομέα αυτό είναι ένας συγκεκριμένος τρόπος για την επίτευξη προόδου και αναγνωρίζει πλήρως το ζωτικό ρόλο των ευρωπαϊκών κοινωνικών εταίρων στον τομέα αυτό και επισημαίνει τις δραστηριότητές τους στα πλαίσια του «Προγράμματος εργασίας των ευρωπαϊκών κοινωνικών εταίρων 2003-2005». Η Επιτροπή πρέπει να πράξει περισσότερα για την προώθηση της ίσης μεταχείρισης, της ισότητας ευκαιριών και της ισότιμης συμμετοχής των γυναικών στην ευρωπαϊκή οικονομία επιδιώκοντας την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν στη Λισσαβόνα.

4.2

H EOKE συνιστά στην Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο να παροτρύνει τα κράτη μέλη να εκδώσουν ενημερωτικό εγχειρίδιο, το οποίο να υπογραμμίζει τα βασικά χαρακτηριστικά των ευρωπαϊκών οδηγιών για την ισότητα των δύο φύλων όπως μεταφέρθηκαν στις εθνικές νομοθεσίες, τις υποχρεώσεις των εργοδοτών και τα δικαιώματα των εργαζομένων, προκειμένου να εξαλειφθεί η άγνοια που περιβάλλει την ίση μεταχείριση και να αυξηθούν τα οφέλη για την οικονομία.