30.4.2004   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 108/62

1.1

Η γη περιβάλλεται από αέρια, ορισμένα εκ των οποίων απορροφούν και αντανακλούν τη θερμότητα, προκαλώντας την αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια του εδάφους. Αυτό είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Οι συγκεντρώσεις των αερίων που προκαλούν αυτό το φαινόμενο (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, υδρατμοί, υποξείδιο του αζώτου, όζον και ορισμένες σκοπίμως παρασκευασμένες ουσίες συμπεριλαμβανομένων των φθοριούχων αερίων) έχουν αυξηθεί ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας.

1.2

Αν αυτές οι τάσεις, και η επακόλουθη αύξηση της θερμοκρασίας της γης, δεν μπορούν να περιοριστούν ή να αντιστραφούν, θα οδηγήσουν σε μόνιμη και δυνητικά επιζήμια αλλαγή του κλίματος. Η εξισορρόπηση των τάσεων αυτών και των αναγκών των λαών σε όλα τα επίπεδα ανάπτυξης στη γη είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα.

1.3

Η διεθνής απάντηση καθορίστηκε στη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές, η οποία εγκρίθηκε το 1992, και από το πρωτόκολλο του Κιότο του 1997. Η ΕΕ έχει καθορίσει την αλλαγή του κλίματος ως προτεραιότητα του 6ου κοινοτικού προγράμματος δράσης για το περιβάλλον (2001-2010).

1.4

Τον Ιούνιο του 2000, η ΕΕ θέσπισε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την αλλαγή του κλίματος ως μια διαδικασία διαβουλεύσεων μεταξύ πολλών ενδιαφερόμενων μερών προκειμένου να καθοριστούν οι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε η ΕΕ να επιτύχει καλύτερα τους στόχους του Κιότο. Στην πρώτη έκθεση του Ιουνίου 2001 του ευρωπαϊκού προγράμματος για την αλλαγή του κλίματος, προσδιορίστηκαν λύσεις 42 με καλή σχέση κόστους-απόδοσης για τη μείωση των εκπομπών αερίων φαινομένου του θερμοκηπίου κατά 664-765 εκατομμύρια τόνων ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα. Στις λύσεις αυτές περιλαμβάνονταν δράσεις για τον περιορισμό της χρήσης και των εκπομπών ορισμένων φθοριούχων αερίων.

2.1

Στόχος της πρότασης είναι ο περιορισμός των εκπομπών υδροφθορανθράκων (HFC), υπερφθορανθράκων (PFC) και εξαφθοριούχου θείου (SF6), που χρησιμοποιούνται ευρέως ως ψυκτικά μέσα, διαλύτες καθαρισμού και διογκωτικά αφρωδών πλαστικών καθώς και στις ιατρικές και ειδικές εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένων της πυρόσβεσης, της παραγωγής ημιαγωγών και εξοπλισμού μεταγωγής και της παραγωγής μαγνησίου.

2.2

Οι ουσίες αυτές είναι ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου που καλύπτονται από το πρωτόκολλο του Κιότο. Οι προτεινόμενες δράσεις αναμένονται να μειώσουν τις εκπομπές τους κατά 23 εκατ. τόνους σε 75 εκατ. τόνους ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα έως το 2010, με ενδεχόμενες περαιτέρω μειώσεις μόλις εφαρμοστούν πλήρως τα μέτρα.

2.3

Η πρόταση βασίζεται στο άρθρο 95 της Συνθήκης. Τα μέτρα για την εναρμόνιση των απαιτήσεων στους τομείς της παρακολούθησης, της συγκράτησης και της χρήσης, θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους δυνάμει του πρωτοκόλλου του Κιότο παρέχοντας συγχρόνως σημαντική προστασία στην εσωτερική αγορά.

2.4

Το άρθρο 3 προβλέπει την παρακολούθηση και τη συγκράτηση των διαρροών από σταθερό εξοπλισμό ψύξης, κλιματισμό, αντλίες θερμότητας, και συστήματα πυρασφάλειας. Το άρθρο 4 αναφέρεται στην συντήρηση και στην ανάκτηση των αερίων, στο τέλος του κύκλου ζωής των προϊόντων, για ανακύκλωση, ποιοτική αντικατάσταση ή καταστροφή. Το άρθρο 6 επιβάλλει στους παραγωγούς, τους εισαγωγείς και τους εξαγωγείς, υποχρέωση τήρησης αρχείων παραγωγής, εμπορίας και χρήσης αυτών των φθοριούχων αερίων και γνωστοποίησης αυτών των στοιχείων στην Επιτροπή. Τα άρθρα 7 και 8 απαγορεύουν τη διάθεση στην αγορά και την επακόλουθη χρήση ορισμένων φθοριούχων αερίων για συγκεκριμένες εφαρμογές.

2.5

Τα άρθρα 9 και 10 αφορούν ειδικά τη χρήση φθοριούχων αερίων κινητών συστημάτων κλιματισμού (MAC) στα αυτοκίνητα και τα ελαφρά φορτηγά οχήματα. Προτείνεται ένα σύστημα μεταβιβάσιμων ποσοστώσεων προκειμένου να δοθεί στους κατασκευαστές ο χρόνος για να επιφέρουν τις αναγκαίες αλλαγές με αποτελεσματικό ως προς το κόστος τρόπο. Στις περιπτώσεις εκτός αυτών που προβλέπονται στο άρθρο 10, απαγορεύεται η χρήση φθοριούχων αερίων με δυναμικό αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη (δυναμικό αύξησης της θερμοκρασίας, σε περίοδο 100 ετών, με δυναμικό διοξειδίου του άνθρακα ισοδύναμο με 1) μεγαλύτερο από 150 σε νέα οχήματα που διατίθενται στην αγορά μετά την 1η Ιανουαρίου 2009.

3.1

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη διαρκή και επιτακτική ανάγκη συνολικής μείωσης των εκπομπών αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου και υποστηρίζει θερμά την πρωτοβουλία της Επιτροπής για πλήρη κύρωση του πρωτοκόλλου του Κιότο. Συνεπώς, επικροτεί την πρόταση για τον έλεγχο και την χρήση ορισμένων φθοριούχων αερίων. Οι προτεινόμενες δράσεις έχουν αναπτυχθεί από κοινού με τα ενδιαφερόμενα μέρη με στόχο να παρασχεθούν στα κράτη μέλη αποτελεσματικά από απόψεως κόστους μέσα προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι μείωσης των εκπομπών. Η ΕΟΚΕ ελπίζει ότι τα μέσα αυτά θα αποτελέσουν, στη συνέχεια, πρότυπα προς υιοθέτηση από τρίτες χώρες.

3.2

Οι δραστηριότητες που καλύπτονται από την πρόταση (ψύξη, κλιματισμός, ιατρικές και ειδικές εφαρμογές) θεωρούνται ολοένα και περισσότερο ουσιώδεις για την επιβίωση του ανθρώπου. Χωρίς αυτές, ο καθημερινός εφοδιασμός με νωπά τρόφιμα θα γινόταν αδύνατος και η ανάληψη ασφαλούς και παραγωγικής δραστηριότητας στο σπίτι, στην εργασία ή στο ταξίδι, θα γινόταν όλο και πιο δύσκολη.

3.3

Ωστόσο, οι δραστηριότητες για τον μετριασμό αυτών των επιπτώσεων της θερμότητας μπορούν, επίσης, να συμβάλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη λόγω της διαρροής των ψυκτικών μέσων που χρησιμοποιούνται (άμεσες επιπτώσεις) και της αυξημένης χρήσης ενέργειας για τη λειτουργία του συστήματος ψύξης (έμμεσες επιπτώσεις). Οι έμμεσες επιπτώσεις συνήθως υπερτερούν των άμεσων επιπτώσεων. Στα οικιακά ψυγεία, η χρήση ενέργειας αντιπροσωπεύει το 96 % των συνολικών εκπομπών. Η χρήση μονάδας κινητού συστήματος κλιματισμού σε ένα αυτοκίνητο αυξάνει τη χρήση καυσίμων και τις εκπομπές έως και 20 %.

3.4

Η επιλογή του ψυκτικού μέσου περιορίζεται κυρίως στην αμμωνία, το διοξείδιο του άνθρακα, το νερό, τους υδρογονάνθρακες ή τους φθωράνθρακες (HFC). Καθένα έχει τα πλεονεκτήματά του και τα μειονεκτήματά του· δεν προβλέπεται να ανακαλυφθούν νέα μόρια για αυτή τη χρήση βραχυπρόθεσμα. Οι χλωροφθοράνθρακες (CFC), οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά κατά τη δεκαετία του 1930 ως ασφαλής και φτηνή εναλλακτική λύση της αμμωνίας, του διοξειδίου του θείου και των υδρογονανθράκων, έχουν ήδη αρχίσει να καταργούνται σταδιακά βάσει του πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ λόγω του υψηλού δυναμικού τους καταστροφής του όζοντος (ODP). Επιπλέον, τείνουν να έχουν υψηλό δυναμικό αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη.

3.5

Όσον αφορά την οικιακή ψύξη, το πρόβλημα της αναφλεξιμότητας του προτιμητέου υποκατάστατου, του ισοβουτανίου, έχει επιλυθεί με χαμηλές αρχικές επιβαρύνσεις (30-60 gm) και ποσοστά διαρροών και με τη χρήση αντιεκρηκτικών ηλεκτρικών συστημάτων.

3.6

Τα εμπορικά συστήματα εξαρτώνται από την αμμωνία σε απομακρυσμένους χώρους ή όπου υπάρχει ειδικευμένο προσωπικό που είναι συνηθισμένο να εργάζεται σε δυνητικά επικίνδυνες συνθήκες, ή σε μίγματα υδροφθoρανθράκων, π.χ., στα σουπερμάρκετ όπου η ασφάλεια είναι υψίστης σημασίας λόγω της παρουσίας του κοινού. Στις περιπτώσει αυτές, ο βελτιωμένος σχεδιασμός, η παρακολούθηση και η συγκράτηση είναι ουσιώδεις πτυχές.

3.7

Η αύξηση της ζήτησης κινητών κλιματιστικών σε ιδιωτικά αυτοκίνητα οφείλεται στην πτώση του κόστους και στην αύξηση της ευαισθητοποίησης γύρω από τις επιπτώσεις της τοπικής αλλαγής του κλίματος. Ωστόσο, η αρχική επιβάρυνση (750 gm) του ψυκτικού μέσου, συνήθως HFC 134a με χαμηλή αναφλεξιμότητα αλλά με δυναμικό αύξησης της θερμοκρασίας ισοδύναμο με 1 300, είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι στα οικιακά ψυγεία. Η διάρκεια ζωής είναι πολύ μεγαλύτερη (1 200-2 400 gms). Οι έμμεσες επιπτώσεις είναι ακόμη μεγαλύτερες.

3.8

Υπό τις συνθήκες αυτές, επιβάλλεται ο ανασχεδιασμός και η καλύτερη συγκράτηση προκειμένου να καταστεί δυνατή η ασφαλής χρήση είτε HFC 152a, που είναι ελαφρώς εύφλεκτος αλλά έχει δυναμικό αύξησης της θερμοκρασίας μόνο 140, είτε βουτανίου, που είναι εξαιρετικά εύφλεκτο αλλά έχει δυναμικό αύξησης της θερμοκρασίας μόνο 3, είτε διοξειδίου του άνθρακα που δεν είναι εύφλεκτο αλλά απαιτεί υψηλότερη πίεση, μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη χρήση καυσίμου και σε ασφυξία των επιβατών του οχήματος σε περίπτωση ατυχήματος. Οι συνέπειες για το σχεδιασμό της μηχανής και του αμαξώματος, τη συντήρηση και τον εξαερισμό ή την ανακύκλωση στο τέλος του κύκλου ζωής είναι σημαντικές.

3.9

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι απαιτούνται πιο επείγοντα μέτρα ούτως ώστε να μπορέσουν να ενσωματωθούν τα κινητά κλιματιστικά στη διαδικασία έγκρισης τύπου για όλα τα νέα μοντέλα που διατίθενται στην ευρωπαϊκή αγορά. Η ανάπτυξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προδιαγραφών για τον υπολογισμό των διαρροών και των συνολικών εκπομπών και την αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στην ατμοσφαιρική ρύπανση και την αλλαγή του κλίματος, είτε βρίσκονται σε λειτουργία κινητά κλιματιστικά είτε όχι, αποτελεί καίριο βήμα στο πλαίσιο αυτό.

3.10

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι, προκειμένου να προστατευθεί το παγκόσμιο περιβάλλον, νομική βάση της παρούσας πρότασης πρέπει να αποτελέσει το άρθρο 95 της συνθήκης ώστε να παρασχεθεί προσανατολισμός και προστασία στην εσωτερική αγορά στους τομείς που θίγονται περισσότερο. Για να είναι πλήρως αποτελεσματικά τα μέτρα, είναι σημαντικό να καθιερωθούν μακροπρόθεσμες βιώσιμες τάσεις στις προτιμήσεις των καταναλωτών και στις σχετικές κατασκευαστικές καινοτομίες σε αυτές τις βιομηχανίες παγκοσμίων προμηθειών. Η ΕΕ πρέπει να διατηρήσει τον ηγετικό ρόλο της συνεχίζοντας τη διαδικασία διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους φορείς, παρέχοντας κίνητρα για θετικές δράσεις και προωθώντας ένα πλαίσιο στο οποίο οι δράσεις θα μπορούν να αναλαμβάνονται εγκαίρως και με αποτελεσματικό ως προς το κόστος τρόπο.

3.11

Οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο αυτό μέσω της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών, π.χ., των συστημάτων παρακολούθησης που χρησιμοποιούνται στη Σουηδία (τα οποία μειώνουν τις διαρροές από τις εμπορικές εγκαταστάσεις και τις εγκαταστάσεις λιανικής πώλησης από 30-40 % σε 5-8 %) και στην Ολλανδία (το σύστημα STEK για ψυκτικό εξοπλισμό χωρίς διαρροές) και μέσω συστημάτων που θα ενημερώνουν τον καταναλωτή και θα ανταμείβουν τις επιλογές του όταν πρόκειται για αποφάσεις που επηρεάζουν το περιβάλλον του πλανήτη. Ο ενεργειακός χαρακτηρισμός που είχε ήδη μείζονα αντίκτυπο στα οικιακά συστήματα θα πρέπει να επεκταθεί στα εμπορικά και τα κινητά συστήματα το συντομότερο δυνατόν.

3.12

Δεδομένου ότι θα προσχωρήσουν τώρα στην ΕΕ χώρες που ήδη υπόκεινται στα πρωτόκολλα του Μόντρεαλ και του Κιότο αλλά βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια και με διαφορετικά επίπεδα εσωτερικής ανάπτυξης, η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να συνεχίσει τις προσπάθειές της για μια ρεαλιστική και βιώσιμη μείωση των εκπομπών αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου προστατεύοντας τη διευρυμένη εσωτερική αγορά και διασφαλίζοντας ίσους όρους ανταγωνισμού για τους παραγωγούς και τους εισαγωγείς. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι το κατάλληλο νομικό μέσο για την εν λόγω πρόταση είναι ο κανονισμός.

4.1

Πρέπει να συμπεριληφθούν στις αιτιολογικές σκέψεις οι παράγοντες ασφάλειας και υγείας όλων όσοι εμπλέκονται στον κύκλο ζωής των σχετικών προϊόντων.

4.2

Λείπουν ορισμένοι ορισμοί. Είναι αναγκαίο να καθοριστούν με σαφήνεια οι όροι «φορέας εκμετάλλευσης»/«κάτοχος» των σταθερών συστημάτων. Η Επιτροπή θα πρέπει να συνεργαστεί με τα ενδιαφερόμενα μέρη προκειμένου να διασφαλιστεί η πλήρης κάλυψη των πραγματικών καταστάσεων.

4.3

Οι συστάσεις σχετικά με τη συγκράτηση είναι ασθενείς και δεν περιλαμβάνουν επαρκείς απαιτήσεις δράσης ή στοχοθετημένης παρακολούθησης των αναξιόπιστων και διαπερατών εγκαταστάσεων. Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στο σουηδικό και το δανικό σύστημα. Καθώς αυξάνονται τα κίνητρα για τη μείωση των διαρροών στο στάδιο σχεδιασμού, πρέπει να καταστεί δυνατή η μείωση της συχνότητας παρακολούθησης των νέων ενεργειακώς αποδοτικών εγκαταστάσεων με αποδεδειγμένα χαμηλά ποσοστά διαρροών, ανεξάρτητα από το χρησιμοποιούμενο ψυκτικό μέσο. Οι χρήστες πρέπει να αντιληφθούν ότι η μείωση των διαρροών αποτελεί παράγοντα μείωσης του κόστους και ότι συμβάλλει στην περιβαλλοντική τους επίδοση. Οι εθελοντικές συμφωνίες, τα συστήματα επισήμανσης και βράβευσης, η ενημέρωση μέσω του τύπου και η αναγνώριση εκ μέρους των καταναλωτών της επιτευχθείσας προόδου, αποτελούν μέσα για να πραγματοποιηθούν οι επιθυμητές αλλαγές των υφιστάμενων πρακτικών.

4.4

Το άρθρο 5 προβλέπει την κατάρτιση του προσωπικού που συμμετέχει στις δραστηριότητες συγκράτησης και ανάκτησης, αλλά όχι και στις δραστηριότητες εγκατάστασης, συντήρησης και επιθεώρησης. Ωστόσο, αυτό είναι σημαντικό για να είναι αποτελεσματικές οι αλλαγές.

4.5

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ των διαδικασιών υποβολής στοιχείων που καθορίζονται στο άρθρο 6. Τα στοιχεία που υποβάλλονται σε εθνικό επίπεδο σε σχέση με τις προδιαγραφές της ΕΕ για τον αέρα διαφέρουν σημαντικά από άποψη ποιότητας: χωρίς συνεκτική και αποτελεσματική βάση δεδομένων, θα είναι δύσκολο να καθοριστούν οι πρόοδοι που έχουν επιτευχθεί ή τι συμπληρωματικές δράσεις απαιτούνται.

4.6

Δεδομένης της ανάγκης να εξισορροπηθούν οι κίνδυνοι και τα οφέλη στους τομείς της ψύξης και του κλιματισμού, θα ήταν προτιμότερο αυτές οι συγκεκριμένες δραστηριότητες να αποτελέσουν αντικείμενο μελλοντικής νομοθετικής δράσης, συμπεριλαμβανομένης της έγκρισης τύπου των κινητών κλιματιστικών, παρά να δίνεται έμφαση, όπως στην προκειμένη περίπτωση, σε μία μόνο σειρά ψυκτικών μέσων.

4.7

Το σύστημα ποσοστώσεων για τις εκπομπές των κινητών κλιματιστικών είναι πολύπλοκο και δεν φαίνεται απόλυτα αναγκαίο. Υπό την προϋπόθεση ότι το χρονοδιάγραμμα θα είναι ρεαλιστικό, θα ήταν προτιμότερο να θεσπιστεί, π.χ., από το 2012, η έγκριση τύπου των νέων μοντέλων η οποία θα βασίζεται σε όλες τις πτυχές ενεργειακής απόδοσης και περιορισμού των εκπομπών και θα εφαρμόζεται στους κατασκευαστές και στους εισαγωγείς εξίσου. Επίσης, πρέπει να οριστεί μια τελική ημερομηνία, π.χ. το 2020, μετά την οποία όλα τα νέα αυτοκίνητα, είτε πρόκειται για καινούργια είτε για παλιά μοντέλα, θα πρέπει να συμμορφώνονται πλήρως με τα νέα πρότυπα. Πρέπει, επίσης, να ενθαρρυνθούν συστήματα που αποβλέπουν στην αύξηση του ποσοστού αντικατάστασης των υφισταμένων μοντέλων που δεν συμμορφώνονται στις προδιαγραφές.

4.8

Τέλος, ο ρόλος και η ευθύνη του καταναλωτή έχουν μεγάλη σημασία. Όσον αφορά τις δραστηριότητες που θεωρούνται ουσιώδεις, ο καταναλωτής πρέπει να γνωρίζει τις διαθέσιμες επιλογές και τις συνέπειες κάθε επιλογής. Όταν προκύπτουν ειδικές δαπάνες, για παράδειγμα για τη συντήρηση ή κατά τη διάθεση, οι δαπάνες αυτές πρέπει να προσδιορίζονται και να χρεώνονται. Τα συστήματα επισήμανσης έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των οικιακών ψυγείων· αυτά τα συστήματα θα πρέπει να επεκταθούν, με τη βοήθεια της Επιτροπής, και σε άλλες πτυχές της ψύξης και του κλιματισμού το συντομότερο δυνατό.

4.9

Όσον αφορά άλλες εφαρμογές που είναι προαιρετικές αλλά σχετικά κοινότοπες ή για τις οποίες είναι ήδη διαθέσιμες ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις, η προσέγγιση της Επιτροπής, όπως καθορίζεται στα άρθρα 7, 8 και στο παράρτημα II, είναι η ενδεδειγμένη και έχει την υποστήριξη της ΕΟΚΕ. Οι εθελοντικές συμφωνίες, συνοδευόμενες από σταθερή πρόοδο και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, είναι προτιμότερες σε πολυσύνθετους και σημαντικούς τομείς όπως η χορήγηση φαρμάκων μέσω εισπνευστήρων με δοσομετρητή (MDI).

4.10

Άλλες χρήσεις των φθοριούχων αερίων, π.χ., σε βαρέα φορτηγά οχήματα και στα οδικά, σιδηροδρομικά και αερομεταφερόμενα ψυκτικά συστήματα, οι οποίες δεν καλύπτονται από την πρόταση αυτή, πρέπει να συμπεριληφθούν σε μεταγενέστερες προτάσεις όταν συγκεντρωθούν τα αναγκαία δεδομένα.