52002AR0103

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για την "Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη χορήγηση κοινοτικής χρηματοδοτικής συνδρομής με σκοπό τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων του συστήματος εμπορευματικών μεταφορών"

(2002/C 278/05)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την Λευκή Βίβλο της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με τίτλο "Η ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών με ορίζοντα το έτος 2010: η ώρα των επιλογών" (COM(2001) 370 τελικό)·

έχοντας υπόψη την Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη χορήγηση κοινοτικής χρηματοδοτικής συνδρομής με σκοπό τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων του συστήματος εμπορευματικών μεταφορών (COM(2002) 54 τελικό)·

έχοντας υπόψη την απόφαση του Προεδρείου της 6ης Φεβρουαρίου 2002 να αναθέσει την κατάρτιση της σχετικής γνωμοδότησης στην επιτροπή "Πολιτική εδαφικής συνοχής"·

έχοντας υπόψη την απόφαση του Συμβουλίου της 21ης Φεβρουαρίου 2002 να ζητήσει τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών για το ζήτημα αυτό, βάσει του άρθρου 265, παράγραφος 1, της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας·

έχοντας υπόψη την προγενέστερη γνωμοδότησή της με θέμα "Διατροπικότητα και διατροπικές εμπορευματικές μεταφορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Μια συστημική προσέγγιση των εμπορευματικών μεταφορών. Στρατηγικές και δράσεις για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας, των υπηρεσιών και της αειφορίας" (COM(97) 243 τελικό - CdR 398/98 fin)(1)·

έχοντας υπόψη την προγενέστερη γνωμοδότησή της για το "Διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών: Έκθεση 1998 σχετικά με την εφαρμογή των προσανατολισμών και τις προτεραιότητες για το μέλλον" (COM(98) 614 τελικό - CdR 60/1999 fin)(2)·

έχοντας υπόψη την προγενέστερη γνωμοδότησή της με θέμα "Συνοχή και μεταφορές" (COM(98) 806 τελικό - CdR 390/1999 fin)(3)·

έχοντας υπόψη την προγενέστερη γνωμοδότησή της για τη διαλειτουργικότητα του συμβατικού διευρωπαϊκού σιδηροδρομικού συστήματος (COM(1999) 617 τελικό - CdR 94/2000 fin)(4)·

έχοντας υπόψη την προγενέστερη γνωμοδότησή της για την "Ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών με ορίζοντα το έτος 2010: η ώρα των επιλογών" (COM(2001) 370 τελικό - CdR 54/2001 fin)(5)·

έχοντας υπόψη την απόφαση της συνόδου ολομέλειας της 13ης Μαρτίου 2002 περί ορισμού της κας Claude du Granrut ως γενικής εισηγήτριας προκειμένου να καταρτίσει γνωμοδότηση για το θέμα αυτό, σύμφωνα με το άρθρο 40, παράγραφος 2, του Εσωτερικού Κανονισμού της Επιτροπής των Περιφερειών·

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης (CdR 103/2002 fin) που κατήρτισε η γενική εισηγήτρια κα Claude du Granrut, Μέλος του Περιφερειακού Συμβουλίου της Πικαρδίας, Αντιδήμαρχος (FR/ΕΛΚ)·

εκτιμώντας ότι ο ρόλος των μεταφορών, όσον αφορά και τις υποδομές τους και την παροχή υπηρεσιών, έχει καθοριστική σημασία για τη χωροταξία και την ανάπτυξη του συνόλου της ευρωπαϊκής επικράτειας·

εκτιμώντας ότι όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης - ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό - πρέπει να συνεργαστούν για την κατάρτιση πολιτικών για τις μεταφορές, ότι όμως πρέπει να το πράξουν σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, και ότι οι τοπικές αρχές είναι το πλησιέστερο προς τους πολίτες επίπεδο διακυβέρνησης·

εκτιμώντας ότι οι εμπορευματικές μεταφορές συνιστούν παράγοντα ζωτικής σημασίας, τόσο για την υλοποίηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όσο και για την προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των περιφερειών·

εκτιμώντας ότι δεν υπάρχει κοινοτική αρμοδιότητα για θέματα χωροταξίας, αλλά ότι η Επιτροπή μπορεί να προτείνει "μη νομικές" πολιτικές που δύνανται να ασκήσουν σημαντική θετική επίδραση υπέρ του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης·

εκτιμώντας ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, βάσει της Συνθήκης του Άμστερνταμ, οφείλει να εντάξει τις απαιτήσεις προστασίας του περιβάλλοντος στον καθορισμό και την εφαρμογή των κοινοτικών πολιτικών, προκειμένου να προωθήσει την αειφόρο ανάπτυξη·

εκτιμώντας τα διδάγματα που αντλήθηκαν από το πρόγραμμα PACT 1997-2001, το οποίο αποσκοπούσε στην αύξηση της χρήσης των συνδυασμένων μεταφορών, μέσω της οικονομικής υποστήριξης προς τις καινοτόμες εμπορικές πρωτοβουλίες στον τομέα των υπηρεσιών συνδυασμένων μεταφορών·

εκτιμώντας τη θετική επίδραση των δράσεων του PACT επί του περιβάλλοντος και ειδικότερα επί του περιορισμού των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα·

εκτιμώντας ότι τα σχέδια για τις διαλειτουργικές μεταφορές πρέπει να περιλαμβάνουν τεχνολογικές επιλογές, ένα νεωτεριστικό σχέδιο διαδρομών, διαδικασίες παροχής υπηρεσιών και ένα συνδυασμό όλων αυτών των πτυχών, προκειμένου να έχουν επίδραση στην αγορά των εμπορευματικών μεταφορών·

εκτιμώντας ότι είναι απαραίτητο να προβλεφθεί ο ουσιαστικότερος και εντατικότερος διασκορπισμός δράσεων όπως εκείνες που αναλήφθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος PACT·

εκτιμώντας ότι τα μη οδικά μεταφορικά μέσα, που καλούνται να συνδράμουν στην αποσυμφόρηση του οδικού δικτύου, είναι οι σιδηροδρομικές μεταφορές, οι μικρών αποστάσεων θαλάσσιες μεταφορές και οι εσωτερικές πλωτές μεταφορές·

εκτιμώντας ότι, λαμβάνοντας υπόψη τις θετικές εμπειρίες που αποκομίσθηκαν από το πρόγραμμα PACT, η Κοινότητα θα έπρεπε να διαθέτει ένα μέσον για την αντιμετώπιση της συμφόρησης στον κλάδο των οδικών εμπορευματικών μεταφορών και για την προώθηση της στροφής ενός μέρους των οδικών εμπορευματικών μεταφορών προς τις μικρών αποστάσεων θαλάσσιες μεταφορές, τις σιδηροδρομικές μεταφορές και τις εσωτερικές πλωτές μεταφορές·

υιοθέτησε ομόφωνα την παρούσα γνωμοδότηση κατά την 44η σύνοδο ολομέλειας της 15ης και 16ης Μαΐου 2002 (συνεδρίαση της 15ης Μαΐου).

Η Επιτροπή των Περιφερειών

1. Εισαγωγή

- Εγκρίνει τη χάραξη μιας νέας κοινής πολιτικής για τις εμπορευματικές μεταφορές που θα στηρίζεται στη διατροπικότητα και στο σιδηρόδρομο, τις εσωτερικές πλωτές και τις θαλάσσιες διαδρομές μικρών αποστάσεων, που θα καταπολεμήσει αποφασιστικά τη συμφόρηση του οδικού δικτύου και που θα τοποθετήσει την ασφάλεια και την ποιότητα των υπηρεσιών στο επίκεντρο των μελημάτων της.

- Αντιμετωπίζει θετικά το νέο πρόγραμμα προώθησης της διατροπικότητας με την ονομασία "Marco Polo", το οποίο έχει ως γενικό στόχο να στρέψει τις εμπορευματικές μεταφορές από το οδικό δίκτυο προς άλλους τρόπους μεταφοράς, που σέβονται περισσότερο το περιβάλλον, όπως ο σιδηρόδρομος, οι εσωτερικές πλωτές και οι θαλάσσιες διαδρομές μικρών αποστάσεων.

- Σημειώνει με ενδιαφέρον τους τρεις κύριους άξονες του προγράμματος "Marco Polo":

- Ο πρώτος, συνδέεται με τις πρωτοβουλίες που προέρχονται από τους φορείς της αγοράς υποστήριξης των εμπορευματικών μεταφορών. Οι δράσεις θα επικεντρωθούν στη στήριξη της δημιουργίας νέων υπηρεσιών, εμπορικά βιώσιμων, που να προωθούν τη στροφή σημαντικού μέρους των οδικών μεταφορών προς άλλους τρόπους μεταφοράς, χωρίς να είναι αναγκαστικά καινοτόμες από τεχνολογική άποψη. Η χρηματοδοτική στήριξη θα περιορίζεται στο χρόνο έναρξης των υπηρεσιών αυτών και θα αντισταθμίζει τον σχετικό εμπορικό κίνδυνο.

- Ο δεύτερος άξονας αφορά εμπορικές δράσεις που θα λειτουργήσουν καταλυτικά για τις διαρθρωτικές αλλαγές. Οι δράσεις αυτές πρέπει να αποσκοπούν στην υπέρβαση των διαρθρωτικών φραγμών κοινοτικής σημασίας που υφίστανται στην αγορά των εμπορευματικών μεταφορών και παρεμποδίζουν την αποτελεσματική λειτουργία των αγορών, την ανταγωνιστικότητα των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων, των σιδηροδρομικών μεταφορών ή των εσωτερικών πλωτών μεταφορών ή/και την αποτελεσματικότητα των αλυσίδων που χρησιμοποιούν τους τρόπους αυτούς μεταφοράς. Οι δράσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τη δημιουργία θαλάσσιων αρτηριών ή εμπορικών αμαξοστοιχιών μεγάλης ταχύτητας, υπηρεσιών εσωτερικών πλωτών μεταφορών, καθώς και συνόλων εξοπλισμού που θα επιτρέπουν τη χρήση διατροπικών μονάδων φόρτωσης, συμβατών με τους τρεις τρόπους μεταφοράς.

- Ο τρίτος άξονας συνίσταται σε δράσεις κοινής αξιοποίησης των γνώσεων στην αγορά της εφοδιαστικής των εμπορευματικών μεταφορών, προκειμένου να ενισχυθεί το πνεύμα συνεργασίας στον κατακερματισμένο και περίπλοκο αυτόν κλάδο των διατροπικών μεταφορών και να βελτιωθούν οι μέθοδοι και οι διαδικασίες εργασίας με στόχο την καλυτέρευση των εμπορικών και περιβαλλοντικών επιδόσεων των ενδιαφερομένων επιχειρήσεων. Μπορεί επίσης να αφορά συνοδευτικά μέτρα παρακολούθησης ή αξιολόγησης των σχεδίων, συγκέντρωσης και ανάλυσης των στατιστικών στοιχείων.

Η κάθε δράση πρέπει να αφορά την επικράτεια τουλάχιστον δύο κρατών μελών ή ενός κράτους μέλους και μιας υποψήφιας ή τρίτης χώρας.

Οι τρεις μορφές δράσεων συνδέονται μεταξύ τους και αναμένεται να έχουν θετική επίδραση στη λειτουργία του επιδιωκόμενου συστήματος διατροπικών μεταφορών και να του δώσουν τη δυνατότητα να υπερβεί τους εμπορικούς φραγμούς που ενδέχεται να αντιμετωπίζει.

Ο προβλεπόμενος προϋπολογισμός για τα έτη 2003 έως 2007 είναι 115 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή κατά μέσον όρο 23 εκατομμύρια ανά έτος.

Το πρόγραμμα "Marco Polo" αντανακλά μια νέα αντίληψη που αποσκοπεί στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων του συστήματος εμπορευματικών μεταφορών.

Πράγματι, εάν δεν ληφθεί κανένα μέτρο, οι οδικές εμπορευματικές μεταφορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα αυξηθούν κατά 50 % περίπου έως το 2010. Η εξέλιξη αυτή θα συνεπάγεται αύξηση της συμφόρησης, της μόλυνσης και των ατυχημάτων. Το κοινωνικο-οικονομικό κόστος των πρόσθετων 12 δισεκατομμυρίων tkm εκτιμάται σε περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια ευρώ ανά έτος.

Προκειμένου να διατηρηθεί η κατανομή του όγκου των εμπορευματικών μεταφορών μεταξύ των διαφόρων τρόπων μεταφοράς στα επίπεδα του 1998, πρέπει οι σιδηροδρομικές, οι εσωτερικές πλωτές και οι θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων να απορροφήσουν 12 δισεκατομμύρια πρόσθετα tkm ανά έτος και να αρχίσει να αντιστρέφεται η τάση. Αυτή είναι η πρόκληση για τις εμπορευματικές μεταφορές που καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Συνεπώς, στόχος του προγράμματος "Marco Polo" είναι να συμβάλει στη στροφή ενός όγκου εμπορευμάτων που να αντιστοιχεί στην προβλεπόμενη αύξηση των διεθνών εμπορευματικών οδικών μεταφορών προς άλλους τρόπους μεταφοράς. Το πρόγραμμα θα στηρίξει τις κύριες στρατηγικές επιλογές που έχουν προβλεφθεί με ορίζοντα το έτος 2010 για τον κλάδο των εμπορευματικών μεταφορών και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως την χρονολογία εκείνη. Θα προβλεφθούν κατάλληλοι μηχανισμοί για να εξασφαλιστεί η ελαστικότητα, ώστε να υπάρχει δυνατότητα ανταπόκρισης στις εξελίξεις της αγοράς που δεν είναι προς το παρόν προβλέψιμες.

Η εφαρμογή του προγράμματος "Marco Polo" αναμένεται να οδηγήσει σε οικονομίες κόστους για την κοινωνία. Σε σύγκριση με τις οδικές μεταφορές, οι διατροπικές εμπορευματικές μεταφορές, έτσι όπως προβλέπονται από το "Marco Polo", περιορίζουν το κοινωνικό κόστος κατά 60 έως 80 % όσον αφορά τα ατυχήματα και κατά 40 έως 65 % όσον αφορά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Συνολικά, οι διατροπικές μεταφορές μπορούν να αποφέρουν οικονομίες σε κοινωνικό κόστος κατά 33 έως 72 %, σε σύγκριση με το σύνολο των οδικών μεταφορών.

2. Γενικές παρατηρήσεις για το πρόγραμμα "Marco Polo"

2.1. Η Επιτροπή των Περιφερειών επικροτεί τους στόχους του προγράμματος "Marco Polo" που προσβλέπει στη "βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων του συστήματος εμπορευματικών μεταφορών στην Ευρωπαϊκή Ένωση" και εύχεται να επιτύχει προς όφελος τόσο του περιβάλλοντος όσο και του οικονομικού δυναμισμού του ευρωπαϊκού χώρου και, κατά συνέπεια, των περιφερειών του.

2.2. Η Επιτροπή των Περιφερειών, μετά από εξέταση των διαδικασιών εφαρμογής του προγράμματος "Marco Polo", επεσήμανε ορισμένες αδυναμίες που παρουσιάζει σε συνάρτηση με τις ανάγκες των μεταφορικών μέσων που πρέπει να προκριθούν - των σιδηροδρομικών, των εσωτερικών πλωτών και των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων -, με την οργάνωση της υλικοτεχνικής υποστήριξης, με τις υπηρεσίες που πρέπει να σχεδιαστούν, ακόμη και με τη δημιουργία νέων επαγγελμάτων. Υπενθυμίζει το ρόλο που διαδραματίζουν οι μεταφορές, και ειδικότερα οι εξέδρες συνδυασμένων μεταφορών, για την ανάπτυξη μιας περιφερειακής ή διαπεριφερειακής ζώνης και, κατά συνέπεια, τη σημασία που έχει να λαμβάνονται υπόψη τα σχέδια που εκπονούν οι περιφερειακές αρχές ή/και οι συνδεδεμένοι με αυτές οργανισμοί.

2.3. Η Επιτροπή των Περιφερειών επιθυμεί οι "διαφανείς, αντικειμενικές και σαφώς περιορισμένες" ενισχύσεις να ορίζονται σε συνάρτηση με τις οικονομίες που θα πραγματοποιεί η κοινωνία χάρη στην χρήση των λιγότερο βλαβερών για το περιβάλλον μέσων, πράγμα που συμφωνεί με την προσέγγιση που προτείνει η Επιτροπή στο σχέδιο κανονισμού για τις ενισχύσεις που χορηγούνται για τον συντονισμό των μεταφορών.

2.4. Ο προτεινόμενος υπολογισμός, που λαμβάνει υπόψη τα ατυχήματα, το θόρυβο, τη ρύπανση, το κλιματικό κόστος (CO2), τις υποδομές και τον κορεσμό, αλλά αποκλείει τη ρύπανση του εδάφους και των υδάτων, καθώς και τη χρήση της γης, και ο οποίος καταλήγει σε επιδότηση ενός ευρώ για "στροφή" 500 km από τις οδικές προς άλλες μεταφορές (με διαφοροποιήσεις ανάλογα με τον πραγματικό περιορισμό του εξωτερικού κόστους της χρήσης των σιδηροδρομικών, των εσωτερικών πλωτών ή των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων), φαίνεται μάλλον αυθαίρετος και σαφώς κατώτερος από το θεωρητικό κέρδος σε εξωτερικό κόστος που υπολογίζεται για κάθε τρόπο μεταφοράς.

Η Επιτροπή των Περιφερειών φρονεί ότι τα διαβήματα της Επιτροπής για το εξωτερικό κόστος συνιστούν ένα πρώτο ενθαρρυντικό βήμα σε έναν τομέα όπου οι αντιδράσεις είναι ισχυρές. Είναι λοιπόν σημαντικό να στηριχτεί η Επιτροπή στην προσπάθειά της αυτή και να ενθαρρυνθεί ώστε να αποσπάσει πρόσθετα μέσα υπέρ της πολιτικής της στροφής τρόπου μεταφοράς, είτε άμεσα μέσω της αύξησης του προϋπολογισμού του προγράμματος "Marco Polo", είτε έμμεσα ενισχύοντας τα κράτη μέλη μέσω προσαρμογής των ρυθμίσεων που εφαρμόζονται για τις κρατικές ενισχύσεις.

2.5. Η Επιτροπή των Περιφερειών έχει συνείδηση του ότι οι πραγματικοί φραγμοί, εμπορικοί και επιχειρησιακοί, που παρεμποδίζουν ακόμη τους άλλους τρόπους μεταφοράς εκτός των οδικών, πρέπει να αρθούν ώστε να μπορέσουν οι εν λόγω αγορές εμπορευματικών μεταφορών να αναπτύξουν το πλήρες δυναμικό τους, καθώς και του ότι, για να διαμορφωθούν υψηλής ποιότητας διατροπικές αλυσίδες εμπορευματικών μεταφορών, πρέπει να αντιμετωπισθούν οι ανεπάρκειες και τα προβλήματα που χαρακτηρίζουν τον κάθε μεμονωμένο τρόπο μεταφοράς.

2.6. Για τη βελτίωση της διαλειτουργικότητας σιδηροδρομικών/θαλάσσιων μεταφορών ή/και εσωτερικών πλωτών/θαλάσσιων μεταφορών, η Επιτροπή των Περιφερειών τονίζει ότι πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για τον απαραίτητο εξοπλισμό ώστε ο συνδυασμός των εν λόγω τρόπων μεταφοράς να γίνεται ορθολογικά και χωρίς διακοπή φόρτωσης.

2.7. Η Επιτροπή των Περιφερειών φρονεί ότι η προτεινόμενη δράση δεν πρέπει να περιορίζει τις φιλοδοξίες της στην απαραίτητη αυτή στροφή, αλλά πρέπει και να προσφέρει στον κλάδο των μεταφορών και της λειτουργικής τους υποστήριξης τα κατάλληλα μέσα και το κατάλληλο πλαίσιο ώστε να αντιμετωπιστούν τα διαρθρωτικά προβλήματα που εμποδίζουν την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς των μεταφορών και να βελτιωθούν οι περιβαλλοντικές επιδόσεις των μεταφορών.

2.8. Η Επιτροπή των Περιφερειών υπενθυμίζει σχετικά τις ανησυχίες που έχει ήδη διατυπώσει στη γνωμοδότησή της για τη διαλειτουργικότητα του συμβατικού διευρωπαϊκού σιδηροδρομικού συστήματος(6), ότι δηλαδή, εάν υπάρχει η βούληση να καταλήξουν οι εμπορευματικές μεταφορές σε μια σχέση ισορροπίας μεταξύ των διαφόρων τρόπων μεταφοράς και να προκρίνεται η χρήση των μεταφορικών μέσων που βλάπτουν λιγότερο το περιβάλλον, που είναι οικονομικότερα σε ενέργεια και που συνεπάγονται λιγότερο εξωτερικό κόστος, τότε το σύστημα των μεταφορών πρέπει να στηρίζεται στην εναρμόνιση των τεχνολογιών τηλεματικής και πληροφοριών των διαφόρων τρόπων μεταφοράς, καθώς και όλων των νέων τεχνικών που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη διασυνοριακή διαλειτουργικότητα των εθνικών δικτύων μεταφοράς.

Για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας ενός ανταγωνιστικού διατροπικού συστήματος μεταφορών, η Επιτροπή των Περιφερειών κρίνει απαραίτητο να οριστεί μια κοινή αρχιτεκτονική για διατροπικά συστήματα ηλεκτρονικής ενημέρωσης σε πραγματικό χρόνο, ώστε οι πελάτες να διαθέτουν συνεχή πληροφόρηση για κάθε στάδιο της πορείας του φορτίου τους.

Εξάλλου από την εξέταση της κατάστασης που επικρατεί στις σιδηροδρομικές, τις εσωτερικές πλωτές και τις θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων, στην κοινοτική αγορά των διατροπικών τερματικών σταθμών και τις τεχνολογίες των πληροφοριών, προκύπτει ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει την πρόσβαση στις αγορές των εμπορευματικών μεταφορών πρέπει να αναθεωρηθεί εκ βάθρων και να βελτιωθεί.

2.9. Η Επιτροπή των Περιφερειών προτείνει να εξετάσει η Επιτροπή τη δυνατότητα διευκόλυνσης της δημιουργίας ενός νέου επαγγέλματος, του ρυθμιστή των ολοκληρωμένων εμπορευματικών μεταφορών, ο οποίος θα αναλάβει την οργάνωση της ολοκληρωμένης μεταφοράς εμπορευμάτων, για όλους τους τρόπους μεταφορών. Επίσης, θα πρέπει να τυποποιηθούν τα εμπορευματοκιβώτια και τα κινητά αμαξώματα, ώστε να πραγματοποιείται απρόσκοπτα η μεταφόρτωση μεταξύ διαφορετικών μεταφορικών μέσων.

2.10. Η Επιτροπή των Περιφερειών διαπιστώνει ότι δεν υπάρχουν, επί του παρόντος, διαθέσιμα στοιχεία, ούτε εκτιμήσεις, σχετικά με την ιδανική κατανομή μεταξύ των διαφόρων τρόπων μεταφοράς, από άποψη μακροοικονομική και κοινωνική.

2.11. Για το λόγο αυτό, καθώς και επειδή οι οδικές μεταφορές είναι δύσκολο να παραμεριστούν, δεδομένου ότι διαθέτουν ένα πολύ λεπτομερές δίκτυο που τους παρέχει τη δυνατότητα μεταφοράς των εμπορευμάτων μέχρι την είσοδο των επιχειρήσεων ή των ιδιωτών, όπως επίσης λόγω του ρόλου τους προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι τερματικοί με εναλλακτικούς τύπους μεταφορών, η Επιτροπή των Περιφερειών διερωτάται εάν οι οδικές μεταφορές πρέπει όντως να αποκλεισθούν απολύτως από το πρόγραμμα "Marco Polo", και ειδικότερα από τις καταλυτικές δράσεις. Οι οδικές μεταφορές μπορούν να ενσωματωθούν στο πρόγραμμα "Marco Polo" στις ακόλουθες περιπτώσεις:

- όταν διασφαλίζουν τις τερματικές διασυνδέσεις των εναλλακτικών τύπων

- όταν συνδέονται με δρομολόγιο που εκτελείται από θαλάσσια μεταφορά Ro/Ro (τύπος οχημαγωγών) ή από σύστημα εποχούμενης οδού.

2.12. Η Επιτροπή των Περιφερειών υπενθυμίζει ότι ένας από τους στόχους της πολιτικής μεταφορών αφορά τον περιορισμό της διαφοράς επιπέδου ανάπτυξης μεταξύ διαφόρων περιφερειών και της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιφερειών. Η ΕΤΠ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι στο πρόγραμμα "Marco Polo" δεν γίνεται αναφορά στο στόχο αυτό. Η πρόταση της Επιτροπής δεν αναφέρει σε κανένα σημείο τη χρήση του δευτερεύοντος σιδηροδρομικού δικτύου και τη συμβολή του στην τοπική οικονομία. Επίσης, ενδιαφέρεται για την εσωτερική ναυσιπλοΐα, αλλά δεν αναφέρεται καθόλου στην ενδεχόμενη προσφορά της για τη μεταφορά των εμπορευμάτων που παράγονται στις περιφέρειες και τις πόλεις τις οποίες διέρχεται.

2.13. Η Επιτροπή των Περιφερειών υπενθυμίζει ότι οι μεταφορές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για το σύνολο των παραγόντων προώθησης της οικονομικής άνθισης μιας ζώνης, είτε περιφερειακής είτε διαπεριφερειακής, και φρονεί ότι έχει καθοριστική σημασία να επιζητηθεί η ενσωμάτωση των σχεδίων ανάπτυξης μιας περιφέρειας στο πλέον κατάλληλο σύστημα διατροπικών μεταφορών.

Από την άποψη αυτή, εκφράζει την ανησυχία της για την διαφαινόμενη τάση να εγγραφούν για πρόκριση νέες διατροπικές μεταφορές σε άξονες που διασχίζουν περιοχές ήδη ισχυρές οικονομικά, εις βάρος των απομονωμένων ή των περιφερειακών περιοχών και πιστεύει ότι το πρόγραμμα "Marco Polo" πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα το φαινόμενο αυτό.

2.14. Για παράδειγμα, όσον αφορά τις εσωτερικές πλωτές οδούς, η Επιτροπή των Περιφερειών τονίζει πόσο σημαντικές είναι οι εξέδρες συνδυασμένων μεταφορών, οι διασυνδέσεις ή τα σημεία προστιθέμενης αξίας ενός τρόπου μεταφορών για την προώθηση της ενσωμάτωσής τους με τους άλλους τρόπους μεταφοράς και, ως εκ τούτου, της αποδοτικότητάς τους. Θα ήταν επίσης σκόπιμο να εξεταστεί η δυνατότητα τα εν λόγω σημεία "ανταπόκρισης" να αναδειχθούν σε πραγματικά κέντρα οικονομικής δραστηριότητας, που θα ευνοούν την εγκατάσταση επιχειρήσεων περιφερειακής κλίμακας, καθώς και τη δημιουργία απασχόλησης.

2.15. Καταλήγοντας, και λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσθετες αυτές - αλλά απαραίτητες για την επιτυχία του προγράμματος - προσδοκίες, τις τεχνικές έρευνες που προϋποθέτουν και τους πειραματισμούς που πρέπει να διενεργηθούν, η Επιτροπή των Περιφερειών διερωτάται κατά πόσον είναι επαρκής ο προβλεπόμενος προϋπολογισμός του "Marco Polo".

3. Συμπεράσματα και προτάσεις

3.1. Άρθρο 1

Αν και από πλευράς του παρόντος προβληματισμού τούτο μπορεί να φανεί αντιφατικό, η Επιτροπή των Περιφερειών υπενθυμίζει πόσο δύσκολο είναι να παραμεριστούν εντελώς οι οδικές μεταφορές, λόγω του λεπτομερούς δικτύου που διαθέτουν, και φρονεί ότι δεν θα ήταν φρόνιμο να μην ληφθούν υπόψη για την εφαρμογή του προγράμματος "Marco Polo".

3.2. Άρθρο 4

Η Επιτροπή των Περιφερειών φρονεί ότι οι τοπικές ή περιφερειακές αρχές που θα έχουν συγκεντρώσει ιδιωτικούς ή δημόσιους οργανισμούς πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν απευθείας στην Επιτροπή αιτήσεις για χρηματοδοτική ενίσχυση για σχέδια που εγγράφονται στα πρότυπα των συλλογικών υπηρεσιών μεταφορών.

3.3. Άρθρο 5

3.3.1. Όσον αφορά τις σιδηροδρομικές μεταφορές, η Επιτροπή των Περιφερειών επιθυμεί όχι μόνον να αποφασιστεί μια νέα τιμολογιακή πολιτική, αλλά και να διευκολυνθεί η διασυνοριακή κυκλοφορία και να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των σιδηροδρόμων.

Η Επιτροπή των Περιφερειών διαπιστώνει ότι οι σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές δεν θα μπορέσουν να αναπτυχθούν πλήρως εάν ο κυριότερος ανταγωνιστής τους, οι οδικές μεταφορές, δεν καταβάλουν στην κοινωνία το σύνολο του κόστους τους.

Εξάλλου, η Επιτροπή των Περιφερειών εκφράζει την ανησυχία μήπως η ανάπτυξη των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών και νεωτεριστικών λύσεων για τις μεταφορές ενός τρόπου, έτσι όπως προτείνεται στο "Marco Polo", ευνοεί νέους φορείς εις βάρος των "ιστορικών σιδηροδρομικών φορέων". Οι παραδοσιακοί αυτοί φορείς μπορούν να διαδραματίσουν μείζονα ρόλο για την προώθηση ενός διατροπικού συστήματος μεταφορών και θα ήταν σκόπιμο το "Marco Polo" να τους ενθαρρύνει να το πράξουν κατά τον πλέον κατάλληλο τρόπο.

Η Επιτροπή των Περιφερειών ζητά να εξεταστεί η δυνατότητα δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής σιδηροδρομικής υπηρεσίας που θα συνεργάζεται με τους "ιστορικούς" σιδηροδρομικούς φορείς.

3.3.2. Όσον αφορά τις εσωτερικές πλωτές μεταφορές, η Επιτροπή των Περιφερειών διαπιστώνει ότι θα αναπτυχθούν πλήρως από τη στιγμή που οι προ-δρομολογήσεις και οι μετα-δρομολογήσεις υπέρ της εσωτερικής ναυσιπλοΐας θα διευκολυνθούν με τη δημιουργία συστημάτων μεταφόρτωσης υψηλών επιδόσεων εντός των εσωτερικών εξέδρων διοικητικών υπηρεσιών των θαλάσσιων λιμένων. Η ΕΤΠ συνιστά επίσης οι συνθήκες εξυπηρέτησης των ποταμόπλοιων εντός των θαλάσσιων λιμένων να μην είναι διακριτικές σε σύγκριση κυρίως με την εξυπηρέτηση των οδικών μεταφορών.

Η ΕΤΠ συνιστά να στηριχθούν οι καινοτόμες εμπειρίες σε θέματα τακτικών πολυτροπικών διαδρομών που περιλαμβάνουν ένα τμήμα ποτάμιας διαδρομής. Εντούτοις, η Επιτροπή των Περιφερειών εκφράζει το φόβο ότι, με την αποπεράτωση των σχεδίων παροπλισμού των πλοίων της εσωτερικής ναυσιπλοΐας, ο στόλος δεν θα επαρκεί για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση των ναυλωτών για τις πλωτές οδούς. Συνιστά, επομένως, τη στήριξη πρωτοβουλιών που αποβλέπουν στην ανανέωση ενός σύγχρονου στόλου, προσαρμοσμένου στις νέες κυκλοφοριακές ανάγκες, και την ανάληψη εκστρατειών προώθησης του επαγγέλματος προς τη νέα γενιά.

Η εσωτερική ναυσιπλοΐα μπορεί σήμερα να ανταποκριθεί στις ανάγκες όλων των ειδών μεταφοράς, από τη στιγμή που θα διευθετηθούν οι προϋποθέσεις της μαζικής μεταφοράς. Προκειμένου να υπάρξει η δέουσα ανταπόκριση στη ζήτηση αυτή μεταφοράς χύδην φορτίου ή εμπορευματοκιβωτίων, χημικών προϊόντων ή επικίνδυνων ουσιών, καθώς και βαρέων δεμάτων, είναι σημαντικό να διαθέτει η Ευρώπη ένα διασυνδεδεμένο δίκτυο μεγάλων διατομών, το οποίο να επιτρέπει τη μεγαλύτερη ρευστότητα της αγοράς μεταξύ των διαφόρων περιοχών της Ένωσης. Για το λόγο αυτό, η ΕΤΠ συνιστά να συνεχιστούν οι προσπάθειες σχετικά με τις υποδομές που θα συμβάλουν στην εν λόγω δικτύωση.

Η Επιτροπή των Περιφερειών προτείνει την προώθηση ορισμένων θεσμικών προσαρμογών (κανονισμός, πρόσβαση στους εξοπλισμούς), παράλληλα με τις βελτιώσεις των υποδομών (βύθισμα, ύψος από την ίσαλο γραμμή έως το πιο ψηλό σημείο, διατομές, εσωτερικές εξέδρες), ώστε να ανυψωθεί το μέσο συνολικό επίπεδο παραγωγικότητας του τρόπου αυτού μεταφορών.

3.3.3. Όσον αφορά τις θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων, η Επιτροπή των Περιφερειών επικροτεί την αναφορά στις θαλάσσιες αρτηρίες και στην ακτοπλοΐα, δηλαδή στον οικονομικό δυναμισμό των λιμένων της Ευρώπης, είτε αυτοί είναι διεθνούς σημασίας είτε όχι, προκειμένου να προωθηθεί η ορθολογική λειτουργική υποστήριξη και η ρευστότητα της κοινοτικής αγοράς, χωρίς διακοπή φόρτωσης.

3.4. Άρθρο 6

Η Επιτροπή των Περιφερειών υπενθυμίζει ότι το πρόγραμμα "Marco Polo" πρέπει να μεριμνήσει ώστε οι νέες διατροπικές μεταφορές που θα προκριθούν να μην εγγράφονται αποκλειστικά στις περιφέρειες που είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένες αλλά, αντιθέτως, να δώσει προτεραιότητα σε νέες διαδρομές που θα μπορούσαν να βγάλουν από την απομόνωση τις αποκλεισμένες ή περιφερειακές περιοχές.

Η Επιτροπή των Περιφερειών τονίζει τη σημασία των εξέδρων διατροπικών μεταφορών, των διασυνδέσεων και των σημείων προστιθέμενης αξίας ενός τρόπου μεταφοράς για τη δημιουργία πραγματικών κέντρων οικονομικής δραστηριότητας, που θα ευνοούν την εγκατάσταση επιχειρήσεων περιφερειακής κλίμακας και τη δημιουργία απασχόλησης.

3.5. Άρθρο 7

Η Επιτροπή των Περιφερειών προτείνει να στηρίξει το πρόγραμμα "Marco Polo" την εναρμόνιση των τεχνολογιών τηλεματικής και πληροφοριών για τους διαφόρους τρόπους μεταφοράς, καθώς και όλα τα μέτρα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη διασυνοριακή τους διαλειτουργικότητα.

Η Επιτροπή των Περιφερειών προτείνει: τον καθορισμό κοινής αρχιτεκτονικής για τα διατροπικά συστήματα ηλεκτρονικής ενημέρωσης σε πραγματικό χρόνο, που να παρέχει στους πελάτες συνεχή ενημέρωση για την πορεία των προϊόντων τους· τη δημιουργία ενός νέου επαγγέλματος, του ρυθμιστή των ολοκληρωμένων εμπορευματικών μεταφορών· την τυποποίηση των εμπορευματοκιβωτίων και των κινητών αμαξωμάτων.

3.6. Άρθρο 8

Η Επιτροπή των Περιφερειών θα επιθυμούσε να περιληφθούν στις δράσεις του προγράμματος "Marco Polo" δράσεις που, αν και μικρής εμβέλειας, μπορούν να αποβούν θετικές για την οικονομική ανάπτυξη μιας περιοχής. Ενδεικτικά αναφέρει τις "ελλείπουσες συνδέσεις" των διασυνοριακών σχεδίων και τις "κορεσμένες συνδέσεις", με βάση τις οποίες γίνεται ο διαχωρισμός μεταξύ διερχόμενης κυκλοφορίας και τοπικής κυκλοφορίας.

3.7. Άρθρο 12

Η Επιτροπή των Περιφερειών διερωτάται κατά πόσον ο προϋπολογισμός του προγράμματος είναι επαρκής ώστε να ανταποκριθεί στις φιλοδοξίες του.

Η Επιτροπή των Περιφερειών φρονεί ότι, εφόσον το πρόγραμμα "Marco Polo" οδηγεί σε άμεσες και έμμεσες οικονομίες για την κοινωνία, η χρηματοδοτική συνδρομή που θα παρέχει πρέπει να είναι συνάρτηση των προσδοκώμενων οικονομιών.

Βρυξέλλες, 15 Μαΐου 2002.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Albert Bore

(1) ΕΕ C 198 της 14.7.1999, σ. 21.

(2) ΕΕ C 293 της 13.10.1999, σ. 9.

(3) ΕΕ C 226 της 8.8.2000, σ. 22.

(4) ΕΕ C 317 της 6.11.2000, σ. 22.

(5) EE C 107 της 3.5.2002, σ. 51.

(6) CdR 94/2000 fin.