14.4.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 133/37

Εισηγητής:

ο κ. Juan MENDOZA CASTRO

1.1.

Η υψηλή ανεργία διατηρείται. Επτά χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την υψηλή ανεργία, ιδίως σε ορισμένα κράτη μέλη. Σε υψηλά επίπεδα κυμαίνονται επίσης η ανεργία των νέων, ο αριθμός των νέων εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης (ΕΑΕΚ), καθώς και η μακροχρόνια ανεργία.

1.2.

Η ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης για το 2016 (ΕΕΑ 2016) περιλαμβάνει μεγαλύτερο αριθμό αναλύσεων, στόχων και δεικτών κοινωνικού χαρακτήρα, ωστόσο η νέα αυτή προσέγγιση, για να είναι αποτελεσματική, δεν μπορεί να βασίζεται στην επανάληψη των πολιτικών συστάσεων των προηγουμένων ετών. Πέραν της τόνωσης των ιδιωτικών επενδύσεων, στην οποία αναφέρεται η Επιτροπή, εξαιτίας η τελμάτωση της οικονομίας και της απασχόλησης απαιτεί αύξηση της εσωτερικής ζήτησης και ισχυρές δημόσιες επενδύσεις.

1.3.

Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την απόφαση για την ενίσχυση της παρακολούθησης των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και τη διάκριση μεταξύ ευρωπαϊκής και εθνικής φάσης, που θα επιτρέψει την καλύτερη κατανομή των αρμοδιοτήτων για την υλοποίηση των τεθέντων στόχων. Είναι επίσης αναγκαία μεγαλύτερη συνοχή μεταξύ των πολιτικών ευρωπαϊκής διακυβέρνησης και των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

1.4.

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο θα πρέπει να συνυπολογίζει την επίτευξη των 17 στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) που απορρέουν από τη στρατηγική των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη με ορίζοντα το 2030.

1.5.

Η οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βιώνει συγκρατημένη ανάκαμψη, επωφελούμενη από πρόσκαιρους θετικούς παράγοντες. Το πρωτοφανές πλεόνασμα εξαγωγών της ευρωζώνης ανακλά, μεταξύ άλλων, τις συνέπειες της υποτίμησης του ευρώ. Ταυτόχρονα, η υπερβολική έκταση της εθνικής αποταμίευσης σε σχέση με τις επενδύσεις αντικατοπτρίζει την αβεβαιότητα που εξακολουθεί να διέπει την οικονομική ανάκαμψη και ανάπτυξη.

1.6.

Ενώπιον της σημαντικής πτώσης των επενδύσεων, το Ecofin τόνισε την επείγουσα ανάγκη να βελτιωθεί το επενδυτικό κλίμα, προκειμένου να στηριχθεί η οικονομική ανάκαμψη και να αυξηθεί η παραγωγικότητα και το αναπτυξιακό δυναμικό. Η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαίο τον αναπροσανατολισμό της λεγόμενης πολιτικής λιτότητας, προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη δέσμευση υπέρ των αναπτυξιακών πολιτικών (1).

1.7.

Ο μεγάλος αριθμός ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή αποκλεισμού θέτει εν αμφιβόλω την εκπλήρωση ενός εκ των κύριων στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

1.8.

Απέναντι στον μεγάλο αριθμό προσφύγων και αιτούντων άσυλο, η ΕΟΚΕ προτείνει μέτρα βασισμένα στην κοινή και αλληλέγγυα δράση, στον σεβασμό των διεθνών αξιών και κανόνων, στην ίση μεταχείριση και την προτεραιότητα της ζωής απέναντι σε κάθε προσέγγιση που βασίζεται πρωτίστως σε πολιτικές «ασφαλείας». Επίσης, επαναλαμβάνει πως η συμφωνία του Σένγκεν αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα στην αρχιτεκτονική της ΕΕ.

2.1.

Η ΕΕΑ 2016 δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία των επενδύσεων στην απασχόληση και τις κοινωνικές πολιτικές, όπως είχε προτείνει η ΕΟΚΕ, πράγμα που απαιτεί την υιοθέτηση φιλόδοξης προσέγγισης από την Επιτροπή.

2.2.

Η ΕΕΑ 2016 πρέπει να επιμείνει στην ενίσχυση της διακυβέρνησης για την αποτελεσματική ευόδωση των μεγάλων ευρωπαϊκών πολιτικών ολοκλήρωσης των αγορών και εκσυγχρονισμού της οικονομίας, τονίζοντας, προς τούτο, τη σημασία της δέσμης μέτρων για την οικονομική διακυβέρνηση της ΕΕ. Από την πλευρά τους, τα αποτελεσματικά πλαίσια εθνικής διακυβέρνησης πρέπει να ενισχύουν την εμπιστοσύνη, να αποκαθιστούν τα αναγκαία δημοσιονομικά αποθέματα (fiscal buffers) και να αποφεύγουν τις προκυκλικές δημοσιονομικές πολιτικές.

2.3.

Είναι θεμελιώδους σημασίας η βελτίωση των συνεργιών στις επενδυτικές και αναπτυξιακές στρατηγικές μεταξύ των εθνικών οικονομιών και της ευρωπαϊκής οικονομίας.

2.4.

Η ΕΟΚΕ συνιστά, στο πλαίσιο των πολιτικών προτεραιοτήτων, οι προσπάθειες να επικεντρωθούν σε δύο τομείς: τις επενδύσεις και την απασχόληση.

2.5.

Τα εργαλεία του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου και του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» είναι θεμελιώδους σημασίας για την αντιμετώπιση της κρίσης και την επιστροφή σε τροχιά ανάπτυξης. Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με ικανοποίηση το καλό ξεκίνημα του επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη και έχει προτείνει σχετικά την προσέλκυση περισσότερων θεσμικών επενδυτών και την περαιτέρω διάδοση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης.

2.6.

Απαιτείται «άμεση δράση» για την αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας (που αποτελεί 50 % της συνολικής ανεργίας) και της ανεργίας των νέων. Επιπλέον, η Επιτροπή πρέπει να παρουσιάσει γενική στρατηγική για την ισότητα των φύλων στην εργασία.

2.7.

Οι επενδύσεις για την πραγματοποίηση της ενεργειακής μετάβασης (συμφωνία του Παρισιού) πρέπει να αποτελέσουν πηγή δημιουργίας απασχόλησης και οικονομικής ανάπτυξης.

2.8.

Η ΕΟΚΕ ζητεί να καταβληθεί μεγαλύτερη συντονισμένη προσπάθεια για την καταπολέμηση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού, της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής.

2.9.

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της πλήρους συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων και άλλων αντιπροσωπευτικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στις κοινωνικές πολιτικές και στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων, π.χ. μέσω των οικονομικών και κοινωνικών επιτροπών και των συναφών οργανισμών, στις κοινωνικές πολιτικές και στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων. Σε ό,τι αφορά την πρόταση της Επιτροπής για τη συγκρότηση εθνικών συμβουλίων ανταγωνιστικότητας στη ζώνη του ευρώ, η ΕΟΚΕ θα υιοθετήσει ξεχωριστή γνωμοδότηση τον Μάρτιο του 2016. Σε κάθε περίπτωση, αυτά τα συμβούλια πρέπει να συνάδουν πλήρως με την ελεύθερη συλλογική διαπραγμάτευση και τους υφιστάμενους μηχανισμούς συμμετοχής και διαλόγου των κοινωνικών εταίρων σε κάθε κράτος μέλος.

2.10.

Δημοκρατική νομιμοποίηση. Απέναντι στο δημοκρατικό έλλειμμα, είναι αναγκαία η παγίωση των αρχών της κοινωνικής δικαιοσύνης πάνω στις οποίες βασίζεται το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ενίσχυση μιας κοινωνικής Ευρώπης προσηλωμένης στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και στη διατήρηση της αλληλεγγύης.

3.1.

3.2.

Διατηρούνται οι προηγούμενες πολιτικές προτεραιότητες που αποσκοπούν στη δημιουργία πλαισίου ισορροπίας μεταξύ των διαρθρωτικών αλλαγών, της ευστάθειας των κρατικών προϋπολογισμών και των επενδύσεων. Η ΕΕΑ 2016 παρουσιάζει ειδικότερους προβληματισμούς όσον αφορά την αγορά εργασίας, την αδήλωτη εργασία, την ένταξη στην αγορά εργασίας, το χάσμα μεταξύ των φύλων και την απασχόληση των νέων, μεταξύ άλλων.

3.3.

Επιδιώκεται μια σύγχρονη και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση, απαραίτητη ώστε να διασφαλίζεται η ταχεία παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες.

3.4.

Επίσης, η προσοχή εστιάζεται στη βελτίωση της ποιότητας, της ανεξαρτησίας και της αποτελεσματικότητας του συστήματος δικαιοσύνης των κρατών μελών, καθώς αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για τις επενδύσεις και την οικονομική δραστηριότητα.

3.5.

Από το σχέδιο κοινής έκθεσης για την απασχόληση (ΣΚΕΑ) προκύπτουν, ως κύρια συμπεράσματα, οι μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών και η βραδύτητα στη βελτίωση της κοινωνικής κατάστασης και της απασχόλησης. Άλλα συμπεράσματα είναι:

4.1.

Επτά χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την ανησυχία της για την κατάσταση της απασχόλησης, ιδίως σε ορισμένα κράτη μέλη της ευρωζώνης. Στην ΕΕ υπάρχουν 22,5 εκατ. άνεργοι (17,2 εκατ. στην Ευρωζώνη) και δεν αναμένεται ουσιαστική βελτίωση τα επόμενα δύο χρόνια. Πέραν των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων που έχει, η κατάσταση αυτή, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, επιτείνει τη δυσαρέσκεια των πολιτών απέναντι στο ευρωπαϊκό εγχείρημα.

4.2.

Η ΕΕΑ 2016 περιλαμβάνει μεγαλύτερο αριθμό αναλύσεων, στόχων και επιδιώξεων κοινωνικού χαρακτήρα. Ωστόσο, για να είναι αποτελεσματική η νέα προσέγγιση και για να μην παραμείνει απλή ρητορική, δεν πρέπει να βασίζεται στην επανάληψη των πολιτικών συστάσεων των προηγουμένων ετών — πρωτίστως διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας—, αλλά να προσφέρει πραγματική συντονισμένη τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης.

4.3.

Η ΕΕΑ 2016 δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία των επενδύσεων στην απασχόληση και στις κοινωνικές πολιτικές, όπως είχε προτείνει η ΕΟΚΕ, πράγμα που απαιτεί την υιοθέτηση φιλόδοξης προσέγγισης από την Επιτροπή.

4.4.

Πέραν της τόνωσης των ιδιωτικών επενδύσεων, που αποτελεί τη βάση της πρότασης της Επιτροπής, η τελμάτωση της οικονομίας και της απασχόλησης απαιτούν ισχυρές δημόσιες επενδύσεις.

5.1.

Η ΕΕΑ 2016 θα έπρεπε να επιμείνει στην ενίσχυση της διακυβέρνησης για την αποτελεσματική ευόδωση των μεγάλων ευρωπαϊκών πολιτικών ολοκλήρωσης των αγορών και εκσυγχρονισμού της οικονομίας.

5.2.

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο πρέπει να προχωρήσει επίσης στην ανάπτυξη της δέσμης μέτρων για την οικονομική διακυβέρνηση, που αναθεωρήθηκε τον Οκτώβριο του 2015. Από την πλευρά τους, τα αποτελεσματικά πλαίσια εθνικής διακυβέρνησης πρέπει να ενισχύουν την εμπιστοσύνη, να αποκαθιστούν τα αναγκαία δημοσιονομικά αποθέματα (fiscal buffers) και να αποφεύγουν τις προκυκλικές δημοσιονομικές πολιτικές (2). Τα οικονομικά μέσα της ΕΕ και οι εθνικοί προϋπολογισμοί οφείλουν να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων αυτών.

5.3.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την απόφαση να ενισχυθεί η παρακολούθηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, όπως είχε προταθεί από τους πέντε προέδρους (3). Πέραν της βελτίωσης της εφαρμογής και της εποπτείας της υφιστάμενης στρατηγικής, ανακοινώνεται μια διαδικασία ανάπτυξης μιας μακροπρόθεσμης προοπτικής, μετά το 2020, μεταξύ άλλων, υπό το φως των νέων ΣΒΑ που εγκρίθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη για το 2030. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει αυτή την πρωτοβουλία καθότι επιβεβαιώνει τη θέση της ότι η ΕΕ θα πρέπει να επεκτείνει τον ορίζοντα σχεδιασμού της τουλάχιστον έως το 2030, προκειμένου να υλοποιήσει τους ΣΒΑ, ακολουθώντας μια ολοκληρωμένη στρατηγική για μια βιώσιμη Ευρώπη σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο.

5.4.

Η διάκριση του Εξαμήνου σε δύο φάσεις —ευρωπαϊκή (Νοέμβριο με Φεβρουάριο) και εθνική (Φεβρουάριο με Ιούνιο)— επιτρέπει να οριοθετηθούν καλύτερα οι τομείς ευθύνης και δίνεται η δυνατότητα να διεξαχθεί εις βάθος διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων σχετικά με τις μεταρρυθμιστικές διαδικασίες στην Ευρώπη.

6.1.

Η ΕΕ εμφανίζει αύξηση του πραγματικού ΑΕγχΠ κατά 1,9 % το 2015, ενώ προβλέπεται αύξηση κατά 2,0 % το 2016 και κατά 2,1 % το 2017 (4), ωστόσο υφίστανται σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών.

6.2.

Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι οι εξαγωγές —με το πλεόνασμα-ρεκόρ 3,5 % του ΑΕγχΠ στην Ευρωζώνη (1,9 % του ΑΕγχΠ στην ΕΕ28)— αποτέλεσαν τον μοχλό της ανάκαμψης. Σε αθροιστικό επίπεδο, η ζώνη του ευρώ καταγράφει ένα πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών που είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο και αναμένεται να αυξηθεί και πάλι το 2015. Μολονότι οι χαμηλές τιμές των βασικών προϊόντων και η υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ συνέβαλαν στη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου, το πλεόνασμα αντικατοπτρίζει, σε μεγάλο βαθμό, υπέρβαση της εθνικής αποταμίευσης σε σχέση με τις επενδύσεις στην ευρωζώνη (5). Αυτό ανακλά επίσης την αβεβαιότητα που εξακολουθεί να διέπει την οικονομική ανάκαμψη και ανάπτυξη.

6.3.

Η συγκράτηση των μισθών, η πτώση της τιμής του πετρελαίου, τα χαμηλά επιτόκια και η εξέλιξη των συναλλαγματικών ισοτιμιών ευνοούν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η οικονομική ανάκαμψη εξαρτάται όλο και περισσότερο από την εσωτερική ζήτηση, αλλά αυτή πλήττεται από τις δημοσιονομικές περικοπές, την αυξημένη προσωρινή απασχόληση, τη συγκράτηση των μισθών και την ανεπαρκή διαθεσιμότητα πιστώσεων για τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις, ιδίως τις ΜΜΕ.

7.1.

Σύμφωνα με το ΣΚΕΑ, σειρά μεταρρυθμίσεων έχει ενισχύσει μηχανισμούς καθορισμού των μισθών για την προώθηση της σύνδεσης της εξέλιξης των μισθών με την παραγωγικότητα και τη στήριξη του εισοδήματος των νοικοκυριών, με ειδική έμφαση στους κατώτατους μισθούς. Παρ’ όλα αυτά, η ΕΟΚΕ επισημαίνει πως την περίοδο 2008-2015 η αύξηση των μισθών ήταν μικρότερη της αύξησης της παραγωγικότητας σε τουλάχιστον δεκαοκτώ κράτη μέλη (6).

7.2.

Το 2014 παρατηρήθηκε μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (ΚΕΑΜΠ) σε αρκετές χώρες της ευρωζώνης που πλήττονται ιδιαιτέρως από την κρίση. Επιπλέον, σε χώρες όπου η αγορά εργασίας βελτιώνεται ο αριθμός των ωρών εργασίας έχει αρχίσει να συμβάλλει θετικά στην εξέλιξη του ΚΕΑΜΠ (7).

7.3.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ως προς το ότι ο εκσυγχρονισμός, η βέλτιστη προσαρμογή των προσόντων στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και οι συνεχείς επενδύσεις σε εκπαίδευση και κατάρτιση, συμπεριλαμβανομένων και των ψηφιακών προσόντων, είναι ουσιώδους σημασίας για το μέλλον της απασχόλησης, την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα στην ΕΕ.

7.4.

Η μακροχρόνια ανεργία αντιπροσωπεύει σήμερα το 50 % του συνόλου της ανεργίας. Είναι απαραίτητη «μια άμεση δράση» για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, με προτεραιότητα στις πολιτικές για την απασχόληση. Επίσης απαιτείται να δοθεί προσοχή κατά προτεραιότητα στην υψηλή ανεργία των νέων και στην περίπτωση των νέων εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης (ΕΕΑΚ).

7.5.

Είναι σημαντικό το ότι οι πρόσφατες μελέτες για την αναντιστοιχία δεξιοτήτων καταδεικνύουν ότι, από τις δυσκολίες εύρεσης εργασίας, λιγότερες από τις μισές μόνον οφείλονται σε πραγματικές ελλείψεις δεξιοτήτων, ενώ το ένα τρίτο σχεδόν μπορεί να αποδοθεί στην πολύ χαμηλή ελκυστικότητα των μισθών.

7.6.

Ο υψηλός αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή αποκλεισμού που καταγράφηκαν το 2014 (24,4 %, δηλαδή 122 εκατ. άνθρωποι — ΕΕ28) και η τάση των τελευταίων ετών εγείρουν πολλά ερωτηματικά όσον αφορά την επίτευξη ενός από τους βασικούς στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

7.7.

Οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται στην αγορά εργασίας ακόμα και όταν τα προσόντα τους έχουν βελτιωθεί και μάλιστα έχουν ξεπεράσει τα προσόντα των ανδρών σε όρους τυπικής εκπαίδευσης. Η διαφορά κατά 40 % στις συντάξεις είναι απόρροια πιο σύντομης σταδιοδρομίας και πιο χαμηλών μισθών. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της που η ΕΕΑ 2016 δεν διατυπώνει προτάσεις για το ζήτημα αυτό. Υπογραμμίζει επίσης ότι η Επιτροπή δεν έχει παρουσιάσει ακόμη μια γενική στρατηγική στον τομέα ισότητας των φύλων, με ειδικά μέτρα που να λαμβάνουν υπόψη τις υφιστάμενες πολιτικές δεσμεύσεις και τις απαιτήσεις της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών (8).

8.1.

Οι προσδοκίες εξόδου από την κρίση δεν έχουν επαληθευτεί μέχρι σήμερα.

8.2.

Οι μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές διαφορές εντός της ΕΕ καθιστούν αναγκαία την ενίσχυση της σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την επίτευξη των σχετικών στόχων. Είναι θεμελιώδους σημασίας η βελτίωση των συνεργιών στις επενδυτικές και αναπτυξιακές στρατηγικές μεταξύ των εθνικών οικονομιών και της ευρωπαϊκής οικονομίας.

8.3.

Στο πλαίσιο των πολιτικών προτεραιοτήτων του 2016, η ΕΟΚΕ ξεχωρίζει ειδικότερα δύο: τις επενδύσεις και την απασχόληση.

8.4.1.

Ενώπιον της σημαντικής πτώσης των επενδύσεων, είναι επείγουσα ανάγκη να βελτιωθεί το επενδυτικό κλίμα, προκειμένου να στηριχθεί η οικονομική ανάκαμψη και να αυξηθεί η παραγωγικότητα και το αναπτυξιακό δυναμικό (9). Η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαίο τον αναπροσανατολισμό της λεγόμενης πολιτικής λιτότητας, προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη δέσμευση υπέρ των αναπτυξιακών πολιτικών.

8.4.2.

Τα εργαλεία του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία, μεταξύ άλλων) είναι θεμελιώδους σημασίας για την αντιμετώπιση της κρίσης και την επιστροφή σε τροχιά διατηρήσιμης οικονομικής ανάπτυξης —ειδικότερα δε ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» για την ενίσχυση των διευρωπαϊκών δικτύων υποδομών μεταφορών, τηλεπικοινωνιών και ενέργειας.

8.4.3.

Το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη —ένα θετικό βήμα που πρέπει να συμπληρωθεί από άλλα μέτρα— ξεκίνησε θετικά δεδομένου ότι, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), το σύνολο των επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά το 2015 θα φτάσει τα 50 δισεκατ. ευρώ και ότι 71 000 ΜΜΕ και εταιρείες μεσαίας κεφαλαιοποίησης θα μπορέσουν να επωφεληθούν από τα επενδυτικά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ). Η επίτευξη του στόχου της διάθεσης 315 δισεκατ. ευρώ σε επενδύσεις έως το 2017 απαιτεί:

8.4.4.

Τα μισά και πλέον από τα έργα του ΕΤΣΕ αφορούν την ενεργειακή απόδοση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την καινοτομία. Η τήρηση της συμφωνίας του Παρισιού για τη μετάβαση από τις βασισμένες σε ορυκτές πηγές ενέργειας οικονομίες ενεργειακής έντασης προς πρότυπα χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και χαμηλού αποτυπώματος άνθρακα αποτελεί μια τεράστια πρόκληση για την ΕΕ, η οποία οφείλει να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Οι επενδύσεις για την πραγματοποίηση της ενεργειακής μετάβασης αποτελούν πηγή δημιουργίας απασχόλησης και οικονομικής ανάπτυξης. Επιπλέον, λειτουργούν ως κινητήρια δύναμη για τη μείωση των τιμών της ενέργειας, με θετικό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο.

8.4.5.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ως προς το ότι η χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας έχει βελτιωθεί σημαντικά, παρ’ ότι εξακολουθούν να υφίστανται οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών. Εντούτοις, το πρόβλημα αυτό επηρεάζει κυρίως τις ΜΜΕ, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις τραπεζικές πιστώσεις. Η ένωση κεφαλαιαγορών, μία από τις μεγαλύτερες πρωτοβουλίες της ΕΕ, πρέπει να έχει ως κεντρικό στόχο τη διευκόλυνση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση για τις ΜΜΕ (10).

8.4.6.

Επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για τη μείωση των δημοσίων δαπανών για την εκπαίδευση (11), καθότι η Ευρώπη επιτάσσει να υπάρχει άριστα καταρτισμένο εργατικό δυναμικό ώστε να εκμεταλλευτεί το οικονομικό δυναμικό της. Τα μεταρρυθμιστικά μέτρα θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα τόσο στη βελτίωση του επιπέδου γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, όσο και στη γεφύρωση του διευρυνόμενου χάσματος ανάμεσα στα άτομα χαμηλής και τα άτομα υψηλής ειδίκευσης.

8.5.1.

Οι καινοτόμοι τομείς διαθέτουν μεγάλο δυναμικό δημιουργίας απασχόλησης. Σε αυτούς απευθύνονται οι ευρωπαϊκές πολιτικές ολοκλήρωσης των αγορών και εκσυγχρονισμού της οικονομίας (ψηφιακό θεματολόγιο, εσωτερική αγορά ενέργειας, πλαίσιο για τον οπτικοακουστικό τομέα, αγορά των τηλεπικοινωνιών).

8.5.2.

Η σταθερή απασχόληση είναι θεμελιώδους σημασίας για την οικονομική ανάκαμψη, ωστόσο διαπιστώνεται βαθύς κατακερματισμός της αγοράς εργασίας (12). Πρέπει να συνδυαστεί η ανάγκη προσαρμογής σε έναν εργασιακό κόσμο που αλλάζει ριζικά με την ασφάλεια στην εργασία, την ταύτιση του εργαζομένου με την εταιρεία και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του.

8.5.3.

Η EOKE έχει επισημάνει ότι η έννοια «ευελιξία με ασφάλεια» —που η Επιτροπή θέτει ξανά επί τάπητος στην ΕΕΑ 2016— δεν σημαίνει μονομερή και αθέμιτη συρρίκνωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, αλλά σχεδιασμό της εργατικής νομοθεσίας, των συστημάτων προστασίας της απασχόλησης και, σε συμφωνία με τους κοινωνικούς εταίρους, των πρακτικών συλλογικής διαπραγμάτευσης προκειμένου να διασφαλίζεται η βέλτιστη ισορροπία ανάμεσα στην ευελιξία και την ασφάλεια σε όλες τις εργασιακές σχέσεις και να παρέχεται η ενδεδειγμένη ασφάλεια στους εργαζομένους με κάθε μορφή σύμβασης, ώστε να αντιμετωπισθεί ο κατακερματισμός των αγορών εργασίας (13).

8.5.4.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά θετικά τα εξής:

8.5.5.

Η ΕΟΚΕ έχει επικροτήσει τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία (15) και επιδοκιμάζει την αρχή της κυκλικής οικονομίας, ενώ επί του παρόντος αξιολογεί τα θετικά και τα αρνητικά σημεία της δέσμης μέτρων που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2015.

8.5.6.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημαντική συμβολή που θα ήταν σκόπιμο να έχουν το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και η ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης στην εποπτεία των πολιτικών βιώσιμης ανάπτυξης. Τα τελευταία χρόνια η Επιτροπή άρχισε να συμπεριλαμβάνει περιβαλλοντικά ζητήματα στην ΕΕΑ και στις ανά χώρα συστάσεις. Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με λύπη ότι η Επιτροπή μοιάζει να εγκατέλειψε την προσέγγιση αυτή («ενσωμάτωση της οικολογικής διάστασης στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο») στην τρέχουσα ΕΕΑ και καλεί την Επιτροπή να αρχίσει να λαμβάνει εκ νέου υπόψη στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο τη μετάβαση προς μια χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών κυκλική οικονομία ως καθοριστικό παράγοντα για τη μακροπρόθεσμη οικονομική ευημερία, ανταγωνιστικότητα και ανθεκτικότητα.

9.1.1.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετώνη ΕΕ και τα κράτη μέλη υιοθέτησαν ευρύ φάσμα μέτρων (τραπεζική ένωση, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, μεταξύ άλλων) στο πλαίσιο του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης. Συνέπεια αυτού ήταν η πρόοδος στη διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών. Σε ένα πλαίσιο πολύ χαμηλού πληθωρισμού (0 % το 2015 και πρόβλεψη για 1,7 % το 2017) σημειώθηκε σημαντική μείωση του δημοσίου ελλείμματος [2,5 % του ΑΕγχΠ σήμερα, πρόβλεψη για 1,6 % του ΑΕγχΠ το 2017 (16)]. Τα μέτρα για τη μείωση του υψηλού αποθέματος δημοσίου χρέους (86,8 % ΑΕγχΠ) και ιδιωτικού χρέους (νοικοκυριά: 57,9 %, μη χρηματοδοτικές εταιρείες: 79,5 %) προϋποθέτουν περιορισμούς στις επενδύσεις και την κατανάλωση.

9.1.2.

Αύξηση της αποτελεσματικότητας και της δικαιοσύνης των φορολογικών συστημάτων. Η EOKE τάσσεται υπέρ της εξάλειψης της αδικαιολόγητης στρέβλωσης στη φορολόγηση λόγω ευνοϊκής μεταχείρισης του χρέους (debt bias), όπως συμβουλεύουν οι εκθέσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Αυτό θα ευνοήσει τα μη τραπεζικά δίκτυα χρηματοδότησης, ιδίως τις κεφαλαιαγορές.

9.1.3.

Η EOKE επιδοκιμάζει τις πρωτοβουλίες της Επιτροπής για τον εντοπισμό της οικονομικής δραστηριότητας και τη δέσμη μέτρων για τη φορολογική διαφάνεια. Πρέπει να υπάρξει μια ευρύτερα συντονισμένη δράση των ευρωπαϊκών και εθνικών αρχών για την εξάλειψη των φορολογικών παραδείσων και για την καταπολέμηση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού, της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής, που προκαλούν απώλειες στην ΕΕ εκτιμώμενες στο ένα τρισεκατομμύριο ευρώ (17).

9.2.1.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ υιοθέτησαν μέτρα για τα δημόσια συνταξιοδοτικά συστήματα που στόχο έχουν, αφενός, να αμβλύνουν τις κοινωνικές συνέπειες της κρίσης και, αφετέρου, να επιτύχουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους. Αυτά τα τελευταία ήταν μέτρα λιτότητας όπως αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης και στενή συσχέτιση εισφορών και παροχών, μεταξύ άλλων. Τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά συστήματα διαδραματίζουν σημαντικό κοινωνικό ρόλο, όπως έχει αναφέρει η ΕΟΚΕ (18), αλλά δεν πρέπει να θεωρούνται απλά χρηματοοικονομικά μέσα.

9.2.2.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την ανάγκη θέσπισης μιας βιώσιμης βάσης χρηματοδότησης των συστημάτων υγείας. Για τη μεγαλύτερη ευημερία των πολιτών της ΕΕ, τα συστήματα αυτά πρέπει να βασίζονται σε αρχές και αξίες της κοινωνικής διάστασης της Ευρώπης, όπως είναι η καθολικότητα, η προσβασιμότητα, η ισότητα και η αλληλεγγύη (19).

9.3.1.

Για τη δημιουργία της αναγκαίας κοινωνικής συναίνεσης σε όλη την Ευρώπη, ο πλήρης σεβασμός της αρχής της ίσης μεταχείρισης και των κοινωνικών δικαιωμάτων τόσο των πολιτών της ΕΕ όσο και των προσφύγων στην Ευρώπη —με ιδιαίτερη έμφαση στους πλέον ευάλωτους εξ αυτών— είναι ζωτικής σημασίας. Η πραγματοποίηση έγκαιρων επενδύσεων για την ένταξη των προσφύγων στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας είναι σημαντική διότι βοηθά τους πρόσφυγες να ανασυγκροτήσουν τη ζωή τους, ενώ παράλληλα ελαχιστοποιεί τις δυνητικές συγκρούσεις με τον τοπικό πληθυσμό και αποτρέπει το ενδεχόμενο ακόμη μεγαλύτερων μελλοντικών δαπανών.

9.3.2.

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι ο μηχανισμός μετεγκατάστασης σε περίπτωση κρίσης θα βοηθήσει την ΕΕ να κινηθεί, βάσει συναίνεσης, προς ένα στιβαρό και δεόντως ευέλικτο σύστημα που θα μπορεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της μετανάστευσης στις διάφορες μορφές της.

9.3.3.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα άλλα όργανα της ΕΕ πρέπει να στηρίξουν ενεργά τις κυβερνήσεις των κρατών μελών, ώστε να δημιουργήσουν κατάλληλες συνθήκες και προοπτικές ένταξης των μετεγκατεστημένων αιτούντων άσυλο. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει, μεταξύ άλλων, να διευκρινιστεί ότι οι δαπάνες που πραγματοποιούνται από τα κράτη μέλη σε σχέση με την υποδοχή και την ένταξη των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων δεν έχουν διαρκή και διαρθρωτικό χαρακτήρα και, συνεπώς, δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στον υπολογισμό των διαρθρωτικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

9.3.4.

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει πως η συμφωνία του Σένγκεν αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα στην αρχιτεκτονική της ΕΕ (20).

9.4.1.

Η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητη τη συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών στις κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές, διότι αποτελεί προϋπόθεση για τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητά τους.

9.4.2.

Τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ) πρέπει να περιλαμβάνουν διάλογο, ιδίως με τις οικονομικές και κοινωνικές επιτροπές. Εντούτοις, αυτό δεν συμβαίνει σε ορισμένα κράτη μέλη.

9.4.3.

Εάν τυχόν θεσπιστούν εθνικά συμβούλια ανταγωνιστικότητας όπως συνιστά η Επιτροπή, αυτά θα πρέπει να συνάδουν πλήρως με την ελεύθερη συλλογική διαπραγμάτευση και τους υφιστάμενους μηχανισμούς συμμετοχής και διαλόγου των κοινωνικών εταίρων σε κάθε κράτος μέλος. Τον Μάρτιο του 2016 θα υιοθετηθεί αντίστοιχη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ.

9.5.1.

Το δημοκρατικό έλλειμμα οδήγησε σε απώλεια της εμπιστοσύνης στο ευρωπαϊκό ιδεώδες. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει την ανάγκη να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών και να ανασυγκροτηθεί το όραμα μιας κοινωνικής Ευρώπης, γεγονός το οποίο θα ενισχύσει και θα στηρίξει την κοινωνική νομιμοποίηση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

9.5.2.

Τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη, η Ευρωπαϊκή Ένωση απέχει πολύ από το να έχει επαρκή κοινωνική νομιμοποίηση. Η αντιπαράθεση ως προς το «δημοκρατικό έλλειμμα» της Ένωσης εξακολουθεί να υφίσταται, ενώ ταυτόχρονα έχει δημιουργηθεί μια σημασιολογική ολίσθηση από το «δημοκρατικό έλλειμμα» στο «έλλειμμα δικαιοσύνης» και στο «έλλειμμα νομιμοποίησης» υπό την ευρεία έννοια. Είναι απαραίτητο να εδραιωθούν οι αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης πάνω στις οποίες βασίζεται το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να ενισχυθεί μια κοινωνική Ευρώπη προσηλωμένη στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και στη διατήρηση της αλληλεγγύης.