19.9.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 271/23

1.1

Η ανακοίνωση της Επιτροπής συμβάλει ιδιαίτερα στην έναρξη του εξαιρετικά αναγκαίου διαλόγου με θέμα την ΕΕ και αποτελεί σημαντικό βήμα προς τα εμπρός όσον αφορά το περιεχόμενο και τις μεθόδους του παρελθόντος στον τομέα της ΟΝΕ. Επιπλέον, για πρώτη φορά, παρέχονται συστάσεις σχετικά με τον διεθνή ρόλο και το πολιτικό μέλλον της Ένωσης. Η ΕΟΚΕ επικροτεί συνεπώς την πρόταση, που μπορεί να σηματοδοτήσει μια ιστορική καμπή, με την προϋπόθεση όμως ότι το Συμβούλιο, μετά από αναμονή 20 ετών, θα επιδείξει το απαραίτητο θάρρος και τη βούληση να υιοθετήσει και να θέσει σε εφαρμογή τις διατάξεις της ανακοίνωσης με σκοπό την επίτευξη των στόχων που αναφέρονται σε αυτή καθώς και την ταχεία εφαρμογή της.

1.2

Με βάση τις αποφάσεις που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια του 2011-2012, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει, πράγματι, ξεκινήσει μια σημαντική και δομημένη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης όσον αφορά την εποπτεία των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών, την ενίσχυση των δημοσιονομικών κανόνων και τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των χωρών της ευρωζώνης. Οι μη συμβατικές παρεμβάσεις για την «υπό όρους αλλά απεριόριστη» αγορά κρατικών ομολόγων των κρατών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, που πρόσφατα αποφάσισε η ΕΚΤ, η δημιουργία του ενιαίου εποπτικού μηχανισμού προκειμένου να διασφαλιστεί μια αμερόληπτη και αυστηρή εποπτεία και να σπάσει ο δεσμός μεταξύ των κρατών και των τραπεζών, καθώς και οι κανόνες για την εξυγίανση των τραπεζών συνιστούν τα απαραίτητα εργαλεία, προκειμένου να διασφαλιστεί η σταθερότητα της ΟΝΕ.

1.3

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τη στρατηγική που εκτίθεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, την οποία πρόσφατα επανέλαβε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Van Rompuy (προς μια ουσιαστική οικονομική και νομισματική ένωση), για την ενίσχυση της ζώνης του ευρώ, αλλά πιστεύει ότι δεν αρκεί για να εξασφαλίσει στα κράτη μέλη, στους πολίτες και στις επιχειρήσεις τα πλήρη οφέλη της ΟΝΕ όπως έχει αποδειχτεί από τα γεγονότα των τελευταίων δέκα ετών. Το Συμβούλιο έχει πολιτικές ευθύνες που ανάγονται στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, η οποία περιόρισε σοβαρά την λειτουργία της ΟΝΕ που θέσπισε. Ιδού γιατί η Επιτροπή υποβάλλει τώρα ένα Σχέδιο στρατηγικής για μια βαθιά και ουσιαστική Οικονομική και Νομισματική Ένωση.

1.4

Προκειμένου να δοθεί στην ΟΝΕ μεγαλύτερη σταθερότητα και να εξασφαλιστεί η οικονομική ανάπτυξη και η απασχόληση στη ζώνη του ευρώ χρειάζεται να πραγματοποιηθούν άμεσα και ταυτόχρονα, και όχι μεσοπρόθεσμα ούτε μακροπρόθεσμα, σημαντικότερες παρεμβάσεις, όπως ένα σχέδιο ανάπτυξης, και πιο ισχυροί μηχανισμοί οικονομικής ολοκλήρωσης, τους οποίους να θέσει σε εφαρμογή το Συμβούλιο. Χρειάζεται, συνεπώς, ένας συνδυασμός μακροοικονομικών και μικροοικονομικών πολιτικών, μια σταθερή δέσμευση, ένα αίσθημα αλληλεγγύης, εμπιστοσύνης και οικείωσης των κρατών μελών και μεταξύ αυτών και της ΕΕ, δεδομένου ότι ο πρωταρχικός στόχος των εν λόγω μέτρων πρέπει να είναι το καλό όλων των πολιτών.

1.5

Η ΕΟΚΕ, αν και εκφράζει την ικανοποίησή της για την ανακοίνωση, επισημαίνει ότι, ακόμη και εάν όλα λειτουργούσαν, δύσκολα θα επιτυγχάνονταν ουσιαστικά αποτελέσματα, ιδίως όσον αφορά τη μέθοδο λήψεως αποφάσεων, διότι δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη πρόταση για την Πολιτική Ένωση ώστε το ευρώ να αποκτήσει «στέγη». Το ίδιο ισχύει όσον αφορά το χρέος, την αντιμετώπιση των ασύμμετρων κλονισμών, την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση (για την οποία θα πρέπει να προβλέπεται συστηματική μελέτη επιπτώσεων). Πρόκειται για περιορισμούς που υπάρχουν στη σημερινή κατάσταση.

1.6

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι για τις περισσότερες από τις σημερινές προτάσεις της Επιτροπής, έχει ήδη καταρτίσει, όπως είναι γνωστό, γνωμοδοτήσεις και έχει προτείνει λύσεις, ιδίως όσον αφορά τα όρια της ΟΝΕ, της ΕΚΤ, το ζήτημα της ανάπτυξης και του δημόσιου χρέους (1). Η πρόοδος που σημειώθηκε από την Επιτροπή και το Συμβούλιο μέχρι σήμερα αποτελεί μια καλή βάση για περαιτέρω εργασία σε αυτόν τον τομέα. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ θεωρεί θετικό το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να διατυπώσει τις μελλοντικές κατευθύνσεις για τα θέματα αυτά και ελπίζει ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να ληφθούν άμεσα από το Συμβούλιο συγκεκριμένα μέτρα για το χρέος και την ανάπτυξη, πραγματοποιώντας με τον τρόπο αυτό ένα πραγματικό ποιοτικό άλμα.

1.7

Πράγματι, ενώ οι τελευταίες αποφάσεις της ΕΕ που αναφέρονται στην ανακοίνωση πληρούν, έστω και μερικώς, το μακροοικονομικό πλαίσιο, κρίνονται ανεπαρκείς οι προτάσεις για το μικροοικονομικό επίπεδο, όσον αφορά τους παραγωγικούς τομείς που είναι οι μόνοι που μπορούν να συμβάλουν στην ανάκαμψη της ανάπτυξης. Το έγγραφο της Επιτροπής επιχειρεί να ανοίξει μια συζήτηση για την ΟΝΕ, ένα θέμα που υπερβαίνει την δημοσιονομική εξυγίανση και τις μακροοικονομικές πολιτικές. Απαιτούνται όμως και μικροοικονομικές πολιτικές, όπως, για παράδειγμα, ένα πραγματικό σύμφωνο για τη βιομηχανία (industrial compact).

1.8

Εξάλλου, η πρόταση της Επιτροπής θα μπορούσε να έχει περισσότερους υποστηρικτές εάν, σε διαφορετικές καθορισμένες χρονικές φάσεις ενεργοποίησης των απαραίτητων μέτρων για να εξασφαλιστεί μια πιο σταθερή και λειτουργική ΟΝΕ, γίνονταν περισσότερο σαφείς οι αναφορές στην ανάγκη να ακολουθηθούν ευρωπαϊκές πολιτικές σύμφωνα με τον στόχο αυτό, μέσω του καθορισμού των επιδιωκόμενων πλαισίων παρέμβασης και της εισαγωγής καινοτομιών προκειμένου οι ευρωπαϊκές δαπάνες να καταστούν ορθολογικότερες και αποτελεσματικότερες.

1.9

Η Επιτροπή μπορεί και πρέπει να συμβάλει στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που είναι αναγκαίες για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των παραγωγικών εθνικών και διοικητικών συστημάτων με την υιοθέτηση καινοτόμων μεθοδολογιών και κριτηρίων για την ανάληψη δράσης σχετικά με την ενιαία αγορά, τη διαχείριση των διαρθρωτικών ταμείων και των βασικών κοινών πολιτικών. Επίσης, η Επιτροπή θα πρέπει να ενθαρρυνθεί από τις καινοτομίες που εισήγαγε η ΕΚΤ και να προτείνει σημαντικές αλλαγές, όπως επανειλημμένα έχει τονίσει η ΕΟΚΕ, στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών πολιτικών οι οποίες επηρεάζουν κυρίως τις πλέον ευάλωτες περιοχές, περιφέρειες και τομείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1.10

Όσον αφορά την ΕΚΤ, πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως η αποστολή της υπέρ της ανάπτυξης και της απασχόλησης και ο ρόλος της ως δανειστή έσχατης ανάγκης. Η πρόθεση των χωρών του ευρώ να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλει στην εδραίωση της εμπιστοσύνης στην ΕΚΤ και στο ευρώ και στην αντιμετώπιση κερδοσκοπικών επιθέσεων, ιδίως όσον αφορά τις χώρες με μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα.

1.11

Η σταθερότητα του ευρώ δεν μπορεί να ανατεθεί μόνο στην ΕΚΤ και την κοινή νομισματική πολιτική, παρέχοντας πλήρη αυτονομία στα κράτη μέλη για την άσκηση της φορολογικής και δημοσιονομικής τους πολιτικής. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η δημοσιονομική ένωση, ενόψει του ενιαίου προϋπολογισμού της Ευρωζώνης δεν μπορεί, όπως προβλέπεται στην ανακοίνωση, να αναβληθεί σε μακροπρόθεσμη βάση αλλά πρέπει να καταστεί, μαζί με το ενιαίο νόμισμα και την ενιαία τραπεζική εποπτική αρχή, το άλλο σκέλος στο οποίο θα οικοδομηθεί βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα η σταθερότητα της ΟΝΕ, διαβεβαιώνοντας έτσι τις αγορές για τη συνοχή του ευρωπαϊκού σχεδίου.

1.12

Όσον αφορά τις θεσμικές προτάσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες. Η ΕΟΚΕ θεωρεί σκόπιμο να τεθεί επιτέλους στην ημερήσια διάταξη το θεσμικό ζήτημα, που αποτελεί τη βάση των καινοτόμων προτάσεων της Επιτροπής, συμπεριλαμβανομένης της Πολιτικής Ένωσης. Πρόκειται για μια εντελώς νέα πρόταση. Πιστεύει, ωστόσο, ότι οι περισσότερες από τις προτάσεις κινούνται εντός του ισχύοντος πλαισίου, με πολύ μικρές βελτιώσεις, και συνεπώς δεν παρέχουν λύσεις, εάν το Συμβούλιο δεν προχωρήσει περαιτέρω θεωρώντας ότι οι προτάσεις αποτελούν μόνο έναυσμα για δράση.

1.13

Θα μπορούσαν να είναι ένα επιπλέον ενδιάμεσο βήμα, αλλά η ΕΟΚΕ, η οποία θα πρέπει να συμμετέχει στη διαδικασία, και με βάση τα όσα έχουν ήδη προταθεί και εγκριθεί, πιστεύει ότι δεν υπάρχει πλέον χρόνος για ημίμετρα όσον αφορά ορισμένα θέματα, αλλά ότι πρέπει να γίνει ένα ποιοτικό άλμα τόσο από πλευράς περιεχομένου των πολιτικών όσο και από πλευράς διαδικασίας λήψεως αποφάσεων σχετικά με την εφαρμογή τους, χωρίς προσχήματα, ώστε να μην επαναλαμβάνεται ότι χρειάζεται μια «πραγματική» πολιτική, μια «πραγματική» ΟΝΕ, μια «πραγματική» Πολιτική Ένωση, κλπ. Απαιτείται δράση με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και ταχύτητα, άμεσα, αφενός, για να σταματήσει η ύφεση που έχει επηρεάσει ένα μεγάλο μέρος της ΕΕ και, αφετέρου, για να καλυφθούν τα κενά που υπάρχουν εδώ και καιρό και τα οποία με τη διεθνή οικονομική κρίση μεγάλωσαν ακόμη περισσότερο.

1.14

Η ΕΟΚΕ καλεί το Συμβούλιο να λάβει ως βάση τις προτάσεις της Επιτροπής και να ενεργήσει με περισσότερο θάρρος και σαφήνεια όσον αφορά την τήρηση των συμφωνιών και την ευθύνη υποβολής προτάσεων που πρέπει να υιοθετηθούν και να εφαρμοστούν, ιδίως με την υποστήριξη της επέκτασης της λήψης αποφάσεων κατά πλειοψηφία σε όλα τα θέματα, αρχής γενομένης από τις οικονομικές πολιτικές και την πολιτική για την απασχόληση, με σκοπό την τροποποίηση της Συνθήκης.

1.15

Οι προτάσεις της ΕΟΚΕ συνοπτικά

1.15.1

Για την υλοποίηση μιας πραγματικής ΟΝΕ, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει άμεσα (χωρίς τροποποίηση της Συνθήκης):

1.15.2

Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, με τροποποίηση ενδεχομένως της Συνθήκης, πρέπει:

2.1

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι πρόκειται για ένα από τα πιο πολύπλοκα θέματα αυτή τη στιγμή. Η Ευρώπη εισέρχεται σε μια νέα φάση μεγαλύτερης ολοκλήρωσης και αυτό συνεπάγεται μια σειρά από θαρραλέα βήματα. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει θερμά την έναρξη της συζήτησης για το μέλλον της ΟΝΕ ως ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση και επισημαίνει ότι η μακροοικονομική πραγματικότητα στην ΟΝΕ είναι αποτέλεσμα μικροοικονομικών αποφάσεων. Οι μακροοικονομικές και μικροοικονομικές πολιτικές θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν για την επίτευξη των ίδιων γενικών στόχων.

2.2

Το άρθρο 9 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που συμπληρώνεται από τα άρθρα 151 και 153, ορίζει ουσιαστικά ότι, κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή των πολιτικών και των δράσεών της, η Ένωση συνεκτιμά τις απαιτήσεις που συνδέονται με την προαγωγή υψηλού επιπέδου απασχόλησης, με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας και με την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού. Η ΕΟΚΕ σημειώνει με έκπληξη ότι στην υπό εξέταση ανακοίνωση δεν εξετάζεται καμιά από αυτές τις παραμέτρους στους στόχους για μια «βαθιά και ουσιαστική Οικονομική και Νομισματική Ένωση». Il ΕΟΚΕ, εκτός από το ρητό ορισμό των στόχων, θεωρεί απαραίτητο να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη εποπτεία (μελέτες αντικτύπου) των αποτελεσμάτων των οικονομικών και νομισματικών πολιτικών όσον αφορά την κοινωνική κατάσταση και την αγορά εργασίας, κρίνει δε σκόπιμο να θεσπιστούν μέτρα με στόχο την εξάλειψη των αρνητικών οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών που ενδέχεται να έχουν οι εν λόγω πολιτικές.

2.3

Καμιά από τις προτάσεις της Επιτροπής για μια πιο σταθερή και πιο αξιόπιστη ΟΝΕ δεν μπορεί να υλοποιηθεί (ούτε βραχυπρόθεσμα, ούτε μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα), εάν τα κράτη μέλη, και ιδίως οι χώρες που πλήττονται περισσότερο από την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, δεν επιστρέψουν στην ανάπτυξη και δεν επιλύσουν τα προβλήματα της απασχόλησης, της ανεργίας, που αυξάνεται πολύ ιδίως μεταξύ των νέων, και εάν δεν μειωθούν οι διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των κρατών μελών. Αλλά, επίσης, τίποτα δεν θα επιτευχθεί αν το Συμβούλιο και η Ευρωομάδα δεν αποδεχτούν τις προτάσεις της Επιτροπής για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων που είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ, που αναμένεται εδώ και 20 χρόνια, και αν τα κράτη μέλη δεν δεσμευτούν πλήρως προς αυτή την κατεύθυνση για από κοινού διαχείριση μέρους της κυριαρχίας του καθενός, που είναι απαραίτητη για τον στόχο αυτό.

2.4

Κύριο μέλημα της Επιτροπής είναι να διασφαλίσει τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών μέσα από μια συνεχή σειρά μέτρων και μέσων για την ενίσχυση της σύγκλισης των δημοσιονομικών πολιτικών και των συστημάτων επιτήρησης. Με αυτό τον τρόπο θα αμβλυνθούν οι δυσχέρειες που έχουν οι πιο χρεωμένες χώρες όσον αφορά τη χρηματοδότηση του δημόσιου χρέους και την τήρηση των αυστηρών σχεδίων αποπληρωμής και βιωσιμότητας του χρέους που προτείνονται από την Επιτροπή και εγκρίθηκαν πρόσφατα από τα κράτη μέλη (fiscal compact). Αλλά για να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών και των αγορών, τα μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να διέπονται από μια κοινή ευρωπαϊκή λογική και να έχουν απτά και θετικά αποτελέσματα για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Για τον λόγο αυτό χρειάζεται μεγαλύτερη συνοχή μεταξύ των μακροοικονομικών και των μικροοικονομικών πολιτικών (νέοι, αγορά εργασίας, κοινωνική πρόνοια, κ.λπ. ..) που πρέπει να εφαρμοστούν σε εθνικό επίπεδο.

2.5

Ένα μεγάλο μέρος των χωρών του ευρώ έχουν εισέλθει στο 5ο έτος αρνητικής ανάπτυξης και οι προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια δείχνουν πολύ περιορισμένες βελτιώσεις στις βασικές μακροοικονομικές μεταβλητές. Για να είναι αξιόπιστες οι προτάσεις της Επιτροπής για την ενίσχυση της ΟΝΕ και να καταστούν αντικείμενο εκτεταμένης και κοινής συζήτησης για το μέλλον της ΟΝΕ, που να μην αφορά μόνο τους ειδικούς, αλλά και το σύνολο της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών, πρέπει να συνοδεύονται και από άλλες παρατηρήσεις ή/και μέτρα.

2.6

Οι χώρες της ευρωζώνης καλούνται, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει με την ΕΕ, να συνεχίσουν και τα επόμενα χρόνια αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές οι οποίες, πρωτίστως, θα μπορούσαν να εξασφαλίζονται μέσω μεταρρυθμίσεων με στόχο τον εξορθολογισμό της δομής των εθνικών προϋπολογισμών, είτε από πλευράς δαπανών, είτε από πλευράς εσόδων, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τη διανεμητική δικαιοσύνη, καθώς και τις επιπτώσεις των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών. Τούτο θα συνέβαλε στην ανάκτηση κερδών αποδοτικότητας με ουδέτερα αποτελέσματα για τα δημοσιονομικά ισοζύγια και χωρίς συμπίεση των τομέων δαπανών που είναι βασικοί για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία, όπως η υγεία, τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, η εκπαίδευση, η έρευνα και η καινοτομία, οι υποδομές (2).

2.7

Σε αυτά τα εθνικού χαρακτήρα μέτρα, ωστόσο, θα πρέπει να προστεθούν μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, απαραίτητα για την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την ανάκαμψη των επενδύσεων, όπως: βελτίωση της λειτουργίας των εθνικών αγορών εργασίας, ώστε να ενσωματωθούν στη ζώνη του ευρώ μέσω του μακροοικονομικού διαλόγου (3)· μερική αλληλασφάλιση του δημόσιου χρέους, ώστε να περιοριστεί η κερδοσκοπία· έκδοση ευρωπαϊκών ομολόγων από την ΕΤΕ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης και την προσέλκυση παγκόσμιου πλεονάσματος αποταμιεύσεων (4)· δυνατότητα εξαίρεσης από το χρέος ορισμένων διαρθρωτικών επενδύσεων που απαιτούνται προκειμένου να ξεκινήσει ένας ενάρετος κύκλος ανάπτυξης, και, τέλος, αυξημένη προσοχή στην βιομηχανική πολιτική τόσο από τις εθνικές κυβερνήσεις όσο και από τους φορείς χάραξης πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

2.8

Την ευθύνη για την εφαρμογή αυτών των πολιτικών έχουν οι κυβερνήσεις των κρατών μελών, ωστόσο η Επιτροπή πρέπει, στο πλαίσιο των θεσμικών της αρμοδιοτήτων και των πόρων του προϋπολογισμού της ΕΕ που διαχειρίζεται, να διασφαλίζει την υλοποίησή τους, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη συγκράτηση των ανισορροπιών και περιφερειακών ανισοτήτων που εξακολουθούν να υπάρχουν.

2.9

Η ΕΟΚΕ θεωρεί επίσης ότι η ανάλυση της Επιτροπής σχετικά με τις ιστορικές πτυχές της ΟΝΕ δεν προβάλλει τους εγγενείς οικονομικούς και πολιτικούς περιορισμούς κατά τη δημιουργία του ευρώ και οι οποίοι είναι η κύρια αιτία της κρίσης που πλήττει το ευρώ και την ΕΕ. Φαίνεται τουλάχιστον περίεργο το γεγονός ότι σε μια ανάλυση για την ΟΝΕ δεν γίνεται αναφορά ούτε αξιολόγηση των κριτηρίων του Μάαστριχτ, της «μοναδικότητας» της νομισματικής πολιτικής, ούτε των οικονομικών ασυμμετριών μεταξύ των χωρών. Εξάλλου δεν ισχύει το επιχείρημα ότι για την κρίση του 2008 φταίει μόνο το χρέος και όχι η πολιτική αδυναμία της ΕΕ και των εθνικών κυβερνήσεων, δεδομένου κυρίως ότι από την αρχή της ΟΝΕ, τα κράτη μέλη αρνήθηκαν επανειλημμένως να ξεκινήσουν μια συζήτηση σχετικά με τον συντονισμό της δημοσιονομικής και της φορολογικής πολιτικής.

2.10

Είναι επιτακτική ανάγκη να υλοποιηθεί μια Οικονομική Ένωση, μια οικονομική κυβέρνηση της ΕΕ (μαζί ή πριν από την Τραπεζική Ένωση, κλπ.) και η ανακοίνωση της Επιτροπής θέτει τις βάσεις για τον σκοπό αυτό.

3.1

Βραχυπρόθεσμα λαμβάνονται υπόψη και περιγράφονται επτά προτάσεις μερικές από τις οποίες είναι ήδη γνωστές διότι αναφέρονται στα όσα εγκρίθηκαν πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, τη νομοθεσία που συνδέεται με το «εξάπτυχο» και με το «δίπτυχο», την τραπεζική εποπτεία που έχει ανατεθεί στην ΕΚΤ. Πρόκειται για σημαντικά βήματα που πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως, σύμφωνα με τη σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις ειδικές συστάσεις ανά χώρα που ενέκρινε το Συμβούλιο. Η ΕΟΚΕ, από τις προτάσεις της Επιτροπής κρίνει πιο ενδιαφέρουσες τις ακόλουθες:

3.1.1

Η πρώτη είναι η εισαγωγή, μετά τη θέσπιση του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM), ενός Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης (SRM) για την επίλυση των προβλημάτων τραπεζών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Η καινοτομία εν προκειμένω έγκειται στο γεγονός ότι οι δαπάνες εξυγίανσης καλύπτονται από τους μετόχους και τους πιστωτές· τυχόν «πρόσθετοι πόροι που απαιτούνται για τη χρηματοδότηση της διαδικασίας αναδιάρθρωσης» πρέπει να παρέχονται από τον ίδιο τον τραπεζικό τομέα και όχι πλέον από τον φορολογούμενο (5).

3.1.2

Η δεύτερη αφορά τη θέσπιση «ενός μέσου σύγκλισης και ανταγωνιστικότητας» προκειμένου να υποστηριχθεί η εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στις χώρες της ζώνης του ευρώ. Η πρόταση είναι πολύ λεπτομερής (Παράρτημα 1 της ανακοίνωσης) όσον αφορά την περιγραφή της προβλεπόμενης πορείας για την ενεργοποίηση και την τήρηση των συμφωνιών βάσει των οποίων θα δημιουργηθεί αυτό το μέσο. Παραμένει απροσδιόριστος ο βαθμός συμμετοχής και το μέγεθος της οικονομικής στήριξης, της οποίας θα μπορούσαν να επωφεληθούν τα κράτη μέλη, και τα δύο ζωτικής σημασίας στοιχεία, για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του μέσου, ακόμη και αν η Επιτροπή σκοπεύει να παρουσιάσει λεπτομερέστερη πρόταση για τις διαδικασίες εφαρμογής του (σελ. 25 της ανακοίνωσης). Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι μια τέτοια πράξη θα πρέπει να προηγείται ή τουλάχιστον να συνοδεύει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να μετριαστούν οι αρνητικές επιπτώσεις. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι το μέσο σύγκλισης και ανταγωνιστικότητας μπορεί να είναι αποτελεσματικό μόνο εάν, βήμα προς βήμα, χρησιμοποιείται σε συντονισμό με τις δράσεις και τα μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο.

3.1.3

Εξάλλου, η πρόταση για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο φαίνεται να γίνεται αντιληπτή ως τιμωρία σε όσους δεν σέβονται το «σύμφωνο μεταξύ των κρατών μελών της Επιτροπής», αντί να αποτελεί κίνητρο για την εφαρμογή των πολιτικών που καθορίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι αυστηροί μακροοικονομικοί όροι που απαιτούνται από τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνοδεύονται από ένα σχέδιο για την μεγέθυνση και την ανάπτυξη νέων ευκαιριών απασχόλησης, ιδιαίτερα για τους νέους, με την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών.

3.1.4

Η ενίσχυση του ρόλου της ΕΕ και του ευρώ στη διακυβέρνηση των διεθνών νομισματικών οργανισμών και η ενίσχυση της ικανότητας της εξωτερικής εκπροσώπησης της ζώνης του ευρώ είναι μία από τις πιο σημαντικές πτυχές που προβάλλεται από την Επιτροπή, αλλά και σε πολλές γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ, προκειμένου η ΕΕ και το ενιαίο νόμισμα να αποκτήσουν μεγαλύτερη επιρροή και εξουσία λήψεως αποφάσεων στα πλαίσια της διεθνούς νομισματικής διακυβέρνησης. Η Επιτροπή, ωστόσο, δεν επισημαίνει τις δυσκολίες, τόσο εντός όσο και εκτός της ζώνης του ευρώ, αυτής της πρότασης, δεδομένης της όχι και τόσο ευνοϊκής στάσης της αμερικανικής κυβέρνησης (αλλά και της αγγλικής) σε σχέση με την αύξηση της επιρροής του ευρώ (και αντίστοιχη μείωση της επιρροής του δολαρίου) και με τις διαφορές που εξακολουθούν να υπάρχουν μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης για την υπεράσπιση συγκεκριμένων οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες που λαμβάνουν βοήθεια από το ΔΝΤ.

3.2

Μεσοπρόθεσμα , οι προτάσεις αφορούν κυρίως τη δημιουργία ενός ταμείου απόσβεσης χρέους (ΤΑΧ), το οποίο υπόκειται σε αυστηρούς όρους για τον περιορισμό του ηθικού κινδύνου, καθώς και τη δημιουργία ενός νέου μέσου του δημόσιου χρέους στη ζώνη του ευρώ (ευρωγραμμάτια- Eurobills) - προτάσεις που αποτελούν εδώ και αρκετό καιρό αντικείμενο συζήτησης των κύριων θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των κρατών μελών. Η ΕΟΚΕ έχει τονίσει επανειλημμένα στις γνωμοδοτήσεις της, την ανάγκη για ευρωπαϊκά ομόλογα προκειμένου να κατανεμηθεί μερικώς το χρέος (Union bond) ως πρόσθετο μέσο είτε για να διευκολύνει στη ζώνη του ευρώ την προσφυγή στη χρηματοδότηση του δημόσιου χρέους από τις πιο χρεωμένες χώρες, είτε για να μειωθεί το κόστος της εξυπηρέτησης του χρέους (6).

3.2.1

Για τον λόγο αυτό η ΕΟΚΕ θα προτιμούσε η Επιτροπή να παρουσιάσει την πρότασή της ή/ και να αναφερθεί στις προτάσεις που έχει υποβάλει προηγουμένως η ίδια η ΕΟΚΕ, στις προτάσεις των υπουργών οικονομικών της ΕΕ, κλπ, αν και επικροτεί την πρόταση του γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων που αναφέρεται στην ανακοίνωση.

3.2.2

Ωστόσο, η έμφαση που δίδεται στο ΤΑΧ παραβλέπει το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της επιτυχίας της πολιτικής για την μείωση του δημόσιου χρέους, υπ' αυτό το πρίσμα, δεν εξαρτάται μόνο από την πρόοδο που έχει σημειωθεί λόγω της μείωσης των δημοσίων δαπανών, αλλά κυρίως λόγω της αύξησης των εσόδων. Αυτή είναι η κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουμε και για χρονικό διάστημα πολύ μεγαλύτερο από αυτό που προβλέπεται μεσοπρόθεσμα, προκειμένου η σχέση χρέους / ΑΕΠ να επανέλθει στο όριο που απαιτείται από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η καλύτερη πρόταση παραμένει ενδεχομένως η πρόταση για τα ευρωομόλογα, όπως έχει ήδη εξηγήσει λεπτομερώς η ΕΟΚΕ (7). Αλλά, φυσικά, το πρόβλημα δεν είναι το τεχνικό εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί, αλλά κυρίως η λύση του.

3.2.3

Εξάλλου, η πρόταση στο σύνολό της κινείται στη λογική του Συμφώνου Σταθερότητας όσον αφορά τις υποχρεώσεις των κρατών μελών, χωρίς καμία καινοτομία που να σηματοδοτεί μια αντιστροφή αυτών των πολιτικών, οι οποίες δεν μπορούν πλέον να συνεχίσουν προς την ίδια κατεύθυνση.

3.3

Μακροπρόθεσμα , που αποτελεί και την περίοδο που αναπτύσσεται λιγότερο στο έγγραφο της Επιτροπής, προβλέπεται η εξέλιξη της ΟΝΕ προς μια πλήρη τραπεζική, δημοσιονομική και οικονομική ένωση. Πρόκειται βεβαίως για στόχους τους οποίους συμμερίζεται η ΕΟΚΕ, με την προϋπόθεση ότι θα καθοριστούν οι διαδικασίες που απαιτούνται για την εφαρμογή τους. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι πρέπει να επιτευχθεί πλήρης ενσωμάτωση των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών, ιδίως στον φορολογικό και οικονομικό τομέα, και ένας ενιαίος προϋπολογισμός της ΕΕ, με δικούς του οικονομικούς πόρους και αυτόνομη δημοσιονομική ικανότητα.

3.3.1

Όσον αφορά τις θεσμικές πτυχές, η ανακοίνωση αρκείται απλώς στην περιγραφή τους, αναφέροντας τη βάση πάνω στην οποία μπορεί να οικοδομηθεί μια ενισχυμένη οικονομική και νομισματική ένωση όσον αφορά τη νομική της δομή και τη διακυβέρνηση των μεγάλων οικονομικών πολιτικών, ενώ ουδόλως αναφέρεται στους μακροοικονομικούς και μικροοικονομικούς όρους που πρέπει να εξασφαλίζουν την υλοποίηση των προτάσεων σε μακροπρόθεσμη βάση.

3.3.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αυτός ο τόσο φιλόδοξος στόχος, μπορεί να επιτευχθεί μόνον εάν υπάρξει ενισχυμένη συνεργασία και πρόθεση πορείας προς την πολιτική ένωση. Μια διαδικασία που θα μπορούσε να διευκολυνθεί εάν στο διεθνές μακροοικονομικό περιβάλλον ολοκληρώνονταν οι μεταρρυθμίσεις που εν μέρει έχουν ξεκινήσει, οι σχετικοί κανόνες λειτουργίας των πιστωτικών και χρηματοπιστωτικών αγορών, οι μηχανισμοί μακροπροληπτικής και μικροπροληπτικής εποπτείας, η μείωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών (αρχής γενομένης από τα ελλείμματα των ΗΠΑ και από τα πλεονάσματα της Κίνας), που έχουν τροφοδοτήσει την οικονομική κρίση. Χωρίς σημαντική πρόοδο προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι δύσκολο να αποφευχθεί η αναπαραγωγή και άλλων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών κρίσεων.

4.1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί ωστόσο την προσπάθεια της Επιτροπής να αντιμετωπίσει το υφιστάμενο «δημοκρατικό έλλειμμα» της ΕΕ, καθώς και το γεγονός ότι το κύριο πρόβλημα είναι η μεταφορά των κριριαρχικών δικαιωμάτων κυριαρχίας. Πρόκειται συνεπώς για την εκκίνηση της διαδικασίας για μια πολιτική ένωση που να ενώνει και να διαχειρίζεται από κοινού ορισμένες «κυρίαρχες» πολιτικές, που έχουν παραμείνει εθνικές, μέσα από πιο διαφανή και δημοκρατική διαδικασία λήψεως αποφάσεων, ώστε να υπάρχει ενιαία φωνή και ευρωπαϊκή «κυβέρνηση» του ευρώ, δηλαδή το άλλο σκέλος της ΟΝΕ που ακόμη λείπει.

4.1.2

Εν προκειμένω η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι:

4.1.3

Για το λόγο αυτό το θέμα δεν έγκειται στη δυσκολία συμμετοχής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά μάλλον στη θέσπιση κοινής διαδικασίας λήψεως αποφάσεων μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης και κατά συνέπεια της σχετικής συμμετοχής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είναι πλέον ανεπίτρεπτο να διατηρείται ανεξάρτητη οικονομική και βιομηχανική πολιτική σε κάθε κράτος και μια κοινή νομισματική πολιτική που πλήττει τις οικονομίες των πιο αδύναμων χωρών, ελλείψει αντισταθμιστικών μέσων.

4.2.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη συμμετοχή του ΕΚ στη συζήτηση σχετικά με τις προτάσεις για την ανάπτυξη, καθώς και τη σχετική συμμετοχή των εθνικών κοινοβουλίων. Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και για τα προγράμματα προσαρμογής, χωρίς να περιορίζονται σε μια απλή «ενημέρωση». Είμαστε ακόμα, ωστόσο, στο πλαίσιο των τεχνητών διατυπώσεων, μακριά από το τι θα πρέπει να γίνει στην διαδικασία λήψεως αποφάσεων της ΕΕ.

4.2.2

Αντιθέτως, καινοτόμες φαίνονται οι προτάσεις για τα πολιτικά κόμματα που θα πρέπει να περάσουν από το να είναι ευρωπαϊκά στα λόγια να είναι ουσιαστικά ευρωπαϊκά, ενεργώντας συνεπώς ως μια ενιαία ευρωπαϊκή δομή και όχι ως άθροισμα πολλών εθνικών ιδιαιτεροτήτων, σύμφωνα με τα όσα εξακολουθούν να κάνουν μεμονωμένα κράτη ή άλλες οργανώσεις (συνδικάτα, εργοδότες …).

4.2.3

Ενδείκνυται, όχι μόνο τα κόμματα, όπως προτείνεται από την Επιτροπή, αλλά και άλλοι μεγάλοι ευρωπαϊκοί οργανισμοί (όπως οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, επαγγελματικές ενώσεις, κλπ …), τουλάχιστον στην Ευρωζώνη, να οργανωθούν και να ενεργήσουν με κοινή λογική, ευρωπαϊκή και όχι εθνική, ενόψει των εκλογών του 2014. Θα ήταν ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός, αν και ανεπαρκές· θα ήταν ένα καλό παράδειγμα για όλους.

4.2.4

Είναι απαραίτητο, με την ευκαιρία των εκλογών, να δοθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συντακτική εξουσία, που (μαζί με το Συμβούλιο) θα του δίνει τη δυνατότητα, μέσα σε προκαθορισμένο χρονικό διάστημα, να υποδείξει τη μετάβαση σε μια πολιτική ένωση, να επεκτείνει την πλειοψηφία σε όλα τα θέματα και το δικαίωμα ψήφου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στους τομείς της ανάπτυξης και της απασχόλησης.

4.3.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί θετική τη συγχώνευση και ενοποίηση των οικονομικών πολιτικών με τις πολιτικές απασχόλησης, τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, παρόλο που πρόκειται για οικονομικό και όχι νομικό πρόβλημα. Χρειάζεται αντιθέτως μια κοινή διαδικασία λήψεως αποφάσεων για το σύνολο των οικονομικών πολιτικών που να συγκεντρώνει τη στρατηγική Ευρώπη 2020, τον συντονισμό των εθνικών προϋπολογισμών, τις μικροοικονομικές και μακροοικονομικές πολιτικές, την αγορά εργασίας της Ευρωζώνης, κλπ. προκειμένου να ξεπεραστεί το ισχύον σύστημα λήψεως αποφάσεων. Είναι αδιανόητο για την αλλαγή της ΟΝΕ να αρκεί η σύσταση ειδικής επιτροπής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

4.3.2

Εξάλλου, είναι ασαφές εάν η ανάθεση στον Αντιπρόεδρο για τις οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις της εξουσίας του συντονισμού της ΟΝΕ, ακόμη και σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μπορεί να βελτιώσει την τρέχουσα κατάσταση. Εν προκειμένω μπορεί να αρκεί το παράδειγμα της εξωτερικής πολιτικής· γι αυτό όμως θα πρέπει να δοθεί πραγματική εξουσία στον Επίτροπο ή σε κάποιον υπουργό.

4.3.3

Ένα τόσο σημαντικό ζήτημα δεν μπορεί να επιλυθεί με τεχνητές νομικο-κοινοβουλευτικές διατυπώσεις εάν εκ των προτέρων δεν αποφασιστεί η μεταφορά της κυριαρχίας επί των οικονομικών, νομισματικών πολιτικών και των πολιτικών απασχόλησης, από το εθνικό στο ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως επανειλημμένα έχει προτείνει η ΕΟΚΕ. Θα πρέπει να δημιουργηθεί μια «οικονομική κυβέρνηση» της Ευρωζώνης υπό τη διαχείριση της Ευρωομάδας με εξουσία λήψεως αποφάσεων και ψηφοφορία κατά πλειοψηφία, μαζί με το ΕΚ, με κατάλληλες τροποποιήσεις της Συνθήκης, που πρέπει να γίνουν άμεσα, επειγόντως, όπως έγινε με την έγκριση του δημοσιονομικού συμφώνου, της Τραπεζικής Ένωσης, κλπ. Τούτο θα συνέβαλε στην υλοποίηση μιας ενιαίας αγοράς για την οικονομική, βιομηχανική, αναπτυξιακή πολιτική και την πολιτική απασχόλησης, με ένα κοινό όραμα και αλληλέγγυες αποφάσεις μεταξύ των χωρών προς το συμφέρον των πολιτών της ΕΕ.

4.4.1

H ΕΟΚΕ επικροτεί το σύνολο των προτάσεων για την εξωτερική εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ. Πρόκειται για ένα κομβικό σημείο της ανακοίνωσης, δεδομένων των διεθνών επιπτώσεων της κρίσης και της σχέσης μεταξύ των νομισμάτων. Πράγματι σήμερα το ευρώ είναι σαν ένα πήλινο δοχείο μεταξύ σιδερένιων δοχείων. Η στρατηγική που προσδιορίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να ενισχύσει την παρουσία της Ευρωζώνης στο ΔΝΤ, συνίσταται, σε πρώτη φάση, στην ανάθεση της ιδιότητας του παρατηρητή, και μόνο σε μεταγενέστερο χρόνο, θα ζητηθεί η ενιαία έδρα. Πρόκειται για χρονοβόρες διαδικασίες, που αποδυναμώνουν τη ζώνη του ευρώ, η οποία θα πρέπει αντιθέτως να έχει μία φωνή στο πλαίσιο των διαφόρων φορέων, και μάλιστα σύντομα, όπως έχει επισημάνει η ΕΟΚΕ εδώ και καιρό. Ως εκ τούτου, οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ίσως ρεαλιστικές, αλλά άτολμες και ανεπαρκείς σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Εξάλλου όλα εξαρτώνται από το τί θα πράξει Συμβούλιο.

4.5.1

Κρίνεται μάλλον ανεπαρκής η προσέγγιση που αφορά την ΕΚΤ. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ δεν συμφωνεί να καλυφθεί με τροποποίηση της Συνθήκης «η ενίσχυση της δημοκρατικής λογοδοσίας της ΕΚΤ», καθώς η ΕΚΤ είναι ένας οργανισμός όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται ήδη με πλειοψηφία (όχι όπως στο Συμβούλιο). Εξάλλου, τα προβλήματα και ο ρόλος της ΕΚΤ είναι διαφορετικής φύσεως, και δεν αφορούν μόνο την επιτήρηση, όπως φαίνεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής. Αφορούν την επέκταση της εντολής της στους τομείς της ανάπτυξης και της απασχόλησης, σε συνδυασμό με τη σταθερότητα και τον πληθωρισμό.

4.5.2

Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει επίσης να διασφαλιστεί ότι οι μηχανισμοί μεταφοράς των πολιτικών της ΕΚΤ στην πραγματική οικονομία λειτουργούν σωστά. Οι μη συμβατικές παρεμβάσεις, που υλοποίησε πρόσφατα η ΕΚΤ προκειμένου να δώσει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα σε αυτούς τους μηχανισμούς, και που συνίστανται τόσο στην παροχή ρευστότητας προς το τραπεζικό σύστημα (προγράμματα CBPP και LTRO) όσο και στην αγορά κρατικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά (προγράμματα SMP και OMT) μπορούν να θεωρηθούν ως ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά ακόμα δεν συνιστούν συμπεριφορά της ΕΚΤ ως δανειστού έσχατης ανάγκης, ο οποίος να μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις κατά τρόπο αυτόνομο, όταν χρειάζεται, μια κατάσταση που απαιτεί (όπως είναι γνωστό) τροποποίηση των Συνθηκών.

4.5.3

Πρέπει να ενισχυθεί η αυτονομία λήψεως αποφάσεων και τα μέσα δράσης της ΕΚΤ σε σχέση με το ρόλο της ως δανειστή έσχατης ανάγκης όχι για να αυξηθεί το χρέος των κρατών ή της ΕΕ, αλλά για να δοθεί περισσότερη αξιοπιστία στο ευρώ και να αναχαιτιστούν οι κερδοσκοπικές επιθέσεις στο δημόσιο χρέος των πιο χρεωμένων χωρών. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει, ιδίως σε σχέση με τα αποτελέσματα που παράγονται από τις παρεμβάσεις της ΕΚΤ για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, καθώς η ανακοίνωση και μόνον αυτής της ενέργειας βοήθησε πράγματι να μειωθούν οι εντάσεις τόσο στην αγορά για το δημόσιο χρέος των χωρών της ευρωζώνης όσο και στις χρηματοοικονομικές και πιστωτικές αγορές.

4.6.1

Η ενίσχυση του ρόλου του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων θεωρείται θετική από την ΕΟΚΕ, αλλά όχι στο πεδίο που προτείνεται στην ανακοίνωση (διαδικασία επί παραβάσει των κρατών μελών). Αυτό σημαίνει ότι διαιωνίζει την πεποίθηση ότι τα οικονομικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένου του χρέους, είναι νομικά και τεχνικά προβλήματα και όχι πολιτικά προβλήματα, η επίλυση των οποίων θα πρέπει να πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της δημοκρατικής και διαφανούς διαδικασίας λήψεως αποφάσεων της ΕΕ, η κυριαρχία της οποίας ανήκει στους πολίτες.