(1)

Η επιδημική έκρηξη της COVID-19 έχει οδηγήσει σε απότομη πτώση της ζήτησης σιδηροδρομικών μεταφορών. Το γεγονός αυτό είχε σοβαρές επιπτώσεις στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις. Οι επιπτώσεις άρχισαν να εκδηλώνονται ήδη από την 1η Μαρτίου 2020 και ενδέχεται να διαρκέσουν τουλάχιστον έως την 31η Δεκεμβρίου 2020. Οι περιστάσεις που συνδέονται με την επιδημική έκρηξη της COVID-19 είναι εκτός του ελέγχου των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, οι οποίες αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα ρευστότητας και σημαντικές ζημίες, και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τον κίνδυνο της αφερεγγυότητας.

(2)

Για να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις της επιδημικής έκρηξης της COVID-19, οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις ενδέχεται να χρειαστούν οικονομική στήριξη. Οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις ενδέχεται να μην μπορούν να καταβάλουν τα τέλη για την πρόσβαση σε σιδηροδρομική υποδομή εξαιτίας της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 και, για τον λόγο αυτό, θα πρέπει οι διαχειριστές υποδομής να έχουν τη δυνατότητα μείωσης, αναβολής των τελών αυτών ή απαλλαγής των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων από την καταβολή τους. Η δυνατότητα αυτή θα πρέπει να παρέχεται για μία περίοδο κατά την οποία έγιναν ήδη αισθητές οι επιπτώσεις της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 στη σιδηροδρομική αγορά και για όσο αναμένεται να διαρκέσουν, δηλαδή από την 1η Μαρτίου 2020 έως την 31η Δεκεμβρίου 2020 («η περίοδος αναφοράς»).

(3)

Σύμφωνα με το άρθρο 31 παράγραφος 3 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), τα τέλη τροχαίας πρόσβασης που πρέπει να καταβάλλονται στον διαχειριστή υποδομής δεν επιτρέπεται να είναι χαμηλότερα από το κόστος που προκύπτει άμεσα ως αποτέλεσμα της εκτέλεσης των σιδηροδρομικών μεταφορών. Η εφαρμογή μερικής ή πλήρους απαλλαγής από την καταβολή τελών ή αναβολής των τελών αυτών κατά τρόπο διαφανή, αντικειμενικό και χωρίς διακρίσεις για όλες τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς των εμπορευματικών και/ή επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών θα μπορούσε να αμβλύνει τις επιπτώσεις της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει έχουν τη δυνατότητα να επιτρέπουν στους διαχειριστές υποδομής τη λήψη μέτρων προς τον σκοπό αυτό.

(4)

Το άρθρο 32 παράγραφος 1 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ επιτρέπει στα κράτη μέλη να κάνουν προσαυξήσεις, εφόσον η αγορά μπορεί να το σηκώσει. Λόγω των επιπτώσεων της επιδημικής έκρηξης της COVID-19, η ικανότητα των τμημάτων της αγοράς να ανεχθούν προσαυξήσεις ενδέχεται να έχει μειωθεί. Επομένως, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιτρέπουν στους διαχειριστές υποδομής να αξιολογούν εκ νέου την ικανότητα των τμημάτων της αγοράς να ανεχθούν προσαυξήσεις, με σκοπό πιθανή μείωση των οφειλόμενων ποσών για την περίοδο αναφοράς.

(5)

Το άρθρο 36 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ προβλέπει καθεστώς τελών κράτησης με σκοπό την παροχή κινήτρων για την αποδοτική χρήση της χωρητικότητας. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, η επιβολή τέτοιου τέλους είναι υποχρεωτική σε περίπτωση τακτικής μη χρήσης των εκχωρημένων διαδρομών ή τμημάτων αυτών από αιτούντα, όπου περιλαμβάνεται και μια σιδηροδρομική επιχείρηση. Οι διαχειριστές υποδομής πρέπει να δημοσιεύουν στις δηλώσεις δικτύου τους τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία ορίζεται αυτή η μη χρήση. Η επιδημική έκρηξη της COVID-19 έχει προκαλέσει σοβαρές διαταραχές στη σιδηροδρομική κυκλοφορία, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε υψηλό αριθμό ματαιώσεων σιδηροδρομικών διαδρομών. Τα υποκείμενα γεγονότα ήταν και εξακολουθούν να είναι εκτός του ελέγχου των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων. Επιπλέον, έχουν ως αποτέλεσμα προσωρινή χαμηλότερη χρήση της χωρητικότητας. Επομένως, μπορεί να θεωρηθεί ότι το αποτέλεσμα της παροχής κινήτρων που επιδιώκεται με την επιβολή τελών κράτησης κατά το άρθρο 36 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ, είναι άνευ σημασίας όσον αφορά την περίοδο αναφοράς. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιτρέπουν στους διαχειριστές υποδομής να μην επιβάλλουν τέλη κράτησης για χωρητικότητα που έχει κατανεμηθεί αλλά δεν χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, ακόμη και όταν η εν λόγω μη χρήση θα μπορούσε να θεωρηθεί τακτική μη χρήση των εκχωρημένων διαδρομών ή τμήματος αυτών κατά τα κριτήρια που ισχύουν επί του παρόντος.

(6)

Σχετικά με τα τέλη τροχαίας πρόσβασης, την επιβολή προσαυξήσεων και τα τέλη κράτησης, κάθε μείωση των τελών που επιτρέπονται από τα κράτη μέλη σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό, θα μπορούσε να συνεπάγεται απώλειες εσόδων για τον διαχειριστή υποδομής. Οι εν λόγω απώλειες εσόδων θα έπρεπε, καταρχήν, να αντισταθμίζονται σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 4 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ. Δεδομένου του έκτακτου χαρακτήρα των εν λόγω απωλειών, οι διαχειριστές υποδομής θα πρέπει να αποζημιώνονται εντός συντομότερου χρονικού διαστήματος σε σχέση με αυτό που προβλέπεται στο εν λόγω άρθρο, δηλαδή έως την 31η Δεκεμβρίου του έτους που έπεται του έτους κατά το οποίο επήλθε η απώλεια.

(7)

Θα πρέπει να υπάρξει προσωρινή προσαρμογή των όρων για τη χρήση της σιδηροδρομικής υποδομής, ενώ οι δηλώσεις δικτύου θα πρέπει να επικαιροποιούνται και να τροποποιούνται ανάλογα με τις ανάγκες.

(8)

Λόγω της αιφνίδιας και απρόβλεπτης φύσης της επιδημικής έκρηξης της COVID-19, κατέστη αδύνατη η έγκαιρη λήψη σχετικών μέτρων. Για τον λόγο αυτό, οι διατάξεις του παρόντα κανονισμού θα πρέπει επίσης να καλύπτουν την περίοδο πριν από την έναρξη ισχύος του. Δεδομένης της φύσης των μέτρων του παρόντος κανονισμού, η προσέγγιση αυτή δεν έχει ως αποτέλεσμα την παραβίαση της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των ενδιαφερομένων.

(9)

Η πορεία της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 και η επίπτωσή της στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Η Επιτροπή θα πρέπει να αναλύει συνεχώς την οικονομική επίπτωση της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 στον εν λόγω τομέα και η Ενωση θα πρέπει να μπορεί να παρατείνει χωρίς καθυστέρηση την περίοδο εφαρμογής των μέτρων που προβλέπει ο παρών κανονισμός αν τα προβλήματα συνεχιστούν.

(10)

Προκειμένου να παραταθούν τα μέτρα που προβλέπει ο παρών κανονισμός, εάν αυτό είναι αναγκαίο και δικαιολογημένο, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 290 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να παραταθεί η περίοδος εφαρμογής των μέτρων που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, και οι διαβουλεύσεις αυτές να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (4). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(11)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η θέσπιση προσωρινών κανόνων σχετικά με τη χρέωση για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής για την αντιμετώπιση της επείγουσας κατάστασης που προκάλεσε η επιδημική έκρηξη της COVID-19, δεν μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως, λόγω της κλίμακας ή των αποτελεσμάτων της δράσης, να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως ορίζεται στο εν λόγω άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν θεωρείται ότι υπερβαίνει τα απαιτούμενα για την επίτευξη του εν λόγω στόχου.

(12)

Για να εξασφαλιστεί η άμεση εφαρμογή των μέτρων που προβλέπει ο παρών κανονισμός, θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει επειγόντως την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,