32004A0219(01)

Γνώμη του Συμβουλίου

της 10ης Φεβρουαρίου 2004

σχετικά με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας της Ιταλίας, 2003-2007

(2004/C 43/01)

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη,

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας,

τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου της 7ης Ιουλίου 1997 για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών(1), και ιδίως το άρθρο 5 παράγραφος 3,

τη σύσταση της Επιτροπής,

μετά από διαβούλευση με την Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΗ ΓΝΩΜΗ:

Στις 10 Φεβρουαρίου 2004 το Συμβούλιο εξέτασε το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας της Ιταλίας, το οποίο καλύπτει την περίοδο 2003-2007. Το πρόγραμμα υποβλήθηκε την 1η Δεκεμβρίου και είναι γενικά σύμφωνο με τις πληροφοριακές απαιτήσεις του αναθεωρημένου "κώδικα δεοντολογίας για το περιεχόμενο και τη μορφή των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης". Θα ήταν χρήσιμο να υπήρχαν στοιχεία για τα προβλεπόμενα πρόσθετα μέτρα με τα οποία θα επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι μετά το 2004, καθότι έτσι θα μπορούσε να εκτιμηθεί με ακρίβεια η πορεία και η σύνθεση της προσαρμογής, λαμβανομένης ιδίως υπόψη της δέσμευσης για σταδιακή άρση των έκτακτων μέτρων.

Η δημοσιονομική στρατηγική βασίζεται στην προοδευτική αύξηση του πρωτογενούς αποτελέσματος, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της προσπάθειας προσαρμογής για σχεδόν ισοσκελισμένη ή πλεονασματική θέση θα λάβει χώρα κατά τα τελευταία έτη εφαρμογής του προγράμματος. Δεδομένου ότι η κυβέρνηση έχει εκφράσει την πρόθεση να ελαφρύνει την φορολογική πίεση και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, η προσαρμογή θα επηρεάσει κατά κύριο λόγο τις πρωτογενείς δαπάνες. Η σχεδιαζόμενη επίτευξη σημαντικών πρωτογενών πλεονασμάτων σε συνδυασμό με μεγάλης εμβέλειας ιδιωτικοποιήσεις θα οδηγήσουν στη σταθερή μείωση του δείκτη δημοσίου χρέους καθόλη την καλυπτόμενη από το πρόγραμμα περίοδο.

Το μακροοικονομικό σενάριο αυτού του επικαιροποιημένου προγράμματος προβλέπει ότι ο αριθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ θα επιταχυνθεί και από το εκτιμώμενο 0,5 % το 2003 θα ανέλθει σε 1,9 % το 2004. Όσον αφορά την περίοδο 2005-2007, αναμένεται ότι ο αριθμός ανάπτυξης θα διαμορφωθεί στο 2,4 % κατά μέσο όρο. Ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης (ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης σύμφωνα με τον ορισμό για τους εθνικούς λογαριασμούς) αναμένεται να ενισχυθεί και από 0,9 % (εκτιμώμενο) το 2004 να ανέλθει στο 1,1 % κατά μέσο όρο την περίοδο 2005-2007. Ο πληθωρισμός (ΕΔΤΚ), ο οποίος διαμορφώθηκε στο 2,8 % το 2003, αναμένεται να υποχωρήσει στο 1,8 % το 2004 και να μειωθεί περαιτέρω στο 1,4 % έως το 2007. Από τα υπάρχοντα στοιχεία συμπεραίνεται ότι ο αναμενόμενος ρυθμός ανάπτυξης επί του οποίου βασίζεται το πρόγραμμα βρίσκεται στις ανώτερες βαθμίδες της κλίμακας των σημερινών προβλέψεων. Ειδικότερα, η εξέλιξη της δυνητικής ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα βασίζεται σε μάλλον ευνοϊκές υποθέσεις όσον αφορά τη συνεισφορά του κεφαλαίου.

Το 2003 το έλλειμμα αναμένεται να διαμορφωθεί στο 2,5 % του ΑΕΠ, κάτω από το όριο του 3 % παρά τις αντίξοες κυκλικές εξελίξεις. Όσον αφορά το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, για το 2004, στόχος των ιταλικών αρχών είναι να περιορισθεί στο 2,2 % του ΑΕΠ το 2004. Σε κυκλικά προσαρμοσμένους όρους, αυτό αντιπροσωπεύει, με τους υπολογισμούς της Επιτροπής με την από κοινού συμφωνηθείσα μέθοδο, βελτίωση κατά 0,2 εκατοστιαία μονάδα, δηλαδή υποχώρηση του ελλείμματος στο 1,6 % του ΑΕΠ. Για τα έτη 2005, 2006 και 2007, το έλλειμμα προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 1,5 % του ΑΕΠ και στο 0,7 % του ΑΕΠ για τα δύο πρώτα έτη, ενώ για το 2007 προβλέπεται ισοσκέλιση της δημοσιονομικής θέσης. Σε κυκλικά προσαρμοσμένους όρους, οι αντίστοιχες βελτιώσεις ανέρχονται σε περίπου μισή εκατοστιαία μονάδα του ΑΕΠ κατά μέσο όρο.

Με δεδομένους τους κινδύνους, ο δημοσιονομικός προσανατολισμός του προγράμματος δεν φαίνεται να εξασφαλίζει επαρκή περιθώρια ασφαλείας ώστε να αποφευχθεί η υπέρβαση του ορίου του 3 % του ΑΕΠ όσον αφορά το δημοσιονομικό έλλειμμα, υπό κανονικές μακροοικονομικές συνθήκες. Οι κίνδυνοι προέρχονται από την υποεκτίμηση των προβλέψεων σχετικά με την εξέλιξη των πρωτογενών δαπανών και τις αβεβαιότητες που περιβάλουν το προαναφερόμενο μακροοικονομικό σενάριο. Πράγματι, εάν οι οικονομικές συνθήκες αποδειχθούν τελικά ασθενέστερες απ' ό,τι προβλέπεται τη στιγμή αυτή, το όριο του ελλείμματος μπορεί να παραβιαστεί ήδη από το 2004. Επίσης, θα πρέπει να καθοριστούν τα σχεδιαζόμενα μέτρα για τα τελευταία έτη του προγράμματος, και ιδίως για την αντικατάσταση των έκτακτων μέτρων που λήφθηκαν το 2004. Για τους ίδιους λόγους, ο δημοσιονομικός προσανατολισμός του επικαιροποιημένου προγράμματος ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να εξασφαλίσει την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου που ορίζει το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης και συγκεκριμένα την επίτευξη σχεδόν ισοσκελισμένης ή πλεονασματικής δημοσιονομικής θέσης εντός της περιόδου που καλύπτει το πρόγραμμα.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις, ο δείκτης δημοσίου χρέους, ο οποίος μειώθηκε το 2003 περισσότερο απ' ό,τι στις υποθέσεις επί των οποίων βασίζεται το πρόγραμμα, θα μειωθεί κατά την καλυπτόμενη από το πρόγραμμα περίοδο, από 106 % του ΑΕΠ το 2003 στο 98,6 % το 2007. Η εξέλιξη αυτή είναι λιγότερο φιλόδοξη από αυτήν που προέβλεπε η προηγούμενη επικαιροποίηση. Η εξέλιξη του δείκτη χρέους ενδέχεται να είναι λιγότερο ευνοϊκή απ' ό,τι προβλέπεται, και αυτό λόγω της προαναφερθείσας αβεβαιότητας όσον αφορά την εξέλιξη του ελλείμματος, καθώς και λόγω του ύψους των αναμενόμενων εσόδων από το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Εκφράζεται ανησυχία για τον ρυθμό μείωσης του χρέους, επομένως οι ιταλικές αρχές πρέπει να εκμεταλλευθούν κάθε ευκαιρία που θα παρουσιαστεί για την επιτάχυνση του ρυθμού αυτού.

Με βάση τις σημερινές πολιτικές, η δημογραφική γήρανση δεν αποκλείεται να προκαλέσει στο μέλλον κινδύνους δημοσιονομικών ανισορροπιών. Για να διαδραματίσει η μείωση του χρέους σημαντικό ρόλο στην κάλυψη του κόστους που συνεπάγεται η δημογραφική γήρανση πρέπει να διασφαλιστεί ένα επαρκές πρωτογενές πλεόνασμα. Επιπλέον, πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αύξηση των δεικτών απασχόλησης, ιδίως μεταξύ των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων και των γυναικών, καθώς και μέτρα για τον έλεγχο της εξέλιξης των δαπανών που συνδέονται με τη δημογραφική γήρανση. Τα σχέδια για την αναμόρφωση του συνταξιοδοτικού συστήματος που παρουσιάστηκαν στα τέλη του 2003, εφόσον εφαρμοστούν, αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη αυτών των στόχων. Περαιτέρω αναβολή της ψήφισης του νομοσχεδίου για την αναμόρφωση των συντάξεων δεν συνάδει με τη συνέχιση της εφαρμογής δημοσιονομικής πολιτικής προσανατολισμένης στη σταθερότητα.

Οι οικονομικές πολιτικές που παρουσιάζονται στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα είναι εν μέρει σύμφωνες με τις συστάσεις των γενικών προσανατολισμών των οικονομικών πολιτικών, ιδίως με εκείνες που έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένου του αιτήματος για τη βελτίωση της κυκλικά αναπροσαρμοσμένης δημοσιονομικής θέσης κατά τουλάχιστον 0,5 % του ΑΕΠ κάθε χρόνο υπολογιζόμενη με βάση την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία. Εξακολουθούν να υφίστανται κίνδυνοι για την σχεδιαζόμενη αντικατάσταση των έκτακτων μέτρων, την εφαρμογή περικοπών στις διαρθρωτικές δαπάνες και τον ρυθμό μείωσης του δείκτη δημοσίου χρέους. Τέλος, η έγκαιρη εφαρμογή των νομοθετικών μέτρων για αναμόρφωση του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι βασικής σημασίας για την ανακοπή της προβλεπόμενης αύξησης του δείκτη συνταξιοδοτικές δαπάνες/ΑΕΠ κατά τα επόμενα 20 έτη.

(1) ΕΕ L 209 της 2.8.1997.