31999D0195

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 1ης Ιουλίου 1998 σχετικά με τις ενισχύσεις που ήδη χορηγήθηκαν και που πρόκειται να χορηγηθούν από την Ιταλία υπέρ της Keller SpA και της Keller Meccanica SpA [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(1998) 2047] (Το κείμενο στην ιταλική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό) (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) (1999/195/ΕΚ)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 93 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο,

τη συμφωνία σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, και ιδίως το άρθρο 62 παράγραφος 1 στοιχείο α),

Αφού κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σύμφωνα με τα προαναφερόμενα άρθρα,

Εκτιμώντας ότι:

I

Με τις επιστολές της 12ης Απριλίου 1996 και της 2ας Μαΐου 1996, αντιστοίχως, η ιταλική κυβέρνηση κοινοποίησε στην Επιτροπή την πρόθεσή της να χορηγήσει κρατικές εγγυήσεις βάσει του άρθρου 2bis του νόμου αριθ. 95/1979 υπέρ των επιχειρήσεων Keller SpA και Keller Meccanica SpA, αμφότερες των οποίων είχαν κηρυχθεί αφερέγγυες και τεθεί υπό καθεστώς αναγκαστικής διαχείρισης από το 1994.

Οι δύο εταιρείες αποτελούσαν μέρος του ομίλου επιχειρήσεων Keller, που ασκεί δραστηριότητες στον τομέα της κατασκευής τροχαίου σιδηροδρομικού υλικού. Η Keller SpA, η οποία ήταν η μητρική εταιρεία, έχει την εταιρική της έδρα στη Σικελία και απασχολεί 294 εργαζόμενους. Η εταιρεία Keller Meccanica SpA, που ελέγχεται από την Keller SpA, έχει την εταιρική της έδρα στη Σαρδηνία και απασχολεί 319 υπαλλήλους.

Κατ' εφαρμογή του νόμου αριθ. 95 του 1979, ορίσθηκε αναγκαστικός διαχειριστής με σκοπό την κατάρτιση προγραμμάτων εξυγίανσης για αμφότερες τις εταιρείες. Τα προγράμματα αυτά εγκρίθηκαν με υπουργικό διάταγμα στις 22 Δεκεμβρίου 1994 και προέβλεπαν, μεταξύ άλλων, την εκτέλεση των ήδη υπαρχουσών παραγγελιών με στόχο την εξυγίανση των δύο επιχειρήσεων ενόψει της μεταβίβασής τους σε αγοραστή ή, σε αντίθετη περίπτωση, της εκκαθάρισής τους. Η υλοποίηση των σχεδίων αυτών καθυστέρησε λόγω της δυσκολίας να εξευρεθούν τα αναγκαία κεφάλαια για χρηματοδότηση.

Στις χορηγηθείσες χρηματοδοτήσεις περιλαμβάνεται επιδοτούμενο δάνειο ύψους 33 839 εκατομμυρίων ITL από την Ιrfis-Mediocredito della Sicilia προς την Keller SpA και επιδοτούμενο δάνειο ύψους 6 500 εκατομμυρίων ITL από την Societα Finanziaria Industriale Rinascita Sardegna-Sfirs προς την Keller Meccanica SpA. Και τα δύο δάνεια χορηγήθηκαν με επιτόκιο κατώτερο από το αντίστοιχο επιτόκιο αναφοράς για την Ιταλία (11,35 % για το 1995).

II

Στις 10 Φεβρουαρίου 1997, λόγω της ακαταλληλότητας των πληροφοριακών στοιχείων που είχαν διαβιβάσει οι ιταλικές αρχές και των σοβαρών αμφιβολιών που της προκαλούσαν τα κοινοποιηθέντα μέτρα, η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 93 παράγραφος 2 όσον αφορά:

- το επιδοτούμενο δάνειο ύψους 33 839 εκατομμυρίων ITL το οποίο χορηγήθηκε από την Irfis-Mediocredito della Sicilia SpA στην Keller SpA, με ετήσιο επιτόκιο 4 %,

- το επιδοτούμενο δάνειο ύψους 6 500 εκατομμυρίων ITL το οποίο χορηγήθηκε από την Societα Finanziaria Industriale Rinascita Sardegna-Sfirs SpA στην Keller Meccanica SpA, με ετήσιο επιτόκιο 5 %,

- την πρόταση χορήγησης κρατικών εγγυήσεων δυνάμει του νόμου αριθ. 95/1979 υπέρ της Keller SpA και της Keller Meccanica SpA, οι οποίες καλύπτουν το 50 % των προαναφερόμενων επιδοτούμενων δανείων.

Η Επιτροπή δεν μπορούσε τότε να εκλάβει ως μέτρα αναδιάρθρωσης τα μέτρα που περιλαμβάνονταν στα προγράμματα εξυγίανσης, επειδή δεν τηρούνταν οι όροι που προβλέπονται στις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων (1), ιδίως λόγω της έλλειψης ενός εφικτού, συγκροτημένου και μακρόπνοου προγράμματος για την αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των εταιρειών αυτών. Εξάλλου, κατά τα φαινόμενα, τα δύο επιδοτούμενα δάνεια είχαν χορηγηθεί κατά παράβαση του άρθρου 93 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ, που προβλέπει την υποχρέωση κοινοποίησης στην Επιτροπή όλων των σχεδίων για τη θέσπιση ή την τροποποίηση καθεστώτων ενισχύσεων.

III

Η Επιτροπή, με επιστολή της 5ης Μαρτίου 1997, ενημέρωσε τις ιταλικές αρχές σχετικά με την απόφασή της να κινήσει τη διαδικασία του άρθρου 93 παράγραφος 2 κατά των εν λόγω μέτρων. Αντίγραφο της επιστολής δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στις 7 Μαΐου 1997 (2). Στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής, η Επιτροπή δεν έλαβε καμία παρατήρηση από τρίτους.

Στις 19 Μαΐου 1997 οι ιταλικές αρχές απάντησαν στην κίνηση της διαδικασίας, τονίζοντας τα εξής:

- Όσον αφορά την ενίσχυση στην Keller SpA, η περιφέρεια της Σικελίας απάντησε ότι το επιδοτούμενο δάνειο ύψους 33 839 εκατομμυρίων ITL χορηγήθηκε στις 22 Απριλίου 1996 δυνάμει του περιφερειακού νόμου αριθ. 25/1993, ο οποίος θεσπίζει καθεστώς ενισχύσεων που είχε προηγουμένως εγκριθεί από την Επιτροπή. Ο νόμος αυτός, που κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή στις 14 Μαρτίου 1995, τροποποιήθηκε στη συνέχεια από τον περιφερειακό νόμο αριθ. 20/1995, ο οποίος επέκτεινε τα οφέλη του καθεστώτος του 1993 στις επιχειρήσεις που είχαν τεθεί υπό αναγκαστική διαχείριση. Κατά συνέπεια, αντίθετα με ό,τι ισχυρίζεται η Επιτροπή στο πλαίσιο της κίνησης της διαδικασίας, το δάνειο δεν είχε χορηγηθεί δυνάμει του νόμου αριθ. 20/1995, αλλά δυνάμει του προγενέστερου νόμου αριθ. 25/1993. Οι αρχές της Σικελίας είχαν επίσης ανακοινώσει την πρόθεσή τους να μην παράσχουν κρατικές εγγυήσεις στην Keller SpA.

- Όσον αφορά την ενίσχυση στην Keller Meccanica SpA, η περιφέρεια της Σαρδηνίας υποστήριξε ότι το επιδοτούμενο δάνειο ύψους 6 500 εκατομμυρίων ITL είχε χορηγηθεί κατ' εφαρμογή του περιφερειακού νόμου αριθ. 66/176, ενός άλλου δηλαδή καθεστώτος ενισχύσεων που είχε εγκριθεί από την Επιτροπή και το οποίο στη συνέχεια τροποποιήθηκε ώστε να προσαρμοσθούν τα κριτήριά του, που είχαν καθοριστεί το 1976, στις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες. Οι αρχές της Σαρδηνίας δεν έκαναν καμία νύξη σχετικά με την κρατική εγγύηση υπέρ της Keller Meccanica SpA.

- Εξάλλου, τόσο οι ιταλικές αρχές όσο και οι αρχές της Σαρδηνίας εξήγησαν ότι τα σχέδια αναδιάρθρωσης αφορούσαν μόνο την τετραετή περίοδο που είχε προβλεφθεί δυνάμει του νόμου αριθ. 95/1979 για την συνέχιση των δραστηριοτήτων της εταιρείας. Κατά συνέπεια, στόχος των εν λόγω σχεδίων ήταν απλώς να επιτρέψουν την εκτέλεση των παραγγελιών που εκκρεμούσαν, καθώς και την πώληση των εταιρειών σε τρίτους ή την εκκαθάρισή τους μετά την πάροδο αυτής της προθεσμίας.

Στις 23 Ιουνίου 1997 πραγματοποιήθηκε συνεδρίαση με τις αρχές της Σαρδηνίας, οι οποίες τόνισαν ότι δεν υπήρχαν, στην πράξη, δεσμοί μεταξύ της Keller Meccanica SpA και της Keller SpA. Όσον αφορά το επιδοτούμενο δάνειο που χορηγήθηκε δυνάμει του περιφερειακού νόμου αριθ. 66/1976 στην Keller Meccanica SpA, οι εν λόγω αρχές επανέλαβαν ότι οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες η Επιτροπή είχε εγκρίνει, το 1985, το καθεστώς ενισχύσεων του 1976 είχαν ενημερωθεί σύμφωνα με τον ορισμό των ΜΜΕ που διατυπώνει η ίδια η Επιτροπή στους «Κοινοτικούς κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις» (3).

Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, οι αρχές της Σαρδηνίας ανέλαβαν την υποχρέωση να κοινοποιήσουν τις τροποποιήσεις του περιφερειακού νόμου αριθ. 66/1976 και να υποβάλουν σχέδιο αναδιάρθρωσης της Keller Meccanica SpA. Εξάλλου, δήλωσαν ότι πιθανώς δεν επρόκειτο να χορηγήσουν κρατική εγγύηση στην Keller Meccanica SpA.

Στις 27 Ιανουαρίου 1998, μετά από πολλές υπομνήσεις εκ μέρους της Επιτροπής, οι ιταλικές αρχές διαβίβασαν περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τις δύο εταιρείες. Ειδικότερα, επιβεβαίωσαν ότι οι κρατικές εγγυήσεις οι οποίες είχαν κοινοποιηθεί σύμφωνα με τον νόμο αριθ. 95/1979 δεν θα χορηγηθούν, ότι και οι δύο εταιρείες εφαρμόζουν τα σχέδια εξυγίανσης που εγκρίθηκαν το 1994 και ότι, έχοντας υπόψη το γεγονός ότι η μεταβίβασή τους σε τρίτους έπρεπε να ολοκληρωθεί εντός του Ιουνίου 1998, είχε ήδη κινηθεί η διαδικασία πώλησης. Κατά συνέπεια, θεωρούσαν ότι δεν ήταν πλέον αναγκαίο να αποστείλουν τα νέα σχέδια αναδιάρθρωσης στην Επιτροπή και ανακοίνωσαν ότι απέσυραν την κοινοποίηση σχετικά με τις κρατικές εγγυήσεις που χορηγούνται δυνάμει του άρθρου 2bis του νόμου αριθ. 95/1979.

Οι ιταλικές αρχές επισύναψαν έγγραφο της περιφέρειας της Σαρδηνίας από το οποίο προέκυπτε ότι οι τροποποιήσεις του καθεστώτος ενισχύσεων του 1976 -στο πλαίσιο του οποίου είχε χορηγηθεί το επιδοτούμενο δάνειο στην Keller Meccanica SpA- επρόκειτο να κοινοποιηθούν παράλληλα με μια νέα τροποποίηση η οποία δεν έχει ακόμα εγκριθεί για πολιτικούς λόγους. Ωστόσο, οι εν λόγω αρχές τόνισαν και πάλι ότι οι τροποποιήσεις αυτές έχουν στόχο μόνο την προσαρμογή των κριτηρίων που ορίζονται στο αρχικό καθεστώς του 1976. Μέχρι σήμερα, δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία κοινοποίηση κατά την έννοια του άρθρου 93 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ: η Επιτροπή απλώς «πληροφορήθηκε» για τις τροποποιήσεις αυτές με επιστολή της 27ης Ιανουαρίου 1998.

IV

Α. Η κρατική εγγύηση κατά την έννοια του νόμου 95/1979

Η πρόταση χορήγησης κρατικών εγγυήσεων στην Keller SpA και στην Keller Meccanica SpA στο πλαίσιο του νόμου αριθ. 95/1979 κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 93 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ. Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι ιταλικές αρχές εκπλήρωσαν την υποχρέωση που προβλέπει το εν λόγω άρθρο.

Με επιστολή της 27ης Ιανουαρίου 1998, οι ιταλικές αρχές επιβεβαίωσαν στην Επιτροπή ότι οι κρατικές εγγυήσεις δεν θα χορηγηθούν και, ως εκ τούτου, απέσυραν την κοινοποίηση. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή έκλεισε τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 93 παράγραφος 2, η οποία είχε κινηθεί σχετικά με τις εγγυήσεις αυτές.

Β. Το επιδοτούμενο δάνειο των 33 839 εκατομμυρίων ITL που χορηγήθηκε στην Keller SpA

Κατά την κίνηση της διαδικασίας, η Επιτροπή δήλωσε ότι οι ίδιες οι ιταλικές αρχές είχαν προηγουμένως επιβεβαιώσει ότι το δάνειο είχε χορηγηθεί στις 22 Απριλίου 1996 σύμφωνα με τον περιφερειακό νόμο αριθ. 20/1995, με τον οποίο η περιφέρεια της Σαρδηνίας επέκτεινε τα οφέλη των άρθρων 30 και 31 του περιφερειακού νόμου αριθ. 25/1993 στις επιχειρήσεις που είχαν τεθεί υπό αναγκαστική διαχείριση. Τα μέτρα που προβλέπουν τα άρθρα 30 και 31 του περιφερειακού νόμου αριθ. 25/1993 είχαν εγκριθεί από την Επιτροπή το 1994 (κρατική ενίσχυση C 12/92, ex ΝΝ 113/Α/93 - Ιταλία). Δεδομένου ότι ο περιφερειακός νόμος αριθ. 20/1995 αποτελούσε τροποποίηση του περιφερειακού νόμου αριθ. 25/1993, η Επιτροπή είχε θεωρήσει ότι αποτελούσε μέρος του αρχικού καθεστώτος το οποίο ήταν ακόμα υπό εξέταση (κρατική ενίσχυση ΝΝ 113/Α/93 - Ιταλία).

Όπως ήδη αναφέρθηκε, στις παρατηρήσεις που υπέβαλαν κατά την κίνηση της διαδικασίας, οι ιταλικές αρχές υποστήριξαν ότι το επιδοτούμενο δάνειο των 33 839 εκατομμυρίων ITL είχε χορηγηθεί στην Keller SpA σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αριθ. 25/1993 και όχι στο πλαίσιο του νόμου αριθ. 20/1995. Στην πραγματικότητα, η συμφωνία μεταξύ του Irfis-Mediocredito della Sicilia και της εταιρείας Keller SpA, η οποία είχε ήδη τεθεί υπό καθεστώς αναγκαστικής διαχείρισης, υπογράφηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1994, ήτοι μία ημέρα πριν από τη λήξη της προθεσμίας που είχε ορίσει η Επιτροπή στην απόφασή της του 1994 σχετικά με τη διάρκεια ισχύος του καθεστώτος περιφερειακών ενισχύσεων το οποίο θεσπίσθηκε βάσει του περιφερειακού νόμου αριθ. 25/1993 (ο οποίος, με τη σειρά του, τροποποιούσε τον περιφερειακό νόμο αριθ. 119/1983).

Οι ιταλικές αρχές υποστηρίζουν ότι, για να εξακριβωθεί το συμβιβάσιμο του εν λόγω μέτρου με το καθεστώς, πρέπει να ληφθεί υπόψη η στιγμή κατά την οποία οριστικοποιήθηκε η συμφωνία για την καταβολή του ποσού και όχι η στιγμή της πραγματικής χορήγησης του επιδοτούμενου δανείου. Η ερμηνεία αυτή επιβεβαιώθηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής με επιστολή της 19ης Ιανουαρίου 1995. Κατά συνέπεια, εφόσον πρέπει να ληφθεί υπόψη μόνον η πρώτη από τις δύο αυτές χρονικές στιγμές, δεν στέκει ο ισχυρισμός ότι το επιδοτούμενο δάνειο χορηγήθηκε δυνάμει του νόμου αριθ. 20/1995 ο οποίος, την εποχή εκείνη, δεν είχε ούτε καν θεσπισθεί από τις περιφερειακές αρχές.

Όσον αφορά τον περιφερειακό νόμο αριθ. 20/1995, οι ιταλικές αρχές θεωρούν ότι ο νόμος δεν προβλέπει τη χορήγηση νέων κρατικών ενισχύσεων, αλλά απλώς επιβεβαιώνει ρητά ότι οι εταιρείες που έχουν τεθεί υπό καθεστώς αναγκαστικής διαχείρισης μπορούν και αυτές να επωφεληθούν από τα μέτρα που προβλέπονται στον περιφερειακό νόμο αριθ. 25/1993. Με άλλα λόγια, ο νόμος αριθ. 20/1993 απλώς διευκρινίζει τον περιφερειακό νόμο αριθ. 25/1993. Οι ιταλικές αρχές προσθέτουν ότι η ιταλική νομοθεσία παρέχει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις που έχουν τεθεί υπό καθεστώς αναγκαστικής διαχείρισης να λάβουν νέα χρηματοδότηση για την τρέχουσα διαχείρισή τους. Ειδικότερα, ούτε ο περιφερειακός νόμος αριθ. 119/1983, ούτε ο περιφερειακός νόμος αριθ. 25/1993 απαγορεύουν τη χορήγηση επιδοτούμενων κεφαλαίων στις εταιρείες αυτές.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι τα επιχειρήματα των ιταλικών αρχών αντικρούουν τις πληροφορίες που είχαν διαβιβαστεί προηγουμένως. Με επιστολή της 20ής Σεπτεμβρίου 1996 (η οποία κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή με επιστολή της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ιταλίας στις 12 Δεκεμβρίου 1996), η περιφέρεια της Σικελίας έκανε γνωστό ότι ο περιφερειακός νόμος αριθ. 20/1995 επέκτεινε τα οφέλη του περιφερειακού νόμου αριθ. 25/1993 στις επιχειρήσεις που είχαν τεθεί υπό καθεστώς αναγκαστικής διαχείρισης. Εξάλλου, με επιστολή της 21ης Απριλίου 1997 (η οποία διαβιβάσθηκε στην Επιτροπή με επιστολή της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ιταλίας στις 19 Μαΐου 1997) η περιφέρεια της Σικελίας διευκρίνισε ότι ο περιφερειακός νόμος αριθ. 20/1995 σκοπό είχε να επιτρέψει την εκτέλεση μιας πράξης που είχε συμφωνηθεί προηγουμένως.

Συνεπώς, προκύπτει ότι ο περιφερειακός νόμος αριθ. 25/1993 δεν μπορούσε να εφαρμοστεί σε επιχειρήσεις που είχαν τεθεί υπό αναγκαστική διαχείριση δυνάμει του άρθρου 2bis του νόμου αριθ. 95/1979. Αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι οι ιταλικές αρχές αποφάσισαν στις 14 Μαρτίου 1995 να ενημερώσουν την Επιτροπή, κατ' εφαρμογή του άρθρου 93 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ, σχετικά με τις τροποποιήσεις που προβλέπονταν από τον περιφερειακό νόμο αριθ. 25/1993.

Σε κάθε περίπτωση, η Επιτροπή κρίνει ότι ο περιφερειακός νόμος αριθ. 20/1995 δεν μπορούσε να εφαρμοστεί αναδρομικά. Η θέση της Επιτροπής κοινοποιήθηκε από τις υπηρεσίες της στις ιταλικές αρχές με επιστολή της 2ας Μαΐου 1996, στην οποία αναφερόταν ότι «η τροποποίηση που εισήχθη από το άρθρο 1 του περιφερειακού νόμου αριθ. 20/1995, η οποία προβλέπει επέκταση τον πεδίου εφαρμογής τον καθεστώτος αυτού στις επιχειρήσεις πού έχουν τεθεί υπό καθεστώς αναγκαστικής διαχείρισης δυνάμει του νόμου αριθ. 95/1979, συνιστά τροποποίηση υπάρχοντος καθεστώτος η οποία, σύμφωνα με το άρθρο 93 παράγραφος 3 της σνθήκης ΕΚ, πρέπει να κοινοποιηθεί και να εγκριθεί από την Επιτροπή. Κατά συνέπεια, η εταιρεία Keller SpA δεν μπορεί, προς το παρόν, να επωφεληθεί από το υπό εξέταση καθεστώς ενισχύσεων (περιφερειακός νόμος αριθ. 20/1995)».

Τέλος, το επιδοτούμενο δάνειο χορηγήθηκε στην Keller SpA, όταν ήδη η εταιρεία αυτή βρισκόταν υπό αναγκαστική διαχείριση, βάσει ενός καθεστώτος το οποίο δεν επέτρεπε τη χορήγηση τέτοιας ενίσχυσης. Βάσει του εν λόγω καθεστώτος είχε επιτραπεί η χορήγηση ενισχύσεων υπό μορφή επιδοτούμενων δανείων ύψους μέχρι 30 % της συνολικής συμβατικής τιμής των παραγγελιών που είχαν ήδη ληφθεί απο τις επιχειρήσεις που λειτουργούσαν στη Σικελία. Δεδομένου ότι επρόκειτο για ενισχύσεις στη λειτουργία, η Επιτροπή αποφάσισε να περιορίσει την έγκρισή της στην χορήγηση ποσού 50 000 εκατομμυρίων ITL, το οποίο ήταν διαθέσιμο την εποχή εκείνη, και σε ενέργειες που έπρεπε να πραγματοποιηθούν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1994.

Εξάλλου, το επιδοτούμενο δάνειο είχε χορηγηθεί πριν από τη θέσπιση των τροποποιήσεων που καθιστούσαν δυνατή τη χορήγησή του και προτού να μπορέσει η Επιτροπή να λάβει θέση σχετικά με τις εν λόγω τροποποιήσεις. Το στοιχείο ενίσχυσης που περιέχεται στο επιδοτούμενο δάνειο πρέπει, συνεπώς, να θεωρηθεί παράνομο εφόσον χορηγήθηκε χωρίς να πληρούνται οι όροι του εγκριθέντος καθεστώτος και κατά παράβαση της υποχρέωσης των κρατών μελών, η οποία απορρέει από το άρθρο 93 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ, να ενημερώνουν εγκαίρως την Επιτροπή, ώστε να μπορεί να διατυπώνει τις παρατηρήσεις της για τα σχέδια που αποσκοπούν στη θέσπιση ή στην τροποποίηση καθεστώτων ενισχύσεων. Η Επιτροπή πρέπει συνεπώς να θεωρήσει την ενίσχυση αυτή σαν νέο ανεξάρτητο μέτρο, το οποίο δεν καλύπτεται από το εν λόγω καθεστώς ενισχύσεων. Δεδομένου ότι η εταιρεία αντιμετωπίζει προφανώς δυσκολίες και ότι οι ιταλικές αρχές θεώρησαν την κρατική εγγύηση που προορίζεται για την κάλυψη μέρους του δανείου ως ενίσχυση για αναδιάρθρωση, το εν λόγω δάνειο πρέπει να εξεταστεί σύμφωνα με τις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων.

Γ. Το επιδοτούμενο δάνειο ύψους 6 500 εκατομμυρίων ITL που χορηγήθηκε στην Keller Meccanica SpA

Ανάλογα συμπεράσματα με αυτά που αναφέρονται στο σημείο Β ισχύουν και για το επιδοτούμενο δάνειο των 6 500 εκατομμυρίων ITL το οποίο χορηγήθηκε από την Societΰ Finanziaria Industriale Rinascita Sardegna-Sfirs SpA στην Keller Meccanica SpA.

Κατά τη στιγμή της κίνησης της διαδικασίας, η Επιτροπή τόνισε ότι το επιδοτούμενο δάνειο δεν πληρούσε τους όρους βάσει των οποίων η ίδια είχε εγκρίνει την ενίσχυση (κρατική ενίσχυση C 4/85 - Ιταλία), ιδίως όσον αφορά το μέγεθος των δικαιούχων επιχειρήσεων. Το καθεστώς ενισχύσεων, όπως εγκρίθηκε από την Επιτροπή, προέβλεπε ότι οι δικαιούχοι θα ήταν επιχειρήσεις των οποίων οι επενδύσεις παγίου ενεργητικού δεν υπερέβαιναν τα 7 δισεκατομμύρια ITL και οι οποίες απασχολούσαν το πολύ 100 υπαλλήλους. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διαβίβασαν οι ιταλικές αρχές πριν από την κίνηση της διαδικασίας, η Keller Meccanica SpA είχε 319 υπαλλήλους και πάγιες επενδύσεις ύψους 53 466 εκατομμυρίων ITL.

Στις παρατηρήσεις τους κατά την κίνηση της διαδικασίας, οι ιταλικές αρχές δήλωσαν ότι η Επιτροπή έσφαλε όσον αφορά το κριτήριο σχετικά με τον μέγιστο αριθμό των εργαζομένων. Κατά την άποψη των ιταλικών αρχών, η Επιτροπή, όταν ενέκρινε τα μέτρα που προβλέπονταν στον περιφερειακό νόμο αριθ. 66/1976, είχε πρώτα καθορίσει το μέγιστο ποσό που μπορούσε να χορηγηθεί ως ενίσχυση ανά μονάδα εργασίας (14 000 ή 18 000 Ecu) και στη συνέχεια όρισε μια βάση 100 εργαζομένων προκειμένου να καθορίσει το μέγιστο αποδεκτό ποσό ανά επιχείρηση, ανεξάρτητα από τον αριθμό των υπαλλήλων. Εξάλλου, ο αυστηρός περιορισμός των υπαλλήλων σε 100, όπως προτείνει η Επιτροπή, θα ήταν αντίθετος προς τον ορισμό που η ίδια έδωσε στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (λιγότεροι από 250 υπάλληλοι) και θα στερούσε από πολλές τέτοιες επιχειρήσεις τη δυνατότητα να επωφεληθούν από τα εν λόγω επιδοτούμενα δάνεια.

Εξάλλου, οι ιταλικές αρχές υποστήριξαν ότι αυτό που η Επιτροπή θεώρησε ως μεταγενέστερες τροποποιήσεις του καθεστώτος ενισχύσεων, βάσει των οποίων κατέστη δυνατή η χορήγηση ενίσχυσης στην Keller Meccanica SpA, ήταν μόνο ενημέρωση και επακόλουθη προσαρμογή των παραμέτρων (πάγιες επενδύσεις και χρηματοδότηση ανά εργαζόμενο). Σήμερα, το αρχικό κριτήριο προσδιορισμού του μεγέθους βάσει των παγίων επενδύσεων, το οποίο είχε ορισθεί σε 7 δισεκατομμύρια ITL, δεν αντιστοιχεί πλέον ούτε σε βιοτεχνία μεσαίου μεγέθους. Κατά συνέπεια, λόγω της συνεχούς μείωσης της αγοραστικής δύναμης της ιταλικής λίρας, τα κριτήρια αυτά αναπροσαρμόστηκαν προς τα άνω. Πρέπει να τονιστεί ότι η αναπροσαρμογή αυτή παραμένει κατώτερη από την υποτίμηση της ιταλικής λίρας κατά την περίοδο 1980-1992, η οποία, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ISTAT, ανέρχεται σε 130,6 %.

Όσον αφορά το επιδοτούμενο δάνειο υπέρ της Keller Meccanica SpA, η Επιτροπή παρατηρεί ότι τα κριτήρια επιλεξιμότητας είχαν καθοριστεί σαφώς στην απόφασή της του 1985 (κρατική ενίσχυση C 4/85 - Ιταλία). Η επιστολή που είχε αποσταλεί στις ιταλικές αρχές για να τις ενημερώσει σχετικά με την απόφαση της Επιτροπής αναφέρει ρητά ότι «η Επιτροπή έχει επίγνωση των ορίων που καθορίζονται όσον αφορά το μέγεθος των δικαιούχων επιχειρήσεων (100 υπάλληλοι και πάγιες επενδύσεις 7 δισεκατομμυρίων ITL κατ' ανώτατο όριο)». Ως εκ τούτου, το όριο των 100 υπαλλήλων πρέπει να εκληφθεί σαν κριτήριο μεγέθους και μέγιστο όριο. Ακόμα και αν υποτεθεί ότι οι ιταλικές αρχές έκριναν ότι η απόφαση της Επιτροπής δεν αντικατόπτριζε την έννοια του κοινοποιηθέντος καθεστώτος, δεν προσέβαλαν την απόφαση αυτή ενώπιον του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων εντός της καθορισμένης προθεσμίας. Κατά συνέπεια, η απόφαση είναι οριστική και αμετάκλητη.

Δεδομένου ότι το εγκριθέν καθεστώς δεν προέβλεπε μηχανισμό προσαρμογής για τα κριτήρια χορήγησης των ενισχύσεων και επιλεξιμότητας των δικαιούχων, οι τροποποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν εκ των υστέρων ήταν επί της ουσίας και έπρεπε να είχαν κοινοποιηθεί στην Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 93 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ. Εφόσον δεν πραγματοποιήθηκε η κοινοποίηση αυτή, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι το επιδοτούμενο δάνειο που είχε ήδη χορηγηθεί στην Keller Meccanica SpA καλύπτεται από την έγκριση της Επιτροπής σχετικά με το προαναφερόμενο καθεστώς. Οι πληροφορίες που διαβιβάστηκαν από τις ιταλικές αρχές δεν επιτρέπουν να μεταβληθεί η θέση την οποία εξέφρασε η Επιτροπή κατά την κίνηση της διαδικασίας. Το δάνειο δεν πληροί τους όρους βάσει των οποίων η Επιτροπή ενέκρινε το καθεστώς ενισχύσεων, ιδίως όσον αφορά το μέγεθος των ενδεχόμενων δικαιούχων.

Δεδομένου ότι δεν τηρήθηκαν οι όροι που προβλέπει το εγκεκριμένο καθεστώς, η Επιτροπή θεωρεί ότι το επιδοτούμενο δάνειο των 6 500 εκατομμυρίων ITL υπέρ της Keller Meccanica SpA αποτελεί νέο ανεξάρτητο μέτρο, το οποίο δεν καλύπτεται από το εν λόγω καθεστώς. Εξάλλου, επειδή η εταιρεία αντιμετωπίζει προφανώς δυσκολίες, το δάνειο πρέπει να εξεταστεί σύμφωνα με τις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων.

V

Η επιδότηση επιτοκίου για τα δάνεια που χορηγήθηκαν στην Keller SpA και την Keller Meccanica SpA αντιστοίχως, πρέπει να θεωρηθεί κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 92 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ.

Πρέπει να προστεθεί ότι, κατά τη διάρκεια της παρούσας διαδικασίας, οι ιταλικές αρχές δεν αμφισβήτησαν ποτέ ότι η επιδότηση επιτοκίου στα δύο αυτά δάνεια συνιστά κρατική ενίσχυση. Οι εν λόγω αρχές δεν ζήτησαν την εφαρμογή ειδικών παρεκκλίσεων και περιορίσθηκαν μόνο στο να παρατηρήσουν ότι τα δύο επιδοτούμενα δάνεια είχαν χορηγηθεί δυνάμει περιφερειακών καθεστώτων ενισχύσεων, εγκεκριμένων από την Επιτροπή.

Οι κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων, λόγω της ίδιας τους της φύσης, στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και επηρεάζουν τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών. Η στρέβλωση του ανταγωνισμού και η επίπτωση στις συναλλαγές επιβεβαιώνονται και από την υπάρχουσα κατάσταση στον τομέα στον οποίο ασκούν δραστηριότητες και οι δύο εταιρείες.

Ο τομέας του τροχαίου σιδηροδρομικού υλικού περιλαμβάνει την κατασκευή εξοπλισμού για τους σιδηροδρόμους και τις αστικές μεταφορές σε ράγες (4). Μετά από μια περίοδο στασιμότητας κατά το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του '80, η ζήτηση αυξήθηκε με ταχύ ρυθμό από το 1991 ως το 1994. Το 1994 σημειώθηκε μια μικρή πτώση τόσο στην παραγωγή όσο και στην κατανάλωση (4,7 % και 1,7 % αντιστοίχως) πριν καταρρεύσουν και οι δύο: η παραγωγή μειώθηκε κατά 16,5 % και η κατανάλωση κατά 13,9 % φθάνοντας σε επίπεδα κατώτερα από εκείνα του 1992.

Η ζήτηση στον τομέα αυτό επικεντρώνεται σε μικρό αριθμό πελατών: εθνικές και περιφερειακές σιδηροδρομικές εταιρείες, εταιρείες αστικών μεταφορών, ιδιωτικές εταιρείες ενοικίασης και χρηματοδοτικής μίσθωσης, καθώς και βιομηχανίες που διαθέτουν δικό τους τροχαίο σιδηροδρομικό υλικό. Η ζήτηση του υλικού αυτού εξαρτάται από τις μακροπρόθεσμες πολιτικές στους τομείς της υποδομής και των μεταφορών, οι οποίες επηρεάζονται από το πολιτικό και οικονομικό κλίμα.

Δεδομένου ότι η αγορά αποτελείται από αρκετά περιορισμένο αριθμό πελατών, οι οποίοι κατά αραιά διαστήματα θέτουν σε εφαρμογή μεγάλα πολυετή σχέδια, ο ανταγωνισμός μεταξύ των προμηθευτών είναι ιδιαίτερα έντονος. Για τους κατασκευαστές τροχαίου υλικού, κάθε σύμβαση είναι κρίσιμη λόγω των παραγόντων αυτών. Η πείρα και οι οικονομίες κλίμακας που αποκτά ο κατασκευαστής μέσω της ανάθεσης πολλών συμβάσεων στην επιχείρησή του είναι καθοριστικής σημασίας για την εκτίμηση της επόμενης προσφοράς του και την ανάθεση σε αυτόν νέας σύμβασης.

Οι πολλών δεκαετιών σχέσεις αλληλεξάρτησης μεταξύ σιδηροδρομικών εταιρειών και των προμηθευτών τους οδήγησαν σε κατάσταση υπερβάλλουσας παραγωγικής ικανότητας, η οποία απορροφήθηκε μόνον εν μέρει από τις εξαγωγές προς τρίτες χώρες. Κατά το παρελθόν, οι παραγγελίες από άλλες χώρες που διαθέτουν εγχώριους κατασκευαστές τροχαίου υλικού ήταν λιγοστές, με εξαίρεση τις Κάτω Χώρες, την Ισπανία και, πιο πρόσφατα, το Ηνωμένο Βασίλειο. Η πρόσβαση ενός μεμονωμένου προμηθευτή σε νέες εθνικές αγορές ήταν συνήθως δυνατή μέσω εξαγοράς, συμμετοχής ή στο πλαίσιο κοινοπραξιών.

Η εφαρμογή της οδηγίας 90/531/ΕΟΚ του Συμβουλίου (5) σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών σε προηγουμένως εξαιρούμενους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, όπως τροποποιήθηκε τελευταία από την οδηγία 94/22/ΕΚ (6), δημιούργησε νέες εμπορικές δυνατότητες για τους Ευρωπαίους προμηθευτές μετά από πολλά χρόνια περιορισμένης πρόσβασης στις εθνικές αγορές. Εξάλλου, η τάση προς διασυνοριακές αγορές αναμένεται να ενισχυθεί χάρη στο σαφέστερο διαχωρισμό μεταξύ της διαχείρισης της σιδηροδρομικής υποδομής και της παροχής υπηρεσιών σιδηροδρομικής μεταφοράς που προβλέπει η οδηγία 91/440/ΕΟΚ του Συμβουλίου (7) σχετικά με την ανάπτυξη των κοινοτικών σιδηροδρόμων.

Οι ενδοκοινοτικές συναλλαγές τροχαίου υλικού (8) ανήλθαν σε 1,5 δισεκατομμύρια Ecu το 1993, σε 2,6 δισεκατομμύρια Ecu το 1994, σε 1,4 δισεκατομμύρια Ecu το 1995 και σε 1,2 δισεκατομμύρια Ecu το 1996. Το ποσοστό της Ιταλίας σε σχέση με τα συνολικά αυτά στοιχεία είναι το εξής:

>ΘΕΣΗ ΠΗΝΑΚΑ>

Πρέπει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τις δηλώσεις των ιταλικών αρχών, η Keller SpA εξήγαγε στη Γερμανία τροχαίο υλικό ποσού ύψους 7 414 εκατομμυρίων ITL το 1991, 18 968 εκατομμυρίων ITL το 1992 και 6 820 εκατομμυρίων ITL το 1993.

VI

Οι ιταλικές αρχές χαρακτήρισαν ενίσχυση για αναδιάρθρωση την κρατική εγγύηση η οποία προοριζόταν για την κάλυψη μέρους των επιδοτούμενων δανείων υπέρ της Keller SpA και της Keller Meccanica SpA. Κατά συνέπεια, τα δάνεια θα πρέπει και αυτά να θεωρηθούν ενισχύσεις για αναδιάρθρωση. Ακόμα και αν τα στοιχεία ενίσχυσης που περιέχουν τα δύο επιδοτούμενα δάνεια θεωρούνταν ενισχύσεις για διάσωση, δεν θα μπορούσαν να εγκριθούν σύμφωνα με τις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων. Πράγματι, τα δάνεια αυτά δεν πληρούν όλους τους όρους που περιλαμβάνονται στις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές, ιδίως επειδή δεν χορηγήθηκαν για την περίοδο που ήταν αναγκαία για την εφαρμογή του σχεδίου αποκατάστασης της βιωσιμότητας. Η ισχύς του καθεστώτος για τη χορήγηση ενισχύσεων διάσωσης μπορεί να παραταθεί μόνον στην περίπτωση που η Επιτροπή, κατά τη λήξη της περιόδου χορήγησης των ενισχύσεων αυτών, δεν έχει ακόμη περατώσει την εξέταση του σχεδίου αναδιάρθρωσης 7 η εν λόγω παράταση μπορεί να δοθεί μέχρις ότου ολοκληρωθεί η εξέταση αυτή.

Στην προκειμένη περίπτωση, η ενίσχυση έχει στόχο να επιτρέψει στις δύο εταιρείες να εκτελέσουν τις υπάρχουσες παραγγελίες. Τόσο το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα για την εκτέλεση των παραγγελιών αυτών (31 ως 39 μήνες) όσο και η διάρκεια των δανείων, υπερβαίνουν κατά πολύ την εξάμηνη περίοδο για την οποία χορηγείται κανονικά μια ενίσχυση διάσωσης. Εξάλλου, όπως εξηγείται παρακάτω, τα σχέδια που κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή αποσκοπούν μόνο στην εκτέλεση των παραγγελιών και δεν μπορούν να θεωρηθούν σχέδια αναδιάρθρωσης ικανά να αποκαταστήσουν την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.

Οι κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση των προβληματικών επιχειρήσεων ορίζουν ότι η ενίσχυση αναδιάρθρωσης θα έπρεπε, γενικά, να χορηγείται μόνον εφόσον αποδεικνύεται ότι η έγκριση της ενίσχυσης αυτής είναι προς το συμφέρον της Κοινότητας. Κατά συνέπεια, η έγκριση μπορεί να δοθεί μόνον υπό τον όρο ότι τηρούνται αυστηρά κριτήρια και λαμβάνεται πλήρως υπόψη η στρέβλωση του ανταγωνισμού που ενδέχεται να επιφέρει η ενίσχυση.

Για να εγκριθεί η ενίσχυση από την Επιτροπή, το σχέδιο αναδιάρθρωσης πρέπει να πληροί όλες τις ακόλουθες γενικές προϋποθέσεις, και ειδικότερα πρέπει:

- να αποκαθιστά την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα εντός εύλογου χρονικού διαστήματος και βάσει ρεαλιστικών εκτιμήσεων όσον αφορά τις μελλοντικές συνθήκες λειτουργίας. Κατά συνέπεια, η ενίσχυση αναδιάρθρωσης πρέπει να συνδέεται με εφικτό πρόγραμμα αναδιάρθρωσης ή εξυγίανσης, το οποίο πρέπει να υποβληθεί στην Επιτροπή με όλες τις σχετικές λεπτομέρειες,

- να προλαμβάνει την αδικαιολόγητη στρέβλωση του ανταγωνισμού που μπορεί να επιφέρει η ενίσχυση,

- να είναι ανάλογο με το κόστος και τα οφέλη της αναδιάρθρωσης,

- να εφαρμόζεται πλήρως. Εξάλλου, προβλέπεται η διαβίβαση ετήσιων λεπτομερών εκθέσεων στην Επιτροπή.

Στην προκειμένη περίπτωση, όσον αφορά την Keller SpA και την Keller Meccanica SpA, οι ιταλικές αρχές υπέβαλαν σχέδια εξυγίανσης τα οποία αποσκοπούσαν στην εκτέλεση των υπαρχουσών παραγγελιών ενόψει της αποκατάστασης της βιωσιμότητας των δύο εταιρειών. Εξάλλου, δεν αποκλειόταν να γίνουν δεκτές και νέες παραγγελίες, ανάλογα με την πορεία εκτέλεσης των ήδη υφιστάμενων παραγγελιών. Όλα τα προβλεπόμενα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της ανανέωσης των παραγωγικών εγκαταστάσεων και του εκσυγχρονισμού των μηχανημάτων, αποσκοπούν στην επίτευξη του ίδιου στόχου. Το χρηματοοικονομικό σχέδιο που υποβλήθηκε στην Επιτροπή για την Keller SpA προβλέπει, μετά την εκτέλεση των παραγγελιών, θετικό οικονομικό αποτέλεσμα της τάξεως των 1 805 εκατομμυρίων ITL. Στην περίπτωση της Keller Meccanica SpA, το προβλεπόμενο κέρδος ανέρχεται σε 8 300 εκατομμύρια ITL.

Κατά την κίνηση της διαδικασίας, καμία από τις δύο εταιρείες δεν είχε λάβει νέες παραγγελίες. Η Επιτροπή δεν ήταν σε θέση να συμπεράνει ότι τα προβλεπόμενα σχέδια αναδιάρθρωσης θα αποκαθιστούσαν την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και των δύο εταιρειών δεδομένου ότι, ακόμα και μετά την εκτέλεση των υπαρχουσών παραγγελιών, τα προβλεπόμενα αποτελέσματα δεν επαρκούσαν για την κάλυψη των ζημιών που είχαν σημειωθεί κατά το παρελθόν.

Στις παρατηρήσεις που υπέβαλαν κατά την κίνηση της διαδικασίας, οι ιταλικές αρχές επέστησαν την προσοχή στον ιδιάζοντα χαρακτήρα των διατάξεων του νόμου αριθ. 95 του 1979, διευκρινίζοντας ότι στόχος του καθεστώτος αναγκαστικής διαχείρισης είναι να επιτρέπει τη συνέχιση των δραστηριοτήτων της αφερέγγυας εταιρείας όταν φαίνεται δυνατή η εξυγίανση της ενόψει της μεταβίβασης του ενεργητικού της, το ταχύτερο δυνατόν, σε ιδιώτες ενδιαφερόμενους. Κατά συνέπεια, είναι προφανές ότι το πρόγραμμα εξυγίανσης δεν μπορεί να καλύπτει χρονική περίοδο μεγαλύτερη από αυτήν της αναγκαστικής διαχείρισης (τέσσερα χρόνια κατ' ανώτατο όριο). Όλες οι αποφάσεις σχετικά με το μέλλον των δύο εταιρειών μετά την περιοδο αυτή θα πρέπει να ληφθούν από τον ενδεχόμενο ιδιώτη αγοραστή. Εξάλλου, οι αρχές της Σαρδηνίας εξήγησαν ότι, όσον αφορά την Keller Meccanica SpA, οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει ο διαχειριστής στο πλαίσιο του καθεστώτος αναγκαστικής διαχείρισης δεν έχουν διαρθρωτικό χαρακτήρα, αλλά αποσκοπούν στην εκτέλεση των υφιστάμενων παραγγελιών.

Στην τελευταία επιστολή τους, στις 27 Ιανουαρίου 1998, οι ιταλικές αρχές πληροφόρησαν την Επιτροπή ότι κινήθηκε η διαδικασία πώλησης των εγκαταστάσεων της Keller SpA και της Keller Meccanica SpA, και προσέθεσαν ότι λόγω του γεγονότος αυτού δεν ήταν πλέον απαραίτητο να διαβιβάσουν τα σχέδια αναδιάρθρωσης.

Η Επιτροπή δεν μπορεί να τροποποιήσει τα αρχικά συμπεράσματά της βάσει των πληροφοριών που αναφέρονται ανωτέρω, δηλαδή ότι το «πρόγραμμα εξυγίανσης» που κατήρτισε ο αναγκαστικός διαχειριστής για την Keller SpA και την Keller Meccanica SpA στο πλαίσιο του νόμου αριθ. 95/1979 αποτελεί απλώς ένα σχέδιο χρηματοδότησης με στόχο την εκτέλεση των υφιστάμενων παραγγελιών κατά τη στιγμή της εφαρμογής του νόμου.

Το πρόγραμμα εξυγίανσης δεν μπορεί να θεωρηθεί σχέδιο αναδιάρθρωσης όπως ορίζεται στις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση προβληματικών εταιρειών, δεδομένου ότι δεν πρόκειται για ένα εφικτό, συγκροτημένο και μακρόπνοο σχέδιο που αποσκοπεί στην αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της επιχείρησης. Για να πληροί το κριτήριο της βιωσιμότητας, το σχέδιο αναδιάρθρωσης πρέπει να επιτρέπει στην επιχείρηση να καλύψει όλα τα έξοδά της, συμπεριλαμβανομένων των αποσβέσεων και των χρηματοοικονομικών επιβαρύνσεων, και να επιτρέπει, επίσης, μια ελάχιστη απόδοση του κεφαλαίου, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ότι, μετά την εφαρμογή του προγράμματος αναδιάρθρωσης, η επιχείρηση δεν θα χρειάζεται περαιτέρω ενισχύσεις από το κράτος και θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό της αγοράς βασιζόμενη στις δικές της δυνάμεις.

Είναι προφανές ότι τούτο δεν συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση. Το μέτρο αποσκοπεί στο να διατηρήσει και τις δύο εταιρείες σε λειτουργία για μια περιορισμένη μεταβατική περίοδο, έως ότου βρεθεί ιδιώτης αγοραστής. Οι ιταλικές αρχές παραδέχονται ότι κάθε πρωτοβουλία με στόχο την εξασφάλιση της χρηματοοικονομικής αποδοτικότητας των εταιρειών στο μέλλον θα πρέπει να αναληφθεί από τον ενδεχόμενο ιδιώτη αγοραστή, μετά τη λήξη του καθεστώτος αναγκαστικής διαχείρισης. Κατά συνέπεια, συνάγεται ότι το πρώτο και σημαντικότερο κριτήριο που ορίζουν οι κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές (ήτοι, η κατάρτιση σχεδίου αναδιάρθρωσης με στόχο την αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των επιχειρήσεων) δεν τηρείται.

Εξάλλου, δεν τηρείται ούτε το κριτήριο σχετικά με την πρόληψη αδικαιολόγητης στρέβλωσης του ανταγωνισμού που απορρέει από την ενίσχυση, εφόσον κατά την μεταβατική περίοδο και οι δύο εταιρείες διατηρήθηκαν τεχνητά σε κατάσταση λειτουργίας, σε βάρος των μη επιδοτούμενων ανταγωνιστών τους του ιδίου τομέα. Εξάλλου, δεν αποκλείεται οι δύο εταιρείες να λάβουν νέες παραγγελίες.

Κατά συνέπεια, τα στοιχεία ενίσχυσης που περιλαμβάνονται στα επιδοτούμενα δάνεια (ύψους 33 839 εκατομμυρίων ITL υπέρ της Keller SpA και 6 500 εκατομμυρίων ITL υπέρ της Keller Meccanica SpA) δεν μπορούν να επωφεληθουν από την παρέκκλιση που προβλέπεται στο άρθρο 92 παράγραφος 3 στοιχείο γ), τη μόνη που μπορεί να εφαρμοστεί στις ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων. Η παρέκκλιση που προβλέπεται στο άρθρο 92 παράγραφος 3 δεν μπορεί να εφαρμοστεί επειδή η ενίσχυση δεν αποσκοπεί στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης περιοχών στις οποίες το βιοτικό επίπεδο είναι ασυνήθως χαμηλό.

Πρέπει να τονιστεί ότι, ακόμα και αν οι δύο εταιρείες είχαν ιδιωτικοποιηθεί στο τέλος της τετραετούς περιόδου αναγκαστικής διαχείρισης, η Επιτροπή θα είχε καταλήξει στα ίδια συμπεράσματα για τους λόγους που αναφέρονται ανωτέρω. Το γεγονός αυτό δεν θα είχε απαλλάξει την Επιτροπή από την υποχρέωση να λάβει θέση σχετικά με τα μέτρα που ελήφθησαν κατά την μεταβατική περίοδο αναγκαστικής διαχείρισης, τα οποία πρέπει να εξεταστούν ξεχωριστά, ανεξάρτητα από την ενδεχόμενη μεταβίβαση.

Τα συμπεράσματα της Επιτροπής δεν επηρεάζονται ούτε και από το γεγονός ότι και οι δύο εταιρείες βρίσκονται υπό καθεστώς αναγκαστικής διαχείρισης. Σε μια παλαιότερη περίπτωση κρατικής ενίσχυσης [κρατική ενίσχυση C 8/96 Ferdofin Srl (9)], η Επιτροπή είχε αποφανθεί ότι οι ενισχύσεις που είχαν χορηγηθεί δυνάμει του νόμου αριθ. 95/1979 στην Ferdofin αποτελούσαν κρατικές ενισχύσεις, εφόσον τα μέτρα που λαμβάνονται βάσει του νόμου αυτού δεν προορίζονται για όλες τις εταιρείες αλλά μόνο για τις μεγαλύτερες (άνω των 300 υπαλλήλων), ενώ η ίδια η διαδικασία εξαρτάται από τη διακριτική εξουσία των κρατικών αρχών. Ελλείψει πραγματικού σχεδίου αναδιάρθρωσης, η Επιτροπή έκλεισε την υπόθεση διατάσσοντας την επιστροφή της ενίσχυσης που είχαν χορηγήσει οι ιταλικές αρχές στην Ferdofin. Για λόγους συνέπειας με την απόφαση αυτή, περιπτώσεις όπως η παρούσα, οι οποίες παρουσιάζουν ανάλογα χαρακτηριστικά, δεν μπορούν να έχουν σαν αποτέλεσμα τη λήψη διαφορετικής θέσης εκ μέρους της Επιτροπής.

VII

Τα στοιχεία ενίσχυσης ισοδυναμούν με τη διαφορά μεταξύ των επιτοκίων που εφαρμόστηκαν στις εταιρείες και του επιτοκίου αναφοράς που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό του ισοδυνάμου καθαρής επιχορήγησης των περιφερειακών ενισχύσεων στην Ιταλία το 1995, δηλαδή 11,35 %. Από τους υπολογισμούς προκύπτει ένα στοιχείο ενίσχυσης της τάξεως των 4 288 εκατομμυρίων ITL για το επιδοτούμενο δάνειο που χορηγήθηκε στην Keller SpA και ενα στοιχείο ενίσχυσης της τάξεως των 903 εκατομμυρίων ITL για το επιδοτούμενο δάνειο που χορηγήθηκε στην Keller Meccanica SpA.

Συνάγεται επομένως, ότι οι επιδοτήσεις επιτοκίου που ανέρχονται, αντιστοίχως, σε 4 288 εκατομμύρια ITL στην περίπτωση του επιδοτούμενου δανείου που χορηγήθηκε στην Keller SpA και σε 903 εκατομμύρια ITL για το επιδοτούμενο δάνειο που χορηγήθηκε στην Keller Meccanica SpA, πρέπει να κηρυχθούν παράνομες και μη συμβιβάσιμες με την κοινή αγορά.

Όταν διαπιστώσει ότι μια ενίσχυση που έχει χορηγηθεί παράνομα δεν συμβιβάζεται με την κοινή αγορά, σύμφωνα με το άρθρο 93 παράγραφος 2 της συνθήκης ΕΚ, η Επιτροπή διατάσσει το σχετικό κράτος μέλος να ανακτήσει την ενίσχυση από τον δικαιούχο, όπως ορίζει το Δικαστήριο στις αποφάσεις του σχετικά με τις υποθέσεις 70/72 Επιτροπή κατά Γερμανίας (10), 310/85 Deufil κατά Επιτροπής (11) και C-5/89 Επιτροπή κατά Γερμανίας (12).

Ως εκ τούτου, οι ιταλικές αρχές καλούνται να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να ανακτήσουν την παράνομη και μη συμβιβάσιμη ενίσχυση,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες χορηγήθηκαν τα επιδοτούμενα δάνεια, ύψους 33 839 εκατομμυρίων ITL υπέρ της Keller SpA και 6 500 εκατομμυρίων ITL υπέρ της Keller Meccanica SpA, δεν αντιστοιχούν σε αυτές που προβλέπουν τα καθεστώτα περιφερειακών ενισχύσεων τα οποία έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή. Εξάλλου, τα εν λόγω δάνεια χορηγήθηκαν προτού η Επιτροπή διατυπώσει τις παρατηρήσεις της σύμφωνα με το άρθρο 93 παράγραφος 3 της συνθήκης σχετικά με τις τροποποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν εκ των υστέρων στα καθεστώτα αυτά.

Άρθρο 2

Οι ενισχύσεις που χορηγήθηκαν υπό μορφή επιδοτήσεων επιτοκίου, ύψους 4 288 εκατομμυρίων ITL υπέρ της Keller SpA και 903 εκατομμυρίων ITL υπέρ της Keller Meccanica SpA, είναι παράνομες.

Στις ενισχύσεις αυτές δεν μπορεί να εφαρμοσθεί καμία από τις παρεκκλίσεις που προβλέπονται στο άρθρο 92 παράγραφοι 2 και 3 της συνθήκης ή στο άρθρο 61 παράγραφοι 2 και 3 της συμφωνίας ΕΟΧ και, κατά συνέπεια, δεν συμβιβάζονται με την κοινή αγορά κατ' εφαρμογή του άρθρου 92 παράγραφος 1 της συνθήκης και του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ.

Άρθρο 3

Η Ιταλία λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσει την επιστροφή των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν παράνομα και οι οποίες αναφέρονται στο άρθρο 2. Η επιστροφή αυτή πραγματοποιείται σύμφωνα με τις διαδικασίες και τις διατάξεις που ισχύουν στην Ιταλία.

Τα ποσά που πρέπει να ανακτηθούν αποφέρουν τόκους από την ημερομηνία χορήγησης της ενίσχυσης ως την στιγμή της επιστροφής τους. Οι τόκοι υπολογίζονται βάσει του επιτοκίου αναφοράς που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του ισοδυνάμου καθαρής επιχορήγησης των περιφερειακών ενισχύσεων το οποίο ισχύει στην Ιταλία την ημερομηνία επιστροφής.

Άρθρο 4

Η Ιταλία ανακοινώνει στην Επιτροπή, εντός δύο μηνών από την κοινοποίηση της παρούσας απόφασης, τα μέτρα που έχει λάβει για να συμμορφωθεί προς αυτήν.

Άρθρο 5

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στην Ιταλική Δημοκρατία.

Βρυξέλλες, 1 Ιουλίου 1998.

Για την Επιτροπή

Karel VAN MIERT

Μέλος της Επιτροπής

(1) ΕΕ C 368 της 23. 12. 1994, σ. 12.

(2) ΕΕ C 140 της 7. 5. 1997, σ. 12.

(3) ΕΕ C 213 της 19. 8. 1992, σ. 2.

(4) Πανόραμα της βιομηχανίας της ΕΕ 1997, Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

(5) ΕΕ L 297 της 29. 10. 1990, σ. 1.

(6) ΕΕ L 164 της 30. 6. 1994, σ. 3.

(7) ΕΕ L 237 της 24. 8. 1991, σ. 25.

(8) Eurostat, Intra European Union Statistics.

(9) ΕΕ L 306 της 11. 11. 1997, σ. 25.

(10) Συλλογή 1972-1973, σ. 609.

(11) Συλλογή 1987, σ. 901.

(12) Συλλογή 1990, σ. I-3437.