Ocena wpływu niektórych planów i programów na środowisko

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

• Realizowane ze środków publicznych plany i programy, których dotyczy dyrektywa w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (pol. SOOŚ, ang. SEA), podlegają ocenie oddziaływania na środowisko, którą przeprowadza się w trakcie ich opracowywania, przed ich formalnym przyjęciem.
• Dyrektywa ma zastosowanie do planów i programów (oraz ich późniejszych zmian), które są realizowane ze środków publicznych i opracowywane lub przyjmowane przez właściwy organ, oraz które podlegają przepisom ustawowym, wykonawczym i administracyjnym:
  • plany i programy opracowywane dla określonych działów gospodarki (rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, energetyki, przemysłu, transportu, gospodarki odpadami, gospodarki wodnej, telekomunikacji, turystyki, planów zagospodarowania przestrzennego lub użytkowania gruntów), a które ustalają ramy dla przyszłego zezwolenia na inwestycję prowadzoną w oparciu o dyrektywę w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (dyrektywę OOŚ),
  • plany i programy, dla których wymagane jest przeprowadzenie oceny na podstawie art. 6 i 7 dyrektywy „siedliskowej”,
  • plany i programy, które ustalają ramy dla przyszłych pozwoleń na inwestycje inne niż wymienione w dyrektywie OOŚ (nie ograniczające się do wyżej wymienionych działów gospodarki), a które kraje UE uznały za mające potencjalnie znaczący wpływ na środowisko. Kraje UE mogą ustalać ten wpływ poprzez rozpatrywanie każdej sprawy na zasadzie jednostkowych przypadków lub poprzez wyszczególnienie rodzajów planów i programów, bądź też łącząc oba te podejścia.
• Dyrektywa określa procedurę i szereg kroków, jakie należy wykonać przy ocenie planu lub programu, do którego ma ona zastosowanie. Kroki te obejmują:
  • ustalanie zakresu oceny,
  • opracowanie sprawozdania dotyczącego środowiska,
  • konsultacje społeczne i uczestnictwo społeczeństwa,
  • podejmowanie decyzji, oraz
  • monitorowanie oddziaływania.
• Dyrektywa nakłada również wymóg, aby procedurze preselekcji podlegały:
  • plany i programy różniące się od wymienionych w art. 3 ust. 2, ale ustanawiające zasady dla przyszłych pozwoleń na realizację projektów, jak również
  • plany i programy określające użytkowanie małych obszarów na poziomie lokalnym oraz niewielkie modyfikacje planów i programów — tylko wówczas, gdy mogą mieć znaczący wpływ na środowisko.
• Zakres swobody krajów UE w odniesieniu do dokonywania oceny niektórych planów i programów ograniczony jest kryteriami określającymi znaczenie wpływu, ustanowionymi w załączniku II do dyrektywy. Jest on również ograniczony ogólnym celem dyrektywy, którym jest zapewnienie wysokiego stopnia ochrony środowiska.
• Plany i programy, których jedynym celem jest służenie obronie narodowej lub obronie cywilnej, oraz plany i programy finansowe i budżetowe nie są objęte przedmiotową dyrektywą.
• Określone zasady mają zastosowanie na wczesnych etapach podejmowania decyzji przy opracowywaniu planów i programów, tj. podczas:
  • opracowania sprawozdania dotyczącego potencjalnego znaczącego wpływu na środowisko,
  • informowania społeczeństwa oraz przeprowadzania konsultacji ze społeczeństwem i organami odpowiedzialnymi za ochronę środowiska,
  • przeprowadzania konsultacji transgranicznych z krajami UE, na które dane plany i programy mogą mieć wpływ,
  • ustalania środków mających na celu przeciwdziałanie znaczącemu szkodliwemu oddziaływaniu na środowisko oraz monitorowanie tego oddziaływania.
• Sprawozdanie dotyczące środowiska musi zawierać między innymi następujące informacje:
  • treść planu lub programu oraz jego główne cele i powiązania z innymi istotnymi planami i programami,
  • aktualną sytuację środowiskową i jej prawdopodobny rozwój w przypadku niewdrożenia danego planu lub programu,
  • wszelkie istniejące problemy związane z ochroną środowiska, a istotne w kontekście danego planu lub programu — w szczególności problemy odnoszące się do obszarów sieci Natura 2000,
  • środki przewidziane na zapobieganie, ograniczanie oraz kompensowanie znaczącego szkodliwego oddziaływania na środowisko,
  • opis sposobu przeprowadzenia oceny,
  • przewidziane środki monitorowania oddziaływania,
  • streszczenie powyższych informacji w języku nietechnicznym.
• Projekty planów i programów oraz sprawozdania dotyczące środowiska muszą być udostępniane organom odpowiedzialnym za sprawy ochrony środowiska oraz społeczeństwu. Organy te oraz społeczeństwo muszą mieć możliwość wyrażenia swoich opinii na temat projektu danego planu czy programu na wczesnym etapie i w odpowiednim czasie przed jego przyjęciem lub poddaniem procedurze ustawodawczej.
• Kraj UE odpowiedzialny za opracowanie danego planu lub programu ma obowiązek przesłać innym krajom UE egzemplarz planu lub programu wraz z egzemplarzem sprawozdania dotyczącego środowiska:
  • gdy uważa, że dany plan lub program może wywołać niekorzystny wpływ na środowisko naturalne obecne na terytorium tych innych krajów UE,
  • na wniosek zainteresowanego kraju UE.
• Sprawozdanie dotyczące środowiska i opinie wyrażone przez odpowiednie organy i społeczeństwo, jak również wyniki ewentualnych konsultacji transgranicznych muszą być brane pod uwagę przez właściwy organ przy opracowywaniu danego planu lub programu i przed jego przyjęciem.
• Gdy dany plan lub program zostanie przyjęty, odpowiadający za niego kraj UE musi poinformować o tym wszystkie zainteresowane strony, z którymi wcześniej się konsultował, i przekazać tym stronom następujące informacje:
  • przyjęty plan lub program,
  • oświadczenie streszczające sposób, w jaki uwzględnione zostały sprawy dotyczące ochrony środowiska, oraz sprawozdanie dotyczące oddziaływania na środowisko,
  • opinie i wyniki konsultacji,
  • powody wyboru przyjętego planu lub programu,
  • podjęte środki monitorowania.
• Ocena oddziaływania na środowisko przeprowadzana na podstawie dyrektywy SOOŚ nie znosi obowiązku przeprowadzania oceny wymaganej dyrektywą OOŚ ani obowiązku spełniania wymogów innych przepisów prawnych UE.
• Kraje UE mogą zapewnić skoordynowane lub wspólne procedury, aby uniknąć powielania oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do planów i programów, dla których obowiązek przeprowadzania ocen powstaje równocześnie na mocy tej dyrektywy i innych przepisów prawa UE.
• Od dnia 21 lipca 2006 r., a następnie co siedem lat po tej dacie, Komisja Europejska będzie nadal przedstawiać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie ze stosowania tej dyrektywy.