Παρακολούθηση του εμπορίου πρόδρομων ουσιών ναρκωτικών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

• O κανονισμός προβαίνει σε διάκριση μεταξύ των διαβαθμισμένων και των μη διαβαθμισμένων⁵ ουσιών.
• Υπάρχουν τρεις κατηγορίες διαβαθμισμένων ουσιών στο παράρτημα I του κανονισμού.
  • Κατηγορία 1: οι πιο ευαίσθητες ουσίες, από τις οποίες είναι πιο εύκολο να παραχθούν παράνομα ναρκωτικά (για παράδειγμα 1-φαινυλο-2-προπανόνη, εφεδρίνη, πιπερονάλη).
  • Κατηγορία 2: λιγότερο ευαίσθητες ουσίες (π.χ. υποκατηγορία 2A: οξικός ανυδρίτης· υποκατηγορία 2B: φαινυλοξικό οξύ, ανθρανιλικό οξύ, πιπεριδίνη και υπερμαγγανικό κάλιο).
  • Κατηγορία 3: χύδην χημικά, τα οποία μπορούν να έχουν διάφορους τύπους χρήσεων στη διαδικασία παραγωγής (για παράδειγμα ακετόνη, υδροχλωρικό οξύ).

Υποχρεώσεις των επιχειρήσεων

• Οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να διαθέσουν ουσίες της κατηγορίας 1 και 2 στην αγορά πρέπει:
  • να διορίζουν υπάλληλο υπεύθυνο για το εμπόριο διαβαθμισμένων ουσιών·
  • να κοινοποιούν στις αρμόδιες εθνικές αρχές τα στοιχεία του υπαλλήλου και να τα επικαιροποιούν.
• Πρέπει να τεκμηριώνουν δεόντως όλες τις συναλλαγές και να τοποθετούν ετικέτα σε αυτές, καθώς και να τηρούν αρχεία για 3 χρόνια.

Άδεια για ουσίες της κατηγορίας 1

• Οι επιχειρήσεις και οι χρήστες πρέπει να διαθέτουν άδεια που χορηγείται από τις σχετικές αρχές του κράτους μέλους της ΕΕ στο οποίο εδρεύουν, προτού να έχουν τη δυνατότητα να κατέχουν ή να διαθέτουν στην αγορά ουσίες της κατηγορίας 1 . Οι σχετικές αρχές μπορούν να χορηγούν ειδικές άδειες στα φαρμακεία, κτηνιατρεία, σε ορισμένους τύπους δημοσίων υπηρεσιών ή στις ένοπλες δυνάμεις.
• Κάθε επιχείρηση που διαθέτει άδεια μπορεί να προμηθεύει ουσίες της κατηγορίας 1 μόνο σε επιχειρήσεις ή χρήστες που διαθέτουν επίσης άδεια και έχουν υπογράψει δήλωση πελάτη (βλέπε κατωτέρω).
• Πριν από τη χορήγηση άδειας, οι σχετικές αρχές πρέπει να ελέγξουν την ικανότητα και την ακεραιότητα του αιτούντος.
• Η άδεια δύναται να αναστέλλεται ή να ανακαλείται από τις αρχές οσάκις ευλόγως πιστεύεται ότι ο κάτοχος της άδειας δεν είναι πλέον αξιόπιστος και ικανός να κατέχει άδεια και ότι δεν πληρούνται πλέον οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες χορηγήθηκε η άδεια.

Καταχώριση για ουσίες της κατηγορίας 2

• Οι επιχειρήσεις πρέπει να δηλώνονται προς καταχώριση από τις σχετικές αρχές του κράτους μέλους στο οποίο είναι εγκατεστημένες, προτού διαθέσουν στην αγορά ουσίες της κατηγορίας 2.
• Από την 1η Ιουλίου 2015, οι χρήστες πρέπει να δηλώνονται προς καταχώριση από τις αρχές του κράτους μέλους στο οποίο είναι εγκατεστημένοι, προτού προμηθευτούν ουσίες της υποκατηγορίας 2A. Οι αρχές μπορούν να χορηγούν ειδικές καταχωρίσεις στα φαρμακεία, κτηνιατρεία, σε ορισμένους τύπους δημοσίων υπηρεσιών ή στις ένοπλες δυνάμεις.
• Κάθε επιχείρηση που έχει καταχωριστεί μπορεί να προμηθεύει ουσίες της υποκατηγορίας 2A μόνο σε άλλες επιχειρήσεις ή χρήστες που έχουν επίσης καταχωριστεί και υπογράψει δήλωση πελάτη (βλέπε κατωτέρω).

Στον κανονισμό (ΕΕ) 2015/1011 προβλέπονται λεπτομερείς κανόνες σχετικά με τη χορήγηση αδειών και τις καταχωρίσεις.

Δήλωση πελάτη

• Όλες οι επιχειρήσεις που προμηθεύουν σε πελάτη ουσία της κατηγορίας 1 ή 2 πρέπει να λαμβάνουν από τον πελάτη δήλωση στην οποία να αναγράφεται η συγκεκριμένη χρήση ή οι συγκεκριμένες χρήσεις των διαβαθμισμένων ουσιών. Απαιτείται χωριστή δήλωση για κάθε διαβαθμισμένη ουσία.
• Κάθε επιχείρηση που προμηθεύει ουσίες της κατηγορίας 1 πρέπει να θέτει τη σφραγίδα της και χρονοσήμαντρο επί αντιγράφου της δήλωσης πελάτη, ώστε να πιστοποιείται ότι αποτελεί ακριβές αντίγραφο του πρωτοτύπου. Το εν λόγω αντίγραφο πρέπει να συνοδεύει πάντα τις ουσίες κατά τη διακίνησή τους εντός της ΕΕ και να παρουσιάζεται στις αρχές κατόπιν αιτήματος.

Κοινοποίηση στις αρχές

Οι επιχειρήσεις πρέπει:

• να κοινοποιούν αμέσως στις σχετικές αρχές οποιαδήποτε περιστατικά, όπως ασυνήθεις παραγγελίες ή συναλλαγές, από τα οποία διαφαίνεται ότι οι ουσίες αυτές που προορίζονται να διατεθούν στην αγορά ενδέχεται να διοχετευθούν στην παράνομη παρασκευή ναρκωτικών ή ψυχοτρόπων ουσιών·
• να παρέχουν στις σχετικές αρχές συνοπτικές πληροφορίες όσον αφορά τις συναλλαγές τους με αντικείμενο διαβαθμισμένες ουσίες·
• να μην γνωστοποιούν κανένα δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα που συλλέγεται, σε άλλους εκτός από τις σχετικές αρχές.

Οι σχετικές αρχές των κρατών μελών – εξουσίες και υποχρεώσεις

• Τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίσουν μέτρα προκειμένου οι σχετικές αρχές να είναι σε θέση να ασκούν τα καθήκοντα ελέγχου και εποπτείας. Δύνανται επίσης να θεσπίσουν μέτρα ώστε να είναι οι σχετικές αρχές σε θέση να ελέγχουν και να παρακολουθούν τις ύποπτες συναλλαγές που αφορούν μη διαβαθμισμένες ουσίες. Ειδικότερα, τα μέτρα αυτά θα πρέπει:
  • να συλλέγουν πληροφορίες για οποιαδήποτε παραγγελία διαβαθμισμένων και μη διαβαθμισμένων ουσιών ή πράξη που αφορά διαβαθμισμένες και μη διαβαθμισμένες ουσίες·
  • να έχουν πρόσβαση στους επαγγελματικούς χώρους των επιχειρήσεων και των χρηστών για τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων για παρατυπίες·
  • να κατακρατούν, ενδεχομένως, τις αποστολές που δεν συμμορφώνονται με τον παρόντα κανονισμό ή να εμποδίζουν τη χρήση μη διαβαθμισμένων ουσιών για την παράνομη παρασκευή ναρκωτικών ή ψυχοτρόπων ουσιών.
• Πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι σχετικές αρχές σέβονται τον εμπιστευτικό χαρακτήρα των επαγγελματικών πληροφοριών, και εισάγουν και επιβάλουν κυρώσεις σε περιπτώσεις παραβίασης των κανόνων.

Ευρωπαϊκή βάση δεδομένων

Με τον κανονισμό δημιουργείται μια ευρωπαϊκή βάση δεδομένων σχετικά με τις πρόδρομες ουσίες των ναρκωτικών. Επιδιώκει:

• να απλουστεύει τη διαδικασία υποβολής εκθέσεων από κράτη μέλη όσον αφορά τις κατασχέσεις και ανασχέσεις αποστολών·
• να διατηρεί έναν κατάλογο επιχειρήσεων και χρηστών που κατέχουν άδεια ή έχουν καταχωριστεί στην ΕΕ και εμπορεύονται ή χρησιμοποιούν νόμιμα πρόδρομες ουσίες ναρκωτικών·
• να επιτρέπει σε επιχειρήσεις να παρέχουν στις σχετικές αρχές συνοπτικές πληροφορίες όσον αφορά τις συναλλαγές τους με αντικείμενο διαβαθμισμένες ουσίες.

Εκτελεστικές και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις

• Ο κανονισμός (ΕΕ) 2015/1013 θεσπίζει κανόνες όσον αφορά την έγκριση και την καταχώριση των επιχειρήσεων και των χρηστών και την εγγραφή τους στην ευρωπαϊκή βάση δεδομένων για τις πρόδρομες ουσίες ναρκωτικών, την παροχή από τις επιχειρήσεις πληροφοριών που απαιτούνται για την παρακολούθηση του εμπορίου και τη χορήγηση αδειών εξαγωγής και εισαγωγής στον τομέα των πρόδρομων ουσιών ναρκωτικών.
• Ο κανονισμός (ΕΕ) 2015/1011:
  • θεσπίζει όρους για τη χορήγηση αδειών και καταχωρίσεων·
  • καθορίζει τις περιπτώσεις όπου δεν απαιτείται άδεια ή καταχώριση·
  • καθορίζει τα κριτήρια για την απόδειξη του νόμιμου σκοπού της συναλλαγής·
  • προσδιορίζει τις πληροφορίες που απαιτούνται για την παρακολούθηση του εμπορίου, και
  • προσδιορίζει τις απαιτήσεις όσον αφορά τις πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων παρακολούθησης όσον αφορά το εμπόριο πρόδρομων ουσιών των ναρκωτικών.
• Οι κανονισμοί (ΕΕ) 2016/1443, (ΕΕ) 2018/729 και (ΕΕ) 2020/1737 διευρύνουν τον κατάλογο των ουσιών της κατηγορίας 1.

Κατάργηση

Ο κανονισμός καταργεί την οδηγία 92/109/ΕΟΚ, τις οδηγίες 93/46/ΕΟΚ, 2001/8/ΕΚ και 2003/101/ΕΚ και τους κανονισμούς (ΕΚ) αριθ. 1485/96 και (ΕΚ) αριθ. 1533/2000.