Verifiki tal-fruntieri

L-Artikolu 77 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-UE jirrikjedi li l-Unjoni Ewropea (UE) tiżviluppa politika dwar il-verifiki fil-fruntieri fuq persuni u dwar monitoraġġ effiċjenti tal-fruntieri esterni, l-assenza ta’ kontrolli fuq persuni fil-fruntieri interni u l-introduzzjoni gradwali ta’ sistema integrata ta’ ġestjoni tal-fruntieri għall-fruntieri esterni.

Ħamsa u għoxrin Stat Membru tal-UE huma membri taż-żona Schengen mingħajr fruntieri interni. Din iż-żona tinkludi wkoll l-Iżlanda, il-Liechtenstein, in-Norveġja u l-Iżvizzera. M’hemm l-ebda kontrolli fuq il-fruntieri interni bejn dawn il-pajjiżi.

Flimkien, dawn il-pajjiżi għandhom l-għan li jtejbu s-sigurtà billi japplikaw kontrolli effettivi fil-fruntieri esterni tagħhom, filwaqt li xorta jippermettu lin-nies id-dritt li jidħlu fl-UE biex jaqsmu mingħajr xkiel.

Ċipru huwa stat ta’ Schengen, li jfisser li l-pajjiż jipparteċipa f’kooperazzjoni aktar mill-qrib ma’ Schengen. Madankollu, il-kontrolli fil-fruntieri ma’ Ċipru għadhom ma ġewx aboliti, peress li l-integrazzjoni sħiħa tiegħu fiż-żona Schengen għadha għaddejja.

L-Irlanda hija eżentata milli tapplika r-regoli ta’ Schengen. Skont il-Protokoll ta’ Schengen, hija għażlet li ma tipparteċipax u żżomm il-politiki tagħha dwar il-fruntieri u l-viżi. Madankollu, l-Irlanda għażlet li tipparteċipa f’ċerti żoni ta’ Schengen, bħas-sistema ta’ informazzjoni ta’ Schengen (SIS) u l-kooperazzjoni ġudizzjarja u tal-pulizija. Il-ġestjoni integrata Ewropea tal-fruntieri hija bbażata fuq ir-Regolament (UE) 2019/1896 dwar il-Gwardja Ewropea tal-Fruntiera u tal-Kosta. L-Istati Membri adottaw strateġiji nazzjonali biex japplikaw dan il-kunċett fil-prattika. Għan ewlieni huwa li l-Istati Membri jiġu appoġġati fit-twettiq ta’ kontrolli effettivi fuq il-fruntieri fil-fruntieri esterni tal-UE.

Ir-regoli dwar il-qsim tal-fruntieri tal-UE – kemm interni kif ukoll esterni – huma stabbiliti fil-Kodiċi tal-Fruntieri ta’ Schengen (Ir-Regolament (UE) 2016/399), li jiddefinixxi wkoll it-termini prinċipali relatati ma’ dan is-suġġett, inkluż il-kontroll fuq il-fruntiera, il-verifiki fil-fruntieri kif ukoll is-sorveljanza tal-fruntiera.

Meta jaqsmu l-fruntieri esterni, iċ-ċittadini ta’ pajjiżi mhux tal-UE huma soġġetti għal verifiki bir-reqqa f’konformità mal-kundizzjonijiet tad-dħul fil-pajjiż, inkluż konsultazzjoni sistematika ta’ bażijiet ta’ data rilevanti bħall-SIS, u verifika tas-sistema ta’ informazzjoni dwar il-viża jekk il-persuna hija soġġetta għall-obbligu tal-viża. Iċ-ċittadini tal-UE jiġu vverifikati wkoll fl-SIS minħabba raġunijiet ta’ sigurtà. Ġiet introdotta sistema ċentralizzata awtomatizzata ta’ dħul/ħruġ elettroniku (EES) għal ċittadini mhux tal-UE li jaqsmu l-fruntieri esterni tal-UE għal soġġorn qasir skont ir-Regolament (UE) 2017/2226 dwar il-fruntieri intelliġenti. Meta ssir operattiva, l-EES se tirreġistra u taħżen l-isem tal-persuna, it-tip ta’ dokument tal-ivvjaġġar, id-data bijometrika (marki tas-swaba’ u immaġnijiet tal-wiċċ maqbuda) u d-dati u l-postijiet tad-dħul u tal-ħruġ, b’rispett sħiħ tad-drittijiet fundamentali u l-protezzjoni tad-data. Se tirreġistra wkoll iċ-ċaħdiet tad-dħul u tiġġenera twissijiet lill-Istati ta’ Schengen meta s-soġġorn awtorizzat ikun skada.

L-UE ħolqot sistema awtomatizzata tal-IT li jisimha s-Sistema Ewropea ta’ Informazzjoni u ta’ Awtorizzazzjoni għall-Ivvjaġġar (ETIAS), li hija mfassla biex tidentifika riskji ta’ sigurtà, ta’ migrazzjoni irregolari jew ta’ epidemiji għoljin li jistgħu jġibu magħhom viżitaturi eżenti mill-viża li ser jivvjaġġaw għal soġġorn qasir fl-istati Schengen. L-ETIAS se tiffaċilita wkoll il-qsim tal-fruntieri għall-maġġoranza l-kbira tal-vjaġġaturi li ma jippreżentawx riskji bħal dawn. Meta l-ETIAS tidħol fis-seħħ, iċ-ċittadini ta’ aktar minn 60 pajjiż se jkunu eliġibbli li japplikaw għal awtorizzazzjoni għall-ivvjaġġar.

Kooperazzjoni operattiva bejn l-Istati Membri biex tiġi żgurata l-ġestjoni integrata tal-fruntieri tal-UE sseħħ fi ħdan il-Gwardja Ewropea tal-Fruntiera u tal-Kosta, li tinkludi l-Aġenzija Ewropea għall-Gwardja tal-Fruntiera u tal-Kosta (Frontex) u l-awtoritajiet tal-fruntieri nazzjonali.

Viża ta’ Schengen hija permess ta’ dħul għal ċittadini mhux tal-UE biex jidħlu u jibqgħu fiż-żona Schengen għal żjarat qosra sa 90 jum fi kwalunkwe perjodu ta’ 180 jum.

Il-politika tal-UE dwar il-fruntieri hija parti mill-ġabra ta’ regoli ta’ Schengen u tapplika għal 26 Stat Membru u għal 4 pajjiżi assoċjati ma’ Schengen (l-Iżlanda, il-Liechtenstein, in-Norveġja u l-Iżvizzera) f’konformità mal-Protokoll 19. L-Irlanda, kif intqal qabel, għandha esklużjoni fakultattiva skont il-Protokoll ta’ Schengen u żżomm il-politiki tagħha stess dwar il-viża u l-fruntieri.