Access to European Union law
<a href="https://eur-lex.europa.eu/content/help/eurlex-content/experimental-features.html" target="_blank">More about the experimental features corner</a>
Choose the experimental features you want to try
EUR-Lex
Access to European Union law

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

You are here
Use quotation marks to search for an "exact phrase". Append an asterisk (*) to a search term to find variations of it (transp*, 32019R*). Use a question mark (?) instead of a single character in your search term to find variations of it (ca?e finds case, cane, care).
Search tips
Need more search options? Use the Advanced search

Glossary of summaries

Roinnt na n-inniúlachtaí

Soiléirítear le Conradh Liospóin roinnt na n-inniúlachtaí (cumhachtaí) idir an tAontas Eorpach (AE) agus a Bhallstáit.

I dteannta phrionsabail na coimhdeachta (i gcás nach bhféadfaidh an Aontas gníomhú ach amháin más rud é — agus a mhéid — nach féidir leis na Ballstáit cuspóir gníomhaíochta atá beartaithe a bhaint amach go leordhóthanach, ach d’fhéadfaí é a bhaint amach ar bhealach níos fearr ar leibhéal an AE) agus prionsabail na comhréireachta (i gcás nach bhféadfadh inneachar agus raon feidhme ghníomhaíocht an AE dul thar a bhfuil riachtanach chun cuspóirí na gconarthaí a bhaint amach), tá prionsabal na tabhartha (Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach). Ciallaíonn prionsabal na tabhartha nach féidir leis an Aontas gníomhú ach amháin laistigh de theorainneacha na n-inniúlachtaí a thugtar dó le conarthaí an Aontais.

Leagtar amach roinnt inniúlachtaí in Airteagal 2 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) agus sonraítear tuilleadh iad in Airteagail 3–6. Tá trí chineál inniúlachtaí ann.

  • Eisiach (Airteagal 3 CFAE). Ní fhéadfaidh ach an tAontas gníomhú sna réimsí seo, mar shampla an t-aontas custaim agus an beartas trádála.
  • Comhroinnte idir an tAontas agus Ballstáit an Aontais (Airteagal 4 CFAE). Ní féidir le Ballstáit gníomhú ach amháin má roghnaíonn an tAontas gan gníomhú, mar shampla i réimsí an iompair, an bheartais chomhtháthaithe, an fhuinnimh agus an chomhshaoil. Féadfaidh na Ballstáit a iarraidh ar an gCoimisiún Eorpach gníomh reachtach arna ghlacadh a aisghairm i gceann de na réimsí comhroinnte, chun a áirithiú go gcomhlíonfar prionsabail na coimhdeachta agus na comhréireachta ar bhealach níos fearr (Dearbhú Uimh. 18 atá i gceangal le Conradh Liospóin).
  • Féadfaidh an tAontas tacú le gníomhaíochtaí na mBallstát, iad a chomhordú nó a fhorlíonadh (Airteagal 6 CFAE), mar shampla i réimsí an chultúir agus na turasóireachta. Sna réimsí sin, ní fhéadfaidh an tAontas gníomhartha atá ceangailteach ó thaobh dlí a ghlacadh lena gceanglaítear ar na Ballstáit a ndlíthe agus a rialacháin a chomhchuibhiú.

Is féidir leis an Aontas bearta a ghlacadh chun a áirithiú go gcomhordóidh na Ballstáit a mbeartais eacnamaíocha, sóisialta agus fostaíochta ar leibhéal an Aontais (Airteagal 5 CFAE).

Tá gnéithe sonracha institiúideacha ag baint le comhbheartas eachtrach agus slándála an Aontais. Déanann an Chomhairle Eorpach agus Comhairle an Aontais Eorpaigh an beartas a shainiú agus a chur chun feidhme, agus gan ach róil theoranta ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gCoimisiún. Déanann Uachtarán na Comhairle Eorpaí agus Ardionadaí an Aontais do Ghnóthaí Eachtracha agus don Bheartas Slándála ionadaíocht ar an Aontas in ábhair a bhaineann leis an gcomhbheartas eachtrach agus slándála.

FÉACH FREISIN

Top