Hierarchia przepisów w Unii Europejskiej

Pojęcie hierarchii przepisów odnosi się do koncepcji, że w systemie prawnym istnieje pionowy porządek aktów prawnych, w którym akty znajdujące się na niższych szczeblach hierarchii są podrzędne w stosunku do aktów znajdujących się na wyższym szczeblu.

Traktat lizboński zachował hierarchię aktów prawnych, którą proponował nieratyfikowany Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy.

Na szczycie hierarchii praw unijnych znajduje się prawo pierwotne, na które składają się:

• traktaty założycielskie UE (Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)) oraz protokoły do nich;
• Karta praw podstawowych (art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej); a także
• ogólne zasady prawa ustanowione przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Kolejne miejsca w hierarchii zajmują umowy międzynarodowe z państwami trzecimi oraz z organizacjami międzynarodowymi. Takie umowy nie należą do prawa pierwotnego ani wtórnego, lecz stanowią wyjątkową kategorię.

Poniżej w hierarchii znajduje się prawo wtórne obejmujące wszystkie akty ustawodawcze i nieustawodawcze przyjęte przez instytucje UE, które umożliwiają UE wykonywanie jej uprawnień.

Ustawodawstwo obejmuje rozporządzenia, dyrektywy oraz decyzje przyjmowane w drodze zwykłej lub specjalnej procedury ustawodawczej (art. 289 TFUE).

Znajdują się one na wyższym szczeblu hierarchii niż akty nieustawodawcze, które obejmują akty delegowane i wykonawcze.

Akty delegowane (art. 290 TFUE) umożliwiają Komisji Europejskiej uzupełnianie lub zmienianie mniej istotnych części aktów ustawodawczych UE, natomiast akty wykonawcze (art. 291 TFUE) określają szczegółowe zasady umożliwiające ich jednolite wdrożenie.

PATRZ RÓWNIEŻ:

• Karta praw podstawowych
• Procedura komitetowa (komitologia)
• Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB)
• Metody wspólnotowe i międzyrządowe
• Rada Unii Europejskiej
• Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
• Decyzja
• Akty delegowane
• Dyrektywa
• Komisja Europejska
• Instytucje Unii Europejskiej
• Parlament Europejski
• Prawo UE
• Instrumenty prawne UE
• Akty wykonawcze
• Akty ustawodawcze
• Akty o charakterze nieustawodawczym
• Opinia
• Zwykła procedura ustawodawcza (współdecydowanie)
• Zalecenie
• Rozporządzenie
• Specjalna procedura ustawodawcza
• Traktaty
• Akty atypowe (streszczenie)
• Zasada bezpośredniego skutku prawa europejskiego (streszczenie)
• Prawo pierwotne Unii Europejskiej (streszczenie)
• Prawo wtórne Unii Europejskiej (streszczenie)
• Traktat o Unii Europejskiej (TUE) (streszczenie)
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (streszczenie)
• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Traktat Euratom) (streszczenie)
• Traktat z Lizbony (streszczenie)
• Źródła prawa Unii Europejskiej (streszczenie)
• Źródła i zakres prawa Unii Europejskiej (nota informacyjna na stronie internetowej Parlamentu Europejskiego)