Interne markt voor elektriciteit (tot maart 2011)

In antwoord op het verzoek van de Europese Raad van Lissabon wordt in deze richtlijn een geheel van maatregelen gepresenteerd met het oog op een volledige openstelling van de elektriciteitsmarkt ten voordele van de Europese consument. Deze richtlijn heeft tot doel de fundamenten te leggen voor een daadwerkelijke en eerlijke concurrentie, alsook voor de totstandbrenging van een echte interne elektriciteitsmarkt. De lidstaten worden verplicht de nodige maatregelen te treffen om duidelijke doelstellingen te verwezenlijken, zoals de bescherming van kwetsbare afnemers, de bescherming van de basisrechten van de consument en de economische en sociale samenhang.

BESLUIT

Richtlijn 2003/54/EG van het Europees Parlement en de Raad van 26 juni 2003 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en houdende intrekking van Richtlijn 96/92/EG.

SAMENVATTING

Bij deze richtlijn worden gemeenschappelijke regels vastgesteld voor de productie, de transmissie en de distributie van elektriciteit. Gedefinieerd worden de wijze van organisatie en de werking van de elektriciteitssector, de toegang tot de markt, de criteria en procedures die gelden voor de aanbestedingen, de vergunningverlening en de exploitatie van de netten.

Openbaredienstverplichtingen en bescherming van de consument

De elektriciteitsbedrijven moeten op commerciële grondslag worden geëxploiteerd en mogen niet worden gediscrimineerd wat rechten of verplichtingen betreft. Het doel is een concurrerende, zekere en ecologisch duurzame elektriciteitsmarkt tot stand te brengen.

De lidstaten moeten:

• de elektriciteitsbedrijven openbaredienstverplichtingen opleggen, die betrekking kunnen hebben op de veiligheid, waaronder zowel de voorzieningszekerheid als de regelmaat, de kwaliteit en de prijs van de leveringen zijn begrepen, alsmede op de bescherming van het milieu, met inbegrip van energie-efficiëntie en bescherming van het klimaat;
• waarborgen dat alle huishoudelijke afnemers en kleine ondernemingen aanspraak kunnen maken op het recht op levering van elektriciteit van een bepaalde kwaliteit tegen redelijke, eenvoudig en duidelijk vergelijkbare en doorzichtige prijzen;
• passende maatregelen nemen om eindafnemers te beschermen en voorzien in adequate waarborgen voor de bescherming van kwetsbare afnemers, met inbegrip van maatregelen om hen te helpen voorkomen dat de voorziening wordt onderbroken;
• erover waken dat voor alle in aanmerking komende klanten een systeem van toegang van derden tot het transport- en distributienet wordt ingevoerd;
• de Commissie informeren over de tenuitvoerlegging van deze richtlijn.

Aanbestedingsprocedure voor nieuwe capaciteit

De lidstaten zorgen ervoor dat in nieuwe capaciteit of maatregelen op het gebied van energie-efficiëntie/vraagzijdebeheer kan worden voorzien door middel van een aanbestedingsprocedure of een procedure die inzake transparantie en non-discriminatie gelijkwaardig is, op basis van gepubliceerde criteria.

De aanbestedingsprocedure voor de bouw van productiecapaciteit en voor maatregelen op het gebied van energie-efficiëntie/vraagzijdebeheer wordt ten minste zes maanden vóór de uiterste inschrijvingsdatum in het Publicatieblad van de Europese Unie bekendgemaakt.

Aanwijzing van een transport- en een distributienetbeheerder

De lidstaten wijzen een of meer transportnetbeheerders aan of verlangen van de elektriciteits­bedrijven die eigenaar van transportnetten zijn, dat zij een of meer transportnet­beheerders aanwijzen, voor een op grond van doelmatigheid en economisch evenwicht door de lidstaten te bepalen periode.

Elke transportnetbeheerder heeft de taak:

• ervoor te zorgen dat het net op lange termijn kan voldoen aan een redelijke vraag naar transmissie van elektriciteit;
• bij te dragen tot de voorzieningszekerheid door te zorgen voor een toereikende transportcapaciteit en betrouwbaarheid van het net;
• de energiestromen op het net te beheren, waarbij hij rekening moet houden met het elektriciteitsverkeer van en naar andere koppelnetten;
• de beheerder van een ander net waaraan zijn net is gekoppeld, voldoende gegevens te verschaffen om een veilige en efficiënte exploitatie te waarborgen;
• zich te onthouden van iedere vorm van discriminatie tussen gebruikers van het net;
• de netgebruikers de informatie te verstrekken die zij voor een efficiënte toegang tot het net nodig hebben.

De taken van distributienetbeheerders zijn:

• in zijn gebied, met inachtneming van het milieu, zorg dragen voor een veilig, betrouwbaar en efficiënt elektriciteitsdistributienet;
• zich onthouden van elke vorm van discriminatie tussen gebruikers van het net;
• de netgebruikers de informatie verstrekken die zij voor een efficiënte toegang tot het net nodig hebben;
• prioriteit geven aan productie-installaties die gebruik maken van hernieuwbare energiebronnen, afvalstoffen of warmtekrachtkoppeling;
• de nodige energie kopen om energieverliezen te dekken en voorzien in reservecapaciteit in hun net volgens transparante, niet-discriminerende en op de markt gebaseerde procedures;
• maatregelen nemen op het gebied van energie-efficiëntie/vraagzijdebeheer en/of plaatselijke elektriciteitsproductie die de noodzaak van een verbetering of vervanging van elektriciteits capaciteit kunnen ondervervangen.

De minimumcriteria die moeten worden gehanteerd om de onafhankelijkheid van de transportnet- en distributienetbeheerders te waarborgen zijn:

• zij mogen geen deel uitmaken van bedrijfsstructuren van het geïntegreerde elektriciteits­bedrijf die direct of indirect verantwoordelijk zijn voor het dagelijkse beheer van de productie, transmissie en levering van elektriciteit;
• er worden passende maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat op zodanige wijze rekening wordt gehouden met de professionele belangen van de personen die verantwoordelijk zijn voor het bestuur van de distributienetbeheerder dat gewaarborgd is dat zij onafhankelijk kunnen functioneren;
• zij moeten beschikken over effectieve bevoegdheden om onafhankelijk van het geïntegreerde elektriciteitsbedrijf besluiten te nemen met betrekking tot de activa die nodig zijn voor de exploitatie van het netwerk;
• er wordt een nalevingsprogramma vastgesteld met maatregelen om te waarborgen dat discriminerend gedrag uitgesloten is en er wordt adequaat toezicht gehouden op de naleving van dit programma.

Scheiding van de boekhouding

Om discriminatie, kruissubsidiëring en concurrentievervalsing te voorkomen voeren elektriciteitsbedrijven intern een afzonderlijke boekhouding voor al hun transport- en distributieactiviteiten, zoals zij zouden moeten doen indien die activiteiten door verschillende ondernemingen werden uitgevoerd.

Verslaglegging

De Commissie bewaakt en toetst de toepassing van deze richtlijn en dient vóór het einde van het eerste jaar volgend op de inwerkingtreding van deze richtlijn, en vervolgens jaarlijks een algemeen voortgangsverslag in bij het Europees Parlement en de Raad.

GERELATEERDE BESLUITEN

Verordening (EG) nr. 714/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende de voorwaarden voor toegang tot het net voor grensoverschrijdende handel in elektriciteit en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1228/2003 (Voor de EER relevante tekst) [Publicatieblad L 211 van 14.8.2009].

Mededeling van de Commissie van 11 maart 2009 aan de Raad en het Europees Parlement - Verslag over de vooruitgang die is geboekt bij de totstandbrenging van de interne markt voor gas en elektriciteit [COM(2009) 115 def. – Niet in het Publicatieblad verschenen]. In het verslag wordt een stand van zaken opgemaakt van de omzetting van het tweede pakket maatregelen betreffende de interne energiemarkt. Er zijn aanzienlijke inspanningen gedaan om tot grotere concurrentie te komen, met name via regionale initiatieven. De lidstaten pogen zich tevens te voegen naar de elektriciteitsverordening en de richtsnoeren inzake congestiebeheer.

Bovendien tekent zich de tendens af om grotere volumes te verhandelen op de spotmarkten voor elektriciteit en neemt het aantal handelaars op deze markten toe. Toch deden zich in de eerste helft van 2008 aanzienlijke schommelingen voor in de elektriciteitsprijzen (voor particulieren), wat erop wijst dat de markten nog onvoldoende geïntegreerd zijn.

De interne elektriciteitsmarkt is nog te sterk versnipperd. Om daar verandering in te brengen, dient prioriteit te worden gegeven aan de integratie van de markten alsmede aan de verdere ontwikkeling van infrastructuur en grensoverschrijdende handel. Tot slot is ten zeerste aan te bevelen af te stappen van gereguleerde tarieven aangezien zij de mededinging verstoren en andere potentiële leveranciers ervan weerhouden tot de markt toe te treden.

Besluit 2003/796/EG van de Commissie van 11 november 2003 tot oprichting van de Europese groep van regelgevende instanties voor elektriciteit en gas [Publicatieblad L 296 van 14.11.2003].

Laatste wijziging: 10.11.2010