Bezpieczeństwo żywności i pasz — plan zarządzania kryzysami

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Decyzja wykonawcza (UE) 2019/300 ustanawiająca plan ogólny zarządzania kryzysami w obszarze bezpieczeństwa żywności i pasz

JAKI JEST CEL DECYZJI?

• Celem niniejszego aktu wykonawczego jest zminimalizowanie zakresu ognisk chorób przenoszonych przez żywność lub pasze i ich wpływu na zdrowie publiczne.
• Niniejsza decyzja ustanawia plan zarządzania kryzysami w celu zapewnienia gotowości UE do skutecznego poradzenia sobie w sytuacji, gdy takie ognisko rzeczywiście wystąpi.
• Decyzja ta uchyla decyzję 2004/478/WE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Plan zarządzania kryzysami:

• wchodzi w życie, w przypadku gdy incydent* wymaga bliższych kontaktów („pogłębionej koordynacji”) między państwami członkowskimi lub, jeżeli incydent ten jest bardziej poważny, utworzenia jednostki kryzysowej;
• ustanawia procedury praktyczne, w tym strategię informowania, mające na celu przygotowanie się na wystąpienie jakiegokolwiek ogniska wymagającego podjęcia działań UE i opanowanie go;
• ma zastosowanie do jakiegokolwiek incydentu żywnościowego lub paszowego stanowiącego bezpośrednie lub pośrednie ryzyko dla zdrowia publicznego, któremu nie można zapobiec ani którego nie można wyeliminować lub ograniczyć w oparciu o wprowadzone już środki.

Rząd każdego państwa członkowskiego, Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i Komisja Europejska wyznaczają jednego koordynatora ds. sytuacji kryzysowych, aby działał jako punkt kontaktowy. Koordynatorzy ds. sytuacji kryzysowych:

• zbierają się regularnie przynajmniej raz w roku;
• przedstawiają ogólnounijne inicjatywy;
• przedstawiają krajowe plany awaryjne;
• mają jasno sprecyzowane zadania ogólne i zadania w dziedzinie informowania;
• zapewniają działania następcze i przeprowadzają ocenę zarządzania kryzysem.

Pogłębiona koordynacja — pierwszy poziom reakcji UE — zostaje uruchomiona, w przypadku gdy występuje:

• bezpośrednie lub pośrednie ryzyko dla zdrowia publicznego pochodzące z żywności lub paszy i dotyczy ono co najmniej dwóch państw członkowskich; lub
• duża szansa, że handel żywnością i paszą w UE mógłby zostać zakłócony; oraz występuje:
  • istotny wpływ na zdrowie związany ze zidentyfikowanym ryzykiem;
  • brak zgody między rządami państw członkowskich co do sposobu reagowania;
  • trudność z identyfikacją źródła ryzyka.

W takich przypadkach Komisja:

• organizuje regularne posiedzenia dla koordynatorów ds. sytuacji kryzysowych;
• łączy system wczesnego ostrzegania i reagowania (ustanowiony na mocy decyzji 1082/2013/UE w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia) z innymi unijnymi systemami ostrzegania i informowania, w tym z systemem wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach;
• zapewnia, wraz z rządami państw członkowskich, utrzymanie sieci europejskich i krajowych laboratoriów, które zapewniają szybkie i wysokiej jakości analizy;
• oferuje szkolenie, w tym ćwiczenia symulacyjne, w zakresie gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych i dochodzeń w sprawie ognisk przenoszonych przez żywność*;
• gromadzi, monitoruje i analizuje dane na temat bezpośrednich i pośrednich zagrożeń transgranicznych pochodzące z wielu europejskich i międzynarodowych źródeł, w tym z Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz Światowej Organizacji Zdrowia;
• sporządza pięcioletni plan realizacji planu ogólnego, aktualizując go co pięć lat.

Komisja może zdecydować o podniesieniu poziomu reakcji UE i utworzeniu jednostki kryzysowej, w przypadkach:

• gdy co najmniej dwa państwa zidentyfikują wrażliwe politycznie, bezpośrednie lub pośrednie, ryzyko dla zdrowia publicznego; oraz
  • w których jest duża liczba ofiar śmiertelnych lub można spodziewać się dużej ich liczby; lub
  • gdy powtórzone incydenty stanowią ryzyko dla zdrowia ludzi; lub
  • podejrzenia terroryzmu biologicznego lub chemicznego lub znacznego skażenia promieniotwórczego.

Jednostka kryzysowa:

• opracowuje, koordynuje i realizuje strategię reagowania kryzysowego, w tym plan dotyczący informowania;
• koordynuje, wraz z EFSA i innymi ekspertami, dochodzenie w sprawie identyfikowalności danych produktów i ich wycofywania z obrotu;
• składa się z krajowych koordynatorów ds. sytuacji kryzysowych oraz pochodzących z Komisji i EFSA, a także przedstawicieli innych agencji unijnych, w stosownych przypadkach;
• kontynuuje działalność do momentu, w którym Komisja uzna, że kryzys został opanowany lub można obniżyć jego klasyfikację do poziomu pogłębionej koordynacji.

Wszyscy koordynatorzy ds. sytuacji kryzysowych, w oparciu o uzupełniające sprawozdanie Komisji spotykają się w celu wyciągnięcia ewentualnych wniosków i wskazania wszelkich wymaganych niezbędnych usprawnień.

Strategia informowania w czasie incydentu zobowiązuje Komisję do koordynowania przekazywania opinii publicznej jasnych, ukierunkowanych i skutecznych informacji o ocenie ryzyka i zarządzaniu nim. Informacje te, zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, powinny być podawane do publicznej wiadomości w odpowiednim czasie, rzetelne i wiarygodne.

OD KIEDY DECYZJA MA ZASTOSOWANIE?

Decyzja ma zastosowanie od dnia 13 marca 2019 r.

KONTEKST

UE działa zgodnie z zasadą, że lepiej zapobiegać niż leczyć. UE dysponuje szeregiem kontroli i norm w celu zapewnienia, aby wytwarzana i spożywana żywność była bezpieczna dla ludzi.

Niemniej jednak kryzysy, takie jak ognisko BSE „gąbczastej encefalopatii bydła” w latach 90. występują od czasu do czasu. Aby zareagować szybko i skutecznie na takie zagrożenia, UE wdrożyła środki mające na celu uniknięcie lub zminimalizowanie wszelkich zagrożeń dla zdrowia publicznego, czy też gospodarki.

Więcej informacji:

• Gotowość i zarządzanie kryzysowe (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/300 z dnia 19 lutego 2019 r. ustanawiająca plan ogólny zarządzania kryzysami w obszarze bezpieczeństwa żywności i pasz (Dz.U. L 50 z 21.2.2019, s. 55–65)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. L 31 z 1.2.2002, s. 1–24)

Kolejne zmiany do rozporządzenia (WE) nr 178/2002 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmieniające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001, (WE) nr 396/2005, (WE) nr 1069/2009, (WE) nr 1107/2009, (UE) nr 1151/2012, (UE) nr 652/2014, (UE) 2016/429 i (UE) 2016/2031, rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 i (WE) nr 1099/2009 oraz dyrektywy Rady 98/58/WE, 1999/74/WE, 2007/43/WE, 2008/119/WE i 2008/120/WE, oraz uchylające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 854/2004 i (WE) nr 882/2004, dyrektywy Rady 89/608/EWG, 89/662/EWG, 90/425/EWG, 91/496/EWG, 96/23/WE, 96/93/WE i 97/78/WE oraz decyzję Rady 92/438/EWG (rozporządzenie w sprawie kontroli urzędowych) (Dz.U. L 95 z 7.4.2017, s. 1–142)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1082/2013/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia oraz uchylająca decyzję nr 2119/98/WE (Dz.U. L 293 z 5.11.2013, s. 1–15)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa 2003/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, zmieniająca decyzję Rady 90/424/EWG i uchylająca dyrektywę Rady 92/117/EWG (Dz.U. L 325 z 12.12.2003, s. 31–40)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 21.06.2019