(1)

Ο πολιτισμός, οι τέχνες, η πολιτιστική κληρονομιά και η πολιτισμική πολυμορφία έχουν μεγάλη αξία για την ευρωπαϊκή κοινωνία από πολιτιστική, εκπαιδευτική, δημοκρατική, περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική άποψη, καθώς και από την άποψη των ανθρώπινων δικαιωμάτων, και θα πρέπει να προωθηθούν και να υποστηριχθούν. Η διακήρυξη της Ρώμης της 25ης Μαρτίου 2017 και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 14ης και 15ης Δεκεμβρίου 2017 δήλωσαν ότι η εκπαίδευση και ο πολιτισμός είναι καθοριστικής σημασίας για την οικοδόμηση συνεκτικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών για όλους, καθώς και για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.

(2)

Δυνάμει του άρθρου 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητα. Οι εν λόγω αξίες είναι κοινές στα κράτη μέλη σε μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των διακρίσεων, την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Οι εν λόγω αξίες επιβεβαιώνονται και ενσωματώνονται και στα δικαιώματα, τις ελευθερίες και τις αρχές που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Χάρτης»), ο οποίος έχει το ίδιο νομικό κύρος με τις Συνθήκες βάσει του άρθρου 6 ΣΕΕ. Ειδικότερα, η ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης και η ελευθερία της τέχνης και της επιστήμης κατοχυρώνονται, αντίστοιχα, στα άρθρα 11 και 13 του Χάρτη.

(3)

Το άρθρο 3 ΣΕΕ διευκρινίζει περαιτέρω ότι σκοπός της Ένωσης είναι να προάγει την ειρήνη, τις αξίες της και την ευημερία των λαών της και ότι, μεταξύ άλλων, σέβεται τον πλούτο της πολιτιστικής και γλωσσικής της πολυμορφίας και διασφαλίζει την προστασία και ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς.

(4)

Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 22ας Μαΐου 2018 με τίτλο «Μια νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό» καθορίζει στόχους για τους πολιτιστικούς και τους δημιουργικούς τομείς. Σκοπός της είναι να αξιοποιήσει τη δύναμη του πολιτισμού και της πολιτιστικής πολυμορφίας για την κοινωνική συνοχή και την ευημερία, προωθώντας τη διασυνοριακή διάσταση των πολιτιστικών και των δημιουργικών τομέων και προωθώντας την ικανότητά τους να αναπτυχθούν και να ενθαρρύνουν την πολιτιστική δημιουργικότητα στην εκπαίδευση και την καινοτομία, και για την απασχόληση και την ανάπτυξη, καθώς και για την ενίσχυση των διεθνών πολιτιστικών σχέσεων. Το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» («πρόγραμμα»), μαζί με άλλα ενωσιακά προγράμματα και ταμεία, θα στηρίξει τη νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό. Η εγγενής αξία του πολιτισμού και της καλλιτεχνικής έκφρασης θα πρέπει να διατηρούνται και να προωθούνται και η καλλιτεχνική δημιουργία θα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο του προγράμματος. Η κίνηση αυτή συνάδει και με τη σύμβαση της Unesco του 2005 για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας των πολιτιστικών εκφράσεων, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 18 Μαρτίου 2007 και στην οποία η Ένωση και τα κράτη μέλη της είναι μέρη.

(5)

Προκειμένου να ενισχυθεί ο κοινός χώρος πολιτιστικής πολυμορφίας για τους λαούς της Ευρώπης, είναι σημαντικό να προωθείται η διακρατική κυκλοφορία καλλιτεχνικών και πολιτιστικών έργων, συλλογών και προϊόντων, ενθαρρύνοντας έτσι τον διάλογο και τις πολιτιστικές ανταλλαγές, και η διακρατική κινητικότητα των καλλιτεχνών και των επαγγελματιών του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα.

(6)

Η διαφύλαξη και η ενίσχυση της πολιτιστικής κληρονομιάς διευκολύνει την ελεύθερη συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, σύμφωνα με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα. Ως εκ τούτου, η πολιτιστική κληρονομιά παίζει σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση μιας ειρηνικής και δημοκρατικής κοινωνίας, στις διαδικασίες βιώσιμης ανάπτυξης και στην προώθηση της πολιτισμικής πολυμορφίας.

(7)

Η προώθηση της ευρωπαϊκής πολιτισμικής πολυμορφίας βασίζεται στην ελεύθερη καλλιτεχνική έκφραση, τις ικανότητες και τις δεξιότητες των καλλιτεχνών και των πολιτιστικών φορέων, καθώς και στην ύπαρξη ακμαζόντων και ανθεκτικών πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων και στην ικανότητα των καλλιτεχνών και των πολιτιστικών φορέων να δημιουργούν, να καινοτομούν και να παράγουν τα έργα τους και να τα διανέμουν σε ένα ευρύτερο και πιο πολύμορφο ευρωπαϊκό κοινό. Ως εκ τούτου, αυτό διευρύνει το επιχειρηματικό δυναμικό των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων, προωθεί και καθιστά προσβάσιμα το δημιουργικό περιεχόμενο, την καλλιτεχνική έρευνα και τη δημιουργικότητα και συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Επιπλέον, η προώθηση της δημιουργικότητας και της νέας γνώσης συμβάλλει στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας και στην ώθηση της καινοτομίας σε βιομηχανικές αξιακές αλυσίδες. Η πλούσια πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία της Ένωσης αποτελεί βασικό πλεονέκτημα για το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Ταυτόχρονα, η ευρωπαϊκή πολιτιστική και δημιουργική αγορά χαρακτηρίζεται από γεωγραφικές ιδιαιτερότητες, γλωσσικές ιδιαιτερότητες, ή και τα δύο, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει κατακερματισμό της αγοράς. Ως εκ τούτου, απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες προκειμένου να διασφαλίζεται ότι ο πολιτιστικός και ο δημιουργικός τομέας επωφελούνται πλήρως από την ενιαία αγορά της Ένωσης και, ιδίως, από την ψηφιακή ενιαία αγορά.

(8)

Η ψηφιακή μετάβαση αποτελεί αλλαγή προτύπου για τους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς. Έχει αναδιαμορφώσει τις συνήθειες, τις σχέσεις και τα παραγωγικά και καταναλωτικά πρότυπα. Αυτό δημιουργεί ορισμένες προκλήσεις. Ταυτόχρονα, η ψηφιακή μετάβαση προσφέρει νέες ευκαιρίες στους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς σε ό,τι αφορά τη δημιουργία και τη διανομή των ευρωπαϊκών έργων, καθώς και την πρόσβαση σε αυτά, κάτι που ωφελεί την ευρωπαϊκή κοινωνία στο σύνολό της. Το πρόγραμμα θα πρέπει να προτρέπει τους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς να αξιοποιούν τις εν λόγω ευκαιρίες.

(9)

Το πρόγραμμα θα πρέπει να λάβει υπόψη το διττό χαρακτήρα των πολιτιστικών και των δημιουργικών τομέων, αναγνωρίζοντας, αφενός, την εγγενή και καλλιτεχνική αξία του πολιτισμού και, αφετέρου, την οικονομική αξία των εν λόγω τομέων, συμπεριλαμβανομένης της ευρύτερης συμβολής των εν λόγω τομέων στην ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα, τη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Το πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη τον θετικό αντίκτυπο του πολιτισμού στον διαπολιτισμικό διάλογο, την κοινωνική συνοχή και τη διάδοση της γνώσης. Αυτό απαιτεί ισχυρούς ευρωπαϊκούς πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς, ιδιαίτερα μια δραστήρια ευρωπαϊκή βιομηχανία οπτικοακουστικών μέσων, δεδομένων της ικανότητάς της να προσεγγίζει ένα ποικιλόμορφο κοινό και της οικονομικής της σημασίας, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής της σημασίας για άλλους δημιουργικούς τομείς. Ωστόσο, ο ανταγωνισμός στις παγκόσμιες αγορές οπτικοακουστικών μέσων έχει εντατικοποιηθεί περαιτέρω λόγω της εμβάθυνσης της ψηφιακής μετάβασης, όπως είναι η μεταβολή της παραγωγής και της κατανάλωσης στα μέσα ενημέρωσης και η ενίσχυση της θέσης των παγκόσμιων πλατφορμών στη διανομή περιεχομένου. Ως εκ τούτου, υπάρχει ανάγκη να ενταθεί η στήριξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

(10)

Όπως καταδεικνύει η δράση της Ένωσης για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης, που θεσπίστηκε με την απόφαση αριθ. 445/2014/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) («πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης»), οι πολιτιστικοί και δημιουργικοί τομείς διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση και αναζωογόνηση των εδαφών της Ένωσης. Με τον τρόπο αυτό, οι πολιτιστικοί και δημιουργικοί τομείς αποτελούν βασικούς μοχλούς για την ώθηση του ποιοτικού τουρισμού και της περιφερειακής, τοπικής και αστικής ανάπτυξης σε ολόκληρη την Ένωση.

(11)

Το πρόγραμμα, για να είναι αποτελεσματικό, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη συγκεκριμένη φύση και τις προκλήσεις των διάφορων πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων, τις διαφορετικές ομάδες-στόχους τους και τις ιδιαίτερες ανάγκες τους μέσω εξατομικευμένης προσέγγισης, στο πλαίσιο της οποίας ένα σκέλος θα είναι αφιερωμένο ειδικά στον οπτικοακουστικό τομέα («σκέλος MEDIA»), ένα σκέλος θα είναι αφιερωμένο στους υπόλοιπους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς («σκέλος Πολιτισμός») και ένα σκέλος θα είναι διατομεακό («Διατομεακό σκέλος»).

(12)

Το πρόγραμμα θα πρέπει να υποστηρίζει δράσεις και δραστηριότητες που έχουν ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία, οι οποίες λειτουργούν συμπληρωματικά σε σχέση με περιφερειακά, εθνικά, διεθνή και άλλα ενωσιακά προγράμματα και πολιτικές και έχουν θετικό αντίκτυπο στους ευρωπαίους πολίτες, και θα πρέπει να υποστηρίζει την ανάπτυξη και προώθηση της διακρατικής συνεργασίας και των ανταλλαγών στο πλαίσιο των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων. Μέσω τέτοιων δράσεων και δραστηριοτήτων, το πρόγραμμα συμβάλλει στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής ταυτότητας και των ευρωπαϊκών αξιών, προωθώντας παράλληλα την πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία.

(13)

Η μουσική, σε όλες τις μορφές και τις εκφράσεις της, και ιδίως η σύγχρονη και η ζωντανή μουσική, συνιστά σημαντικό συστατικό στοιχείο του πολιτιστικού, καλλιτεχνικού και οικονομικού τοπίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της κληρονομιάς της. Αποτελεί στοιχείο κοινωνικής συνοχής, διαδραματίζει δε καίριο ρόλο στην ενίσχυση της οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, το σκέλος Πολιτισμός θα πρέπει να δώσει προσοχή στον τομέα της μουσικής.

(14)

Το σκέλος Πολιτισμός θα πρέπει να προωθεί τη δικτύωση δημιουργικών κοινοτήτων και να καλλιεργεί τη διασυνοριακή και πολυτομεακή συνεργασία με τη χρήση διαφορετικών συνόλων δεξιοτήτων, όπως οι καλλιτεχνικές, δημιουργικές, ψηφιακές και τεχνολογικές δεξιότητες.

(15)

Στόχος του διατομεακού σκέλους είναι η αξιοποίηση του δυναμικού συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων και η αντιμετώπιση των κοινών τους προκλήσεων. Μια κοινή διατομεακή προσέγγιση μπορεί να επιφέρει οφέλη από την άποψη της μεταφοράς γνώσεων και της διοικητικής αποτελεσματικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, τα γραφεία του προγράμματος συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του προγράμματος και στην υλοποίησή του.

(16)

Η παρέμβαση της Ένωσης είναι αναγκαία στον οπτικοακουστικό τομέα, ώστε να συνοδεύσει τις πολιτικές της Ένωσης για την ψηφιακή ενιαία αγορά. Αυτό αφορά ιδίως τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας μέσω των οδηγιών (ΕΕ) 2019/789 (5) και (ΕΕ) 2019/790 (6) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και της οδηγίας 2010/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία (ΕΕ) 2018/1808 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8). Σκοπός των οδηγιών (EΕ) 2019/789 και (EΕ) 2019/790 είναι να ενισχυθεί η ικανότητα των ευρωπαϊκών οπτικοακουστικών φορέων να δημιουργούν, να χρηματοδοτούν, να παράγουν και να διαδίδουν έργα τα οποία έχουν περίοπτη θέση σε διάφορα μέσα, για παράδειγμα τηλεόραση, κινηματογράφος ή βίντεο κατά παραγγελία, τα οποία είναι διαθέσιμα και ελκυστικά για το κοινό σε μια όλο και περισσότερο ανοικτή και ανταγωνιστική αγορά εντός και εκτός Ευρώπης. Οι εν λόγω οδηγίες αποσκοπούν επίσης στην επίτευξη εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς για τους δημιουργούς και τους δικαιούχους, ιδίως για τις εκδόσεις τύπου και τις επιγραμμικές πλατφόρμες, και στη διασφάλιση δίκαιης αμοιβής για δημιουργούς και ερμηνευτές, δύο πτυχές που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε ολόκληρο το πρόγραμμα. Επιπλέον, η στήριξη θα πρέπει να αυξηθεί για την αντιμετώπιση των πρόσφατων εξελίξεων της αγοράς, ιδιαίτερα της ισχυρότερης θέσης των διεθνών πλατφορμών διανομής σε σύγκριση με τους εθνικούς ραδιοτηλεοπτικούς φορείς που παραδοσιακά επενδύουν στην παραγωγή ευρωπαϊκών έργων. Καθώς οι συνθήκες της αγοράς και οι οπτικοακουστικοί φορείς εξακολουθούν να εξελίσσονται, θα πρέπει να προβλεφθούν ειδικά κριτήρια για τον ορισμό των ανεξάρτητων εταιρειών παραγωγής, στο πλαίσιο της υλοποίησης του προγράμματος.

(17)

Το πρόγραμμα θα πρέπει να καθιστά δυνατή την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή οργανισμών του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα σε αυτό, καθώς και την ευρύτερη δυνατή πρόσβασή τους στο πρόγραμμα, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους προέλευση. Το πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να στηρίζει τους εν λόγω οργανισμούς και τα καλύτερα ταλέντα, όπου κι αν βρίσκονται, ώστε να δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό και διεθνές επίπεδο. Το σκέλος MEDIA θα πρέπει να λάβει υπόψη τις διαφορές μεταξύ χωρών όσον αφορά την παραγωγή και τη διανομή οπτικοακουστικού περιεχομένου και την πρόσβαση σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο και τις τάσεις σχετικά με την κατανάλωση οπτικοακουστικού περιεχομένου, και, ειδικότερα, τις γλωσσικές και γεωγραφικές ιδιαιτερότητές τους, παρέχοντας με τον τρόπο αυτόν πιο ισότιμους όρους ανταγωνισμού, διευρύνοντας τη συμμετοχή και αυξάνοντας τη συνεργασία μεταξύ κρατών μελών με διαφορετικές ικανότητες στον οπτικοακουστικό τομέα και στηρίζοντας τα ταλέντα της Ευρώπης, όπου κι αν βρίσκονται, όταν δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό και διεθνές επίπεδο. Θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες των εξόχως απόκεντρων περιοχών, που αναφέρονται στο άρθρο 349 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

(18)

Οι ειδικές δράσεις στο πλαίσιο του προγράμματος, όπως η δράση της Ένωσης για το σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς που θεσπίστηκε με την απόφαση αριθ. 1194/2011/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9) («σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς»), οι ευρωπαϊκές ημέρες πολιτιστικής κληρονομιάς, τα ευρωπαϊκά βραβεία σύγχρονης, ροκ και ποπ μουσικής, λογοτεχνίας, πολιτιστικής κληρονομιάς και αρχιτεκτονικής και οι πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης έχουν προσεγγίσει άμεσα εκατομμύρια ευρωπαίους πολίτες, έχουν καταδείξει τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη των ευρωπαϊκών πολιτιστικών πολιτικών και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να συνεχιστούν και, όποτε είναι δυνατόν, να επεκταθούν. Το σκέλος Πολιτισμός θα πρέπει να υποστηρίζει δραστηριότητες δικτύωσης των τόπων που φέρουν σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς. Θα πρέπει επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο επέκτασης των ευρωπαϊκών βραβείων σε νέους χώρους και τομείς, ιδίως στο θέατρο.

(19)

Ο πολιτισμός είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση των χωρίς αποκλεισμούς και συνεκτικών κοινοτήτων. Στο πλαίσιο των ζητημάτων μετανάστευσης και των προκλήσεων ενσωμάτωσης, ο πολιτισμός διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στην παροχή ευκαιριών για διαπολιτισμικό διάλογο και στην ενσωμάτωση των μεταναστών και προσφύγων, ώστε να αισθανθούν ευκολότερα ότι αποτελούν μέρος των κοινωνιών υποδοχής, καθώς και στην ανάπτυξη καλών σχέσεων μεταξύ των μεταναστών και των νέων κοινοτήτων.

(20)

Προκειμένου να συμβάλει σε μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, το πρόγραμμα θα πρέπει να αυξήσει την συμμετοχή σε πολιτιστικές δράσεις σε ολόκληρη την Ένωση, ιδίως όσον αφορά άτομα με αναπηρία και από μη προνομιούχα περιβάλλοντα.

(21)

Σύμφωνα με τη Διακήρυξη του Νταβός, της 22ας Ιανουαρίου 2018, με τίτλο «Ένα δομημένο περιβάλλον υψηλής ποιότητας για την Ευρώπη», θα πρέπει να προαχθεί μια νέα ολοκληρωμένη προσέγγιση στη διαμόρφωση δομημένου περιβάλλοντος υψηλής ποιότητας, η οποία θα βασίζεται στον πολιτισμό, θα ενισχύει την κοινωνική συνοχή, θα εξασφαλίζει ένα βιώσιμο περιβάλλον και θα συμβάλλει στην υγεία και την ευημερία του συνόλου του πληθυσμού. Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να δίνει έμφαση όχι μόνο στις αστικές περιοχές, αλλά και στη διασυνδεσιμότητα των περιφερειακών και αγροτικών περιοχών. Η έννοια του Baukultur περιλαμβάνει όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν άμεσα την ποιότητα ζωής πολιτών και κοινοτήτων, προάγοντας επομένως την έλλειψη αποκλεισμών, τη συνοχή και τη βιωσιμότητα με πολύ συγκεκριμένο τρόπο.

(22)

Η ελευθερία της έκφρασης και η καλλιτεχνική ελευθερία βρίσκονται στο επίκεντρο δυναμικών πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων. Ειδικότερα ο τομέας των μέσων ενημέρωσης έχει ανάγκη από ένα περιβάλλον ελευθερίας, πολυμορφίας και πολυφωνίας στα μέσα ενημέρωσης. Ως εκ τούτου, σε συνδυασμό με την οδηγία 2010/13/ΕΕ, το πρόγραμμα θα πρέπει να προωθεί ένα περιβάλλον ελευθερίας, πολυμορφίας και πολυφωνίας στα μέσα ενημέρωσης, ενθαρρύνοντας συνδυαστικές και εγκάρσιες δραστηριότητες για τη στήριξη του τομέα των μέσων ενημέρωσης. Το πρόγραμμα θα πρέπει να παρέχει στήριξη στους νέους επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης και να ενισχύει την ανάπτυξη κριτικής σκέψης μεταξύ των πολιτών μέσω της προώθησης του γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης.

(23)

Το πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να κεντρίζει το ενδιαφέρον για ευρωπαϊκά οπτικοακουστικά έργα και να βελτιώνει την πρόσβαση σε αυτά, ιδίως μέσω της λήψης μέτρων για την ανάπτυξη κοινού, συμπεριλαμβανομένης της κινηματογραφικής παιδείας.

(24)

Στο πλαίσιο του σκέλους Πολιτισμός, η κινητικότητα των καλλιτεχνών και των εργαζομένων στον τομέα του πολιτισμού πέραν των συνόρων μπορεί να συμβάλει σε καλύτερα συνδεδεμένους, ισχυρότερους και πιο βιώσιμους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς στην Ένωση, διότι αυτός είναι ένας τρόπος για την επιτάχυνση της ανάπτυξης ικανοτήτων και της καμπύλης μάθησης στο πλαίσιο των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων, τη βελτίωση της διαπολιτισμικής ευαισθητοποίησης και την προώθηση της διακρατικής συνδημιουργίας, συμπαραγωγής, κυκλοφορίας και διάδοσης των έργων.

(25)

Δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων, τα έργα συνεργασίας, ιδίως τα έργα μικρής κλίμακας, θα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο του σκέλους Πολιτισμός. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θα πρέπει να διευκολύνει τη συμμετοχή στο πρόγραμμα μέσω της σημαντικής απλοποίησης των γραφειοκρατικών διαδικασιών, κυρίως κατά το στάδιο υποβολής αιτήσεων, και, για τα έργα μικρής κλίμακας, επιτρέποντας υψηλότερα ποσοστά συγχρηματοδότησης.

(26)

Σύμφωνα με τα άρθρα 8 και 10 ΣΛΕΕ, το πρόγραμμα, σε όλες τις δραστηριότητές του, θα πρέπει να στηρίζει την ενσωμάτωση της ισότητας των φύλων και τη θέση στόχων που αφορούν την απαγόρευση των διακρίσεων και θα πρέπει, κατά περίπτωση, να καθορίζει κατάλληλα κριτήρια για την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων. Οι γυναίκες δραστηριοποιούνται ενεργά στους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς ως συγγραφείς, επαγγελματίες, εκπαιδευτικοί, καλλιτέχνες και μέλη του κοινού. Ωστόσο, οι πιθανότητες για μία γυναίκα να αναλάβει θέση λήψης αποφάσεων σε πολιτιστικό, καλλιτεχνικό και δημιουργικό φορέα είναι μικρότερες. Κατά συνέπεια, το πρόγραμμα θα πρέπει να προωθεί τα γυναικεία ταλέντα προκειμένου να στηρίζει τις καλλιτεχνικές και επαγγελματικές σταδιοδρομίες των γυναικών.

(27)

Λαμβάνοντας υπόψη την κοινή ανακοίνωση της 8ης Ιουνίου 2016 με τίτλο «Προς μια στρατηγική της ΕΕ για διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις», η οποία εγκρίθηκε με το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 5ης Ιουλίου 2017 σχετικά με την εντολή για την τριμερή σύσκεψη για το σχέδιο προϋπολογισμού του 2018 (10) και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 24ης Μαΐου 2017, για στρατηγική προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά τις διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις, τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά μέσα και ιδίως το πρόγραμμα θα πρέπει να αναγνωρίσουν τη σημασία του πολιτισμού στις διεθνείς σχέσεις και τον ρόλο του στην προώθηση των ευρωπαϊκών αξιών μέσω ειδικών και στοχευμένων δράσεων που έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να έχουν σαφή ενωσιακό αντίκτυπο στην παγκόσμια σκηνή.

(28)

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 22ας Ιουλίου 2014 με τίτλο «Προς μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης», οι συναφείς πολιτικές και τα μέσα θα πρέπει να διασφαλίζουν την παρακαταθήκη του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς του 2018, το οποίο ενσωμάτωσε αποτελεσματικά και με επιτυχία τον πολιτισμό σε άλλους τομείς πολιτικής, ιδίως μέσω μίας προσέγγισης συμμετοχικής διακυβέρνησης, με την άντληση της μακροπρόθεσμης και βιώσιμης αξίας της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, την ανάπτυξη μιας πιο ολοκληρωμένης προσέγγισης για τη διατήρηση και την αξιοποίησή της και τη στήριξη της βιώσιμης διαφύλαξης, της αναζωογόνησης, της προσαρμοστικής επαναχρησιμοποίησης και της προώθησης των αξιών της μέσω δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης και δικτύωσης. Στον πολιτιστικό τομέα, θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα στήριξης καλλιτεχνών, δημιουργών και καλλιτεχνικών τεχνιτών με δεξιότητες σε παραδοσιακά επαγγέλματα που σχετίζονται με την αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στον οπτικοακουστικό τομέα, ειδικότερα, τα έργα πολιτιστικής κληρονομιάς είναι σημαντική πηγή μνήμης και πολιτισμικής πολυμορφίας και αποτελούν δυνητικές ευκαιρίες στην αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, τα οπτικοακουστικά αρχεία και οι βιβλιοθήκες συμβάλλουν στη διατήρηση και στην επαναχρησιμοποίηση έργων πολιτιστικής κληρονομιάς και στις νέες εξελίξεις στην αγορά σε ό,τι αφορά τα εν λόγω έργα.

(29)

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 10ης Μαρτίου 2020, με τίτλο «Μια νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη», η Ένωση θα πρέπει να στηριχθεί στα πλεονεκτήματά της, ιδίως στην πολυμορφία της, στα ταλέντα της, στις αξίες της και στον τρόπος ζωής της, στους φορείς καινοτομίας και στους δημιουργούς της.

(30)

Η επιτυχία του προγράμματος βασίζεται στην ανάπτυξη καινοτόμων και αποτελεσματικών έργων που δημιουργούν ορθές πρακτικές στον τομέα της διακρατικής ευρωπαϊκής συνεργασίας στους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς. Όπου είναι εφικτό, τέτοια παραδείγματα επιτυχίας θα πρέπει να προωθούνται, ενθαρρύνοντας τη στήριξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων και δεξιοτήτων, ενισχύοντας την παραδοσιακή τεχνογνωσία και μετουσιώνοντας τις δημιουργικές και διεπιστημονικές λύσεις σε οικονομική και κοινωνική αξία.

(31)

Το πρόγραμμα θα πρέπει να είναι ανοικτό, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, στη συμμετοχή των μελών της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών, των υπό προσχώρηση χωρών, των υποψήφιων χωρών και των δυνάμει υποψήφιων που επωφελούνται από προενταξιακή στρατηγική, των χωρών της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας και των στρατηγικών εταίρων της Ένωσης.

(32)

Τρίτες χώρες που είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου μπορούν να συμμετέχουν σε ενωσιακά προγράμματα στο πλαίσιο της συνεργασίας που εγκαθιδρύεται δυνάμει της συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (11), η οποία προβλέπει την υλοποίηση των προγραμμάτων με βάση απόφαση που λαμβάνεται βάσει της εν λόγω συμφωνίας. Τρίτες χώρες μπορούν επίσης να συμμετάσχουν βάσει άλλων νομικών μέσων. Στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να εισαχθεί ειδική διάταξη που θα υποχρεώνει τρίτες χώρες να παρέχουν στον αρμόδιο διατάκτη, στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) και στο Ελεγκτικό Συνέδριο τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση, ώστε να ασκούν πλήρως τις αντίστοιχες αρμοδιότητές τους.

(33)

Οι τρίτες χώρες θα πρέπει να επιδιώκουν την πλήρη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη». Ωστόσο, σε τρίτες χώρες που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για τη συμμετοχή στο σκέλος MEDIA και στο Διατομεακό σκέλος, αλλά συμμετέχουν στο σκέλος Πολιτισμός, θα πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα να δημιουργούν και να στηρίζουν γραφεία του προγράμματος με σκοπό την προώθηση του προγράμματος στις εν λόγω χώρες και την τόνωση της διασυνοριακής συνεργασίας στο πλαίσιο των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων.

(34)

Παρεκκλίσεις από την υποχρέωση εκπλήρωσης των προϋποθέσεων που ορίζονται στην οδηγία 2010/13/ΕΕ θα πρέπει να υπόκεινται σε έλεγχο και να παρέχονται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη κατάσταση της αγοράς οπτικοακουστικών μέσων στην αντίστοιχη χώρα και το επίπεδο ολοκλήρωσης στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής οπτικοακουστικής πολιτικής. Η πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων που ορίζονται στην οδηγία 2010/13/ΕΕ θα πρέπει να παρακολουθείται σε τακτική βάση. Επιπλέον, η συμμετοχή σε δράσεις που χρηματοδοτούνται από το σκέλος MEDIA θα πρέπει να ορίζεται κατά περίπτωση στα αντίστοιχα προγράμματα εργασίας.

(35)

Το πρόγραμμα θα πρέπει να προωθεί τη συνεργασία μεταξύ της Ένωσης και διεθνών οργανισμών όπως η Unesco, το Συμβούλιο της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων του Eurimages και του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου του Οπτικοακουστικού Τομέα («Παρατηρητήριο»), ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ)και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας. Το πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να στηρίζει την υλοποίηση της δέσμευσης της Ένωσης σχετικά με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως την πολιτιστική της διάσταση. Όσον αφορά τον οπτικοακουστικό τομέα, το πρόγραμμα θα πρέπει να διασφαλίζει τη συνεισφορά της Ένωσης στις εργασίες του Παρατηρητηρίου.

(36)

Αντανακλώντας τη σημασία της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού που εγκρίθηκε βάσει της σύμβασης πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, και προκειμένου να εκπληρωθούν οι στόχοι αειφόρου ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, το πρόγραμμα έχει στόχο να συμβάλει στην ενσωμάτωση δράσεων για το κλίμα και στην επίτευξη συνολικού στόχου του 30% των δαπανών του προϋπολογισμού της Ένωσης υποστηρίζοντας στόχους που συνδέονται με το κλίμα. Σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ως σχέδιο στρατηγικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη, οι δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να σέβονται την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Κατά την υλοποίηση του προγράμματος, θα πρέπει να προσδιοριστούν και να τεθούν σε εφαρμογή σχετικές δράσεις χωρίς να μεταβάλλεται ο θεμελιώδης χαρακτήρας του προγράμματος, και θα πρέπει να επανεξεταστούν στο πλαίσιο των σχετικών αξιολογήσεων και διαδικασιών επανεξέτασης.

(37)

Για λόγους απλούστευσης και αποτελεσματικότητας, η Επιτροπή θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να κατανέμει τις πιστώσεις του προϋπολογισμού σε ετήσιες δόσεις. Στην περίπτωση αυτή, η Επιτροπή κατά την υλοποίηση του προγράμματος θα πρέπει να δεσμεύει κάθε χρόνο τις ετήσιες δόσεις, λαμβάνοντας υπόψη την πρόοδο των δράσεων που λαμβάνουν χρηματοδοτική συνδρομή, τις εκτιμώμενες ανάγκες τους και τον διαθέσιμο προϋπολογισμό. Η Επιτροπή θα πρέπει να γνωστοποιεί στους δικαιούχους επιχορηγήσεων ένα ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα που καλύπτει τις ανειλημμένες υποχρεώσεις των επιμέρους ετήσιων δόσεων.

(38)

Οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που θεσπίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ έχουν εφαρμογή στον παρόντα κανονισμό. Οι εν λόγω κανόνες καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12) («δημοσιονομικός κανονισμός») και καθορίζουν ιδίως τη διαδικασία κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού μέσω επιχορηγήσεων, προμηθειών, βραβείων και έμμεσης εκτέλεσης, και προβλέπουν ελέγχους της ευθύνης των οικονομικών φορέων. Οι κανόνες που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ περιλαμβάνουν επίσης γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης.

(39)

Το «LUX – το Ευρωπαϊκό Κινηματογραφικό Βραβείο Κοινού που απονέμεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου» έχει καθιερωθεί ως ένα ιδιάζον ευρωπαϊκό βραβείο, το οποίο προωθεί και διαδίδει τις ευρωπαϊκές ταινίες που αντικατοπτρίζουν την ευρωπαϊκή ταυτότητα και τις αξίες πέραν των εθνικών συνόρων και το οποίο στηρίζεται σε συνεργασίες με μία κοινότητα διακεκριμένων δημιουργών κινηματογραφικών ταινιών και ευρωπαϊκών κινηματογραφικών οργανώσεων και δικτύων.

(40)

Από τη δημιουργία της, η Ορχήστρα Νέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αναπτύξει μοναδική εμπειρογνωμοσύνη στην προώθηση της πρόσβασης στη μουσική, καθώς και του διαπολιτισμικού διαλόγου, του αμοιβαίου σεβασμού και της κατανόησης μέσω του πολιτισμού, ενώ παράλληλα ευνοεί τη διεθνή επαγγελματική εξέλιξη και κατάρτιση των νέων μουσικών. Η ιδιαιτερότητα της Ορχήστρας Νέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έγκειται στο γεγονός ότι πρόκειται για ευρωπαϊκή ορχήστρα που δημιουργήθηκε με ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υπερβαίνει τα πολιτισμικά σύνορα και αποτελείται από νεαρούς και νεαρές μουσικούς που επιλέγονται σύμφωνα με απαιτητικά καλλιτεχνικά κριτήρια μέσω αυστηρής και διαφανούς ετήσιας διαδικασίας ακρόασης σε όλα τα κράτη μέλη. Αυτή η ειδική συμβολή στην πολιτιστική πολυμορφία και ταυτότητα της Ευρώπης θα πρέπει να αναγνωριστεί, για παράδειγμα, με την πρόβλεψη δράσεων στις οποίες η Ορχήστρα Νέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και παρόμοιοι πολιτιστικοί φορείς μπορούν να συμμετάσχουν κατόπιν αίτησης. Για τη διασφάλιση της σταθερότητας της λειτουργίας των εν λόγω φορέων θα πρέπει να προβλεφθεί η δυνατότητα πολυετούς χρηματοδότησής τους.

(41)

Οργανισμοί των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων που καλύπτουν γεωγραφικά μεγάλο τμήμα της Ευρώπης, οι δραστηριότητες των οποίων περιλαμβάνουν την άμεση παροχή πολιτιστικών υπηρεσιών στους Ευρωπαίους πολίτες και οι οποίοι, ως εκ τούτου, διαθέτουν το δυναμικό να έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή ταυτότητα θα πρέπει να είναι επιλέξιμοι για τη λήψη στήριξης από την Ένωση.

(42)

Για την επίτευξη αποτελεσματικής κατανομής κονδυλίων του γενικού προϋπολογισμού της Ένωσης, είναι απαραίτητο όλες οι δράσεις και δραστηριότητες που πραγματοποιούνται βάσει του προγράμματος να παρέχουν ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. Είναι επίσης απαραίτητο να διασφαλίζεται η συμπληρωματικότητά τους ως προς τις δραστηριότητες των κρατών μελών. Θα πρέπει να επιδιωχθεί συνοχή, συμπληρωματικότητα και συνέργειες με χρηματοδοτικά προγράμματα που στηρίζουν στενά αλληλένδετους τομείς πολιτικής, εξασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι δυνητικοί δικαιούχοι είναι ενήμεροι ως προς τις διάφορες ευκαιρίες χρηματοδότησης, και με οριζόντιες πολιτικές, όπως η πολιτική ανταγωνισμού της Ένωσης.

(43)

Θα πρέπει να χρησιμοποιείται χρηματοδοτική στήριξη για την αντιμετώπιση αδυναμιών της αγοράς ή καταστάσεων μη ικανοποιητικής αξιοποίησης επενδύσεων κατά τρόπο αναλογικό και οι δράσεις δεν θα πρέπει να επικαλύπτουν ή να παραγκωνίζουν την ιδιωτική χρηματοδότηση ή να νοθεύουν τον ανταγωνισμό εντός της εσωτερικής αγοράς.

(44)

Είναι σημαντικό το πρόγραμμα να αντιμετωπίσει τις διαρθρωτικές προκλήσεις των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων της Ευρώπης, που επιδεινώθηκαν από την πανδημία της COVID-19. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τον θεμελιώδη ρόλο του ευρωπαϊκού πολιτισμού και των μέσων ενημέρωσης για την ευημερία των πολιτών και για την ενδυνάμωσή τους προκειμένου να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις. Το πρόγραμμα, σε συνδυασμό με άλλα σχετικά χρηματοδοτικά προγράμματα της Ένωσης και το πρόγραμμα Next Generation EU, θα πρέπει να στηρίξει τη βραχυπρόθεσμη ανάκαμψη των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων, να ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητά τους με σκοπό τη βέλτιστη αντιμετώπιση δυνητικών μείζονων κρίσεων στο μέλλον και να πλαισιώσει την ψηφιακή και την οικολογική τους μετάβαση.

(45)

Οι στόχοι πολιτικής του προγράμματος αντιμετωπίζονται επίσης με χρηματοδοτικά μέσα και εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό με βάση τα σκέλη πολιτικής του προγράμματος 2021-2027 InvestEU που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/523 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13), τα οποία, μεταξύ άλλων, εξακολουθούν να διευκολύνουν την πρόσβαση σε χρηματοδότηση για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και φορείς των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων.

(46)

Ο αντίκτυπος, η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα στην υλοποίηση των έργων στο πλαίσιο του προγράμματος θα πρέπει να αποτελούν βασικά κριτήρια αξιολόγησης για την επιλογή των εν λόγω έργων. Λαμβάνοντας υπόψη την απαιτούμενη τεχνική εμπειρογνωμοσύνη για την αξιολόγηση προτάσεων στο πλαίσιο συγκεκριμένων δράσεων του προγράμματος, τα μέλη των επιτροπών για την αξιολόγηση τέτοιων προτάσεων («επιτροπές αξιολόγησης») είναι δυνατόν να είναι εξωτερικοί εμπειρογνώμονες. Κατά την επιλογή των εξωτερικών εμπειρογνωμόνων, θα πρέπει να λαμβάνεται δεόντως υπόψη το επαγγελματικό τους υπόβαθρο και η ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στην εν λόγω επιτροπή.

(47)

Το πρόγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα ρεαλιστικό και διαχειρίσιμο σύστημα δεικτών ποιοτικών και ποσοτικών επιδόσεων για να συνοδεύουν τις δράσεις του και να παρακολουθεί τις επιδόσεις του σε συνεχή βάση. Η εν λόγω παρακολούθηση και οι δράσεις ενημέρωσης και επικοινωνίας σχετικά με το πρόγραμμα και τις δράσεις του θα πρέπει να βασίζονται στα τρία σκέλη του προγράμματος.

(48)

Δεδομένης της σημασίας και της πολυπλοκότητας που ενέχει η συλλογή και ανάλυση δεδομένων και η μέτρηση του αντικτύπου των πολιτιστικών πολιτικών, η Επιτροπή θα πρέπει να συμβάλει στη συλλογή αποδεικτικών και στατιστικών στοιχείων σχετικά με τις τάσεις και τις εξελίξεις στους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς, αξιοποιώντας την εμπειρογνωμοσύνη της και την εμπειρογνωμοσύνη άλλων σχετικών ερευνητικών ιδρυμάτων, και να υποβάλει τακτικά εκθέσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετικά με τα συλλεχθέντα στοιχεία.

(49)

Το πρόγραμμα θα πρέπει να θεσπιστεί για περίοδο επτά ετών, ώστε η διάρκειά του να αντιστοιχεί στη διάρκεια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα έτη 2021 έως 2027 που ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου (14) («ΠΔΠ 2021-2027»).

(50)

Ο παρών κανονισμός προβλέπει δημοσιονομικό κονδύλιο για το πρόγραμμα το οποίο πρόκειται να αποτελεί το ποσό προνομιακής αναφοράς κατά την έννοια του σημείου 18 της διοργανικής συμφωνίας της 16ης Δεκεμβρίου 2020 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και σε νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός χάρτη πορείας για την εισαγωγή των νέων ιδίων πόρων (15) για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού.

(51)

Ο δημοσιονομικός κανονισμός εφαρμόζεται στο παρόν πρόγραμμα. Ο δημοσιονομικός κανονισμός θεσπίζει κανόνες για την εκτέλεση του προϋπολογισμού της Ένωσης, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται κανόνες για τις επιδοτήσεις, μεταξύ άλλων εκείνες προς τρίτους, τα βραβεία, τις συμβάσεις, την έμμεση διαχείριση, τα χρηματοπιστωτικά μέσα, τις εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό, τη χρηματοδοτική συνδρομή και την αποζημίωση εξωτερικών εμπειρογνωμόνων.

(52)

Οι μορφές χρηματοδότησης και οι μέθοδοι εκτέλεσης στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να επιλέγονται με βάση τη δυνατότητά τους να επιτυγχάνουν τους ειδικούς στόχους των δράσεων και να αποφέρουν αποτελέσματα, λαμβανομένων υπόψη, ιδίως, του κόστους των ελέγχων, του διοικητικού φόρτου και της ανάγκης απλούστευσης των διοικητικών διαδικασιών, ιδίως κατά τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων, προς όφελος όλων των ενδιαφερομένων, και του αναμενόμενου κινδύνου μη συμμόρφωσης. Όταν γίνεται η εν λόγω επιλογή, θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο χρήσης εφάπαξ ποσών, μοναδιαίων δαπανών και κατ’ αποκοπή συντελεστών, καθώς και χρηματοδότησης που δεν συνδέεται με τις δαπάνες κατά τα αναφερόμενα στο άρθρο 125 παράγραφος 1 του δημοσιονομικού κανονισμού.

(53)

Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16) και τους κανονισμούς (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 (17), (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 (18) και (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου (19), τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται μέσω αναλογικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων μέτρων σχετικά με την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διόρθωση και τη διερεύνηση παρατυπιών, μεταξύ των οποίων απάτες, την ανάκτηση των απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων και, όταν χρειάζεται, την επιβολή διοικητικών κυρώσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους κανονισμούς (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 και (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013, η OLAF έχει την εξουσία να διενεργεί διοικητικές έρευνες, μεταξύ των οποίων και επιτόπιους ελέγχους και εξακριβώσεις, με στόχο να διαπιστωθεί αν υπήρξε απάτη, διαφθορά ή οποιαδήποτε άλλη παράνομη δραστηριότητα σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει την εξουσία, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, να διερευνά και να διώκει αξιόποινες πράξεις που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης κατά τα οριζόμενα στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20). Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που είναι αποδέκτης κονδυλίων της Ένωσης υποχρεούται να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, να παρέχει τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση στην Επιτροπή, στην OLAF, στο Ελεγκτικό Συνέδριο και, όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και να διασφαλίζει ότι κάθε τρίτος που συμμετέχει στην εκτέλεση κονδυλίων της Ένωσης παρέχει ισοδύναμα δικαιώματα.

(54)

Βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, θα πρέπει να επιτραπεί η σήμανση «Σφραγίδα Αριστείας» σε ποιοτικές προτάσεις δράσεων που είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο του προγράμματος, αλλά δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν δυνάμει του λόγω δημοσιονομικών περιορισμών. Η σήμανση «Σφραγίδα Αριστείας» αναγνωρίζει την ποιότητα της πρότασης και απλουστεύει την αναζήτηση εναλλακτικής χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης ή του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+. Στις οικείες προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος θα πρέπει να παρέχονται συμπληρωματικές πληροφορίες για δράσεις ως προς τις οποίες θα μπορούσε να απονεμηθεί σήμανση «Σφραγίδα Αριστείας».

(55)

Εν όψει του άρθρου 349 ΣΛΕΕ, και λαμβάνοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 24ης Οκτωβρίου 2017 με τίτλο «Ισχυρότερη και ανανεωμένη στρατηγική εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ», θα πρέπει να εκτιμηθεί η ειδική συμβολή των περιοχών που αναφέρονται στο εν λόγω άρθρο στην πολιτιστική πολυμορφία της Ένωσης, καθώς και ο ρόλος τους στην προώθηση των ανταλλαγών, μεταξύ άλλων μέσω της κινητικότητας, και η συνεργασία με άτομα και οργανισμούς από τρίτες χώρες, ιδίως από τις γειτονικές τους χώρες. Σύμφωνα με την απόφαση 2013/755/ΕΕ του Συμβουλίου (21), λαμβάνοντας δε υπόψη τη συμβολή των υπερπόντιων χωρών και εδαφών στη διεθνή πολιτιστική επιρροή της Ένωσης, τα πρόσωπα και οι οντότητες που είναι εγκατεστημένα σε υπερπόντιες χώρες και εδάφη είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση, με την επιφύλαξη των κανόνων και στόχων του προγράμματος και των ενδεχόμενων συμφωνιών που ισχύουν στο κράτος μέλος με το οποίο είναι συνδεδεμένη η υπερπόντια χώρα ή το έδαφος. Έτσι, αναμένεται να καταστεί εφικτό να επωφελούνται οι άνθρωποι εξίσου από τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που μπορούν να παράσχουν οι πολιτιστικοί και δημιουργικοί κλάδοι, ιδίως οικονομική μεγέθυνση και απασχόληση.

(56)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική αξιολόγηση της προόδου του προγράμματος ως προς την επίτευξη των στόχων του, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ για την ανάπτυξη ενός πλαισίου παρακολούθησης και αξιολόγησης και για την επανεξέταση των δεικτών του προγράμματος. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (22). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(57)

Σύμφωνα με το άρθρο 193 παράγραφος 2 του δημοσιονομικού κανονισμού, είναι δυνατόν να χορηγηθεί επιχορήγηση για ενέργεια που ήδη έχει αρχίσει να υλοποιείται, υπό την προϋπόθεση ότι ο αιτών μπορεί να αποδείξει την ανάγκη έναρξης της ενέργειας πριν από την υπογραφή της συμφωνίας επιχορήγησης. Ωστόσο, οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης επιχορήγησης δεν είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από την Ένωση, εκτός σε ορισμένες δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις. Σύμφωνα με το άρθρο 193 παράγραφος 4 του δημοσιονομικού κανονισμού, επίσης δεν είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από την Ένωση και οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης επιχορήγησης στην περίπτωση των επιχορηγήσεων λειτουργίας, και η συμφωνία επιχορήγησης υπογράφεται εντός τεσσάρων μηνών από την έναρξη της οικονομικής χρήσης του δικαιούχου. Προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε διαταραχή στη στήριξη της Ένωσης η οποία θα μπορούσε να λειτουργήσει εις βάρος των συμφερόντων της Ένωσης, θα πρέπει να είναι δυνατόν η απόφαση χρηματοδότησης να προβλέπει, για περιορισμένο χρονικό διάστημα στην αρχή του ΠΔΠ 2021-2027 και μόνον σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, την επιλεξιμότητα δραστηριοτήτων και δαπανών από την 1η Ιανουαρίου 2021, ακόμη και αν οι εν λόγω δραστηριότητες υλοποιήθηκαν και οι εν λόγω δαπάνες πραγματοποιήθηκαν προτού υποβληθεί η αίτηση επιχορήγησης.

(58)

Δυνάμει των σημείων 22 και 23 της διοργανικής συμφωνίας της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου το πρόγραμμα θα πρέπει να παρακολουθείται με βάση πληροφορίες που συλλέγονται σύμφωνα με ειδικές απαιτήσεις παρακολούθησης, ενώ παράλληλα να αποφεύγονται ο διοικητικός φόρτος, ιδίως για τα κράτη μέλη, και η υπερβολική ρύθμιση. Κατά περίπτωση, οι εν λόγω απαιτήσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν μετρήσιμους δείκτες ως βάση για την αξιολόγηση των επιπτώσεων του προγράμματος στην πράξη.

(59)

Προκειμένου να διασφαλιστούν ενιαίοι όροι εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή για την έγκριση των προγραμμάτων εργασίας. Οι εν λόγω εκτελεστικές αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (23). Ειδικότερα, όπως προβλέπεται από τον παρόντα κανονισμό, οι προθεσμίες θα πρέπει να είναι αναλογικές και να παρέχουν στα μέλη των επιτροπών, εγκαίρως και με αποτελεσματικό τρόπο, ευκαιρίες ώστε να εξετάσουν το σχέδιο εκτελεστικής πράξης και να εκφράσουν τις απόψεις τους.

(60)

Είναι σκόπιμο να διασφαλιστεί ότι το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη 2014-2020» που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1295/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (24) («πρόγραμμα 2014-2020») είναι ορθώς ολοκληρωμένο, ιδίως όσον αφορά τη συνέχιση των πολυετών ρυθμίσεων για τη διαχείρισή του, όπως η χρηματοδότηση της τεχνικής και διοικητικής συνδρομής. Από την 1η Ιανουαρίου 2021, η τεχνική και διοικητική συνδρομή θα πρέπει να διασφαλίζει, όποτε κρίνεται αναγκαίο, τη διαχείριση δράσεων που δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος 2014-2020 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020.

(61)

Ο παρών κανονισμός σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως από τον Χάρτη. Ειδικότερα, ο παρών κανονισμός επιδιώκει να διασφαλίσει τον πλήρη σεβασμό του δικαιώματος στην ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και της απαγόρευσης των διακρίσεων λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού, όπως κατοχυρώνεται στα άρθρα 21 και 23 του Χάρτη. Ο παρών κανονισμός είναι επίσης σύμφωνος με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία.

(62)

Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, αλλά, λόγω του διακρατικού τους χαρακτήρα, του μεγάλου όγκου και του γεωγραφικού εύρους των χρηματοδοτούμενων δράσεων κινητικότητας και συνεργασίας, της επίδρασής τους στη μαθησιακή κινητικότητα και γενικότερα στην ολοκλήρωση της Ένωσης και της ενισχυμένης διεθνούς τους διάστασης, μπορούν να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση μπορεί να θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 ΣΕΕ. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο εν λόγω άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των εν λόγω στόχων.

(63)

Συνεπώς, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1295/2013 θα πρέπει να καταργηθεί με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2021.

(64)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια στην παροχή στήριξης στον οικείο τομέα πολιτικής και να επιτραπεί η έναρξη της υλοποίησης από την αρχή του ΠΔΠ 2021-2027, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει επειγόντως και θα πρέπει να εφαρμοστεί, με αναδρομική ισχύ, από την 1η Ιανουαρίου 2021,