(1)

Σύμφωνα με το άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες. Οι αξίες αυτές είναι κοινές στα κράτη μέλη εντός κοινωνίας που χαρακτηρίζεται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των διακρίσεων, την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Το άρθρο 3 ΣΕΕ ορίζει περαιτέρω ότι η Ένωση έχει σκοπό να προάγει την ειρήνη, τις αξίες της και την ευημερία των λαών της και ότι, σέβεται τον πλούτο της πολιτιστικής και γλωσσικής της πολυμορφίας και μεριμνά για την προστασία και ανάπτυξη της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι εν λόγω αξίες επιβεβαιώνονται και ενσωματώνονται και στα δικαιώματα, τις ελευθερίες και τις αρχές που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ο Χάρτης»).

(2)

Είναι κρίσιμο τα εν λόγω δικαιώματα και οι αξίες να συνεχίσουν να καλλιεργούνται ενεργά, να προστατεύονται, να προωθούνται, να εφαρμόζονται και να είναι κοινά για τους πολίτες και τους λαούς, να παραμείνουν δε στον πυρήνα του ενωσιακού εγχειρήματος, καθώς η επιδείνωση της προστασίας αυτών των δικαιωμάτων και αξιών σε οποιοδήποτε κράτος μέλος μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για την Ένωση στο σύνολό της. Για τον σκοπό αυτόν, θα πρέπει να προβλεφθεί στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης ένα νέο ταμείο για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες, το οποίο περιλαμβάνει το Πρόγραμμα «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες» που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) και το Πρόγραμμα «Δικαιοσύνη». Σε μια εποχή στην οποία οι ευρωπαϊκές κοινωνίες βρίσκονται αντιμέτωπες με τον εξτρεμισμό, τη ριζοσπαστικοποίηση και τους διχασμούς, και ο χώρος για την ανεξάρτητη κοινωνία των πολιτών συρρικνώνεται, είναι σημαντικότερες από ποτέ η προώθηση, η ενίσχυση και η προάσπιση της δικαιοσύνης, των δικαιωμάτων και των αξιών της Ένωσης για το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό θα έχει σημαντικές και άμεσες συνέπειες για την πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ζωή στην Ένωση. Ως τμήμα του νέου Ταμείου για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες, το Πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» («το Πρόγραμμα»), ευθυγραμμιζόμενο με το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» για την περίοδο 2014-2020, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1382/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), θα συνεχίσει να στηρίζει την περαιτέρω ανάπτυξη ενός ενωσιακού χώρου δικαιοσύνης που βασίζεται στο κράτος δικαίου, την ανεξαρτησία και την αμεροληψία της δικαιοσύνης, την αμοιβαία αναγνώριση και την αμοιβαία εμπιστοσύνη, την πρόσβαση στη δικαιοσύνη και τη διασυνοριακή συνεργασία. Το Πρόγραμμα «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες» θα συγκεράσει το πρόγραμμα «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» για την περίοδο 2014-2020, το οποίο θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1381/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) και το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο 2014-2020, το οποίο θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 390/2014 του Συμβουλίου (6).

(3)

Το Πρόγραμμα θα πρέπει να θεσπιστεί για περίοδο επτά ετών ώστε η διάρκειά του να αντιστοιχεί στη διάρκεια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου που καθορίζεται με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου (7).

(4)

Το Ταμείο για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες, καθώς και τα δύο υποκείμενα χρηματοδοτικά προγράμματά του, θα επικεντρωθούν σε πρόσωπα και οντότητες που συμβάλλουν στη ζωογόνηση και την τόνωση των κοινών μας αξιών και της πλούσιας πολυμορφίας, καθώς και των δικαιωμάτων και της ισότητας. Ο απώτερος στόχος είναι να καλλιεργηθεί και να διατηρηθεί μια ισότιμη, ανοιχτή, πλουραλιστική, χωρίς αποκλεισμούς και δημοκρατική κοινωνία, που βασίζεται σε δικαιώματα. Αυτό περιλαμβάνει μια δραστήρια και ενδυναμωμένη κοινωνία των πολιτών ως βασικό παράγοντα, η οποία ενθαρρύνει τη δημοκρατική, πολιτική και κοινωνική συμμετοχή του λαού, και καλλιεργεί την πλούσια πολυμορφία της ευρωπαϊκής κοινωνίας με βάση τις κοινές μας αξίες, την κοινή μας ιστορία και την κοινή μας μνήμη. Το άρθρο 11 ΣΕΕ επιτάσσει στα θεσμικά όργανα της Ένωσης να διατηρούν ανοικτό, διαφανή και τακτικό διάλογο με την κοινωνία των πολιτών και να δίδουν, με τα κατάλληλα μέσα, στους πολίτες και στις αντιπροσωπευτικές ενώσεις τη δυνατότητα να γνωστοποιούν και να ανταλλάσσουν δημόσια τις γνώμες τους σε όλους τους τομείς δράσης της Ένωσης.

(5)

Η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) προβλέπει τη συγκρότηση χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, με σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των διαφορετικών νομικών συστημάτων και παραδόσεων των κρατών μελών. Ο σεβασμός και η προώθηση του κράτους δικαίου, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στο εσωτερικό της Ένωσης αποτελούν προϋποθέσεις για την τήρηση όλων των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων που κατοχυρώνονται στις Συνθήκες, και για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στην Ένωση. Ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται το κράτος δικαίου στα κράτη μέλη διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην εξασφάλιση αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ κρατών μελών και των νομικών συστημάτων τους. Προς τον σκοπό αυτόν, η Ένωση θα πρέπει να θεσπίσει μέτρα για την ανάπτυξη της δικαστικής συνεργασίας σε αστικές και ποινικές υποθέσεις. Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων καθώς και των κοινών αρχών και αξιών, όπως η απαγόρευση των διακρίσεων και η ίση μεταχείριση με βάση οποιονδήποτε από τους λόγους που απαριθμούνται στο άρθρο 21 του Χάρτη, επιπλέον της αλληλεγγύης, της ουσιαστικής πρόσβασης όλων στη δικαιοσύνη, του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας και ενός ανεξάρτητου, εύρυθμου δικαστικού συστήματος, πρέπει να εξασφαλίζεται και να ενισχύεται σε όλα τα επίπεδα στο πλαίσιο της περαιτέρω ανάπτυξης ενός ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης.

(6)

Η χρηματοδότηση θα πρέπει να παραμείνει ένα από τα σημαντικά μέσα για την επιτυχή επιδίωξη των φιλόδοξων στόχων που ορίζονται στις Συνθήκες. Μεταξύ άλλων μέτρων, η ύπαρξη ενός ευέλικτου και αποτελεσματικού Προγράμματος «Δικαιοσύνη», είναι κρίσιμη για τη διευκόλυνση του σχεδιασμού και της εφαρμογής των εν λόγω στόχων. Το Πρόγραμμα θα πρέπει να εφαρμοστεί με φιλικό προς τον χρήστη τρόπο, για παράδειγμα μέσω φιλικής προς τον χρήστη διαδικασίας αίτησης και υποβολής έκθεσης και θα πρέπει να αποσκοπεί σε μια ισόρροπη γεωγραφική κάλυψη. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην προσβασιμότητα του Προγράμματος για όλους τους τύπους δικαιούχων. Στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού κονδυλίου για το Πρόγραμμα, θα πρέπει να διατηρηθεί κάποια ευελιξία στην κατανομή των κονδυλίων μεταξύ ειδικών στόχων. Το περιθώριο ευελιξίας θα πρέπει να αποδοθεί, κατά προτεραιότητα, σε δράσεις που στηρίζουν την προώθηση του κράτους δικαίου.

(7)

Για τη διασφάλιση της προοδευτικής εδραίωσης χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης για όλους, η Ένωση θα πρέπει να θεσπίσει μέτρα για τη δικαστική συνεργασία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις στη βάση της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων και διαταγών, η οποία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της δικαστικής συνεργασίας εντός της Ένωσης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Τάμπερε της 15ης και 16ης Οκτωβρίου 1999 και έπειτα. Η αμοιβαία αναγνώριση απαιτεί υψηλό επίπεδο αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών. Για τη διευκόλυνση της αμοιβαίας αναγνώρισης και την προώθηση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, έχουν ήδη θεσπιστεί μέτρα για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σε σειρά τομέων. Επιπλέον, είναι κρίσιμης σημασίας ένας χώρος δικαιοσύνης ο οποίος λειτουργεί εύρυθμα και στον οποίο έχουν αρθεί τα εμπόδια στις διασυνοριακές δικαστικές διαδικασίες και στην πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε υποθέσεις με διασυνοριακό χαρακτήρα, για τη διασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης και της περαιτέρω ολοκλήρωσης. Παράλληλα, η ύπαρξη ενός λειτουργικού ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης που να περιλαμβάνει αποτελεσματικά, ανεξάρτητα και ποιοτικά εθνικά δικαστικά συστήματα, καθώς και η ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, είναι αναγκαίες για μια ακμάζουσα εσωτερική αγορά και για τη στήριξη των κοινών αξιών της Ένωσης.

(8)

Η πρόσβαση στη δικαιοσύνη θα πρέπει να περιλαμβάνει, ιδίως, πρόσβαση σε δικαστήρια, σε εναλλακτικές μεθόδους επίλυσης διαφορών, καθώς και σε κατόχους δημόσιων αξιωμάτων που υποχρεούνται από τον νόμο να παράσχουν στα μέρη ανεξάρτητες και αμερόληπτες νομικές συμβουλές.

(9)

Ο πλήρης σεβασμός του κράτους δικαίου και η προώθησή του, έχουν κρίσιμη σημασία για ένα υψηλό επίπεδο αμοιβαίας εμπιστοσύνης στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, ιδίως για την αποτελεσματική δικαστική συνεργασία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις που βασίζεται στην αμοιβαία αναγνώριση. Το κράτος δικαίου αποτελεί μία από τις κοινές αξίες που κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 ΣΕΕ, η δε αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, η οποία κατοχυρώνεται στο άρθρο 19 παράγραφος 1 ΣΕΕ και στο άρθρο 47 του Χάρτη, αποτελεί απτή πραγμάτωση του κράτους δικαίου. Η υποστήριξη των προσπαθειών ενίσχυσης της ανεξαρτησίας, της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των εθνικών συστημάτων δικαιοσύνης προάγει το κράτος δικαίου και, με τον τρόπο αυτόν, αυξάνει την αμοιβαία εμπιστοσύνη, η οποία είναι απαραίτητη για τη δικαστική συνεργασία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις. Η ανεξαρτησία και η αμεροληψία της δικαιοσύνης αποτελούν μέρος της ουσίας του δικαιώματος για δίκαιη δίκη και είναι καίριας σημασίας για την προστασία των ευρωπαϊκών αξιών. Επιπλέον, η ύπαρξη αποτελεσματικών δικαστικών συστημάτων με εύλογες προθεσμίες για τις διαδικασίες εξυπηρετεί την ασφάλεια δικαίου για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

(10)

Σύμφωνα με τα άρθρο 81 παράγραφος 2 στοιχείο η) και το άρθρο 82 παράγραφος 1 στοιχείο γ) ΣΛΕΕ, η Ένωση υποστηρίζει την κατάρτιση των δικαστών και άλλων λειτουργών και υπαλλήλων του τομέα απονομής της δικαιοσύνης, ως μέσο για την ανάπτυξη της δικαστικής συνεργασίας σε αστικές και ποινικές υποθέσεις βάσει της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων και διαταγών. Η πρόβλεψη για κατάρτιση των επαγγελματιών του τομέα της δικαιοσύνης αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την ανάπτυξη κοινής αντίληψης σχετικά με τον βέλτιστο τρόπο εφαρμογής και προάσπισης του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Συμβάλλει στην οικοδόμηση του ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης με τη διαμόρφωση ενός κοινού δικαστικού πολιτισμού μεταξύ των επαγγελματιών του τομέα της δικαιοσύνης των κρατών μελών. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η ορθή, συνεκτική, συνεπής και χωρίς διακρίσεις εφαρμογή του δικαίου στην Ένωση, καθώς και η αμοιβαία εμπιστοσύνη και κατανόηση μεταξύ των επαγγελματιών του τομέα της δικαιοσύνης σε διασυνοριακές υποθέσεις. Οι δραστηριότητες κατάρτισης που θα υποστηρίζονται από το Πρόγραμμα θα πρέπει να βασίζονται σε ορθή αξιολόγηση των αναγκών κατάρτισης, να ακολουθούν τις πλέον σύγχρονες μεθόδους κατάρτισης, να περιλαμβάνουν διασυνοριακές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή επαγγελματιών του τομέα της δικαιοσύνης από διάφορα κράτη μέλη, να εμπεριέχουν στοιχεία ενεργητικής μάθησης και δικτύωσης, και να είναι βιώσιμες. Οι δραστηριότητες αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν κατάρτιση σχετικά με τη νομική ορολογία, το αστικό και ποινικό δίκαιο και τα θεμελιώδη δικαιώματα, καθώς και σχετικά με την αμοιβαία αναγνώριση και τις δικονομικές εγγυήσεις. Οι δραστηριότητες αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν επίσης μαθήματα κατάρτισης για δικαστές, δικηγόρους και εισαγγελείς σχετικά με τις προκλήσεις και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα που υφίστανται συχνά διακρίσεις ή βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση, όπως οι γυναίκες, τα παιδιά, οι μειονότητες, τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ, τα άτομα με αναπηρία και τα θύματα έμφυλης βίας, ενδοοικογενειακής βίας ή βίας σε προσωπικές σχέσεις και άλλες μορφές διαπροσωπικής βίας. Τα εν λόγω μαθήματα κατάρτισης θα πρέπει να οργανώνονται με την άμεση συμμετοχή των οργανώσεων που εκπροσωπούν ή υποστηρίζουν αυτά τα άτομα και, όταν είναι δυνατό, με τη συμμετοχή των ίδιων των ατόμων. Δεδομένου του γεγονότος ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε υψηλές θέσεις στο πλαίσιο του δικαστικού σώματος, οι γυναίκες δικαστές, οι γυναίκες εισαγγελείς και γυναίκες σε άλλα νομικά επαγγέλματα θα πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν στις δραστηριότητες κατάρτισης.

(11)

Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ο όρος «δικαστές και προσωπικό των δικαστηρίων» θα πρέπει να ερμηνεύεται διασταλτικά, ώστε να περιλαμβάνει τους δικαστές, τους εισαγγελείς, τους υπαλλήλους των δικαστηρίων και των εισαγγελικών αρχών, καθώς και όλους τους άλλους επαγγελματίες της δικαιοσύνης που συνδέονται με το δικαστικό σώμα ή συμμετέχουν με άλλον τρόπο στην απονομή της δικαιοσύνης, ανεξάρτητα από τον ορισμό στο εθνικό δίκαιο, το νομικό καθεστώς ή την εσωτερική οργάνωσή τους, όπως είναι οι δικηγόροι, οι συμβολαιογράφοι, οι δικαστικοί επιμελητές ή τα όργανα εκτέλεσης των αποφάσεων, οι σύνδικοι πτώχευσης, οι διαμεσολαβητές, οι δικαστικοί διερμηνείς και μεταφραστές, οι δικαστικοί πραγματογνώμονες, οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι και οι επιμελητές ανηλίκων κοινωνικής αρωγής.

(12)

Στην κατάρτιση των δικαστών μπορεί να συμμετέχουν διάφοροι παράγοντες, όπως νομικές, δικαστικές και διοικητικές αρχές των κρατών μελών, πανεπιστημιακά ιδρύματα, εθνικοί φορείς υπεύθυνοι για την κατάρτιση των δικαστών, εκπαιδευτικοί οργανισμοί ή δίκτυα ευρωπαϊκού επιπέδου ή δίκτυα δικαστικών συντονιστών ενωσιακής νομοθεσίας. Οι οργανισμοί και οι φορείς που επιδιώκουν στόχους γενικού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος στον τομέα της κατάρτισης των δικαστών και των υπαλλήλων των δικαστηρίων, όπως το Ευρωπαϊκό δίκτυο κατάρτισης δικαστικών (ΕΔΚΔ), η Ακαδημία Ευρωπαϊκού Δικαίου (ERA), το Ευρωπαϊκό δίκτυο Συμβουλίων Δικαιοσύνης (ENCJ), η Ένωση Συμβουλίων Επικρατείας και Ανώτατων Διοικητικών Δικαστηρίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ACA-Ευρώπη), το Δίκτυο των Προέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUSJC) και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δημόσιας Διοίκησης (EIPA), συνεχίζουν να συμβάλλουν στην προώθηση προγραμμάτων κατάρτισης με πραγματική ευρωπαϊκή διάσταση για τους δικαστές και τους υπαλλήλους της δικαιοσύνης, και, συνεπώς, θα μπορούσε να χορηγηθεί στους εν λόγω φορείς ή οντότητες επαρκής χρηματοδοτική στήριξη σύμφωνα με τις διαδικασίες και τα κριτήρια που ορίζονται στα προγράμματα εργασίας που εκδίδονται από την Επιτροπή σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.

(13)

Το Πρόγραμμα θα πρέπει να υποστηρίζει το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας του ΕΔΚΔ, το οποίο αποτελεί σημαντικό παράγοντα όσον αφορά την κατάρτιση των δικαστών. Το ΕΔΚΔ αποτελεί εξαιρετική περίπτωση, καθόσον είναι το μοναδικό δίκτυο σε επίπεδο Ένωσης που συγκεντρώνει τους φορείς κατάρτισης δικαστών των κρατών μελών. Βρίσκεται σε μοναδική θέση για να διοργανώνει ανταλλαγές τόσο νέων όσο και έμπειρων δικαστών και εισαγγελέων από όλα τα κράτη μέλη και για να συντονίζει το έργο των εθνικών φορέων κατάρτισης δικαστών σε ό,τι αφορά τη διοργάνωση δραστηριοτήτων κατάρτισης στο ενωσιακό δίκαιο και την προώθηση ορθών πρακτικών κατάρτισης. Επίσης, το ΕΔΚΔ παρέχει δραστηριότητες κατάρτισης εξαιρετικής ποιότητας με οικονομικά αποδοτικό τρόπο σε επίπεδο Ένωσης. Επιπλέον, στο ΕΔΚΔ συμμετέχουν ως παρατηρητές και οι φορείς κατάρτισης δικαστικών των υποψήφιων χωρών. Η ετήσια έκθεση του ΕΔΚΔ θα πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες για την κατάρτιση που προσφέρεται, αναλυτικά , μεταξύ άλλων, ανά κατηγορία προσωπικού.

(14)

Τα μέτρα στο πλαίσιο του Προγράμματος θα πρέπει να συμβάλουν στην προαγωγή της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων και αποφάσεων και διαταγών σε αστικές και ποινικές υποθέσεις, της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών και της αναγκαίας προσέγγισης των νομοθεσιών, για τη διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ όλων των αρμόδιων αρχών, μεταξύ άλλων και με ηλεκτρονικά μέσα. Το Πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να στηρίζει τη δικαστική προστασία των ατομικών δικαιωμάτων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Θα πρέπει επίσης να προωθήσει την αύξηση της σύγκλισης στο αστικό δίκαιο, πράγμα το οποίο θα συμβάλει στην εξάλειψη των εμποδίων στην ικανοποιητική και αποτελεσματική λειτουργία των δικαστικών και εξωδικαστικών διαδικασιών, προς όφελος όλων των μερών σε αστικές διαφορές. Τέλος, προκειμένου να υποστηριχθεί η αποτελεσματική επιβολή και ουσιαστική εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου για τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις, το Πρόγραμμα θα πρέπει να υποστηρίζει τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού δικαστικού δικτύου για αστικές και εμπορικές υποθέσεις, το οποίο συστάθηκε με την απόφαση 2001/470/ΕΚ του Συμβουλίου (8). Σε ποινικές υποθέσεις, το Πρόγραμμα θα πρέπει να συμβάλει στην προώθηση και την εφαρμογή κανόνων και διαδικασιών για τη διασφάλιση της αναγνώρισης αποφάσεων και διαταγών σε ολόκληρη την Ένωση. Θα πρέπει να διευκολύνει τη συνεργασία και να συμβάλει στην εξάλειψη των εμποδίων στην αποτελεσματική συνεργασία και την αμοιβαία εμπιστοσύνη. Το Πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να συμβάλει στη βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη με την προώθηση και τη στήριξη των δικαιωμάτων των θυμάτων εγκληματικών πράξεων, καθώς και των δικονομικών δικαιωμάτων των υπόπτων και των κατηγορουμένων σε ποινικές διαδικασίες.

(15)

Σύμφωνα με το άρθρο 3 ΣΕΕ, το άρθρο 24 του Χάρτη και τη Διεθνή Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού, το Πρόγραμμα θα πρέπει να στηρίζει την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού και να ενσωματώνει τη διάσταση της προαγωγής των δικαιωμάτων του παιδιού στην υλοποίηση όλων των δράσεών του. Για τον σκοπό αυτόν, θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή σε ενέργειες που στοχεύουν στην προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού στο πλαίσιο της αστικής και ποινικής δικαιοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας παιδιών που συνοδεύουν τους υπό κράτηση γονείς τους, των παιδιών φυλακισμένων γονιών και των παιδιών που είναι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών.

(16)

Το Πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» για την περίοδο 2014-2020 επέτρεψε τη θέσπιση δραστηριοτήτων κατάρτισης στο ενωσιακό δίκαιο, ιδίως σε σχέση με το πεδίο και την εφαρμογή του Χάρτη, οι οποίες απευθύνονται σε δικαστές και υπάλληλους της δικαιοσύνης. Στα συμπεράσματα της 12ης Οκτωβρίου 2017 σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη το 2016, το Συμβούλιο υπενθύμισε τη σημασία της ευαισθητοποίησης όσον αφορά την εφαρμογή του Χάρτη σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, των επαγγελματιών του νομικού κλάδου και των ίδιων των δικαιούχων των δικαιωμάτων. Ως εκ τούτου, για την ενσωμάτωση της διάστασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων με συνεκτικό τρόπο, είναι αναγκαίο να επεκταθεί η χρηματοδοτική στήριξη σε δραστηριότητες ευαισθητοποίησης που θα απευθύνονται και σε άλλες δημόσιες αρχές, πέραν των δικαστικών αρχών και των επαγγελματιών του νομικού κλάδου.

(17)

Σύμφωνα με το άρθρο 67 ΣΛΕΕ, η Ένωση συγκροτεί χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, με σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Από την άποψη αυτή, η χωρίς διακρίσεις πρόσβαση όλων στη δικαιοσύνη είναι ζωτικής σημασίας. Προκειμένου να διευκολύνεται η ουσιαστική πρόσβαση στη δικαιοσύνη και να ενισχύεται η αμοιβαία εμπιστοσύνη, η οποία είναι απαραίτητη για την ικανοποιητική λειτουργία του χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, είναι αναγκαίο να επεκταθεί η χρηματοδοτική στήριξη σε δραστηριότητες σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο άλλων αρχών, πέραν των δικαστικών, ή των επαγγελματιών του νομικού κλάδου και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, που συμβάλλουν στην επιδίωξη των εν λόγω στόχων. Θα πρέπει να παρέχεται στήριξη, ιδίως, σε δραστηριότητες που διευκολύνουν την ουσιαστική και ισότιμη πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα άτομα που υφίστανται συχνά διακρίσεις ή βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση. Είναι σημαντικό να υποστηριχθούν οι δραστηριότητες ευαισθητοποίησης οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, όπως η δικτύωση, η επίλυση διαφορών, οι εκστρατείες ενημέρωσης και άλλες δραστηριότητες εποπτείας. Στο πλαίσιο αυτό, οι επαγγελματίες της δικαιοσύνης που συνδέονται με το δικαστικό σώμα και εργάζονται για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο.

(18)

Σύμφωνα με τα άρθρα 8 και 10 ΣΛΕΕ, το Πρόγραμμα σε όλες τις δραστηριότητές του θα πρέπει να στηρίζει την ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των φύλων και της ενσωμάτωσης της απαγόρευσης των διακρίσεων. Επιπλέον, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία επιβεβαιώνει το δικαίωμα πλήρους ικανότητας προς δικαιοπραξία και πρόσβασης στη δικαιοσύνη για τα άτομα με αναπηρία. Μία ενδιάμεση και μία τελική αξιολόγηση του Προγράμματος θα πρέπει να αξιολογούν τον αντίκτυπο με βάση το φύλο προκειμένου να εκτιμηθεί κατά πόσον συμβάλλει στην ισότητα των φύλων και να διαπιστωθεί κατά πόσον έχει ακούσιες αρνητικές επιπτώσεις σε αυτήν, σύμφωνα με το σημείο 16 της διοργανικής συμφωνίας της 16ης Δεκεμβρίου 2020 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και τους νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων (9) (η «διοργανική συμφωνία της 16ης Δεκεμβρίου 2020»). Στο πλαίσιο αυτό και λαμβανομένων υπόψη της διαφορετικής φύσης και του διαφορετικού μεγέθους των δραστηριοτήτων των συγκεκριμένων στόχων του Προγράμματος, είναι σημαντικό τα ατομικά δεδομένα που συλλέγονται από τους φορείς υλοποίησης έργων να κατανέμονται ει δυνατόν κατά φύλο. Εξίσου σημαντικό είναι να παρέχονται πληροφορίες στους αιτούντες για τον τρόπο συνεκτίμησης της ισότητας των φύλων, συμπεριλαμβάνοντας πληροφορίες σχετικά με τη χρήση εργαλείων για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, όπως συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου στον προϋπολογισμό και αξιολογήσεις επιπτώσεων ανάλογα με το φύλο, κατά περίπτωση. Στο πλαίσιο της διαβούλευσης με εμπειρογνώμονες και ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ισόρροπη εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών.

(19)

Το Πρόγραμμα σε όλες τις δραστηριότητές του, ανάλογα με την περίπτωση, θα πρέπει επίσης να στηρίζει και να προστατεύει τα δικαιώματα των θυμάτων τόσο σε αστικές όσο και σε ποινικές υποθέσεις. Για τον σκοπό αυτόν, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη βελτιωμένη εφαρμογή των διαφόρων μέσων της Ένωσης για την προστασία των θυμάτων, και στον συντονισμό μεταξύ τους, καθώς και σε δράσεις που αποσκοπούν στην ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ δικαστηρίων και επαγγελματιών του νομικού κλάδου που ασχολούνται με υποθέσεις άσκησης βίας. Το Πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να στηρίζει τη βελτίωση των γνώσεων και της χρήσης των συλλογικών μέσων έννομης προστασίας.

(20)

Οι δράσεις που καλύπτονται από το Πρόγραμμα θα πρέπει να συμβάλουν στην εγκαθίδρυση ενός ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης, προωθώντας την ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητα του νομικού συστήματος, ενισχύοντας τη διασυνοριακή συνεργασία και δικτύωση, υποστηρίζοντας την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των δικαστικών συστημάτων των κρατών μελών και προάγοντας την ορθή, συνεκτική και συνεπή εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου. Οι δραστηριότητες χρηματοδότησης θα πρέπει να συμβάλουν επίσης στην ανάπτυξη κοινής αντίληψης των αξιών της Ένωσης και του κράτους δικαίου, στην καλύτερη γνώση του δικαίου και των πολιτικών της Ένωσης, στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας και βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά τη χρήση νομικών πράξεων για τη δικαστική συνεργασία από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και στη διάδοση και προώθηση των διαλειτουργικών ψηφιακών λύσεων που στηρίζουν την απρόσκοπτη και αποτελεσματική διασυνοριακή συνεργασία, καθώς και να παρέχουν μια αξιόπιστη αναλυτική βάση για την υποστήριξη της ανάπτυξης, της επιβολής και της ορθής κατανόησης και εφαρμογής του δικαίου και των πολιτικών της Ένωσης. Η παρέμβαση της Ένωσης επιτρέπει τη συνεκτική υλοποίηση των σχετικών δράσεων στο σύνολο της Ένωσης και επιφέρει οικονομίες κλίμακας. Επιπλέον, η Ένωση βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση σε σύγκριση με τα κράτη μέλη για να επιλαμβάνεται ζητημάτων διασυνοριακού χαρακτήρα και να παρέχει μια ευρωπαϊκή πλατφόρμα ανταλλαγής γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών.

(21)

Το Πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να συμβάλει στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών όταν το δίκαιο της Ένωσης έχει εξωτερική διάσταση, λαμβανομένων υπόψη των εξωτερικών συνεπειών, ώστε να βελτιώσει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη και να διευκολύνει την αντιμετώπιση δικαστικών και διαδικαστικών προκλήσεων.

(22)

Η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσει τη συνολική συνοχή, συμπληρωματικότητα και συνέργειες με το έργο οργάνων, οργανισμών και υπηρεσιών της Ένωσης, ιδίως ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Ποινικής Δικαιοσύνης (Eurojust), ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τη Λειτουργική Διαχείριση Συστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (eu-LISA) και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), και θα πρέπει να συνεκτιμά το έργο άλλων εθνικών και διεθνών παραγόντων στους τομείς που καλύπτει το Πρόγραμμα.

(23)

Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική διάθεση κονδυλίων από τον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι όλες οι δράσεις που υλοποιούνται στο πλαίσιο του Προγράμματος έχουν ενωσιακή προστιθέμενη αξία, συμπληρώνουν τις δράσεις των κρατών μελών και συνάδουν με άλλες ενωσιακές δράσεις. Η συνοχή, η συμπληρωματικότητα και οι συνέργειες θα πρέπει να επιδιώκονται με χρηματοδοτικά προγράμματα για τη στήριξη τομέων πολιτικής με στενούς δεσμούς μεταξύ τους, ιδίως με το Πρόγραμμα «Πολίτες, Ισότητα, Δικαιώματα και αξίες», καθώς και με το Πρόγραμμα για την Ενιαία Αγορά που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/690 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10), των προγραμμάτων στους τομείς της διαχείρισης των συνόρων και της ασφάλειας, ιδίως του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας, των προγραμμάτων για τις στρατηγικές υποδομές, ιδίως του προγράμματος Ψηφιακή Ευρώπη που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/694 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11), του «Erasmus+» που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) ΧΧΧΧ/ΧΧΧΧ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12), του «Ορίζων Ευρώπη» που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/695 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13), του μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας και του προγράμματος LIFE που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) ΧΧΧΧ/ΧΧΧΧ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14).

(24)

Ο παρών κανονισμός καθορίζει δημοσιονομικό κονδύλιο για τη συνολική διάρκεια του Προγράμματος, το οποίο αποτελεί το ποσό προνομιακής αναφοράς, κατά την έννοια του σημείου 18 της διοργανικής συμφωνίας της 16ης Δεκεμβρίου 2020, για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού.

(25)

Σύμφωνα με το άρθρο 193 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15) (ο «δημοσιονομικός κανονισμός»), μπορεί να δοθεί επιχορήγηση για ενέργεια που έχει ήδη αρχίσει, υπό την προϋπόθεση ότι ο αιτών μπορεί να αποδείξει την ανάγκη έναρξης της ενέργειας πριν από την υπογραφή της συμφωνίας επιχορήγησης. Ωστόσο, οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης επιχορήγησης δεν είναι επιλέξιμες, εκτός από δεόντως αιτιολογημένες εξαιρετικές περιπτώσεις. Προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε διαταραχή της ενωσιακής στήριξης που θα μπορούσε να είναι επιζήμια για τα συμφέροντα της Ένωσης, θα πρέπει να είναι δυνατόν να προβλέπεται στην απόφαση χρηματοδότησης, για περιορισμένο χρονικό διάστημα στην αρχή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν όσον αφορά δράσεις που υποστηρίζονται βάσει του παρόντος κανονισμού, οι οποίες έχουν ήδη αρχίσει, να θεωρούνται επιλέξιμες από την 1η Ιανουαρίου 2021, ακόμη και αν αυτές πραγματοποιήθηκαν πριν από την υποβολή της αίτησης επιχορήγησης.

(26)

Ο δημοσιονομικός κανονισμός εφαρμόζεται στο Πρόγραμμα. Ο δημοσιονομικός κανονισμός θεσπίζει κανόνες για την εκτέλεση του προϋπολογισμού της Ένωσης, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι κανόνες για τις επιχορηγήσεις, τα βραβεία, τις προμήθειες, την έμμεση εκτέλεση, τα χρηματοδοτικά μέσα, τις εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό, τη χρηματοδοτική συνδρομή και επιστροφή εξόδων που πραγματοποιούν εξωτερικοί εμπειρογνώμονες.

(27)

Τα είδη χρηματοδότησης και οι μέθοδοι εκτέλεσης στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να επιλέγονται με βάση τη δυνατότητά τους να συμβάλουν στην επίτευξη των ειδικών στόχων των δράσεων και να αποφέρουν αποτελέσματα, λαμβανομένων υπόψη, ιδίως, του κόστους των ελέγχων, του διοικητικού φόρτου, της ικανότητας των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών και των προβλεπόμενων δικαιούχων και του αναμενόμενου κινδύνου μη συμμόρφωσης. Συναφώς, θα πρέπει να εξετάζεται η χρήση κατ’ αποκοπή ποσών, ενιαίων συντελεστών και δαπανών ανά μονάδα, καθώς και χρηματοδότησης που δεν συνδέεται με τις δαπάνες κατά τα αναφερόμενα στο άρθρο 125 παράγραφος 1 του δημοσιονομικού κανονισμού.

(28)

Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16), τον κανονισμό (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 του Συμβουλίου (17), τον κανονισμό (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 του Συμβουλίου (18) και τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου (19), τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται μέσω αναλογικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων της πρόληψης, του εντοπισμού, της διόρθωσης και της διερεύνησης παρατυπιών και περιπτώσεων απάτης, της ανάκτησης των απολεσθέντων, των αχρεωστήτως καταβληθέντων ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων και, όταν απαιτείται, της επιβολής διοικητικών κυρώσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τον κανονισμό (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 και τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) έχει την εξουσία να διενεργεί διοικητικές έρευνες, μεταξύ των οποίων και επιτόπιους ελέγχους και εξακριβώσεις, με στόχο να διαπιστωθεί αν υπήρξε απάτη, διαφθορά ή οποιαδήποτε άλλη παράνομη δραστηριότητα σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εξουσιοδοτείται, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, να ερευνά και να ασκεί δίωξη σε υποθέσεις απάτης και άλλων αξιόποινων πράξεων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης, κατά τα οριζόμενα στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20). Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που είναι αποδέκτης κονδυλίων της Ένωσης οφείλει να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, να παρέχει τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση στην Επιτροπή, την OLAF, το Ελεγκτικό Συνέδριο και, όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, και να μεριμνά ώστε τυχόν τρίτοι που συμμετέχουν στην εκτέλεση των κονδυλίων της Ένωσης να παραχωρούν ισοδύναμα δικαιώματα.

(29)

Τρίτες χώρες που είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) μπορούν να συμμετέχουν σε ενωσιακά προγράμματα στο πλαίσιο της συνεργασίας που θεσπίζεται με τη συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (21) η οποία προβλέπει την υλοποίηση των προγραμμάτων με απόφαση που εγκρίνεται βάσει της εν λόγω συμφωνίας. Τρίτες χώρες μπορούν επίσης να συμμετέχουν βάσει άλλων νομικών πράξεων. Θα πρέπει να εισαχθεί ειδική διάταξη στον παρόντα κανονισμό απαιτώντας από τις τρίτες χώρες να παρέχονται τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση στον αρμόδιο διατάκτη, στην OLAF και στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ώστε να μπορούν να ασκούν πλήρως τις αντίστοιχες αρμοδιότητές τους.

(30)

Οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ έχουν εφαρμογή στον παρόντα κανονισμό. Οι εν λόγω κανόνες θεσπίζονται στον δημοσιονομικό κανονισμό και καθορίζουν ιδίως τη διαδικασία κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού μέσω επιχορηγήσεων, ανάθεσης συμβάσεων, βραβείων και έμμεσης εκτέλεσης, προβλέπουν δε ελέγχους της ευθύνης των οικονομικών φορέων. Οι κανόνες που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ περιλαμβάνουν επίσης γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης.

(31)

Σύμφωνα με την απόφαση 2013/755/ΕΕ του Συμβουλίου (22), τα πρόσωπα και οι σχετικοί δημόσιοι και/ή ιδιωτικοί φορείς και θεσμικά όργανα σε υπερπόντιες χώρες και εδάφη είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση σύμφωνα με τους κανόνες και τους σκοπούς του Προγράμματος και τις πιθανές ρυθμίσεις που ισχύουν στο κράτος μέλος με το οποίο συνδέεται η συγκεκριμένη υπερπόντια χώρα ή το έδαφος.

(32)

Λόγω της σημασίας που έχει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού που θεσπίστηκε βάσει της σύμβασης πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή και των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, το Πρόγραμμα προορίζεται να συμβάλει στην ενσωμάτωση δράσεων για το κλίμα και στην επίτευξη του συνολικού στόχου του 30 % των δαπανών του ενωσιακού προϋπολογισμού υπέρ στόχων που σχετίζονται με το κλίμα, καθώς και της φιλοδοξίας το 7,5 % του ενωσιακού προϋπολογισμού το 2024 και το 10 % το 2026 και το 2027 να καλύπτει δαπάνες βιοποικιλότητας, εξετάζοντας παράλληλα τις υπάρχουσες επικαλύψεις ανάμεσα στους στόχους για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα. Το Πρόγραμμα πρέπει να στηρίζει δραστηριότητες που σέβονται τα κλιματικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και προτεραιότητες της Ένωσης και την αρχή του «μη βλάπτειν» της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Οι σχετικές δράσεις πρέπει να προσδιοριστούν κατά την προετοιμασία και την υλοποίηση του Προγράμματος και να επανεξεταστούν στο πλαίσιο των σχετικών διαδικασιών αξιολόγησης και επανεξέτασης.

(33)

Σύμφωνα με τις παραγράφους 22 και 23 της διοργανικής συμφωνίας της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (23), το Πρόγραμμα θα πρέπει να αξιολογείται βάσει των στοιχείων που συλλέγονται σύμφωνα με ειδικές απαιτήσεις παρακολούθησης, αποφεύγοντας παράλληλα τις διοικητικές επιβαρύνσεις, ιδίως για τα κράτη μέλη, και την υπερβολική ρύθμιση. Κατά περίπτωση, οι εν λόγω απαιτήσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν μετρήσιμους δείκτες ως βάση για την αξιολόγηση των επιπτώσεων του Προγράμματος στην πράξη. Η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλλει ετήσια έκθεση σχετικά με τις επιδόσεις του Προγράμματος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, στο πλαίσιο των υφιστάμενων μηχανισμών υποβολής εκθέσεων, ιδίως του πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης.

(34)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική αξιολόγηση της προόδου του Προγράμματος ως προς την επίτευξη των στόχων του, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά τους δείκτες που ορίζονται στα άρθρα 13 και 15 και στο παράρτημα ΙΙ. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου. Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ισότιμη συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(35)

Προκειμένου να διασφαλιστούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εκτέλεση του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (24).

(36)

Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η συμβολή στην περαιτέρω ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης βασισμένου στο κράτος δικαίου, την αμοιβαία αναγνώριση και την αμοιβαία εμπιστοσύνη, ιδίως με την προώθηση της δικαστικής συνεργασίας σε αστικές και ποινικές υποθέσεις, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, εξαιτίας της κλίμακας και των επιπτώσεών τους, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο της Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 ΣΕΕ. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα απαιτούμενα για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(37)

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1382/2013 θα πρέπει, συνεπώς, να καταργηθεί.

(38)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια στην παροχή στήριξης στον σχετικό τομέα πολιτικής και να καταστεί δυνατή η έναρξη της υλοποίησης από την αρχή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ επειγόντως και να εφαρμοστεί αναδρομικά από 1ης Ιανουαρίου 2021.

(39)

Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 σχετικά με τη θέση της Δανίας, το οποίο προσαρτάται στη ΣΕΕ και στη ΣΛΕΕ, η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(40)

Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 και το άρθρο 4α παράγραφος 1 του πρωτοκόλλου αριθ. 21 για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, το οποίο προσαρτάται στη ΣΕΕ και στη ΣΛΕΕ, και με την επιφύλαξη του άρθρου 4 του εν λόγω πρωτοκόλλου, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του,