Głosowanie większością kwalifikowaną oraz zwykła procedura ustawodawcza

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Artykuł 294 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczący procedur przyjmowania aktów prawnych i innych przepisów

JAKI JEST CEL ARTYKUŁU?

• Artykuł 294 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) określa zasady, na których opierają się procesy podejmowania decyzji w ramach Unii Europejskiej (UE). Traktat lizboński, który wszedł w życie 1 grudnia 2009 roku, miał na celu unowocześnienie i usprawnienie procesów decyzyjnych w UE, która powiększyła się w ciągu poprzedniej dekady z 15 do 27 państw członkowskich.
• Traktat rozszerza zakres głosowania większością kwalifikowaną w Radzie Unii Europejskiej i w obszarze, w jakim Parlament Europejski działa na równych zasadach z Radą przy przyjmowaniu aktów prawodawczych (rozporządzeń, dyrektyw i decyzji) na wniosek Komisji Europejskiej (zwykła procedura ustawodawcza).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Nowe obszary polityki podlegające głosowaniu większością kwalifikowaną

Głosowanie większością kwalifikowaną stanowi obecnie najpowszechniejszą formę głosowania w Radzie i jest stosowane do podejmowania większości decyzji. Przyjęcie traktatu lizbońskiego spowodowało zastąpienie zasady jednogłośności większością kwalifikowaną w szeregu nowych obszarów, wśród których znajdują się:

• działania w zakresie ochrony granic, azylu i imigracji,
• współpraca sądowa w sprawach cywilnych i harmonizacja w obszarze prawa karnego w definiowaniu np. przestępstw i sankcji kryminalnych, zwłaszcza w obszarze poważnej przestępczości (np. terroryzmu, handlu ludźmi, wykorzystywania seksualnego kobiet i dzieci, handlu narkotykami, prania brudnych pieniędzy),
• współpraca policji;
• stworzenie europejskich praw własności intelektualnej w celu zapewnienia jednorodnej ochrony praw własności intelektualnej w całej UE;
• Europejska przestrzeń badawcza i europejska polityka kosmiczna;
• energia;
• pomoc humanitarna;
• środki promocji sportu i kultury,
• niektóre aspekty polityki handlowej UE (tzn. w obszarach kultury i usług audiowizualnych, usług społecznych, edukacyjnych lub opieki zdrowotnej, a także w przyjmowaniu przepisów wewnętrznych).

Jednogłośność jest jednak wciąż stosowana w obszarach wrażliwych, takich jak:

• przyjmowanie unijnych wieloletnich ram finansowych;
• harmonizacja podatkowa (podatki bezpośrednie)
• pomoc społeczna i opieka społeczna,
• transgraniczne aspekty prawa rodzinnego,
• wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.

Oprócz tego, zgodę na przystąpienie nowych krajów do UE i zmiany w traktatach muszą wyrazić wszystkie państwa członkowskie.

Szersze zastosowanie zwykłej procedury ustawodawczej

Traktat lizboński dodaje kolejne 40 podstaw prawnych (obszarów polityk opartych na artykułach traktatu), zwłaszcza w aspekcie sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa, a także rolnictwa w zakresie zwykłej procedury ustawodawczej, zwanej uprzednio procedurą współdecydowania. Procedura ta ma obecnie zastosowanie do większości spraw, wobec których Rada podejmuje decyzje na postawie kwalifikowanej większości.

Zmiany

Na przestrzeni lat nastąpiły pewne zmiany dotyczące głosowania większością kwalifikowaną, zwłaszcza w obszarze współpracy sądowej w sprawach karnych (art. 82 i 83 TFUE) oraz opieki społecznej dla pracowników migrujących (art. 48 TFUE).

W tych obszarach traktat lizboński wprowadza klauzule odstąpienia umożliwiające odstępstwo od zwykłej procedury ustawodawczej, jeśli dane państwo członkowskie uzna, że podstawowe zasady jego systemu zabezpieczeń społecznych lub systemu prawa karnego są zagrożone przez przyjmowane ustawodawstwo.

Traktat lizboński wprowadził także klauzule pomostowe umożliwiające „przejście” z głosowania jednomyślnego do głosowania kwalifikowaną większością w celu przyjęcia aktu w danym obszarze.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Prawo (witryna internetowa Unii Europejskiej)
• System głosowania (Rada Unii Europejskiej).

GŁÓWNY DOKUMENT

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część szósta – Postanowienia instytucjonalne i finansowe – Tytuł I – Postanowienia instytucjonalne – Rozdział 2 – Akty prawne Unii, procedury przyjmowania i inne postanowienia – Sekcja 2 – Procedury przyjmowania aktów i inne postanowienia – Artykuł 294 (dawny artykuł 251 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 173–175).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł IV – Swobodny przepływ osób, usług i kapitału – Rozdział 1 – Pracownicy – Artykuł 48 (dawny art. 42 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 67).

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł V – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Rozdział 4 – Współpraca sądowa w sprawach karnych – Artykuł 82 (dawny artykuł 31 TUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 79–80).

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł V – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Rozdział 4 – Współpraca sądowa w sprawach karnych – Artykuł 83 (dawny artykuł 31 TUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 80–81).

Ostatnia aktualizacja: 20.03.2024