62022CJ0775

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

EUROPA
EUR-Lex home
EUR-Lex - 62022CJ0775 - EN

Help

Search tips

Need more search options? Use the Advanced search

Document 62022CJ0775

Help

Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 5 września 2024 r.
M.S.G. i in. przeciwko Banco Santander, SA.
Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Tribunal Supremo.
Odesłanie prejudycjalne – Dyrektywa 2014/59/UE – Restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych – Zasady ogólne – Artykuł 34 ust. 1 lit. a) i b) – Instrument umorzenia lub konwersji długu – Umorzenie instrumentów kapitałowych – Konwersja obligacji podporządkowanych w akcje i przymusowe przeniesienie bez rekompensaty – Skutki – Artykuł 38 ust. 13 – Artykuł 53 ust. 1 i 3 – Artykuł 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) – Artykuły 73–75 – Ochrona praw akcjonariuszy i wierzycieli – Nabycie instrumentów kapitałowych – Informacje nieprawidłowe i błędne dostarczone w prospekcie emisyjnym – Powództwo o stwierdzenie odpowiedzialności – Powództwo zmierzające do unieważnienia umowy nabycia instrumentów kapitałowych – Powództwa wniesione przeciwko następcy uniwersalnemu instytucji kredytowej podlegającej postanowieniu o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.
Sprawy połączone C-775/22, C-779/22 i C-794/22.

Court reports – general

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2024:679

Language of the case

HTML

PDF

Document published in the digital reports of cases. They have official status.

WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)

z dnia 5 września 2024 r. ( *1 )

Odesłanie prejudycjalne – Dyrektywa 2014/59/UE – Restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych – Zasady ogólne – Artykuł 34 ust. 1 lit. a) i b) – Instrument umorzenia lub konwersji długu – Umorzenie instrumentów kapitałowych – Konwersja obligacji podporządkowanych w akcje i przymusowe przeniesienie bez rekompensaty – Skutki – Artykuł 38 ust. 13 – Artykuł 53 ust. 1 i 3 – Artykuł 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) – Artykuły 73–75 – Ochrona praw akcjonariuszy i wierzycieli – Nabycie instrumentów kapitałowych – Informacje nieprawidłowe i błędne dostarczone w prospekcie emisyjnym – Powództwo o stwierdzenie odpowiedzialności – Powództwo zmierzające do unieważnienia umowy nabycia instrumentów kapitałowych – Powództwa wniesione przeciwko następcy uniwersalnemu instytucji kredytowej podlegającej postanowieniu o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji

W sprawach połączonych C‑775/22, C‑779/22 i C‑794/22

mających za przedmiot wnioski o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożone przez Tribunal Supremo (sąd najwyższy, Hiszpania) postanowieniami z dnia 15 grudnia 2022 r., które wpłynęły do Trybunału odpowiednio w dniach 20, 22 i 23 grudnia 2022 r., w postępowaniach:

M.S.G.,

N.G.S.,

A.G.S. (C‑775/22),

M.C.S. (C‑779/22),

FSC (C‑794/22)

przeciwko

Banco Santander SA,

TRYBUNAŁ (pierwsza izba),

w składzie: A. Arabadjiev, prezes izby, T. von Danwitz (sprawozdawca), P.G. Xuereb, A. Kumin i I. Ziemele, sędziowie,

rzecznik generalny: T. Ćapeta,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

–	w imieniu A.G.S., N.G.S. oraz M.S.G. – J. Madrazo Leal, abogado, i V. Montes Guerra, procuradora,

–	w imieniu FSC – J. Concheiro Fernández, abogado,

–	w imieniu Banco Santander SA – R.R. García-Zarco, J.M. Rodríguez Cárcamo i A.M. Rodríguez Conde, abogados,

–	w imieniu rządu hiszpańskiego – L. Aguilera Ruiz, w charakterze pełnomocnika,

–	w imieniu rządu włoskiego – G. Palmieri, w charakterze pełnomocnika, którą wspierał P. Gentili, avvocato dello Stato,

–	w imieniu Komisji Europejskiej – P. Němečková, A. Nijenhuis i D. Triantafyllou, w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczą wykładni art. 34 ust. 1 lit. a), art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/EU oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. 2014, L 173, s. 190).

Wnioski te zostały złożone w ramach sporów między, odpowiednio, inwestorami M.S.G., N.G.S. i A.G.S., M.C.S. oraz FSC a Banco Santander SA, działającym jako następca prawny Banco Popular Español SA (zwanym dalej „Banco Popular”) w przedmiocie wniesionych przez tych inwestorów powództw o unieważnienie lub o stwierdzenie odpowiedzialności z powodu nieprawidłowych i błędnych informacji dostarczonych im w prospekcie emisyjnym przy nabyciu instrumentów kapitałowych następnie poddanych konwersji na akcje Banco Popular.

Ramy prawne

Prawo Unii

Dyrektywa 2003/71/WE

Dyrektywa 2003/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. w sprawie prospektu emisyjnego publikowanego w związku z publiczną ofertą lub dopuszczeniem do obrotu papierów wartościowych i zmieniająca dyrektywę 2001/34/WE (Dz.U. 2003, L 345, s. 64) została uchylona ze skutkiem od dnia 21 lipca 2019 r. rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1129 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie prospektu, który ma być publikowany w związku z ofertą publiczną papierów wartościowych lub dopuszczeniem ich do obrotu na rynku regulowanym oraz uchylenia dyrektywy 2003/71/WE (Dz.U. 2017, L 168, s. 12). Niemniej w chwili rozpoczęcia sporu w postępowaniu głównym przepisy dyrektywy 2003/71 nadal obowiązywały.

Artykuł 6 tej dyrektywy, zatytułowany „Odpowiedzialność związana z prospektem emisyjnym”, przewidywał:

„1. Państwa członkowskie zapewniają, że odpowiedzialność za informacje podane w prospekcie emisyjnym ponosi przynajmniej emitent lub jego organy administracyjne [statutowe], zarządzające lub nadzorcze, oferujący, osoba wnioskująca o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym lub poręczyciel. Osoby odpowiedzialne są wyraźnie wskazane w prospekcie emisyjnym za pomocą ich imion i nazwisk oraz funkcji lub w przypadku osób prawnych za pomocą ich nazw i statutowych siedzib oraz przedstawione są ich oświadczenia, że według ich najlepszej wiedzy informacje zawarte w prospekcie emisyjnym są zgodne ze stanem faktycznym i że prospekt emisyjny nie pomija niczego, co mogłoby wpływać na jego znaczenie.

2. Państwa członkowskie zapewniają, aby ich przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne dotyczące odpowiedzialności cywilnej miały zastosowanie do osób odpowiedzialnych za informacje podane w prospekcie.

[…]”.

Dyrektywa 2014/59

Motywy 45, 49 i 120 dyrektywy 2014/59 mają następujące brzmienie:

„(45)

Aby uniknąć pokusy nadużycia, powinno być możliwe opuszczenie rynku przez każdą instytucję będącą na progu upadłości, niezależnie od jej wielkości i powiązań z innymi podmiotami, bez wywołania zakłóceń systemowych. Instytucja będąca na progu upadłości powinna zostać zasadniczo likwidowana w ramach standardowego postępowania upadłościowego. Likwidacja w ramach standardowego postępowania upadłościowego może jednak zagrażać stabilności finansowej, zakłócać wykonywanie funkcji krytycznych i wpływać na ochronę deponentów. W takim przypadku bardzo prawdopodobne jest, że będzie istniał interes publiczny przemawiający za postawieniem instytucji w stan restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji i zastosowaniem instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji zamiast uciekania się do standardowego postępowania upadłościowego. […]

[…]

(49)

Ograniczenia praw akcjonariuszy i wierzycieli powinny być zgodne z art. 52 Karty [praw podstawowych Unii Europejskiej, zwanej dalej „Kartą”]. Instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powinny być zatem stosowane wyłącznie w odniesieniu do tych instytucji, będących na progu upadłości lub zagrożonych upadłością, i wyłącznie wtedy, gdy jest to konieczne do osiągnięcia celu stabilności finansowej leżącego w interesie ogólnym. Instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji należy stosować w szczególności, jeżeli dana instytucja nie może zostać zlikwidowana w ramach standardowego postępowania upadłościowego bez destabilizacji systemu finansowego i niezbędne są środki w celu zapewnienia szybkiego przeniesienia i ciągłości funkcji o znaczeniu systemowym, oraz jeżeli nie ma realnych szans na zaproponowanie przez sektor prywatny alternatywnego rozwiązania, w tym podwyższenia kapitału przez obecnych akcjonariuszy lub przez osobę trzecią o kwotę umożliwiającą przywrócenie pełnej rentowności instytucji. […]

[…]

(120)

Unijne dyrektywy dotyczące prawa spółek zawierają obowiązkowe przepisy dotyczące ochrony akcjonariuszy i wierzycieli instytucji objętych zakresem stosowania tych dyrektyw. W sytuacji gdy organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji muszą działać szybko, przepisy te mogą utrudniać skuteczne działania podejmowane przez te organy oraz skuteczne wykorzystanie przez te organy instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a także wykonywanie przez nie uprawnień w tym zakresie, w związku z czym w niniejszej dyrektywie należy przewidzieć stosowne odstępstwa. Aby zagwarantować zainteresowanym stronom jak największą pewność prawa, odstępstwa powinny być zdefiniowane jasno i w wąskim zakresie oraz powinny być stosowane wyłącznie w interesie publicznym, jeżeli spełnione są warunki uruchomienia procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. […]”.

Zgodnie z brzmieniem art. 1 ust. 1 tej dyrektywy:

„1. Niniejsza dyrektywa określa zasady i procedury odnoszące się do naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji następujących podmiotów:

[…]

b)	instytucji finansowych, które mają siedzibę na terytorium Unii [Europejskiej], jeżeli instytucja finansowa jest jednostką zależną instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej lub spółki, o której mowa w lit. c) lub d), […];

c)	finansowych spółek holdingowych, finansowych spółek holdingowych o działalności mieszanej oraz holdingów mieszanych, które mają siedzibę na terytorium Unii;

dominujących finansowych spółek holdingowych z państwa członkowskiego, unijnych dominujących finansowych spółek holdingowych, dominujących finansowych spółek holdingowych z państwa członkowskiego prowadzących działalność mieszaną, unijnych dominujących finansowych spółek holdingowych prowadzących działalność mieszaną,

[…]”.

Artykuł 2 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje:

„Do celów niniejszej dyrektywy zastosowanie mają następujące definicje:

[…]

57)	»instrument umorzenia lub konwersji długu« oznacza mechanizm służący do wykonania przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji zgodnie z art. 43 uprawnień do umorzenia i konwersji w odniesieniu do zobowiązań instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją;

58)

»instrument zbycia działalności« oznacza mechanizm służący do przeniesienia przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji zgodnie z art. 38 akcji lub innych instrumentów właścicielskich wyemitowanych przez instytucję objętą restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją bądź aktywów, praw lub zobowiązań instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją na rzecz nabywcy, który nie jest instytucją pomostową;

[…]

63)

»uprawnienia do przeniesienia« oznaczają określone w art. 63 ust. 1 lit. c) lub d) uprawnienia do przeniesienia akcji, innych instrumentów właścicielskich, instrumentów dłużnych, aktywów, praw lub zobowiązań, w tym dowolnej ich kombinacji, z instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją na rzecz odbiorcy;

[…]

82)

»prawo do wypowiedzenia umowy« oznacza prawo do wypowiedzenia umowy, prawo do przyspieszenia terminu wymagalności, zamknięcia, potrącenia lub kompensowania zobowiązań, jak również wszelkie podobne postanowienia, które skutkują zawieszeniem, zmianą lub wygaśnięciem zobowiązania strony umowy, lub postanowienia, które uniemożliwiają powstanie na mocy umowy zobowiązania, które powstałoby w innej sytuacji [w braku tego postanowienia];

[…]”.

Artykuł 34 dyrektywy 2014/59, zatytułowany „Ogólne zasady rządzące restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją”, stanowi w ust. 1:

„Państwa członkowskie zapewniają, aby organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, stosując instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz wykonując uprawnienia w zakresie prowadzenia restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, podejmowały wszystkie stosowne środki celem zagwarantowania, że działanie w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji jest podejmowane zgodnie z następującymi zasadami:

a)	w pierwszej kolejności straty ponoszą akcjonariusze instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją;

b)	po akcjonariuszach straty ponoszą wierzyciele instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją zgodnie z kolejnością zaspokajania roszczeń na mocy standardowego postępowania upadłościowego, z wyjątkiem przypadków, w których niniejsza dyrektywa wyraźnie stanowi inaczej;

[…]

f)	o ile w niniejszej dyrektywie nie przewidziano inaczej, wierzyciele należący do tej samej kategorii są traktowani w ten sam sposób;

g)	żaden z wierzycieli nie ponosi strat większych niż te, które poniósłby w sytuacji, gdyby dana instytucja lub podmiot, o którym mowa w art. 1 ust. 1 lit. b), c) lub d), zostały zlikwidowane w ramach standardowego postępowania upadłościowego zgodnie z zabezpieczeniami określonymi w art. 73–75;

[…]”.

Artykuł 37 tej dyrektywy, zatytułowany „Ogólne zasady dotyczące instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji”, ma następujące brzmienie:

„[…]

3. Instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, o których mowa w ust. 1, są następujące:

a)	instrument zbycia działalności;

b)	instrument instytucji pomostowej;

c)	instrument wydzielenia aktywów;

d)	instrument umorzenia lub konwersji długu.

4. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 5 organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji mogą stosować instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji indywidualnie lub w dowolnej kombinacji.

[…]”.

Zgodnie z art. 38 wspomnianej dyrektywy, zatytułowanym „instrument zbycia działalności”:

„1. Państwa członkowskie zapewniają, by organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji posiadały uprawnienie do przeniesienia na nabywcę, który nie jest instytucją pomostową:

a)	akcji lub innych instrumentów właścicielskich wyemitowanych przez instytucję objętą restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją;

b)	wszystkich lub niektórych aktywów, praw lub zobowiązań instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją.

Z zastrzeżeniem przepisów ust. 8 i 9 niniejszego artykułu oraz art. 85 przeniesienie, o którym mowa w akapicie pierwszym, następuje bez konieczności uzyskania zgody akcjonariuszy instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją lub jakiejkolwiek osoby trzeciej innej niż nabywca oraz bez konieczności spełnienia ewentualnych wymogów proceduralnych wynikających z prawa spółek lub prawa papierów wartościowych, innych niż wymogi ujęte w art. 39.

2. Przeniesienia zgodnie z ust. 1 dokonuje się na warunkach handlowych, uwzględniając okoliczności i zgodnie z unijnymi ramami dotyczącymi pomocy państwa.

3. Zgodnie z ust. 2 niniejszego artykułu organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji podejmują wszelkie uzasadnione działania, aby przeniesienie zostało dokonane na warunkach rynkowych, które odpowiadają wycenie dokonanej na podstawie art. 36, z uwzględnieniem okoliczności danego przypadku.

[…]

6. Po zastosowaniu instrumentu zbycia działalności organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji mogą, za zgodą nabywcy, dokonać przeniesienia aktywów, praw lub zobowiązań przeniesionych na nabywcę w celu przeniesienia tych aktywów, praw lub zobowiązań z powrotem do instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją, bądź akcji lub innych instrumentów właścicielskich z powrotem na ich pierwotnych właścicieli, a instytucja objęta restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją lub pierwotni właściciele mają obowiązek przyjęcia z powrotem wszelkich takich aktywów, praw lub zobowiązań, bądź akcji lub innych instrumentów właścicielskich.

[…]

9. Jeżeli organ właściwy dla tej instytucji nie zakończył oceny, o której mowa w ust. 8, do dnia przeniesienia akcji lub innych instrumentów właścicielskich w drodze zastosowania przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instrumentu zbycia działalności, państwa członkowskie zapewniają, by zastosowanie miały następujące przepisy:

a)	takie przeniesienie akcji lub innych instrumentów właścicielskich na nabywcę ma natychmiastowy skutek prawny;

[…]

13. Nie naruszając przepisów tytułu IV rozdział VII akcjonariusze lub wierzyciele instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją oraz inne osoby trzecie, których aktywa, prawa lub zobowiązania nie są przenoszone, nie posiadają żadnych praw w odniesieniu do przeniesionych aktywów, praw lub zobowiązań”.

Artykuł 48 tej dyrektywy, zatytułowany „Kolejność umorzenia i konwersji”, stanowi:

„1. Państwa członkowskie zapewniają, aby organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, stosując instrument umorzenia lub konwersji długu, wykonywały uprawnienia do umorzenia i konwersji z zastrzeżeniem wszelkich wyłączeń na mocy art. 44 ust. 2 i 3 oraz z zachowaniem następujących wymogów:

a)	instrumenty w kapitale podstawowym Tier I są zmniejszane zgodnie z art. 60 ust. 1 lit. a);

b)	wyłącznie wtedy, gdy łączne obniżenie zgodnie z lit. a) jest niższe niż suma kwot, o których mowa w art. 47 ust. 3 lit. b) i c), organy obniżają kwotę główną instrumentów dodatkowych w Tier I do wymaganego poziomu i do maksymalnej możliwości pokrywania przez nie strat;

wyłącznie wtedy, gdy łączne obniżenie zgodnie z lit. a) i b) jest niższe niż suma kwot, o których mowa w art. 42 ust. 3 lit. b) i c), organy obniżają kwotę główną instrumentów dodatkowych w Tier II do wymaganego poziomu i do maksymalnej możliwości pokrywania przez nie strat [i z uwzględnieniem ich możliwości gospodarczych];

[…]”.

Artykuł 53 dyrektywy 2014/59, zatytułowany „Skutki umorzenia lub konwersji długu”, stanowi:

„1. Państwa członkowskie zapewniają, aby w sytuacji gdy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji wykonuje uprawnienia, o których mowa w art. 59 ust. 2 lit. e)–i) oraz w art. 63 ust. 1, obniżenie kwoty głównej lub kwoty pozostającej do spłaty, konwersja lub umorzenie stawały się skuteczne i natychmiast wiążące w stosunku do instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją oraz zaangażowanych wierzycieli i zainteresowanych akcjonariuszy.

[…]

3. Jeżeli wykonując uprawnienie, o którym mowa w art. 63 ust. 1 lit. e), organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji obniża do zera wysokość kwoty głównej zobowiązania lub pozostającej do spłaty kwoty zobowiązania, zobowiązanie to oraz wszelkie wynikające w stosunku do niego zobowiązania lub roszczenia, które nie są należne w chwili wykonania uprawnienia, są do wszelkich celów traktowane jako spłacone i nie jest możliwe ich dochodzenie w żadnym późniejszym postępowaniu prowadzonym w odniesieniu do instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją lub jakiegokolwiek podmiotu będącego jej następcą, w przypadku jakiejkolwiek późniejszej likwidacji.

4. Jeżeli wykonując uprawnienie, o którym mowa w art. 63 ust. 1 lit. e), organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji obniża częściowo, ale nie w całości, wysokość kwoty głównej zobowiązania lub pozostającej do spłaty kwoty zobowiązania:

a)	zobowiązanie jest traktowane jako spłacone w stopniu odpowiadającym obniżonej kwocie;

odpowiedni instrument lub uzgodnienie, na mocy którego powstało pierwotne zobowiązanie, w dalszym ciągu obowiązuje w stosunku do pozostałej kwoty głównej zobowiązania lub pozostającej do spłaty kwoty zobowiązania, z zastrzeżeniem ewentualnej zmiany kwoty należnych odsetek służącej uwzględnieniu obniżenia kwoty głównej oraz każdej ewentualnej zmiany warunków, jakiej organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji może dokonać, wykonując uprawnienie, o którym mowa w art. 63 ust. 1 lit. j)”.

Artykuł 60 tej dyrektywy, zatytułowany „Przepisy dotyczące umorzenia lub konwersji odpowiednich instrumentów kapitałowych”, ma następującą treść:

„1. Spełniając wymóg określony w art. 59, organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji wykonują uprawnienie do umorzenia lub konwersji zgodnie z kolejnością zaspokajania roszczeń na mocy standardowego postępowania upadłościowego w sposób prowadzący do otrzymania następujących rezultatów:

w pierwszej kolejności obniżeniu ulegają pozycje w kapitale podstawowym Tier I, proporcjonalnie do ich strat i do maksymalnej możliwości pokrywania przez nie strat. W odniesieniu do posiadaczy instrumentów w kapitale podstawowym Tier I organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji podejmuje jedno z działań określonych w art. 47 ust. 1 lub oba te działania;

kwotę główną instrumentów dodatkowych w Tier I umarza się lub dokonuje się jej konwersji na instrumenty w kapitale podstawowym Tier I, lub przeprowadza się oba te działania, w zakresie, w jakim jest to konieczne dla osiągnięcia celów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, o których mowa w art. 31, lub do maksymalnej możliwości pokrywania strat przez odpowiednie instrumenty kapitałowe, w zależności, która z tych wartości jest niższa;

2. W przypadku gdy umarza się kwotę główną odpowiedniego instrumentu kapitałowego:

[…]

następuje zniesienie zobowiązań w stosunku do posiadacza odpowiedniego instrumentu kapitałowego wynikających z kwoty danego instrumentu, która została umorzona, lub powstałych w związku z tą kwotą, z wyjątkiem narosłych już ewentualnie zobowiązań oraz ewentualnych zobowiązań z tytułu szkód, które mogą powstać w wyniku odwołania kwestionującego legalność wykonania uprawnienia do umorzenia;

c)	niewypłacenia żadnemu posiadaczowi odpowiednich instrumentów kapitałowych odszkodowania innego niż zgodnie z ust. 3.

3. Aby przeprowadzić konwersję odpowiednich instrumentów kapitałowych na mocy ust. 1 lit. b) niniejszego artykułu, organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji mogą wymagać, by instytucje i podmioty, o których mowa w art. 1 lit. b), c) i d), wyemitowały instrumenty w kapitale podstawowym Tier I na rzecz posiadaczy odpowiednich instrumentów kapitałowych. […].

[…]”.

Zgodnie z art. 63 ust. 1 wspomnianej dyrektywy, zatytułowanym „Uprawnienia ogólne”:

„1. Państwa członkowskie zapewniają, by organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji posiadały wszystkie niezbędne uprawnienia do zastosowania instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji i podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 1 lit. b), c) lub d), w przypadku których spełnione są mające zastosowanie warunki uruchomienia procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji posiadają w szczególności następujące uprawnienia w zakresie prowadzenia restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, które mogą wykonywać pojedynczo lub w jakiejkolwiek kombinacji:

[…]

c)	uprawnienie do przenoszenia akcji oraz innych instrumentów właścicielskich wyemitowanych przez instytucję objętą restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją;

d)	uprawnienie do przenoszenia na rzecz innego podmiotu, za zgodą tego podmiotu, praw, aktywów lub zobowiązań instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją;

e)	uprawnienie do obniżenia, w tym obniżenia do zera, wysokości kwoty głównej lub pozostającej do spłaty kwoty zobowiązań kwalifikowalnych instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją;

uprawnienie do konwersji zobowiązań kwalifikowalnych instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją na akcje zwykłe lub inne instrumenty właścicielskie tej instytucji lub podmiotu, o którym mowa w art. 1 ust. 1 lit. b), c) lub d), właściwej instytucji dominującej lub instytucji pomostowej, na rzecz których dokonano przeniesienia aktywów, praw lub zobowiązań danej instytucji lub podmiotu, o którym mowa w art. 1 ust. 1 lit. b), c) lub d);

[…]”.

Zgodnie z art. 64 ust. 4 lit. b) tej samej dyrektywy uprawnienia pomocnicze organów ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji wskazane w tym przepisie nie naruszają „z zastrzeżeniem art. 69, 70 i 71, żadnego prawa strony umowy do wykonania praw na mocy tej umowy, w tym prawa do jej rozwiązania, jeżeli jest ona do tego uprawniona zgodnie z warunkami umowy w związku z działaniem lub zaniechaniem instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją poprzedzającym odpowiednie przeniesienie, bądź działaniem lub zaniechaniem odbiorcy po dokonaniu odpowiedniego przeniesienia”.

Artykuł 68 dyrektywy 2014/59, zatytułowany „Wyłączenie niektórych warunków umownych we wczesnej interwencji oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji”, stanowi w ust. 3 i 4:

„3. Pod warunkiem że są nadal spełniane istotne zobowiązania wynikające z umowy, w tym zobowiązania do płatności i dostawy, a także zapewnienie zabezpieczenia, sam środek w zakresie zapobiegania kryzysom lub sam środek w zakresie zarządzania kryzysowego, w tym jakiekolwiek zdarzenie bezpośrednio związane z zastosowaniem takiego środka, nie umożliwiają nikomu:

wykonywania żadnego prawa do wypowiedzenia umowy, jej zawieszenia, modyfikacji, kompensowania ani potrącenia, również w stosunku do umowy zawartej przez:

(i)	jednostkę zależną, z których wynikające zobowiązania są gwarantowane lub w inny sposób wspierane przez podmiot należący do grupy;

(ii)	przez jakikolwiek podmiot należący do grupy obejmującej obustronne klauzule stwierdzania niewykonania zobowiązań;

[…].

4. Niniejszy artykuł nie narusza prawa danej osoby do podjęcia działania, o którym mowa w ust. 3, jeżeli prawo to powstaje w związku ze zdarzeniem innym niż środek w zakresie zapobiegania kryzysom, środek w zakresie zarządzania kryzysowego lub zdarzenie bezpośrednio związane z zastosowaniem takiego środka.

[…]”.

Artykuł 73 tej dyrektywy, zatytułowany „Sposób traktowania akcjonariuszy i wierzycieli w przypadku częściowych przeniesień i zastosowania instrumentu umorzenia lub konwersji długu”, przewiduje w lit. b), że „w szczególności do celów art. 75 państwa członkowskie zapewniają, by […] w przypadku gdy organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji stosują instrument umorzenia lub konwersji długu, akcjonariusze i wierzyciele, których roszczenia zostały umorzone lub poddane konwersji na akcje, nie ponieśli większych strat niż straty, które ponieśliby w przypadku likwidacji instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją w ramach standardowego postępowania upadłościowego […]”.

Artykuł 74 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Wycena różnicy w sposobie traktowania”, stanowi w ust. 1:

„Do celów oceny, czy akcjonariusze i wierzyciele byliby traktowani w korzystniejszy sposób, gdyby instytucja objęta restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją została objęta zwykłym postępowaniem upadłościowym, w tym, lecz nie tylko, do celów art. 73, państwa członkowskie zapewniają, by po przeprowadzeniu działania lub działań w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji niezależna osoba jak najszybciej dokonała wyceny. […]”.

Zgodnie z art. 75 tej samej dyrektywy, zatytułowanym „Zabezpieczenie akcjonariuszy i wierzycieli”:

„Państwa członkowskie zapewniają, by jeżeli w ramach wyceny dokonanej na mocy art. 74 stwierdzono, że jakikolwiek akcjonariusz lub wierzyciel, o których mowa w art. 73, […] ponieśli większe straty niż straty, które ponieśliby w wyniku likwidacji instytucji w ramach standardowego postępowania upadłościowego, byli oni uprawnieni do otrzymania kwoty stwierdzonej różnicy z mechanizmów finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji”.

Artykuł 101 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2014/59 stanowi, że mechanizmy finansowania mogą być wykorzystywane przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji wyłącznie w zakresie niezbędnym do zapewnienia skutecznego stosowania instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w szczególności w celu wypłaty rekompensat akcjonariuszom lub wierzycielom zgodnie z art. 75 tej dyrektywy.

Decyzja Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji

21	Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji przyjęła w decyzji SRB/EES/2017/08 z dnia 7 czerwca 2017 r. program restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do Banco Popular, zatwierdzony przez Komisję Europejską decyzją (UE) 2017/1246 (Dz.U. 2017, L 178, s. 15).

Prawo hiszpańskie

Decyzja Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji SRB/EES/2017/08 została wdrożona decyzją Fondo de Reestructuración Ordenada Bancaria (funduszu na rzecz uporządkowanej restrukturyzacji banków, Hiszpania, zwanego dalej „FROB”) z dnia 7 czerwca 2017 r. (BOE nr 155 z dnia 30 czerwca 2017 r., s. 55470), której przyjęła następujące środki:

„Po pierwsze: Obniżenie bieżącego kapitału zakładowego [Banco Popular] poprzez umorzenie wszystkich akcji znajdujących się obecnie w obrocie […].

Po drugie: Podwyższenie kapitału z jednoczesnym zniesieniem prawa pierwszeństwa do subskrypcji z zamiarem konwersji wszystkich instrumentów funduszy kapitałowych dodatkowych należących do Tier I […].

Po trzecie: Obniżenie kapitału zakładowego do zero euro (0 EUR) w drodze umorzenia akcji wynikającego z konwersji wszystkich instrumentów kapitałowych dodatkowych należących do Tier I zgodnie z poprzednim ustępem […].

Po czwarte: Podwyższenie kapitału z jednoczesnym zniesieniem prawa pierwszeństwa do subskrypcji w celu konwersji wszystkich instrumentów funduszy kapitałowych dodatkowych należących do Tier II na nowe akcje Banco Popular […].

[…]

Po szóste: Transfer na rzecz [Banco Santander] wszystkich akcji [Banco Popular] wyemitowanych w następstwie konwersji instrumentów kapitałowych należących do Tier II wymienionych w trzeciej podstawie prawnej niniejszej decyzji. […]”.

Trzecia podstawa prawna tej decyzji wskazuje w szczególności:

„W odniesieniu do zakresu umorzenia przyjętego w drodze niniejszej decyzji […] chodzi o umorzenie o charakterze trwałym, w związku z czym nie wypłaca się odszkodowania posiadaczom [umorzonych akcji] […]. Następuje zniesienie zobowiązań w stosunku do posiadacza umorzonych akcji, z wyjątkiem wymagalnych już ewentualnie zobowiązań lub z tytułu odpowiedzialności cywilnej, która może powstać w wyniku odwołania kwestionującego zgodność z prawem wykonania uprawnienia do umorzenia”.

Postępowania główne i pytania prejudycjalne

24	W latach 2010 i 2011 powodowie w postępowaniach głównych nabyli, odpowiednio, różne instrumenty kapitałowe wyemitowane przez Banco Popular lub przez jego spółkę zależną, BPE Preference International Ltd.

25	W latach 2012 i 2014 instrumenty kapitałowe rozpatrywane w sprawach C‑779/22 i C‑794/22 zostały poddane konwersji na akcje Banco Popular.

26	W dniu 7 czerwca 2017 r. Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji przyjęła program restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do Banco Popular, który został zatwierdzony przez Komisję w tym samym dniu.

Ten program restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji został wdrożony decyzją FROB, również przyjętą w dniu 7 czerwca 2017 r. W decyzji tej obniżył on w szczególności do zera kapitał zakładowy Banco Popular poprzez umorzenie wartości wszystkich akcji znajdujących się w obrocie. Na mocy tej decyzji powodowie w postępowaniach głównych w sprawach C‑779/22 i C‑794/22 przestali być posiadaczami akcji Banco Popular, w których ich instrumenty kapitałowe zostały poddane konwersji w latach 2012 i 2014.

Ponadto FROB postanowił dokonać konwersji instrumentów w Tier II i przenieść na Banco Santander nowe akcje wyemitowane w następstwie tej konwersji bez zgody byłych posiadaczy tych instrumentów. W konsekwencji powodowie w postępowaniu głównym w sprawie C‑775/22 przestali być posiadaczami obligacji podporządkowanych nabytych w latach 2010 i 2011, które zostały zamienione na akcje i przeniesione na Banco Santander, przy czym nie otrzymali oni żadnego świadczenia wzajemnego.

Powodowie w postępowaniu głównym wnieśli, odpowiednio, po pierwsze, powództwo o stwierdzenie nieważności nabycia instrumentów kapitałowych rozpatrywanych w postępowaniu głównym ze względu na to, że ani Banco Popular, ani BPE Preference International nie poinformowały ich należycie o charakterze, cechach i ryzyku związanym z tymi instrumentami. Po drugie, wnieśli oni powództwo o naprawienie szkody spowodowanej nieprzestrzeganiem przez te banki ich ustawowych obowiązków informacyjnych w kontekście subskrypcji tych instrumentów kapitałowych.

Powództwa te zostały wniesione na etapie skargi kasacyjnej do Tribunal Supremo (sądu najwyższego, Hiszpania), który jest sądem odsyłającym w niniejszej sprawie, przy czym odwołania ograniczają się, odpowiednio, albo do skargi o stwierdzenie nieważności w odniesieniu do spraw C‑775/22 i C‑779/22, albo do skargi o odszkodowanie w odniesieniu do sprawy C‑794/22.

Po wniesieniu tych odwołań Trybunał wydał wyrok z dnia 5 maja 2022 r., Banco Santander (Restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular) (C‑410/20, EU:C:2022:351) [zwany dalej „wyrokiem Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular)”]. W wyroku tym Trybunał orzekł, że art. 34 ust. 1 lit. a), art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy 2014/59 stoją na przeszkodzie temu, by po całkowitym umorzeniu akcji zarządzonym w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji bankowej powództwa z tytułu odpowiedzialności cywilnej wynikające z informacji zawartych w prospekcie emisyjnym oraz akcji mających na celu stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji akcji mogły zostać wytoczone przeciwko tej instytucji lub jej następcy prawnemu.

Sąd odsyłający zauważa, że w Hiszpanii toczy się znaczna liczba sporów dotyczących różnych instrumentów kapitałowych Banco Popular, a mianowicie między innymi akcji, akcji uprzywilejowanych i obligacji podporządkowanych. W większości przypadków nabywcy tych produktów finansowych wytoczyli powództwa o stwierdzenie nieważności umów nabycia tych produktów i o zwrot ceny zapłaconej za to nabycie lub powództwa odszkodowawcze mające na celu uzyskanie odszkodowania za straty poniesione w wyniku tego nabycia na podstawie art. 6 dyrektywy 2003/71 lub ogólnych zasad regulujących umowy. Wszystkie te powództwa zostały oparte na wadach oświadczenia woli wynikających z wadliwych i błędnych informacji dostarczonych przy wprowadzaniu do obrotu rzeczonych produktów finansowych.

Sąd odsyłający wyjaśnia, że o ile wspomniane spory doprowadziły do rozbieżnych wykładni przepisów dyrektywy 2014/59 przez sądy krajowe, o tyle strony zawisłych przed nim sporów spierają się co do kwestii, czy orzecznictwo wynikające z wyroku Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular) ma zastosowanie do sytuacji rozpatrywanej w postępowaniach głównych.

Co się tyczy w szczególności spraw C‑779/22 i C‑794/22, sąd odsyłający zastanawia się nad kwestią, czy prawo do zwrotu z powodu nieważności nabycia instrumentów kapitałowych rozpatrywanych w postępowaniu głównym, które zostały poddane konwersji na akcje przed restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją Banco Popular, a także obowiązek naprawienia szkody stanowią zobowiązanie „należne” albo „nienależne” w rozumieniu art. 53 ust. 3 i art. 60 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2014/59.

W tym względzie sąd odsyłający wskazuje, że w prawie hiszpańskim termin „należny” oznacza chwilę, w której powstaje prawo do żądania wykonania zobowiązania, podczas gdy termin „data wymagalności” oznacza koniec okresu ustalonego na wykonanie zobowiązania, po upływie którego staje się ono wymagalne. Tymczasem obligacje zamienne będące przedmiotem postępowania głównego wygasły w dniu ich konwersji na akcje, a zatem przed wszczęciem procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Banco Popular. Ponadto orzeczenie sądowe uznające odpowiedzialność za ewentualne szkody nie ma charakteru konstytutywnego, lecz stwierdza istnienie tej odpowiedzialności i określa wysokość odszkodowania. Gdyby obowiązek naprawienia szkody stanowił „ewentualną wierzytelność” do czasu jego ostatecznego ustalenia na drodze sądowej, to jeszcze przed tym stwierdzeniem należałoby je uznać za stanowiące wymagalną wierzytelność.

Co się tyczy sprawy C‑775/22, sąd odsyłający wskazuje, że powodowie w postępowaniu głównym podnieśli w pierwszej kolejności przed nim, iż orzecznictwo wynikające z wyroku Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular) nie ma zastosowania do konwersji obligacji podporządkowanych na akcje i ich późniejszego przeniesienia, ze względu na to, że art. 53 ust. 3 i art. 60 ust. 2 dyrektywy 2014/59 mają zastosowanie wyłącznie w ramach umorzenia, ale nie w ramach konwersji i późniejszego przeniesienia. Ponadto ograniczenia prawa do skutecznej ochrony sądowej i prawa własności posiadaczy instrumentów kapitałowych spółki objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją należy interpretować w sposób zawężający.

W drugiej kolejności powodowie powołali się na system prawa do rozwiązania umowy wynikający z art. 64 ust. 4 lit. b), art. 68 ust. 3 i 4 oraz art. 71 tej dyrektywy. W przypadku konwersji żaden przepis nie wyklucza lub nie ogranicza wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności umowy nabycia obligacji podporządkowanych, ponieważ powództwo to nie znajduje podstawy w środkach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, lecz odnosi się do pierwotnej transakcji subskrypcji tych obligacji.

W trzeciej kolejności powodowie podnieśli, że pozbawienie prawa do wnoszenia powództw o stwierdzenie nieważności i o odszkodowanie narusza zasadę zakazu mniej korzystnego traktowania niż w ramach standardowego postępowania upadłościowego, ustanowioną w art. 34 ust. 1 lit. g) i w art. 73 lit. b) dyrektywy 2014/59.

W tych okolicznościach Tribunal Supremo (sąd najwyższy) postanowił w sprawie C‑775/22 zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy przepisy art. 34 ust. 1 lit. a) i b) w związku z art. 53 ust. 1 i 3, art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) oraz art. 64 ust. 4 lit. b) dyrektywy 2014/59 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, aby po dokonaniu konwersji na akcje – i późniejszym zbyciu tych akcji bez rzeczywistego świadczenia wzajemnego – obligacji podporządkowanych (instrumentów kapitałowych w Tier II), które zostały wyemitowane przez instytucję kredytową, objętą restrukturyzacją lub uporządkowaną likwidacją i które nie były wymagalne w chwili wszczęcia postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, osoby, które nabyły te obligacje podporządkowane przed wszczęciem postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, mogły wnieść przeciwko tej instytucji lub instytucji będącej jej następcą prawnym powództwo o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji tych obligacji podporządkowanych, żądając zwrotu ceny zapłaconej za objęcie tych obligacji podporządkowanych wraz z odsetkami naliczanymi od dnia zawarcia tej umowy?”.

W tych samych okolicznościach Tribunal Supremo (sąd najwyższy) postanowił w sprawie C‑779/22 zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)

Czy przepisy art. 34 ust. 1 lit. a) i b) w związku z art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy [2014/59] należy interpretować w ten sposób, że ewentualna wierzytelność lub należność wynikająca z wyroku wydanego przeciwko podmiotowi, który wstąpił w prawa Banco Popular, w wyniku stwierdzenia nieważności nabycia instrumentu kapitałowego (akcji uprzywilejowanych), który został wymieniony na akcje przed przyjęciem środków restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do Banco Popular (w dniu 7 czerwca 2017 r.), mogłaby zostać uznana za zobowiązanie, którego dotyczą przepisy o umorzeniu zawarte w art. 53 ust. 3 dyrektywy 2014/59, a zatem za zobowiązanie lub roszczenie »nienależne«, w związku z czym zostałaby uznana za spłaconą i nie byłoby możliwe jej dochodzenie wobec Banco Santander jako następcy Banco Popular, jeśli skarga, z której wynikałoby to zobowiązanie, zostałaby wniesiona po zakończeniu postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku?

Czy też, przeciwnie, przepisy te należy interpretować w ten sposób, że wspomniana wierzytelność lub należność stanowiłaby zobowiązanie »należne« (art. 53 ust. 3 dyrektywy 2014/59) lub »narosłe już zobowiązanie« w chwili restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku [art. 60 ust. 2 lit. b)], i jako takie wyłączone ze skutków uznania za spłacone lub anulowania tych zobowiązań lub roszczeń, nawet gdyby akcje zostałyby umorzone i wygasły, a zatem jej dochodzenie wobec Banco Santander jako następcy Banco Popular byłoby możliwe, nawet jeśli skarga, z której wynikałoby zasądzenie odszkodowania, zostałaby wniesiona po zakończeniu postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku?”.

W tychże okolicznościach Tribunal Supremo (sąd najwyższy) postanowił w sprawie C‑794/22 zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)

Czy przepisy art. 34 ust. 1 lit. a) i b) w związku z art. 53 ust. 1 i 3 [oraz] art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy 2014/59/UE należy interpretować w ten sposób, że ewentualna wierzytelność lub należność wynikająca z nakazu naprawienia szkody nałożonego na podmiot, który wstąpił w prawa Banco Popular, w wyniku powództwa o stwierdzenie odpowiedzialności, wynikającego z wprowadzenia do obrotu produktu finansowego (obligacji podporządkowanych podlegających obowiązkowej zamianie na akcje tego samego banku), niezaliczanego do dodatkowych instrumentów kapitałowych, o których mowa w środkach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Banco Popular, który został wymieniony na akcje banku przed przyjęciem środków restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku (7 czerwca 2017 r.), mogłaby zostać uznana za zobowiązanie, którego dotyczą przepisy o umorzeniu zawarte w art. 53 ust. 3 dyrektywy 2014/59, a zatem za zobowiązanie lub roszczenie »nienależne«, w związku z czym zostałaby uznana za spłaconą i nie byłoby możliwe jej dochodzenie wobec Banco Santander jako następcy Banco Popular, jeśli skarga, której skutkiem byłby ten nakaz naprawienia szkody, zostałaby wniesiona po zakończeniu postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku?

2)	[Pytanie drugie ma identyczne brzmienie jak pytanie drugie w sprawie C‑779/22]”.

42	Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 7 marca 2023 r. sprawy C‑775/22, C‑779/22 i C‑794/22 zostały połączone do celów pisemnego i ustnego etapu postępowania oraz wydania wyroku.

W przedmiocie pytań prejudycjalnych

W przedmiocie pytań w sprawach C‑779/22 i C‑794/22

Poprzez pytania prejudycjalne w sprawach C‑779/22 i C‑794/22, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy przepisy art. 34 ust. 1 lit. a) i b) w związku z art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy 2014/59 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, aby po całkowitym umorzeniu akcji w kapitale zakładowym instytucji kredytowej objętej restrukturyzacją lub uporządkowaną likwidacją osoby, które nabyły instrumenty kapitałowe poddane konwersji na akcje tej instytucji kredytowej przed wszczęciem przeciwko tej instytucji postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wniosły przeciwko tej instytucji lub jej następcy prawnemu powództwo z tytułu odpowiedzialności za informacje podane w prospekcie emisyjnym, jak przewidziano w art. 6 dyrektywy 2003/71, lub powództwo o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji tych instrumentów kapitałowych na podstawie prawa krajowego, które to powództwo z uwagi na jego moc wsteczną skutkuje zwrotem równowartości tych pierwotnie nabytych instrumentów kapitałowych, poddanych następnie konwersji na akcje, powiększonych o odsetki liczone od dnia zawarcia tej umowy.

Na wstępie należy przypomnieć, że w pkt 51 wyroku Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular) Trybunał orzekł już, iż przepisy, o których mowa w poprzednim punkcie, stoją na przeszkodzie temu, by po całkowitym umorzeniu akcji w kapitale zakładowym instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją osoby, które nabyły akcje przed wszczęciem tego postępowania, mogły wytoczyć takie powództwa.

Tymczasem sąd odsyłający zastanawia się nad kwestią, czy orzecznictwo wynikające z tego wyroku może zostać zastosowane do powództwa o stwierdzenie nieważności lub powództwa odszkodowawczego wniesionego przez osoby, które początkowo nabyły nie akcje instytucji lub przedsiębiorstwa objętego procedurą restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, lecz inne instrumenty kapitałowe, które zostały poddane konwersji na takie akcje przed wszczęciem takiej procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. W szczególności sąd ten zastanawia się, czy roszczenia o zwrot lub odszkodowanie wynikające ze stwierdzenia nieważności lub powstania odpowiedzialności można uznać za należne w rozumieniu art. 53 ust. 3 i art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) dyrektywy 2014/59 przed dniem przyjęcia decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, nawet jeśli roszczenia leżące u podstaw tych praw zostały wniesione po wykonaniu działania w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

Zgodnie z art. 53 ust. 3 tej dyrektywy, jeżeli organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji obniża do zera wysokość kwoty głównej zobowiązania lub pozostającej do spłaty kwoty zobowiązania, wszelkie wynikające w stosunku do niego zobowiązania lub roszczenia, które nie są należne w chwili wykonania uprawnienia, są do wszelkich celów traktowane jako spłacone i nie jest możliwe ich dochodzenie w żadnym późniejszym postępowaniu prowadzonym w odniesieniu do instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją lub jakiegokolwiek podmiotu będącego jej następcą, w przypadku jakiejkolwiek późniejszej likwidacji.

Artykuł 60 wspomnianej dyrektywy, dotyczący umorzenia lub konwersji instrumentów kapitałowych, stanowi w ust. 2 akapit pierwszy lit. b), że następuje zniesienie zobowiązań w stosunku do posiadacza umorzonych instrumentów kapitałowych, na podstawie decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, z wyjątkiem narosłych już ewentualnie obligacji oraz ewentualnych zobowiązań z tytułu szkód, które mogą powstać w wyniku odwołania kwestionującego legalność wykonania uprawnienia do umorzenia.

Ponieważ sąd odsyłający wskazał, że zgodnie z właściwymi przepisami krajowymi roszczenia o zwrot lub odszkodowanie wynikające ze stwierdzenia nieważności lub powstania odpowiedzialności stanowią w okolicznościach sprawy w postępowaniu głównym zobowiązania, które stały się wymagalne przed dniem wydania decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zarówno z wymogów jednolitego stosowania prawa Unii, jak i z zasady równości wynika, że pojęciom w danym przepisie prawa Unii, który nie zawiera żadnego wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich w celu określenia ich znaczenia i zakresu, należy zazwyczaj nadawać w całej Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię, której należy dokonywać z uwzględnieniem nie tylko treści tego przepisu, ale także jego kontekstu i celów realizowanych przez uregulowanie, którego stanowi on część [wyroki: z dnia 29 kwietnia 2021 r., X (Europejski nakaz aresztowania – Ne bis in idem), C‑665/20 PPU, EU:C:2021:339, pkt 69; a także z dnia 30 kwietnia 2024 r., M.N. (EncroChat), C‑670/22, EU:C:2024:372, pkt 109 i przytoczone tam orzecznictwo].

Tymczasem w odniesieniu do pojęć „wymagalnych obligacji” lub „należnych wierzytelności” użytych w przepisach, o których mowa w pkt 46 i 47 niniejszego wyroku, Trybunał orzekł już, że praw wynikających z powództwa o stwierdzenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu informacji zawartych w prospekcie sprzedaży papierów wartościowych, o którym mowa w art. 6 dyrektywy 2003/71, a także z powództwa o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji akcji, nie można uznać za należące do kategorii „należnych” obligacji lub wierzytelności w rozumieniu art. 53 ust. 3 i art. 60 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2014//59, w przypadku gdy akcje te zostały wniesione, przeciwko instytucji kredytowej lub firmie inwestycyjnej emitującej prospekt emisyjny lub podmiotowi będącemu jej następcą, po wydaniu decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji na podstawie tych ostatnich przepisów [zob. podobnie wyrok Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), pkt 41, 42, 44].

Takie rozumienie tych pojęć narzuca się również wtedy, gdy prawa wynikają z powództwa z tytułu odpowiedzialności cywilnej lub powództwa o stwierdzenie nieważności dotyczącego nabycia instrumentów kapitałowych, które następnie zostały przekształcone w akcje, przy uwzględnieniu kontekstu, w jaki wpisują się wspomniane pojęcia, oraz celów realizowanych przez dyrektywę 2014/59.

Po pierwsze, należy przypomnieć, że z jednej strony art. 34 ust. 1 lit. a) i b) dyrektywy 2014/59 ustanawia zasadę, zgodnie z którą to akcjonariusze, a po nich wierzyciele instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej objętej procedurą restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji muszą w pierwszej kolejności ponieść straty w wyniku przeprowadzenia tego postępowania.

Z drugiej strony procedura restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji wiąże się z „umorzeniem lub konwersją długu” w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 57 dyrektywy 2014/59, art. 48 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje, że wykonując uprawnienia do umorzenia i konwersji, organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji zmniejszają w pierwszej kolejności różne kategorie instrumentów kapitałowych. Artykuł 53 ust. 1 tej dyrektywy stanowi, że obniżenie kwoty głównej lub kwoty pozostającej do spłaty, konwersja lub umorzenie stawały się skuteczne i natychmiast wiążące w stosunku do wierzycieli i akcjonariuszy, których to dotyczy. Wydaje się zatem, że w ramach umorzenia lub konwersji długu umorzenie i konwersja instrumentów kapitałowych przyczyniają się bezpośrednio do osiągnięcia celów procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

Tymczasem wykładnia, zgodnie z którą osoby, które nabyły instrumenty kapitałowe przed restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją, mogłyby, po zakończeniu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wytoczyć powództwa o stwierdzenie odpowiedzialności cywilnej lub o stwierdzenie nieważności w celu naprawienia szkody lub zwrotu środków wpłaconych z tytułu tego nabycia, wiązałaby się właśnie z ryzykiem, że kwota instrumentów kapitałowych będących przedmiotem umorzenia lub konwersją długu zostanie z mocą wsteczną obniżona, co mogłoby podważyć realizację celów zamierzonych przez działanie w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

W tym kontekście art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. c) i art. 60 ust. 3 dyrektywy 2014/59 przewiduje, że posiadaczom odpowiednich instrumentów kapitałowych nie wypłaca się odszkodowania z wyjątkiem przypadków konwersji takich instrumentów, o których mowa w tym ust. 3, oraz że w takich przypadkach rekompensata przybiera formę emisji instrumentów kapitałowych na rzecz tych posiadaczy. Ograniczając bowiem rekompensatę do takiej emisji instrumentów kapitałowych, przepisy te pozwalają uniknąć sytuacji, w której rekompensata ta mogłaby z mocą wsteczną zmniejszyć kwotę funduszy własnych wykorzystywanych do celów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

Po drugie, jeśli chodzi o cele realizowane przez dyrektywę 2014/59, to jej motyw 49 wskazuje, że instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powinny być stosowane w nadzwyczaj pilnych sytuacjach wyłącznie w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, będących na progu upadłości lub zagrożonych upadłością, i wyłącznie wtedy, gdy jest to konieczne do osiągnięcia celu stabilności finansowej leżącego w interesie ogólnym. Takie postępowanie powinno zatem mieć zastosowanie, gdy dana instytucja kredytowa lub firma inwestycyjna nie może zostać zlikwidowana w ramach standardowego postępowania upadłościowego bez destabilizacji systemu finansowego. Ponadto postępowanie w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, jak wskazano w motywie 45 tej dyrektywy, ma na celu zapobieżenie pokusie nadużycia w sektorze finansowym poprzez zapewnienie, aby akcjonariusze w pierwszej kolejności ponosili straty wynikające z likwidacji instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej, tak aby owa likwidacja nie miała negatywnych skutków dla zasobów państwowych i nie szkodziła ochronie deponentów [wyrok Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), pkt 35].

Dyrektywa 2014/59 przewiduje zatem korzystanie w wyjątkowych okolicznościach gospodarczych z postępowania mogącego mieć negatywne skutki w szczególności dla praw akcjonariuszy i wierzycieli instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej po to, by zachować stabilność finansową państw członkowskich poprzez ustanowienie systemu upadłości stanowiącego odstępstwo od powszechnego prawa postępowania upadłościowego, którego stosowanie jest dopuszczalne jedynie w wyjątkowych okolicznościach i musi być uzasadnione nadrzędnym interesem ogólnym. To że system ten ma charakter odstępstwa, oznacza, że można odstąpić od stosowania innych przepisów prawa Unii, jeżeli przepisy te mogą pozbawić skuteczności lub utrudniać przeprowadzenie postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji [wyrok Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), pkt 37].

W tym względzie w motywie 120 dyrektywy 2014/59 wyjaśniono, że przewidziane w tej dyrektywie odstępstwa od bezwzględnie obowiązujących zasad ochrony akcjonariuszy i wierzycieli instytucji objętych zakresem stosowania dyrektyw Unii w dziedzinie prawa spółek, które mogą utrudniać skuteczne działania i korzystanie przez właściwe organy z instrumentów i uprawnień do restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, powinny być nie tylko stosowne, lecz również zdefiniowane jasno i w wąskim zakresie w celu zagwarantowania zainteresowanym stronom jak największej pewności prawa [wyrok Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), pkt 38].

Dyrektywa 2003/71, której celem była ochrona inwestorów w momencie podejmowania decyzji o przejęciu papierów wartościowych instytucji kredytowej lub przedsiębiorstwa inwestycyjnego, figuruje wśród „unijnych dyrektyw dotyczących prawa spółek”, o których mowa w motywie 120 dyrektywy 2014/59. W związku z tym ta ostatnia dyrektywa pozwala na odstępstwo od przepisów dyrektywy 2003/71 w zakresie, w jakim ich stosowanie może pozbawić skuteczności (effet utile) lub utrudnić przeprowadzenie procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji [zob. podobnie wyrok Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), pkt 39, 40].

Jeśli chodzi o powództwo o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej, jak i powództwo o stwierdzenie nieważności, to Trybunał zauważył, że sprowadzają się one do żądania, aby instytucja kredytowa lub firma inwestycyjna objęte postępowaniem w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji lub następca tych podmiotów wypłaciły odszkodowania akcjonariuszom za straty poniesione w wyniku wykonywania przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji uprawnień do obniżenia wartości i konwersji w odniesieniu do pasywów tej instytucji lub firmy, lub do żądania całkowitego zwrotu kwot zainwestowanych w związku z subskrypcją akcji, które zostały umorzone w wyniku zastosowania tego postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Takie powództwa podważałyby całą wycenę, na której opiera się decyzja o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, ponieważ struktura kapitału należy do obiektywnych danych tej wyceny, i mogłyby zakwestionować zatem samo postępowanie w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, jak również cele realizowane przez dyrektywę 2014/59 [wyrok Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), pkt 43].

W świetle powyższego Trybunał orzekł w pkt 44 wyroku Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), że wykonanie art. 34 ust. 1 lit. a), art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy 2014/59 wyklucza możliwość wniesienia powództwa o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej, o którym mowa w art. 6 dyrektywy 2003/71, lub wniesienia przewidzianego w prawie krajowym powództwa o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji akcji przeciwko instytucji kredytowej lub firmie inwestycyjnej, która wydała prospekt emisyjny, lub jej następcy prawnemu, po podjęciu decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji na podstawie tych przepisów.

W niniejszej sprawie, o ile skarżący w postępowaniach głównych w sprawach C‑779/22 i C‑794/22 nabyli początkowo instrumenty kapitałowe inne niż akcje Banco Popular, o tyle z informacji zawartych we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że instrumenty te zostały już poddane konwersji na akcje Banco Popular przed restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją tego banku oraz że akcje wynikające z tej konwersji były przedmiotem środka polegającego na obniżeniu wartości i konwersji do celów umorzenia lub konwersji rzeczonego banku. Mając na uwadze powyższe rozważania przepisy dyrektywy 2014/59, o których mowa w poprzednim punkcie niniejszego wyroku, stoją zatem na przeszkodzie temu, aby nabywcy takich instrumentów kapitałowych mogli wytoczyć takie powództwo z tytułu odpowiedzialności cywilnej lub powództwo o stwierdzenie nieważności umowy nabycia tych instrumentów po przyjęciu decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

W świetle całości powyższych rozważań na pytania sformułowane w sprawach C‑779/22 i C‑794/22 należy udzielić odpowiedzi, że art. 34 ust. 1 lit. a) i b) w związku z art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy 2014/59 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, aby po całkowitym umorzeniu akcji w kapitale zakładowym instytucji kredytowej objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją osoby, które nabyły instrumenty kapitałowe poddane konwersji na akcje tej instytucji kredytowej przed wszczęciem przeciwko tej instytucji postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wniosły przeciwko tej instytucji lub jej następcy prawnemu powództwo z tytułu odpowiedzialności za informacje podane w prospekcie emisyjnym, jak przewidziano w art. 6 dyrektywy 2003/71, lub powództwo o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji tych instrumentów kapitałowych na podstawie prawa krajowego, które to powództwo z uwagi na jego moc wsteczną skutkuje zwrotem równowartości tych pierwotnie nabytych instrumentów kapitałowych, poddanych następnie konwersji na akcje, powiększonych o odsetki liczone od dnia zawarcia tej umowy.

W przedmiocie jedynego pytania postawionego w sprawie C‑775/22

Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE procedury współpracy między sądami krajowymi a Trybunałem do tego ostatniego należy udzielenie sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi, która umożliwi mu rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu. W konsekwencji, nawet jeśli formalnie sąd odsyłający ograniczył swoje pytanie do wykładni konkretnego przepisu prawa Unii, to okoliczność ta nie stoi na przeszkodzie temu, by Trybunał udzielił mu odpowiedzi dotyczącej prawa Unii we wszystkich aspektach wykładni, które mogą być użyteczne dla rozstrzygnięcia zawisłej przed sądem odsyłającym sprawy, bez względu na to, czy sąd ten odniósł się do nich w treści swych pytań, czy też nie. W tym zakresie do Trybunału należy wyprowadzenie z całości informacji przedstawionych mu przez sąd odsyłający, a w szczególności z uzasadnienia postanowienia odsyłającego, tych aspektów prawa, które wymagają wykładni w świetle przedmiotu sporu stanowiącego przedmiot postępowania głównego (zob. podobnie wyroki: z dnia 18 września 2019 r., VIPA, C‑222/18, EU:C:2019:751, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 30 czerwca 2022 r., Valstybės sienos apsaugos tarnyba i in., C‑72/22 PPU, EU:C:2022:505, pkt 51).

O ile pytanie postawione w sprawie C‑775/22 dotyczy w szczególności wykładni art. 53 ust. 3 i art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy 2014/59, o tyle należy zauważyć, że przepisy te regulują wyłącznie skutki umorzenia praw akcjonariuszy i wierzycieli instytucji kredytowej objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją. Jednakże obligacje podporządkowane rozpatrywane w tej sprawie zostały poddane konwersji na akcje Banco Popular dopiero w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji tego banku, a akcje powstałe w wyniku tej konwersji zostały natychmiast przeniesione na Banco Santander bez umorzenia. Skutki takiego przeniesienia akcji są uregulowane w szczególności w przepisach art. 38 tej dyrektywy.

W tych okolicznościach należy rozumieć, że poprzez swoje jedyne pytanie w sprawie C‑775/22 sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy przepisy dyrektywy 2014/59, w szczególności jej art. 34 ust. 1 lit. a) i b) oraz art. 38, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by po umorzeniu wszystkich akcji w kapitale zakładowym instytucji kredytowej objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją osoby, które nabyły instrumenty kapitałowe, które w ramach tej procedury zostały przekształcone w akcje tej instytucji kredytowej, które zostały następnie przeniesione na inną instytucję kredytową, występowały przeciwko tej ostatniej instytucji z powództwem o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji rzeczonych instrumentów kapitałowych na podstawie prawa krajowego, które to powództwo z uwagi na jego moc wsteczną prowadziłoby do zwrotu równowartości tych instrumentów kapitałowych powiększonej o odsetki liczone od dnia zawarcia tej umowy.

W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 37 ust. 3 lit. a) i d) oraz art. 37 ust. 4 dyrektywy 2014/59 organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji mogą połączyć instrument umorzenia lub konwersji długu z instrumentem zaprzestania [prowadzenia] działalności instytucji. Jak wynika z art. 2 pkt 57 i 58 tej dyrektywy, o ile pierwszy z tych instrumentów obejmuje uprawnienia do umorzenia i konwersji, o tyle drugi polega na przeniesieniu w szczególności akcji lub innych instrumentów właścicielskich wyemitowanych przez instytucję objętą restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją na nabywcę innego niż instytucja pomostowa.

Tymczasem z przepisów art. 38 ust. 1, 4 i 6 wspomnianej dyrektywy wynika, że w ramach tego drugiego instrumentu, skoro własność akcji lub innych instrumentów właścicielskich zostaje przeniesiona na nabywcę, pierwotni właściciele tracą nie tylko własność, ale również status„akcjonariusza” lub „wierzyciela” instytucji kredytowej objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją. Ponadto art. 38 ust. 9 lit. a) tej dyrektywy uściśla, że takie przeniesienie akcji lub innych instrumentów właścicielskich na nabywcę ma natychmiastowy skutek prawny.

Wydaje się zatem, że byli akcjonariusze instytucji kredytowej objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją, której akcje zostały przeniesione w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, nie są już akcjonariuszami ani tej instytucji kredytowej, ani jej następcy. Zgodnie z art. 38 ust. 13 dyrektywy 2014/59 tracą oni wszelkie bezpośrednie lub pośrednie prawa do przeniesionych aktywów, praw lub zobowiązań.

Ten ostatni przepis, podobnie jak art. 53 ust. 3 i art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) dyrektywy 2014/59, stoi na przeszkodzie temu, by wierzyciele i akcjonariusze mogli z mocą wsteczną udaremnić procedurę restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz realizowane przez nią cele poprzez wniesienie, po restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, powództw o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji akcji lub instrumentów kapitałowych będących przedmiotem konwersji na akcje.

Ponadto takie powództwo mogłoby pozwolić wierzycielom i akcjonariuszom na uniknięcie z mocą wsteczną strat, które muszą ponieść w pierwszej kolejności zgodnie z zasadą ustanowioną w art. 34 ust. 1 lit. a) i b) tej dyrektywy. W tym względzie okoliczność, że instrumenty kapitałowe rozpatrywane w postępowaniu głównym zostały poddane konwersji i przeniesieniu w ramach procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, nie może odróżniać ich od akcji subskrybowanych w sprawie, w której zapadł wyrok Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), które zostały umorzone, aby realizować cele tej samej procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

71	Wykładni, zgodnie z którą przepisy dyrektywy 2014/59 stoją na przeszkodzie wniesieniu takiego powództwa o unieważnienie, nie podważają argumenty skarżących w postępowaniu głównym, streszczone w pkt 36–38 niniejszego wyroku.

Co się tyczy w pierwszej kolejności prawa do wypowiedzenia zobowiązania umownego z powodów innych niż decyzja o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, o którym mowa w szczególności w art. 64 ust. 4 lit. b) i art. 68 ust. 4 dyrektywy 2014/59, z definicji ustawowej zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 82 tej dyrektywy wynika, że „prawo do wypowiedzenia umowy” może prowadzić do rozwiązania umowy lub zmienić ją ze skutkiem ex nunc.

Natomiast powództwo o stwierdzenie nieważności może wywołać skutek ex tunc, powodując ryzyko podważenia z mocą wsteczną stosunków umownych wiążących instytucję bankową objętą procedurą restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji z tymi akcjonariuszami, a tym samym zmodyfikować z mocą wsteczną strukturę kapitału zakładowego, na której opiera się działanie w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. W każdym razie zarówno wykonanie prawa do rozwiązania umowy, jak i powództwo o stwierdzenie nieważności zakładają istnienie umowy, która może zostać unieważniona lub rozwiązana. Jednakże, jak wskazano w pkt 67 i 68 niniejszego wyroku, przeniesienie akcji i innych instrumentów właścicielskich skutkuje zerwaniem stosunków umownych istniejących przed tym przeniesieniem między instytucją bankową objętą procedurą restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji a jej akcjonariuszami i wierzycielami.

Co się tyczy w drugiej kolejności celu, o którym mowa w art. 34 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2014/59, należy zauważyć, że o ile przepis ten przewiduje, iż żaden z wierzycieli nie ponosi strat większych niż te, które poniósłby w sytuacji, gdyby dana instytucja objęta restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją została zlikwidowana w ramach standardowego postępowania upadłościowego, o tyle z samego brzmienia tego przepisu wynika, że cel ten należy osiągnąć „zgodnie z zabezpieczeniami przewidzianymi w art. 73–75 [wspomnianej dyrektywy]”.

Zgodnie z art. 73 lit. b) dyrektywy 2014/59 akcjonariuszom i wierzycielom przyznaje się w trakcie postępowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji prawo do uzyskania zwrotu lub odszkodowania z tytułu ich wierzytelności, które nie będzie niższe niż szacunkowa kwota, jaką otrzymaliby w przypadku likwidacji danej instytucji lub firmy w ramach standardowego postępowania upadłościowego. W tym względzie art. 75 tej dyrektywy uściśla, że akcjonariuszom i wierzycielom gwarantuje się jedynie wypłatę różnicy pomiędzy stratami poniesionymi w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji a stratami poniesionymi w ramach standardowego postępowania upadłościowego [zob. podobnie wyrok Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), pkt 48, 50].

Zgodnie z art. 74 ust. 1 wspomnianej dyrektywy stosowanie zabezpieczeń, o których mowa w poprzednim punkcie niniejszego wyroku, jest uzależnione od przeprowadzenia wyceny przez niezależną osobę, która w możliwie najkrótszym czasie po przeprowadzeniu działania w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji dokonuje porównania a posteriori traktowania rzeczywiście zastrzeżonego dla akcjonariuszy i wierzycieli, a także sposobu, w jaki byliby oni potraktowani w ramach standardowego postępowania upadłościowego.

Tymczasem okoliczność, że dyrektywa 2014/59 przewiduje taki szczególny system ochrony interesów akcjonariuszy i wierzycieli banku w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wyklucza możliwość wytoczenia przez tych akcjonariuszy lub tych wierzycieli, po przeprowadzeniu procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, powództw o stwierdzenie nieważności w celu uzyskania, niezależnie od wyniku wyceny przewidzianej w tym art. 74, zwrotu kwot uiszczonych z tytułu nabycia danych instrumentów kapitałowych.

W niniejszej sprawie jest tak, tym bardziej gdy weźmie się pod uwagę fakt, że o zwrot rozpatrywany w postępowaniu głównym zwrócono się do następcy prawnego instytucji kredytowej objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją, podczas gdy płatność przewidziana w art. 75 w związku z art. 101 ust. 1 lit. e) tej dyrektywy obciąża nie następcę prawnego, lecz mechanizm finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

79	Ponadto powodowie w postępowaniu głównym powołali się w istocie na ograniczenie ich prawa do skutecznej ochrony sądowej w odniesieniu do ich prawa do wniesienia powództwa o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji akcji lub instrumentów kapitałowych będących przedmiotem konwersji na akcje.

W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawo do ochrony sądowej zagwarantowane w art. 47 Karty nie jest prawem bezwzględnym, a korzystanie z niego może podlegać ograniczeniom uzasadnionym celami interesu ogólnego realizowanymi przez Unię. W konsekwencji, jak wynika z art. 52 ust. 1 Karty, to prawo podstawowe może zostać poddane ograniczeniom, pod warunkiem że ograniczenia te rzeczywiście odpowiadają realizowanym celom interesu ogólnego i nie stanowią, w stosunku do swego celu, ingerencji nieproporcjonalnej i niemożliwej do przyjęcia, która naruszałaby istotę zagwarantowanych w ten sposób praw [wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Deutsche Umwelthilfe, C‑752/18, EU:C:2019:1114, pkt 44; a także wyrok Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), pkt 47].

Ponadto Trybunał orzekł już, że pomimo iż istnieje wyraźny interes publiczny w zapewnieniu solidnej i spójnej ochrony inwestorów na terenie całej Unii, interes ten nie może w każdych okolicznościach mieć charakteru nadrzędnego względem interesu publicznego, jakim jest zapewnienie stabilności systemu finansowego [zob. podobnie wyroki: z dnia 19 lipca 2016 r., Kotnik i in., C‑526/14, EU:C:2016:570, pkt 91; z dnia 8 listopada 2016 r., Dowling i in., C‑41/15, EU:C:2016:836, pkt 54; a także Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), pkt 36].

Tymczasem, jak przypomniano w pkt 55 niniejszego wyroku, nakładając na akcjonariuszy w pierwszej kolejności straty poniesione przez instytucję kredytową lub przedsiębiorstwo inwestycyjne, dyrektywa 2014/59 ma na celu zapewnienie stabilności systemu finansowego Unii. Ponadto z art. 32 ust. 1 i 5 tej dyrektywy w związku z jej motywem 49 wynika, że takie postępowanie powinno mieć zastosowanie jedynie w wyjątkowych i skrajnie pilnych okolicznościach gospodarczych, gdy dana instytucja kredytowa lub firma inwestycyjna nie może zostać zlikwidowana w ramach standardowego postępowania upadłościowego bez destabilizacji systemu finansowego Unii.

O ile przepisy dyrektywy 2014/59 uniemożliwiają powodom w postępowaniu głównym w sprawie C‑775/22 wniesienie, po wydaniu decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, powództwa o stwierdzenie nieważności w celu uzyskania zwrotu kwot wypłaconych w chwili nabycia instrumentów kapitałowych rozpatrywanych w postępowaniu głównym, o tyle mogą oni jednak żądać zwrotu lub odszkodowania w ramach mechanizmu ochronnego przewidzianego w art. 73–75 tej dyrektywy i w tym celu wystąpić do sądu z powództwem. Tymczasem Trybunał orzekł już, że taka wycena przewidziana w tym celu w art. 74 tej dyrektywy może zostać zaskarżona niezależnie od decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji [wyrok Banco Santander (restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja bankowa Banco Popular), pkt 49].

Ponadto działanie w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wynikające z decyzji Komisji zatwierdzającej program restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, może być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 akapit czwarty TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 18 czerwca 2024 r., Komisja/CRU, C‑551/22 P, EU:C:2024:520, pkt 96). Taka skarga przyczynia się do skutecznej ochrony sądowej akcjonariuszy i wierzycieli, również w zakresie, w jakim ewentualne unieważnienie działania w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji pozwoliłoby na wystąpienie z powództwem o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji akcji lub instrumentów kapitałowych będących przedmiotem konwersji na akcje.

W świetle powyższych rozważań na jedyne pytanie zadane w sprawie C‑775/22 trzeba odpowiedzieć w ten sposób, że przepisy dyrektywy 2014/59, a w szczególności art. 34 ust. 1 lit. a) i b) oraz art. 38, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by po umorzeniu wszystkich akcji w kapitale zakładowym instytucji kredytowej objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją, osoby, które nabyły instrumenty kapitałowe, a te ostatnie w ramach tejże procedury zostały przekształcone w akcje tej instytucji kredytowej, a następnie przeniesione na inną instytucję kredytową, występowały przeciwko tej ostatniej instytucji z powództwem o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji rzeczonych instrumentów kapitałowych na podstawie prawa krajowego, które to powództwo z uwagi na jego moc wsteczną prowadziłaby do zwrotu równowartości tych instrumentów kapitałowych powiększonej o odsetki liczone od dnia zawarcia tej umowy.

W przedmiocie kosztów

Dla stron w postępowaniach głównych niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionych przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniach głównych, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 34 ust. 1 lit. a) i b), art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012

należy interpretować w ten sposób, że:

sprzeciwiają się one temu, aby po całkowitym umorzeniu akcji w kapitale zakładowym instytucji kredytowej objętej restrukturyzacją lub uporządkowaną likwidacją osoby, które nabyły instrumenty kapitałowe poddane konwersji na akcje tej instytucji kredytowej przed wszczęciem przeciwko tej instytucji postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wniosły przeciwko tej instytucji lub jej następcy prawnemu powództwo z tytułu odpowiedzialności za informacje podane w prospekcie emisyjnym, jak przewidziano w art. 6 dyrektywy 2003/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. w sprawie prospektu emisyjnego publikowanego w związku z publiczną ofertą lub dopuszczeniem do obrotu papierów wartościowych i zmieniającej dyrektywę 2001/34/WE, lub powództwo o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji tych instrumentów kapitałowych na podstawie prawa krajowego, które to powództwo z uwagi na jego moc wsteczną skutkuje zwrotem równowartości tych pierwotnie nabytych instrumentów kapitałowych, poddanych następnie konwersji na akcje, powiększonych o odsetki liczone od dnia zawarcia tej umowy.

Przepisy dyrektywy 2014/59, w szczególności jej art. 34 ust. 1 lit. a) i b) oraz jej art. 38

należy interpretować w ten sposób, że:

stoją one na przeszkodzie temu, by po umorzeniu wszystkich akcji w kapitale zakładowym instytucji kredytowej objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją, osoby, które nabyły instrumenty kapitałowe, które w ramach tej procedury zostały przekształcone w akcje tej instytucji kredytowej, które zostały następnie przeniesione na inną instytucję kredytową, występowały przeciwko tej ostatniej instytucji z powództwem o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji rzeczonych instrumentów kapitałowych na podstawie prawa krajowego, które to powództwo z uwagi na jego moc wsteczną prowadziłaby do zwrotu równowartości tych instrumentów kapitałowych powiększonej o odsetki liczone od dnia zawarcia tej umowy.

Podpisy

( *1 ) Język postępowania: hiszpański.

Top

Choose the experimental features you want to try