Is sliocht ón suíomh gréasáin EUR-Lex atá sa doiciméad seo
Doiciméad 62022CJ0680
Judgment of the Court (Fifth Chamber) of 12 December 2024.#DD v European Union Agency for Fundamental Rights (FRA).#Appeal – Civil service – Staff Regulations of Officials of the European Union and the Conditions of Employment of Other Servants of the European Union – Members of the temporary staff – Disciplinary proceedings – Administrative investigation – Concept of ‘plagiarism’ – Appointment by the appointing authority of an investigator with whom it has a business relationship – Conflict of interest – Article 41(1) of the Charter of Fundamental Rights of the European Union – Objective impartiality – Article 17a – Official’s freedom of expression – Articles 11, 12 and 21 – Respect for the principles of loyalty and impartiality.#Case C-680/22 P.
Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 12 grudnia 2024 r.
DD przeciwko Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA).
Odwołanie – Służba publiczna – Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej i Warunki zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej – Personel tymczasowy – Postępowanie dyscyplinarne – Dochodzenie administracyjne – Pojęcie „plagiatu” – Wyznaczenie przez organ powołujący prowadzącego dochodzenie, z którym organ ten utrzymuje stosunek biznesowy – Konflikt interesów – Artykuły 41 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Obiektywna bezstronność – Artykuł 17a – Wolność wypowiedzi urzędnika – Artykuły 11, 12 i 21 – Poszanowanie zasad lojalności i bezstronności.
Sprawa C-680/22 P.
Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 12 grudnia 2024 r.
DD przeciwko Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA).
Odwołanie – Służba publiczna – Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej i Warunki zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej – Personel tymczasowy – Postępowanie dyscyplinarne – Dochodzenie administracyjne – Pojęcie „plagiatu” – Wyznaczenie przez organ powołujący prowadzącego dochodzenie, z którym organ ten utrzymuje stosunek biznesowy – Konflikt interesów – Artykuły 41 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Obiektywna bezstronność – Artykuł 17a – Wolność wypowiedzi urzędnika – Artykuły 11, 12 i 21 – Poszanowanie zasad lojalności i bezstronności.
Sprawa C-680/22 P.
Aitheantóir ECLI: ECLI:EU:C:2024:1019
z dnia 12 grudnia 2024 r. ( *1 )
Odwołanie – Służba publiczna – Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej i Warunki zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej – Personel tymczasowy – Postępowanie dyscyplinarne – Dochodzenie administracyjne – Pojęcie „plagiatu” – Wyznaczenie przez organ powołujący prowadzącego dochodzenie, z którym organ ten utrzymuje stosunek biznesowy – Konflikt interesów – Artykuły 41 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Obiektywna bezstronność – Artykuł 17a – Wolność wypowiedzi urzędnika – Artykuły 11, 12 i 21 – Poszanowanie zasad lojalności i bezstronności
W sprawie C‑680/22 P
mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wniesione w dniu 4 listopada 2022 r.,
DD, którego reprezentowała N. Lorenz, Rechtsanwältin,
strona skarżąca,
w której drugą stroną postępowania jest:
Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA), którą reprezentowali: początkowo M. O’Flaherty, a następnie S. Rautio, w charakterze pełnomocników, których wspierał B. Wägenbaur, Rechtsanwalt,
strona pozwana w pierwszej instancji,
TRYBUNAŁ (piąta izba),
w składzie: I. Jarukaitis, prezes czwartej izby, pełniący obowiązki prezesa piątej izby, E. Regan i Z. Csehi (sprawozdawca), sędziowie,
rzecznik generalny: P. Pikamäe,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 7 grudnia 2023 r.,
wydaje następujący
Wyrok
|
1 |
W odwołaniu DD wnosi o uchylenie wyroku Sądu Unii Europejskiej z dnia 7 września 2022 r., DD/FRA (T‑470/20, zwanego dalej zaskarżonym wyrokiem, EU:T:2022:511), którym Sąd ten oddalił jego skargę dotyczącą, po pierwsze, stwierdzenia nieważności decyzji Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) z dnia 12 listopada 2019 r. nakładającej na niego karę dyscyplinarną wydalenia ze służby (zwanej dalej „decyzją o wydaleniu ze służby”) oraz decyzji z dnia 15 kwietnia 2020 r. w sprawie oddalenia zażalenia na decyzję o wydaleniu ze służby (zwanej dalej „decyzją oddalającą zażalenie”), a po drugie, naprawienia szkody majątkowej, jaką miał ponieść i zadośćuczynienia za krzywdę, jaką miał ponieść. |
Ramy prawne
|
2 |
Artykuł 11 akapit pierwszy Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) stanowi: „Urzędnik przy wykonywaniu swoich obowiązków i w swoim postępowaniu musi kierować się wyłącznie interesem Unii [Europejskiej]. Nie może on zwracać się o instrukcje ani przyjmować instrukcji od jakiegokolwiek rządu, organu, organizacji lub osoby spoza instytucji, w której pracuje. Urzędnik musi pełnić swoje obowiązki w sposób obiektywny, bezstronny oraz w poszanowaniu obowiązku zachowania lojalności wobec Unii”. |
|
3 |
Artykuł 12 regulaminu pracowniczego stanowi: „Urzędnik powstrzymuje się od jakichkolwiek działań lub zachowań, które mogłyby szkodzić powadze jego stanowiska”. |
|
4 |
Artykuł 17a regulaminu pracowniczego w ust. 1 stanowi: „Urzędnik korzysta z wolności wypowiedzi z poszanowaniem zasad lojalności i bezstronności”. |
|
5 |
Zgodnie z art. 21 regulaminu pracowniczego: „Urzędnik, niezależnie od swojej rangi służbowej, wspiera i służy radą swoim przełożonym; odpowiada za wykonywanie powierzonych mu obowiązków. Urzędnik kierujący określonym działem służby jest odpowiedzialny wobec swoich przełożonych za wykonywanie powierzonych mu uprawnień oraz wydanych przez niego poleceń. Odpowiedzialność jego podwładnych nie zwalnia go z jego własnej odpowiedzialności”. |
|
6 |
Tytuł VI regulaminu pracowniczego brzmi „Środki prawne”. Ów tytuł VI obejmuje art. 86 regulaminu pracowniczego, zgodnie z którym: „1. W przypadku umyślnego lub spowodowanego zaniedbaniem naruszenia przez urzędnika lub byłego urzędnika obowiązków wynikających z niniejszego regulaminu pracowniczego, może zostać zastosowana wobec niego kara dyscyplinarna. 2. Jeżeli organ powołujący [zwany dalej »organem powołującym«] lub Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych [»OLAF«] posiadają dowody na zaniedbanie [istnienie naruszenia] w rozumieniu ust. 1, mogą rozpocząć postępowanie administracyjne mające na celu zweryfikowanie, czy nastąpiło takie zaniedbanie [naruszenie]. 3. Reguły, procedury oraz środki dyscyplinarne, a także reguły i procedury obejmujące postępowanie administracyjne określono w załączniku IX”. |
|
7 |
Zgodnie z art. 1 załącznika IX do regulaminu pracowniczego, zatytułowanego „Postępowanie dyscyplinarne”: „1. W każdym przypadku, gdy dochodzenie prowadzone przez OLAF ujawnia możliwość osobistego zaangażowania się urzędnika lub byłego urzędnika instytucji, osobę tę należy niezwłocznie powiadomić o tym fakcie, pod warunkiem że nie zagraża to prowadzonemu dochodzeniu. W żadnym wypadku nie można przyjąć ustaleń dotyczących urzędnika wskazanego z imienia i nazwiska po zakończeniu dochodzenia bez umożliwienia temu urzędnikowi zgłoszenia uwag co do dotyczących go faktów. W ustaleniach należy odnieść się do tych uwag. 2. W sprawach wymagających całkowitej poufności dla potrzeb dochodzenia oraz wymagających zastosowania procedur dochodzeniowych, które należą do właściwości krajowych organów sądowych, wezwanie urzędnika do zgłoszenia uwag może zostać odroczone w porozumieniu z organem […] powołującym. W takich przypadkach nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego, zanim urzędnik nie będzie miał możliwości zgłoszenia uwag. 3. Jeśli w następstwie dochodzenia OLAF‑u nie można utrzymać zarzutów stawianych urzędnikowi, przedmiotowe dochodzenie zostaje umorzone bez podejmowania dalszych działań na podstawie decyzji dyrektora OLAF‑u, który informuje o tym urzędnika i instytucję na piśmie. Urzędnik może złożyć wniosek o umieszczenie tej decyzji w jego aktach osobowych”. |
|
8 |
Artykuł 2 załącznika IX do regulaminu pracowniczego stanowi: „1. Zasady określone w art. 1 niniejszego Załącznika stosuje się, mutatis mutandis, do innego rodzaju dochodzeń administracyjnych prowadzonych przez organ powołujący. 2. Organ powołujący powiadamia zainteresowaną osobę o zakończeniu dochodzenia oraz przedstawia jej wnioski ze sprawozdania z dochodzenia oraz, na jej wniosek i z zastrzeżeniem ochrony uzasadnionych interesów osób trzecich, wszystkie dokumenty bezpośrednio związane z zarzutami, które pojawiły się wobec niej. […]”. |
|
9 |
Artykuł 3 załącznika IX do regulaminu pracowniczego ma następujące brzmienie: „Na podstawie sprawozdania z dochodzenia, po powiadomieniu danego urzędnika o wszystkich dowodach znajdujących się w jego aktach oraz po wysłuchaniu urzędnika, organ powołujący może:
|
|
10 |
Artykuł 22 załącznika IX do regulaminu pracowniczego stanowi: „1. Po przesłuchaniu urzędnika organ powołujący podejmuje decyzję przewidzianą w art. 9 i 10 niniejszego załącznika w terminie dwóch miesięcy od otrzymania opinii komisji. Decyzja zawiera uzasadnienie. 2. Jeżeli organ powołujący podejmuje decyzję o zamknięciu sprawy bez nakładania kary dyscyplinarnej, niezwłocznie powiadamia o powyższym zainteresowanego urzędnika na piśmie. Zainteresowany urzędnik może zwrócić się z wnioskiem, aby taką decyzję umieścić w jego aktach osobowych”. |
Okoliczności leżące u podstaw sporu
|
11 |
Okoliczności powstania sporu zostały przedstawione w pkt 2–36 zaskarżonego wyroku w sposób opisany poniżej:
|
Postępowanie przed Sądem i zaskarżony wyrok
|
12 |
Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 23 lipca 2020 r. wnoszący odwołanie wniósł skargę wskazaną w pkt 1 niniejszego wyroku. |
|
13 |
W swojej skardze wnosił on do Sądu: po pierwsze – o stwierdzenie nieważności decyzji o wydaleniu ze służby; po drugie – w razie potrzeby, o stwierdzenie nieważności decyzji oddalającej zażalenie; po trzecie – o naprawienie poniesionej szkody majątkowej i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę; a po czwarte – o obciążenie FRA kosztami postępowania. W uzasadnieniu swoich dwóch pierwszych żądań wnoszący odwołanie podniósł osiem zarzutów głównych i jeden posiłkowy, dotyczących:
|
|
14 |
W zaskarżonym wyroku Sąd oddalił w całości przedstawione przez wnoszącego odwołanie żądania stwierdzenia nieważności i żądania odszkodowawcze. Sąd postanowił również, że nie należy uwzględniać wniosków o zastosowanie środków organizacji postępowania. |
Żądania stron w postępowaniu odwoławczym
|
15 |
Wnoszący odwołanie wnosi do Trybunału o:
|
|
16 |
FRA wnosi do Trybunału o:
|
W przedmiocie odwołania
W przedmiocie zarzutu pierwszego
|
17 |
W zarzucie pierwszym wnoszący odwołanie utrzymuje w istocie, że w pkt 179–193 zaskarżonego wyroku Sąd dopuścił się szeregu naruszeń prawa przy dokonywaniu oceny obiektywnej bezstronności prowadzącego dochodzenie i nie przedstawił wystarczającego uzasadnienia w tym względzie. Zarzut ten dzieli się na dwie części. |
Argumentacja stron
|
18 |
W części pierwszej zarzutu pierwszego wnoszący odwołanie twierdzi, po pierwsze, że w związku z tym, iż w pkt 179–185 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że przedstawione przez niego dowody nie były wystarczające, aby stwierdzić brak subiektywnej bezstronności prowadzącego dochodzenie, to nie zbadał w świetle tych dowodów ewentualnego braku obiektywnej bezstronności po jego stronie. Tymczasem wystarczyłoby badanie okoliczności faktycznych w świetle braku obiektywnej bezstronności, nawet jeśli nie istnieją dowody pozwalające na stwierdzenie braku subiektywnej bezstronności. |
|
19 |
Po drugie, wbrew temu, co Sąd orzekł w pkt 186–192 zaskarżonego wyroku, aby stwierdzić brak obiektywnej bezstronności, wystarczy, że istnieją uzasadnione wątpliwości w tym względzie, których nie można rozwiać. Wnoszący odwołanie podnosi ponadto, że w niniejszej sprawie wątpliwość co do bezstronności prowadzącego dochodzenie jest uzasadniona z punktu widzenia osób trzecich będących obserwatorami. Jego zdaniem wszelkie wątpliwości dotyczące niezależności lub bezstronności zewnętrznego doradcy, który – jak się okazuje – udziela również porad prawnych i w sposób powtarzający się otrzymuje płatności od pracodawcy, są uzasadnione z punktu widzenia osoby trzeciej będącej obserwatorem. Ponadto ustalenia zawarte w pkt 189–191 zaskarżonego wyroku potwierdzają istnienie uzasadnionych wątpliwości, jednak Sąd dokonał błędnej kwalifikacji tych okoliczności faktycznych. Dodatkowo Sąd dopuścił się innego naruszenia prawa w pkt 187 zaskarżonego wyroku, ponieważ obowiązek rozwiania tej wątpliwości nie spoczywał na wnoszącym odwołanie, lecz na FRA. |
|
20 |
Po trzecie, twierdzi on, że wniosek Sądu zawarty w pkt 191 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którym kwoty wypłacone prowadzącemu dochodzenie były uzasadnione ilością pracy, która została mu powierzona, jest pozbawiony znaczenia w niniejszej sprawie, ponieważ nie rozwiewa on uzasadnionych wątpliwości co do istnienia konfliktu interesów po stronie prowadzącego dochodzenie ze względów finansowych. Tymczasem konflikt interesów tego rodzaju stanowi jeden z najpoważniejszych przypadków niezgodności z prawem i, jako taki, każdy konflikt interesów ze względów finansowych należy uznać za istotny, niezależnie od danej kwoty. W konsekwencji wnoszący odwołanie podnosi, że wbrew temu, co orzekł Sąd w pkt 192 zaskarżonego wyroku, orzecznictwo wynikające z wyroku z dnia 18 września 2012 r., Allgeier/FRA (F‑58/10, EU:F:2012:130), ma znaczenie w niniejszej sprawie. |
|
21 |
Wreszcie, po czwarte, wnoszący odwołanie twierdzi, że Sąd przeinaczył dowody i popełnił oczywisty błąd w ocenie w pkt 189 zaskarżonego wyroku. Utrzymuje on w tym względzie, że z dowodów przedstawionych do oceny Sądu wynikało, iż usługa świadczona przez prowadzącego dochodzenie, za którą otrzymał wynagrodzenie, polegała w rzeczywistości na doradztwie prawnym. |
|
22 |
W części drugiej zarzutu pierwszego wnoszący odwołanie podnosi, że Sąd nie zbadał w sposób wymagany prawem dowodów i okoliczności faktycznych poddanych jego ocenie oraz że naruszył prawo w pkt 187–193 zaskarżonego wyroku, oddalając w pkt 292–296 tego wyroku pierwszy i drugi wniosek wnoszącego odwołanie o zastosowanie środków organizacji postępowania. |
|
23 |
FRA podnosi na wstępie, że odwołanie stanowi w znacznej mierze powtórzenie stanowisk i argumentów przedstawionych przez wnoszącego odwołanie w skardze i w replice w pierwszej instancji. W konsekwencji, jej zdaniem, szereg rzekomo prawnych argumentów podniesionych w odwołaniu stanowi w rzeczywistości próbę podważenia okoliczności faktycznych. |
|
24 |
FRA uważa, że zarzut pierwszy jest w części niedopuszczalny, a w każdym razie oczywiście bezzasadny. |
Ocena Trybunału
|
25 |
W części drugiej zarzutu pierwszego, którą należy przeanalizować na wstępie, wnoszący odwołanie kwestionuje pkt 292–296 zaskarżonego wyroku w zakresie, w jakim Sąd błędnie odmówił w nich uwzględnienia wnioskowanych przez niego środków organizacji postępowania w celu wykazania istnienia podnoszonego braku bezstronności prowadzącego dochodzenie, a w konsekwencji nie zbadał we właściwy sposób przedstawionych mu dowodów. Ponadto Sąd przeinaczył te dowody w pkt 187–193 tego wyroku. |
|
26 |
W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, wyłącznie do Sądu należy ocena ewentualnej konieczności uzupełnienia materiału dowodowego zgromadzonego w rozpatrywanych przez niego sprawach (wyrok z dnia 4 marca 2021 r., Liaño Reig/SRB, C‑947/19 P, EU:C:2021:172, pkt 98 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
27 |
W związku z tym wnoszący odwołanie nie może skutecznie kwestionować na etapie niniejszego odwołania decyzji Sądu o niepodjęciu środków organizacji postępowania, których przyjęcie zaproponował w swoich pismach w pierwszej instancji. |
|
28 |
Co się tyczy części pierwszej zarzutu pierwszego, dotyczącej w istocie naruszenia prawa, jakiego miał dopuścić się Sąd poprzez wykluczenie istnienia uzasadnionych wątpliwości co do obiektywnej bezstronności prowadzącego dochodzenie, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii są zobowiązane do przestrzegania praw podstawowych zagwarantowanych w prawie Unii, wśród których znajduje się prawo do dobrej administracji, ustanowione w art. 41 Karty. Artykuł ten stanowi w szczególności, że każdy ma prawo do bezstronnego rozpatrzenia swojej sprawy przez te instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 11 stycznia 2024 r., Hamers/Cedefop, C‑111/22 P, EU:C:2024:5, pkt 44, 45 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
29 |
W tym względzie Trybunał wyjaśnił, że wymóg bezstronności, który ciąży na instytucjach, organach i jednostkach organizacyjnych Unii przy wykonywaniu ich zadań, ma na celu zagwarantowanie równego traktowania, które stanowi podstawę Unii. Wymóg ten ma w szczególności na celu uniknięcie sytuacji konfliktu interesów po stronie urzędników i pracowników działających w imieniu tych instytucji, organów i jednostek organizacyjnych. Z uwagi na fundamentalne znaczenie gwarancji niezależności i nieskazitelności, zarówno jeśli chodzi o wewnętrzne funkcjonowanie, jak i zewnętrzny wizerunek instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, wymóg bezstronności obejmuje wszelkie okoliczności, które urzędnik lub pracownik mający zająć stanowisko w danej sprawie powinien racjonalnie rozumieć jako mogące wydawać się w oczach osób trzecich mogące wpłynąć na jego niezależność w danej dziedzinie (wyrok z dnia 11 stycznia 2024 r., Hamers/Cedefop, C‑111/22 P, EU:C:2024:5, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
30 |
Ten wymóg bezstronności obejmuje element subiektywny, zgodnie z którym żaden członek danej instytucji nie może okazywać stronniczości lub osobistych uprzedzeń, oraz element obiektywny. Zgodnie z tym ostatnim elementem składowym, na który powołuje się wnoszący odwołanie, każda instytucja, organ i jednostka organizacyjna Unii musi zapewnić wystarczające gwarancje, aby wykluczyć wszelkie uzasadnione wątpliwości co do ewentualnych uprzedzeń (wyrok z dnia 14 marca 2024 r., D & A Pharma/Komisja i EMA, C‑291/22 P, EU:C:2024:228, pkt 73 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
31 |
W szczególności w celu wykazania, że organizacja postępowania administracyjnego nie daje wystarczających gwarancji, aby wykluczyć wszelkie uzasadnione wątpliwości co do ewentualnych uprzedzeń, nie jest wymagane wykazanie istnienia braku bezstronności. Wystarczy, gdy w tym względzie istnieje uzasadniona wątpliwość, która nie może zostać rozwiana (wyrok z dnia 11 stycznia 2024 r., Hamers/Cedefop, C‑111/22 P, EU:C:2024:5, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
32 |
Z tego wynika, że nie można wymagać od osób, których sprawy są rozpatrywane przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną Unii, aby na poparcie swojej argumentacji, zgodnie z którą wymóg obiektywnej bezstronności nie był przestrzegany w toku postępowania administracyjnego, przedstawiły dowód konkretnych poszlak stronniczości. Obiektywną bezstronność ocenia się bowiem niezależnie od konkretnego zachowania danej osoby (wyrok z dnia 14 marca 2024 r., D & A Pharma/Komisja i EMA, C‑291/22 P, EU:C:2024:228, pkt 80). |
|
33 |
Przypomniawszy w istocie to orzecznictwo w pkt 186 zaskarżonego wyroku, Sąd orzekł w pkt 187 tego wyroku, że wnoszący odwołanie nie wykazał, iż stosunek istniejący między FRA a prowadzącym dochodzenie mógł wzbudzić uzasadnione wątpliwości co do obiektywnej bezstronności prowadzącego dochodzenie. W tym względzie Sąd zauważył w pkt 188–191 tego wyroku, że, po pierwsze, z dowodów przedstawionych przez wnoszącego odwołanie wynika, iż prowadzący dochodzenie miał stosunek pracy nie z FRA, lecz z Komisją Europejską, po drugie, że przedstawione przez wnoszącego odwołanie dowody dotyczące posiadania przez prowadzącego dochodzenie statusu doradcy prawnego FRA nie są wystarczające do poparcia uzasadnionych wątpliwości co do istnienia ewentualnych uprzedzeń, w szczególności ze względu na fakt, że rola prowadzącego dochodzenie była ograniczona do roli zewnętrznego konsultanta, a po trzecie, jeśli chodzi o interesy finansowe istniejące między prowadzącym dochodzenie a FRA, kwota zawartych między nimi umów była rozsądna i uzasadniona w świetle ilości pracy wymaganej do wykonania tych zadań. |
|
34 |
Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału z art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE oraz z art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, iż jedynie Sąd jest właściwy do dokonywania, po pierwsze, ustaleń faktycznych, z wyjątkiem sytuacji, gdy nieprawidłowość jego ustaleń wynika z przedłożonych mu dokumentów zawartych w aktach sprawy, a po drugie, oceny tych okoliczności faktycznych. Co za tym idzie, ocena okoliczności faktycznych nie stanowi – z wyjątkiem przypadków, w których doszło do przeinaczenia dowodów przedstawionych Sądowi – kwestii prawnej, która jako taka podlega kontroli Trybunału (wyrok z dnia 25 kwietnia 2024 r., NS/Parlament, C‑218/23 P, EU:C:2024:358, pkt 58 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
35 |
Takie przeinaczenie występuje wówczas, gdy – bez potrzeby przeprowadzania nowych dowodów – ocena dowodów istniejących okazuje się oczywiście błędna lub oczywiście sprzeczna z ich brzmieniem. Niemniej takie przeinaczenie musi wynikać w sposób oczywisty z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, bez konieczności dokonywania nowej oceny okoliczności faktycznych i dowodów. Ponadto, w sytuacji gdy skarżący powołuje się na przeinaczenie dowodów, powinien dokładnie wskazać, które dowody zostały jego zdaniem przez Sąd przeinaczone, oraz wykazać błędy w analizie, które w jego opinii doprowadziły Sąd do takiego przeinaczenia (wyroki: z dnia 27 kwietnia 2023 r., Fondazione Cassa di Risparmio di Pesaro i in./Komisja, C‑549/21 P, EU:C:2023:340, pkt 74 i przytoczone tam orzecznictwo oraz z dnia 11 stycznia 2024 r., Foz/Rada, C‑524/22 P, EU:C:2024:23, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
36 |
Z powyższego wynika, że zarzut pierwszy należy odrzucić jako niedopuszczalny w zakresie, w jakim w swoich argumentach wnoszący odwołanie podnosi, że przedstawione przed Sądem dowody mogły wzbudzić uzasadnione wątpliwości co do obiektywnej bezstronności prowadzącego dochodzenie, ponieważ wskazują na rolę doradcy prawnego FRA, jaką pełnił ten prowadzący dochodzenie, oraz na wysoką kwotę wynagrodzeń wypłaconych mu przez FRA w ramach zawartych między nimi umów o doradztwo zewnętrzne. Poprzez taką argumentację wnoszący odwołanie zmierza bowiem do uzyskania ponownej oceny tych dowodów. O ile prawdą jest, że wnoszący odwołanie formalnie zarzuca Sądowi przeinaczenie niektórych z tych dowodów, w szczególności tych dotyczących posiadania przez prowadzącego dochodzenie statusu doradcy prawnego FRA, o tyle należy stwierdzić, że pod pretekstem zarzutu przeinaczenia wnoszący odwołanie zmierza w rzeczywistości do ponownego zbadania argumentów podniesionych w tym względzie w pierwszej instancji, nie wyjaśniając jednak, w jaki sposób Sąd dokonał oczywiście błędnej oceny okoliczności faktycznych i dowodów. |
|
37 |
Ponadto w zakresie, w jakim w zarzucie pierwszym wnoszący odwołanie utrzymuje, że Sąd naruszył prawo w pkt 191 zaskarżonego wyroku ze względu na to, że nie uznał on, iż sam fakt istnienia stosunku finansowego między prowadzącym dochodzenie a FRA wystarczy, niezależnie od wysokości wypłaconych wynagrodzeń, do powstania uzasadnionych wątpliwości co do obiektywnej bezstronności tego prowadzącego dochodzenie, jego argumentację należy oddalić jako bezzasadną. Sam ten fakt nie może bowiem wystarczyć do stworzenia sytuacji konfliktu interesów po stronie prowadzącego dochodzenie, mogącego spowodować wadliwość postępowania dyscyplinarnego, gdyż w przeciwnym razie zainteresowana instytucja, organ lub jednostka organizacyjna Unii zostałaby pozbawiona możliwości skorzystania z tego samego prowadzącego dochodzenie w ramach różnych zadań. Ponadto żaden konflikt interesów nie może wynikać z faktu, że prowadzący dochodzenie prowadził już czynności doradztwa zewnętrznego dla FRA, jeżeli te inne czynności nie dotyczą przedmiotu omawianego dochodzenia. Tymczasem z pkt 189 i 190 zaskarżonego wyroku nie wynika, by tak było. |
|
38 |
Wreszcie w zakresie, w jakim wnoszący odwołanie zarzuca Sądowi, że w pkt 192 zaskarżonego wyroku orzekł, iż niniejsza sprawa nie jest analogiczna do sprawy, w której zapadł wyrok z dnia 18 września 2012 r., Allgeier/FRA (F‑58/10, EU:F:2012:130), jego argumentację należy oddalić jako nieistotną dla sprawy, ponieważ, po pierwsze, sam fakt, że w zaskarżonym wyroku Sąd odstąpił, w stosownym przypadku, od rozwiązania przyjętego w wyroku wydanym przez Sąd do spraw Służby Publicznej, nie może stanowić naruszenia prawa, a po drugie, uzasadnienie to ma charakter uzupełniający. |
|
39 |
Z powyższego wynika, że pierwszy zarzut odwołania należy oddalić. |
W przedmiocie zarzutu drugiego
Argumentacja stron
|
40 |
W zarzucie drugim wnoszący odwołanie utrzymuje w istocie, że Sąd dopuścił się, w pkt 67–98 zaskarżonego wyroku, szeregu naruszeń prawa, przeinaczenia dowodów i oczywistych błędów w ocenie w ramach badania zachowania zarzucanego wnoszącemu odwołanie przez FRA, a mianowicie tego, że dopuścił się „plagiatu” w celu zredagowania spornej prezentacji oraz nie przedstawił wystarczającego uzasadnienia w tym względzie. |
|
41 |
W pierwszej kolejności kwestionuje on w istocie wykładnię pojęcia „plagiatu” przyjętą przez Sąd w pkt 58–61, 70, 72, 79 i 81 zaskarżonego wyroku. W tym względzie twierdzi on po pierwsze, że Sąd zaproponował pozbawioną znaczenia prawnego definicję pojęcia, które nie wchodzi w zakres prawa Unii, lecz raczej języka potocznego, aby posłużyć się nim do oceny i napiętnowania zachowania wnoszącego odwołanie, podczas gdy ocena zachowania wnoszącego odwołanie powinna była zostać dokonana wyłącznie w świetle obowiązków wynikających z regulaminu pracowniczego. |
|
42 |
Po drugie, Sąd jego zdaniem błędnie odniósł się w pkt 60 zaskarżonego wyroku do opinii rzecznika generalnego M. Szpunara w sprawie Pelham i in. (C‑476/17, EU:C:2018:1002), dotyczącej wykładni zakresu wyjątku zwanego „cytowaniem” przewidzianego w dyrektywie 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. 2001, L 167, s. 10), pozwalającego na odróżnienie dozwolonego cytowania od naruszeń praw autorskich, które nie mogą mieć znaczenia w niniejszej sprawie. Wnoszący odwołanie podnosi w tym względzie, że dyrektywa 2001/29 dotyczy harmonizacji niektórych aspektów prawa autorskiego. Ponadto z brzmienia i kontekstu tej opinii wynika, że zawarty w niej termin „plagiat” dotyczy naruszenia prawa autorskiego w ramach przekroczenia granic wyjątku dotyczącego cytowania. Tymczasem FRA sama uważa, że przepisy w dziedzinie praw autorskich nie mają dużego znaczenia w ramach niniejszej sprawy. Ponadto wnoszący odwołanie utrzymuje, że stanowisko przedstawione w ramach wspomnianej opinii ma znaczenie tylko wtedy, gdy skopiowane teksty są chronione przez uregulowanie w dziedzinie praw autorskich w Austrii. W związku z tym zaskarżony wyrok byłby dotknięty innym naruszeniem prawa, ponieważ Sąd błędnie uznał w pkt 81 tego wyroku, że prawo krajowe mające zastosowanie w dziedzinie praw autorskich nie ma znaczenia w niniejszej sprawie. |
|
43 |
W drugiej kolejności twierdzi on, że Sąd wydaje się niesłusznie odrzucać możliwość zastosowania art. 11 Karty. Tymczasem, powołując się na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, wnoszący odwołanie podnosi, że wolność wypowiedzi ma zastosowanie do otrzymywania i przekazywania wszelkich informacji i idei bez względu na ich treść. |
|
44 |
Wnoszący odwołanie utrzymuje w tym względzie, że Sąd naruszył prawo w pkt 57 zaskarżonego wyroku, odwołując się do treści opinii doradczej komisji dyscyplinarnej, podczas gdy jedynie treść decyzji organu powołującego ma znaczenie dla oceny zgodności z prawem tej decyzji. Ponadto rozważania Sądu zawarte w pkt 90, 91 i 97 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którymi zasadniczo obowiązku wskazania źródeł nie można uznać za nadmierne ograniczenie wolności wypowiedzi, są obarczone naruszeniem prawa, ponieważ zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka naruszenie wolności wypowiedzi może również wynikać z faktu, że na zainteresowanego nakładane są formalności, warunki, ograniczenia lub wymierzane są mu sankcje. Tymczasem obowiązek ujawnienia źródeł jest formalnością lub przesłanką związaną z wykonywaniem wolności wypowiedzi i informacji. Tym samym Sąd uchybił obowiązkowi wynikającemu z art. 52 ust. 3 Karty, zgodnie z którym sądy Unii powinny uwzględniać orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przy dokonywaniu wykładni Karty. |
|
45 |
Sąd nie wziął również pod uwagę wyroku ETPC z dnia 25 listopada 1999 r. w sprawie Hashman i Harrup przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (CE:ECHR:1999:1125JUD002559494) w odniesieniu do wykładni wymogu, określonego w art. 52 ust. 1 Karty, zgodnie z którym wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności uznanych w Karcie muszą być „przewidziane ustawą”. Sąd pominął ten argument wnoszącego odwołanie, a więc nie ustosunkował się do niego w odpowiedni sposób, a tym samym zaskarżony wyrok nie został uzasadniony w sposób wystarczający pod względem prawnym. |
|
46 |
Zdaniem wnoszącego odwołanie, gdy sporządził on sporną prezentację i podzielił się nią, był objęty wolnością wypowiedzi i informacji zagwarantowaną w art. 11 Karty. Tymczasem, po pierwsze, z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn dyscyplinarnych może naruszać taką wolność, a po drugie, przesłanki skutecznego ograniczenia tej wolności zgodnie z art. 52 ust. 1 Karty nie są w niniejszej sprawie spełnione. Sąd nie dokonał zatem wykładni art. 11 Karty w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 52 ust. 3 Karty, ponieważ nie wyjaśnił, dlaczego zachowanie zarzucane wnoszącemu odwołanie, które powinno podlegać ochronie na mocy art. 11 Karty i które nie podlega żadnemu ważnemu ograniczeniu prawnemu, należy uznać za niewłaściwe i karalne. |
|
47 |
W trzeciej kolejności, co się tyczy tego braku ważnego ograniczenia prawnego, w całym zaskarżonym wyroku, a w szczególności w jego pkt 67–69 i 95–98, Sąd dokonał błędnej wykładni art. 11, 12 i 21 regulaminu pracowniczego. Wnoszący odwołanie podnosi w tym względzie, że Sąd pominął kontekst wynikający z reformy regulaminu pracowniczego z 2004 r., która uwzględniała wolność wypowiedzi ustanowioną w art. 11 Karty i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczące jej art. 52. Artykuł 11 Karty uzasadniał bowiem reformę art. 17 regulaminu pracowniczego i dodanie do niego art. 17a, ponieważ przepisy ogólne art. 11, 12 i 21 regulaminu pracowniczego nie były wystarczająco jasne i precyzyjne, jeśli chodzi o ograniczenia swobody wypowiedzi urzędnika lub pracownika Unii. |
|
48 |
W czwartej kolejności, w pkt 72 i 218 zaskarżonego wyroku Sąd naruszył prawo, przeinaczył dowody i niewystarczająco uzasadnił ten wyrok. W tym względzie wnoszący odwołanie twierdzi, że wprawdzie FRA posiada wewnętrzne przepisy w zakresie edycji i przedstawiania wyników badań, jednak przepisy te gwarantują prawidłowe odniesienie do pierwszego zarysu pracy badawczej na późniejszym etapie, tak jak w przypadku spornej prezentacji. Wnoszący odwołanie podnosi, że wbrew temu, co wynika w istocie z pkt 73, 74 i 95 zaskarżonego wyroku, nieumieszczenie odniesień i przypisów w tym „pierwszym zarysie opracowania”, jakim była sporna prezentacja, przedstawione jako przegląd struktury i treści prac badawczych, o których przeprowadzenie się do niego zwrócono, nie można uznać za niewłaściwe zachowanie lub nieuczciwe działanie ze strony wnoszącego odwołanie. Wnoszący odwołanie zastosował się do wewnętrznych przepisów FRA i nie może zatem zostać ukarany z tego tytułu. |
|
49 |
FRA podnosi zasadniczo niedopuszczalność argumentów wysuniętych przez wnoszącego odwołanie w ramach zarzutu drugiego, a w każdym razie uważa je za oczywiście bezzasadne. |
Ocena Trybunału
|
50 |
W pierwszej kolejności, co się tyczy argumentacji wnoszącego odwołanie dotyczącej dokonanej przez Sąd wykładni pojęcia „plagiatu” i odnoszącej się w istocie do rozważań zawartych w pkt 58–61, 70, 72, 79 i 81 zaskarżonego wyroku, należy zauważyć, że taka argumentacja nie może zostać uwzględniona. |
|
51 |
Prawdą jest, jak słusznie podnosi wnoszący odwołanie, że pojęcie „plagiatu” nie jest pojęciem prawa Unii, a kwestie dotyczące praw autorskich podlegają co do zasady prawu państw członkowskich. |
|
52 |
Jednak w niniejszej sprawie, jak wynika w szczególności z pkt 55 i 56 zaskarżonego wyroku, które nie zostały zakwestionowane przez wnoszącego odwołanie w ramach niniejszego odwołania, Sąd uznał, że w celu udzielenia odpowiedzi na część pierwszą zarzutu pierwszego skargi w pierwszej instancji, dotyczącą tego, że plagiat nie stanowi naruszenia regulaminu pracowniczego, należy uwzględnić okoliczność, iż zasada pewności prawa wymaga, aby przepisy prawne były jasne, precyzyjne i przewidywalne co do ich skutków, w szczególności gdy mogą one mieć niekorzystne konsekwencje dla jednostek. W tych okolicznościach Sąd słusznie stwierdził, że w celu ustalenia, czy zachowanie zarzucane wnoszącemu odwołanie mogło być skutecznie ukarane jako naruszenie art. 11, 12 i 21 regulaminu pracowniczego, mających zastosowanie do członków personelu tymczasowego na mocy art. 11 akapit pierwszy WZIP, i czy wnoszący odwołanie był w stanie dokładnie poznać zakres obowiązków, jakie regulamin pracowniczy nałożył na niego w odniesieniu do zarzucanego mu zachowania, konieczne było określenie charakteru tego zachowania. |
|
53 |
To samo dotyczy krytyki pkt 57 zaskarżonego wyroku przez wnoszącego odwołanie, ponieważ Sąd stwierdził jedynie w tym punkcie, że istnieje różnica w sformułowaniu, z jednej strony, decyzji o wydaleniu ze służby, w której FRA stwierdziła, że wnoszący odwołanie dopuścił się plagiatu, a z drugiej strony, opinii komisji dyscyplinarnej, zgodnie z którą zachowanie zarzucane wnoszącemu odwołanie, niezgodne z art. 11, 12 i 21 regulaminu pracowniczego, polegało zasadniczo na rozmyślnym przedstawieniu dokumentu, który był wynikiem przekopiowania, jako wyniku jego własnej pracy. Po zidentyfikowaniu w ten sposób celu przeprowadzonego badania Sąd dokonał, w pkt 58–76 zaskarżonego wyroku, oceny kwestii, czy zachowanie zarzucane wnoszącemu odwołanie, a mianowicie rozmyślne przedstawienie dokumentu, który w znacznej części był wynikiem przekopiowania, jako owocu jego własnej pracy, wchodziło w zakres pojęcia „plagiatu”, do którego odnosiła się decyzja o wydaleniu ze służby, a tym samym mogło stanowić naruszenie obowiązków wynikających z art. 11, 12 i 21 regulaminu pracowniczego. |
|
54 |
Ponadto Sąd słusznie orzekł w pkt 80 zaskarżonego wyroku, że jeżeli urzędnik nie wywiązuje się z obowiązków wynikających z regulaminu pracowniczego, działanie zgodnie z prawem krajowym nie przyznaje zainteresowanemu immunitetu w odniesieniu do stosowania przepisów regulaminu pracowniczego. Sąd mógł zatem słusznie stwierdzić w pkt 81 zaskarżonego wyroku, nie dopuszczając się przy tym przeinaczenia okoliczności faktycznych, że z punktu widzenia przepisów regulaminu pracowniczego odniesienia do prawa austriackiego nie miały znaczenia w niniejszej sprawie, w związku z czym nie było potrzeby badania zakresu tego prawa. |
|
55 |
W drugiej kolejności zarzut szczegółowy dotyczący tego, że Sąd niesłusznie oddalił w pkt 90 i 91 zaskarżonego wyroku argument wnoszącego odwołanie, że FRA uniemożliwiła mu wykonywanie w sposób bezwzględny przysługującego mu prawa do wolności wypowiedzi zagwarantowanego w art. 11 Karty, i nie przeanalizował w pkt 86–98 tego wyroku argumentów dotyczących naruszenia art. 52 ust. 1 i 3 Karty, również opiera się na błędnym rozumieniu zaskarżonego wyroku. |
|
56 |
Wbrew temu, co twierdzi wnoszący odwołanie, Sąd nie stwierdził bowiem w żadnym punkcie zaskarżonego wyroku, że treść spornej prezentacji nie była objęta wolnością wypowiedzi, w związku z czym należało wyłączyć stosowanie art. 11 Karty, ani tym bardziej nie orzekł, że kary dyscyplinarnej z powodu plagiatu nie można uznać w danym przypadku za ograniczenie tej wolności, a zatem kara ta nie powinna być przewidziana ustawą, zgodnie z warunkiem ustanowionym w art. 52 ust. 1 Karty. |
|
57 |
Przeciwnie, jak wynika w szczególności z pkt 86–94 zaskarżonego wyroku, Sąd stwierdził, że na podstawie art. 11 akapit pierwszy Karty prawo do wolności wypowiedzi obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Orzekł on również, że – jak wynika z art. 52 ust. 1 Karty – aby ograniczenie tego prawa było uznane za zgodne z prawem Unii, musi ono być „przewidziane ustawą”, służyć celowi interesu ogólnego postrzeganego za taki przez Unię i nie może być nadmierne. W tym względzie Sąd słusznie orzekł, że art. 11, 12 i 21 regulaminu pracowniczego stanowią uzasadnione obostrzenia w korzystaniu z tego prawa w rozumieniu art. 52 ust. 1 Karty i że nie można uznać, iż to ograniczenie jest nadmierne. |
|
58 |
Ponadto w zakresie, w jakim wnoszący odwołanie podnosi, że Sąd nie przeanalizował konsekwencji wyroku ETPC z dnia 25 listopada 1999 r. w sprawie Hashman i Harrup przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (CE:ECHR:1999:1125JUD002559494), należy przypomnieć, że zarzut dotyczący braku ustosunkowania się przez Sąd do argumentów podniesionych w pierwszej instancji sprowadza się w istocie do podniesienia naruszenia obowiązku uzasadnienia wynikającego z art. 36 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, mającego zastosowanie do Sądu na podstawie art. 53 akapit pierwszy tego statutu, i z art. 117 regulaminu postępowania przed Sądem (wyrok z dnia 9 listopada 2023 r., XC/Komisja, C‑527/21 P, EU:C:2023:850, pkt 98 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
59 |
Spoczywający na Sądzie obowiązek uzasadnienia nie wymaga jednak, by Sąd przedstawił wywód, w którym wyczerpująco rozpatrzyłby każdy z argumentów wysuniętych przez strony postępowania z osobna, a tym samym to uzasadnienie może być dorozumiane, jeżeli tylko pozwala zainteresowanym zapoznać się z powodami nieuwzględnienia ich argumentów przez Sąd i zapewnia Trybunałowi wystarczający materiał do sprawowania kontroli (wyrok z dnia 9 listopada 2023 r., XC/Komisja, C‑527/21 P, EU:C:2023:850, pkt 99 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
60 |
W niniejszej sprawie w skardze w pierwszej instancji wnoszący odwołanie podniósł, że ograniczenie prawa podstawowego do wolności wypowiedzi „przewidziane ustawą” w rozumieniu art. 52 ust. 1 Karty wymaga pewnego stopnia jasności i przewidywalności rozpatrywanej ustawy. Utrzymywał on w tym względzie, że z wyroku ETPC z dnia 25 listopada 1999 r. w sprawie Hashman i Harrup przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (CE:ECHR:1999:1125JUD002559494) wynika, że nie można uznać za „ustawę” w rozumieniu tego postanowienia Karty normy szczególnie nieprecyzyjnej i niezawierającej wskazówek dla danej osoby co do rodzaju zachowania, które byłoby sprzeczne z nakazem. |
|
61 |
Przypomniawszy zaś orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zgodnie z którym norma nie może skutecznie nakładać ograniczeń na wolność wypowiedzi, jeżeli nie została sformułowana z wystarczającą precyzją, aby umożliwić obywatelowi kontrolowania swego postępowania, czego wymaga zresztą również zasada pewności prawa, Sąd orzekł w pkt 94–98 zaskarżonego wyroku, że art. 11, 12 i 21 regulaminu pracowniczego stanowią wystarczająco precyzyjne prawne ograniczenia prawa do wolności wypowiedzi. Nie można zatem zarzucać Sądowi, że naruszył w tym względzie obowiązek uzasadnienia. |
|
62 |
Tym samym w zakresie, w jakim wnoszący odwołanie zarzuca Sądowi naruszenie ciążącego na nim obowiązku uzasadnienia, argumenty, które podnosi w tym względzie, należy uznać za bezzasadne. |
|
63 |
W trzeciej kolejności, co się tyczy argumentacji, zgodnie z którą Sąd dokonał w pkt 67–69 i 95–98 zaskarżonego wyroku błędnej wykładni art. 11, 12 i 21 regulaminu pracowniczego jako przepisów ustanawiających ograniczenie prawa do wolności wypowiedzi, należy przypomnieć, że art. 17a ust. 1 regulaminu pracowniczego wyraźnie przyznaje to prawo urzędnikowi lub pracownikowi Unii, w granicach ścisłego przestrzegania zasad lojalności i bezstronności. |
|
64 |
W tym względzie z orzecznictwa Trybunału wynika, że należy mieć na uwadze fakt, iż w sytuacji gdy w grę wchodzi wolność wypowiedzi urzędników, ich obowiązki i odpowiedzialność mają szczególne znaczenie, co uzasadnia pozostawienie danej instytucji lub danej jednostce organizacyjnej Unii pewnego zakresu uznania przy dokonywaniu oceny, czy ingerencja w korzystanie z tej wolności jest proporcjonalna (wyrok z dnia 6 marca 2001 r., Connolly/Komisja, C‑274/99 P, EU:C:2001:127, pkt 49). |
|
65 |
Obowiązek lojalności, ustanowiony w art. 12 regulaminu pracowniczego, nakazuje bowiem urzędnikowi nie tylko powstrzymanie się od zachowań godzących w powagę urzędu i szacunek należny instytucji i jej władzom, lecz również wykazywanie się, tym bardziej jeśli ma on wysoką grupę zaszeregowania, postępowaniem poza wszelkimi podejrzeniami, aby związek zaufania łączący go z instytucją był wciąż zachowany (wyrok z dnia 12 listopada 2020 r., Fleig/ESDZ, C‑446/19 P, EU:C:2020:918, pkt 100). |
|
66 |
W niniejszej sprawie Sąd stwierdził w pkt 27, 33 i 60–62 zaskarżonego wyroku, opierając się na uzasadnieniu decyzji o wydaleniu ze służby i opinii komisji dyscyplinarnej, że zachowanie zarzucane wnoszącemu odwołanie polegało na rozmyślnym przedstawieniu dokumentu jako wyniku jego własnej pracy, podczas gdy był on w dużej mierze wynikiem przekopiowania, ponieważ w przeciwieństwie do cytowania, po pierwsze, nie było żadnego związku między sporną prezentacją a skopiowanymi dokumentami, a po drugie, skopiowane fragmenty nie pojawiały się wyraźnie w tej prezentacji jako elementy dla niej obce. |
|
67 |
Powyższe rozważania Sądu jasno wskazują, że wnoszący odwołanie nie został ukarany, ponieważ wyraził w spornej prezentacji osobistą lub odmienną opinię, lecz dlatego, że przedstawił opracowanie innej osoby jako wynik własnej pracy, bez wskazania źródeł. Tymczasem na podstawie takich ustaleń faktycznych, których wnoszący odwołanie nie kwestionuje, Sąd mógł zasadnie wywnioskować w pkt 95 i 96 zaskarżonego wyroku, że zachowanie wnoszącego odwołanie mogło naruszać obowiązek lojalności, którego podstawę prawną stanowią art. 11, 12 i 21 regulaminu pracowniczego, wchodzące w zakres uzasadnionych ograniczeń w korzystaniu z prawa do wolności wypowiedzi, w szczególności w celu zachowania stosunku zaufania, jaki powinien istnieć między instytucją a jej urzędnikami. |
|
68 |
W związku z tym Sąd mógł słusznie orzec w pkt 96 zaskarżonego wyroku, że tego ograniczenia prawa do wolności wypowiedzi nie można uznać za nadmierne w niniejszej sprawie, ponieważ wnoszący odwołanie był w stanie swobodnie wyrażać swoje opinie w spornej prezentacji, nie mając jednak prawa do przedstawienia pracy innej osoby jako wyniku własnej pracy i nie wymieniając jej źródeł. |
|
69 |
Orzekając w ten sposób, wbrew temu, co twierdzi wnoszący odwołanie, Sąd w żaden sposób nie naruszył prawa. |
|
70 |
W świetle powyższych rozważań zarzut drugi należy oddalić jako bezzasadny. |
W przedmiocie zarzutu trzeciego
Argumentacja stron
|
71 |
W zarzucie trzecim wnoszący odwołanie utrzymuje w istocie, że w opisie sporu zawartym w pkt 9 zaskarżonego wyroku Sąd przeinaczył przedstawione mu przez niego okoliczności faktyczne i dowody, w szczególności przesłaną wnoszącemu odwołanie przez dyrektora departamentu wiadomość, w której ten ostatni zwrócił się do niego o przesłanie jednemu ze współpracowników linku umożliwiającego dostęp do spornej prezentacji zarejestrowanej w SGD. Wnoszący odwołanie utrzymuje, że wbrew temu, co stwierdził Sąd w tym punkcie zaskarżonego wyroku, nie był on po prostu „poproszony” o wysłanie, lecz otrzymał odpowiednie instrukcje od dyrektora departamentu. Postępując w ten sposób, Sąd błędnie zakwalifikował instrukcje pochodzące od przełożonego jako zwykłe „poproszenie”, których wnoszący odwołanie nie był w stanie zignorować. Tymczasem zgodnie z art. 21a regulaminu pracowniczego nie może on ponosić odpowiedzialności prawnej za konsekwencje zastosowania się do rozpatrywanej instrukcji, o ile takie instrukcje nie były w sposób oczywisty niezgodne z prawem lub sprzeczne z obowiązującymi normami bezpieczeństwa. |
|
72 |
FRA podnosi niedopuszczalność zarzutu trzeciego, twierdząc, że wnoszący odwołanie ogranicza się do zakwestionowania ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd. |
Ocena Trybunału
|
73 |
Należy stwierdzić, że w zarzucie trzecim wnoszący odwołanie ogranicza się do zakwestionowania opisu okoliczności faktycznych dokonanego przez Sąd w pkt 9 zaskarżonego wyroku, w części tego wyroku przedstawiającej okoliczności powstania sporu, nie wskazując, w jaki sposób rzekoma błędna kwalifikacja prawna wiadomości skierowanej do wnoszącego odwołanie przez dyrektora jego departamentu mogłaby spowodować wadliwość oceny prawnej dokonanej przez Sąd w tym wyroku. Wynika z tego, że pod pretekstem takiej błędnej kwalifikacji prawnej okoliczności faktycznych kwestionuje on w rzeczywistości dokonaną przez Sąd ocenę okoliczności faktycznych, nie wskazując ponadto, w jaki sposób ocena ta miałaby być oczywiście błędna lub sprzeczna z ich brzmieniem. |
|
74 |
W konsekwencji, zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 31 i 32 niniejszego wyroku, zarzut trzeci jest niedopuszczalny. |
W przedmiocie zarzutu czwartego
Argumentacja stron
|
75 |
W zarzucie czwartym wnoszący odwołanie utrzymuje w istocie, że w pkt 101, 106, 107, 111–113 i 122 zaskarżonego wyroku Sąd kilkakrotnie naruszył prawo, przeinaczył dowody i popełnił oczywiste błędy w ocenie w ramach badania prawidłowości wszczęcia dochodzenia administracyjnego, a także że nie przedstawił wystarczającego uzasadnienia w tym zakresie. |
|
76 |
Wnoszący odwołanie twierdzi w pierwszej kolejności, że w pkt 107 zaskarżonego wyroku Sąd przeinaczył dowody i popełnił oczywisty błąd w ocenie, ponieważ dokument zawierający opinię OLAF‑u został załączony wyłącznie do sprawozdania dyrektora FRA, a wnoszący odwołanie otrzymał go dopiero po dniu 27 lutego 2019 r. W konsekwencji wnoszący odwołanie nie został poinformowany o treści opinii OLAF‑u przy wszczęciu dochodzenia w dniu 23 marca 2018 r. ani też przy wszczęciu postępowania dyscyplinarnego w dniu 23 października 2018 r. Zatem Sąd naruszył prawo, gdy stwierdził, że wnoszący odwołanie dysponował w chwili wszczęcia dochodzenia wystarczającymi informacjami oraz gdy powołał się w drodze analogii na orzecznictwo wywodzące się z wyroku z dnia 5 października 2005 r., Rasmussen/Komisja (T‑203/03, EU:T:2005:346). |
|
77 |
W drugiej kolejności wnoszący odwołanie twierdzi, że Sąd zaniechał przeprowadzenia oceny kontekstu prawnego, w który wpisuje się wszczęcie dochodzenia administracyjnego. Jego zdaniem w celu upewnienia się, że kryterium „uprawdopodobnienia”, o którym mowa w art. 86 ust. 1 i 2 regulaminu pracowniczego, jest sprawdzane przy wszczynaniu dochodzenia administracyjnego, należy wziąć pod uwagę brzmienie tego przepisu. W tym względzie jedynym uzasadnionym celem dochodzenia administracyjnego jest wykazanie na podstawie uprawdopodobnienia, że można racjonalnie podejrzewać, iż urzędnik lub pracownik Unii uchybił zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy regulaminu pracowniczego. |
|
78 |
Poza tym wnoszący odwołanie twierdzi, że dochodzenie administracyjne jest, ze swej definicji, przetwarzaniem danych, które zgodnie z art. 4 rozporządzenia nr 45/2001 powinny być gromadzone do „konkretnych, bezpośrednich i zgodnych z prawem celów”. Wnoszący odwołanie dodaje, że Sąd naruszył prawo, gdy stwierdził, iż art. 1 i 2 załącznika IX do regulaminu pracowniczego nie wymagają, aby organ powołujący wskazywał konkretne przepisy regulaminu pracowniczego, które miałyby zostać naruszone, gdy tymczasem kwestia ta wynika raczej z art. 86 ust. 2 regulaminu pracowniczego oraz z rozporządzenia nr 45/2001. Wreszcie wnoszący odwołanie podnosi, że art. 86 ust. 2 regulaminu pracowniczego stanowi, iż dochodzenie administracyjne można wszcząć wyłącznie w celu weryfikacji, czy doszło do naruszenia regulaminu pracowniczego przez danego urzędnika lub pracownika Unii, a nie naruszenia prawa własności intelektualnej. |
|
79 |
W trzeciej kolejności wnoszący odwołanie twierdzi, że Sąd w pkt 111 zaskarżonego wyroku naruszył prawo, gdy wykluczył odniesienie do orzecznictwa wywodzącego się z wyroku z dnia 8 lipca 2008 r., Franchet i Byk/Komisja (T‑48/05, EU:T:2008:257), potwierdzonego wyrokiem z dnia 12 lipca 2012 r., Komisja/Nanopoulos, (T‑308/10 P, EU:T:2012:370), które to orzecznictwo wymaga, aby organ dysponował przed wszczęciem postępowania administracyjnego wystarczająco dokładnymi i istotnymi dowodami. |
|
80 |
FRA twierdzi, że zarzut czwarty jest niedopuszczalny oraz że w każdym razie jest oczywiście bezzasadny. |
Ocena Trybunału
|
81 |
Na wstępie należy zauważyć, że zgodnie z art. 86 ust. 2 regulaminu pracowniczego, jeżeli organ powołujący posiada wiedzę na temat dowodów pozwalających przypuszczać istnienie naruszenia w rozumieniu art. 86 ust. 1, może wszcząć dochodzenie administracyjne mające na celu zweryfikowanie, czy nastąpiło takie naruszenie. Ponadto z art. 86 ust. 1 w związku z art. 86 ust. 2 regulaminu pracowniczego wynika, że regulamin pracowniczy przyznaje administracji uprawnienie do wszczęcia dochodzenia opartego na zarzucanym uchybieniu obowiązkom wynikającym z regulaminu pracowniczego. |
|
82 |
O ile administracji przysługuje, jak wskazał Sąd w pkt 103 zaskarżonego wyroku, szeroki zakres uznania w odniesieniu do wszczęcia dochodzenia administracyjnego, o tyle powinna ona, jak zasadniczo orzekł Sąd w pkt 104 tego wyroku, być w stanie oprzeć się w tym celu na istnieniu racjonalnego podejrzenia popełnienia naruszenia dyscyplinarnego. Z tego wynika, że w celu ochrony praw danego urzędnika lub pracownika Unii administracja powinna, przed wszczęciem dochodzenia, upewnić się, że dysponuje poszlakami dającymi podstawy do przypuszczeń, iż ten urzędnik lub pracownik naruszył swoje obowiązki regulaminowe, zaś przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego w jego sprawie – że dysponuje dokładnymi i istotnymi dowodami na poparcie swoich podejrzeń. |
|
83 |
Po tym, jak Sąd słusznie przypomniał te zasady, oddalił on w pkt 106 zaskarżonego wyroku argument wnoszącego odwołanie, zgodnie z którym decyzja o wszczęciu dochodzenia administracyjnego nie wspominała o art. 21 regulaminu pracowniczego, a OUZU nie wiedział dokładnie w chwili wszczęcia tego postępowania, które przepisy regulaminu pracowniczego wnoszący odwołanie mógł naruszyć. |
|
84 |
W tym względzie Sąd słusznie orzekł w tym samym pkt 106, że art. 1 załącznika IX do regulaminu pracowniczego, do którego odsyła jego art. 2 w odniesieniu do dochodzeń administracyjnych prowadzonych przez organ powołujący, nie wymaga, aby organ ten lub w stosownym wypadku OUZU precyzował konkretne przepisy regulaminu pracowniczego, które zostały naruszone, o ile – jak stwierdził Sąd w pkt 107 zaskarżonego wyroku – w ramach niezależnej oceny okoliczności faktycznych skarżący dysponował wystarczającymi informacjami, aby zrozumieć, że zarzucono mu naruszenie przepisów regulaminu pracowniczego wymagających od urzędników uczciwego zachowania, przede wszystkim w świetle treści decyzji o wszczęciu dochodzenia, w której uściślono w szczególności, że zachowanie zarzucane wnoszącemu odwołanie polegało na umieszczeniu w spornej prezentacji części po prostu skopiowanych z innych źródeł bez wzmianki o odniesieniach i bez poinformowania o tym dyrektora departamentu, a sugerując, że prezentacja ta była wynikiem jego własnej pracy. |
|
85 |
W tych okolicznościach Sąd mógł stwierdzić w pkt 108 i 111 zaskarżonego wyroku – bez naruszenia prawa lub bez przeinaczenia i po przedstawieniu wystarczającego uzasadnienia – że postępowanie dotyczące wnoszącego odwołanie zostało wszczęte w sposób prawidłowy, ponieważ organ powołujący dysponował w chwili wszczęcia dochodzenia administracyjnego wystarczającymi poszlakami pozwalającymi podejrzewać naruszenie ciążących na wnoszącym odwołanie obowiązków wynikających z regulaminu pracowniczego, a w chwili wszczęcia postępowania dyscyplinarnego – wystarczająco dokładnymi i spójnymi informacjami potwierdzającymi podejrzenia, które uzasadniały wszczęcie tego dochodzenia. |
|
86 |
W rezultacie zarzut czwarty należy w części odrzucić jako niedopuszczalny, a w części oddalić jako bezzasadny. |
W przedmiocie zarzutu piątego
Argumentacja stron
|
87 |
W zarzucie piątym wnoszący odwołanie podnosi w istocie, że Sąd dopuścił się, w pkt 16, 114, 119–131 oraz 135 i 136 zaskarżonego wyroku, szeregu naruszeń prawa, przeinaczenia dowodów, przedstawił niewystarczające uzasadnienie i nie rozpatrzył w sposób kompletny jego skargi w pierwszej instancji w ramach oceny „znaczenia prawnego” decyzji o wszczęciu dochodzenia. |
|
88 |
Zdaniem wnoszącego odwołanie, wbrew temu, co twierdzi Sąd, FRA nie przekazała uprawnień dyscyplinarnych prowadzącemu dochodzenie, lecz powierzyła mu konkretne dochodzenie o szczególnym celu i zakresie. Sąd dokonał również błędnej oceny kontekstu prawnego tej decyzji. Wnoszący odwołanie przypomina w tym względzie, że rozporządzenie nr 45/2001 stanowi, iż przetwarzanie danych, takie jak dochodzenie administracyjne, musi mieć „konkretne, bezpośrednie i zgodne z prawem cele” oraz że przetwarzane dane muszą być „prawidłowe, stosowne oraz nienadmierne” w stosunku do celów, w których są przetwarzane. |
|
89 |
FRA twierdzi, że zarzut piąty jest niedopuszczalny. |
Ocena Trybunału
|
90 |
W zarzucie piątym wnoszący odwołanie utrzymuje zasadniczo, że Sąd dokonał błędnej kwalifikacji „znaczenia prawnego” decyzji o wszczęciu dochodzenia. Jednakże, pod pozorem zarzutu dotyczącego naruszenia prawa, w szczególności podnoszonego naruszenia norm regulujących przetwarzanie danych w toku postępowania administracyjnego, przeinaczenia dowodów, niewystarczającego uzasadnienia i niepełnej analizy skargi, wnoszący odwołanie wnosi w rzeczywistości do Trybunału o to, by ten zastąpił własną oceną dowodów ocenę dokonaną przez Sąd w pkt 16, 114, 119–131 oraz 135 i 136 zaskarżonego wyroku, co – jak wynika z orzecznictwa przypomnianego w pkt 31 i 32 niniejszego wyroku – nie należy do kompetencji Trybunału w ramach odwołania. |
|
91 |
Ponadto w zakresie, w jakim wnoszący odwołanie podnosi, że Sąd przeinaczył brzmienie decyzji o wszczęciu dochodzenia administracyjnego, wnoszący odwołanie ogranicza się do powtórzenia argumentów już przedstawionych Sądowi, jak wynika z pkt 122–135 zaskarżonego wyroku, nie wyjaśnia on jednak, w jaki sposób naruszają one prawo. |
|
92 |
Z powyższego wynika, że zarzut piąty należy odrzucić jako niedopuszczalny. |
W przedmiocie zarzutów szóstego, siódmego i ósmego
Argumentacja stron
|
93 |
W zarzucie szóstym wnoszący odwołanie podnosi, że Sąd nie dokonał kompletnego badania skargi w pierwszej instancji, ponieważ nie ustosunkował się do argumentu wnoszącego odwołanie, zgodnie z którym komisja dyscyplinarna nie ograniczyła się do faktów wskazanych w sprawozdaniu dyrektora FRA i tym samym naruszyła regulamin pracowniczy. |
|
94 |
W zarzucie siódmym wnoszący odwołanie podnosi, że w pkt 194 i 200–205 zaskarżonego wyroku Sąd nie wziął pod uwagę faktu, iż wnoszący odwołanie przedstawił dowody pozwalające wykazać, że organ powołujący postanowił już orzec karę w postaci wydalenia ze służby przed przesłuchaniem w dniu 11 lipca 2019 r. Sąd nie zbadał tych dowodów, przeinaczył je, popełnił oczywisty błąd w ocenie, przeprowadził niepełną analizę zarzutu podniesionego w pierwszej instancji i naruszył ciążący na nim obowiązek uzasadnienia. |
|
95 |
W zarzucie ósmym wnoszący odwołanie podnosi, że z całego odwołania wynika, iż Sąd naruszył art. 47 Karty, nie przyznał mu bowiem skutecznego środka prawnego przed sądem. |
|
96 |
FRA odpowiada, że punkt widzenia wnoszącego odwołanie dotyczący zarzutu szóstego jest niejasny i że nie wskazuje on punktów zaskarżonego wyroku, do których się odnosi. |
|
97 |
Jeśli chodzi o zarzut siódmy, FRA utrzymuje, że wbrew temu, co twierdzi wnoszący odwołanie, Sąd przedstawił jego argumentację w pkt 202 in fine zaskarżonego wyroku i ustosunkował się do niej w pkt 203 i 204 tego wyroku. |
|
98 |
Wreszcie zdaniem FRA zarzut ósmy jest oczywiście niedopuszczalny. |
Ocena Trybunału
|
99 |
Z art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE, art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz z art. 168 § 1 lit. d) i art. 169 § 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem wynika, że odwołanie powinno precyzyjnie wskazywać zakwestionowane punkty wyroku, o którego uchylenie się wnosi, oraz argumenty prawne, które szczegółowo uzasadniają to żądanie, pod rygorem niedopuszczalności odwołania lub danego zarzutu (wyrok z dnia 18 stycznia 2024 r., Jenkinson/Rada i in., C‑46/22 P, EU:C:2024:50, pkt 60 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
100 |
Nie spełnia w szczególności tych wymogów i winien zostać uznany za niedopuszczalny zarzut odwołania oparty na argumentacji, która nie jest jasna i precyzyjna w stopniu wystarczającym, by pozwolić Trybunałowi na dokonanie należącej do niego kontroli zgodności z prawem, ponieważ podstawowe dane, na których oparty jest ten zarzut, nie wynikają w sposób wystarczająco spójny i zrozumiały z samego brzmienia tego odwołania, które zostało sformułowane w rozpatrywanym zakresie w sposób niejasny i niejednoznaczny (wyrok z dnia 18 stycznia 2024 r., Jenkinson/Rada i in., C‑46/22 P, EU:C:2024:50, pkt 61 i przytoczone tam orzecznictwo). Trybunał rozstrzygnął również, że należy oddalić jako oczywiście niedopuszczalne pozbawione spójnej struktury odwołanie ograniczające się do ogólnych stwierdzeń i niewskazujące dokładnie tych punktów zaskarżonego orzeczenia, w których miano się dopuścić naruszenia prawa (wyrok z dnia 15 grudnia 2022 r., Picard/Komisja, C‑366/21 P, EU:C:2022:984, pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo). |
|
101 |
W niniejszej sprawie, jeśli chodzi o zarzuty szósty i ósmy, wystarczy stwierdzić, że nie wskazują one dokładnie punktów uzasadnienia zaskarżonego wyroku, przeciwko którym są one skierowane, ani naruszeń prawa, którymi są one dotknięte. Co więcej, zarzuty te są sformułowane w sposób bardzo ogólny, bez przedstawienia wystarczających argumentów, które pozwoliłyby Trybunałowi ocenić ich zasadność. |
|
102 |
Podobnie, co się tyczy zarzutu siódmego, o ile wnoszący odwołanie wyjaśnia, że zarzut ten dotyczy pkt 194 i 200–205 zaskarżonego wyroku, i utrzymuje, że Sąd nie wskazał i nie zbadał dowodów świadczących o tym, iż organ powołujący postanowił już wymierzyć karę w postaci wydalenia ze służby przed przesłuchaniem w dniu 11 lipca 2019 r., o tyle odwołanie nie zawiera argumentów prawnych na poparcie podnoszonego braku uzasadnienia. |
|
103 |
W konsekwencji zarzuty szósty, siódmy i ósmy należy odrzucić jako oczywiście niedopuszczalne. |
|
104 |
Ponieważ żaden z zarzutów podniesionych na poparcie odwołania nie został uwzględniony, odwołanie należy oddalić w całości. |
W przedmiocie kosztów
|
105 |
Zgodnie z art. 184 § 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem, jeżeli odwołanie jest bezzasadne, Trybunał rozstrzyga o kosztach. Zgodnie z art. 138 § 1 tego regulaminu, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. |
|
106 |
Ponieważ skarżący przegrał sprawę, należy obciążyć go, poza jego własnymi kosztami, kosztami poniesionymi przez FRA zgodnie z jej żądaniem. |
|
Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje: |
|
|
|
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: angielski.