1

W swoim odwołaniu Królestwo Belgii wnosi o uchylenie postanowienia Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 15 marca 2007 r. w sprawie T-5/07 Belgia przeciwko Komisji, niepublikowanego w Zbiorze (zwanego dalej „zaskarżonym postanowieniem”), na mocy którego Sąd odrzucił jako w oczywisty sposób niedopuszczalną skargę Królestwa Belgii o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji zawartej w piśmie z dnia 18 października 2006 r. i odmawiającej zwrotu kwoty uiszczonej przez nie jako dług główny oraz odsetki z tytułu wierzytelności Europejskiego Funduszu Socjalnego (zwanej dalej „sporną decyzją”) ze względu na to, że jego skarga została wniesiona po terminie i że przywołane okoliczności nie mają znamion okoliczności nieprzewidywalnych w rozumieniu art. 45 akapit drugi statutu Trybunału, mającego, zgodnie z art. 53 tego statutu, zastosowanie do postępowania przed Sądem Pierwszej Instancji.

2

Z zaskarżonego postanowienia wynika, że Królestwo Belgii zostało powiadomione o wydaniu spornej decyzji w dniu 19 października 2006 r. i że dysponowało ono upływającym w dniu 2 stycznia 2007 r. terminem na wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności tej decyzji na podstawie art. 230 WE.

3

W dniu 21 grudnia 2006 r. Królestwo Belgii przesłało faksem do sekretariatu Sądu podpisaną kopię skargi wraz z załącznikami. Zgodnie z art. 43 § 6 regulaminu Sądu ta data jest dla celów zachowania terminów procesowych datą wpływu, pod warunkiem że podpisany oryginał skargi zostanie złożony w sekretariacie nie później niż 10 dni po tej dacie.

4

Z zaskarżonego postanowienia wynika zaś, że w dniu 27 grudnia 2006 r. Sąd otrzymał jedynie oryginały załączników do skargi, a podpisany oryginał skargi, wysłany omyłkowo do ambasady Belgii w Luksemburgu w bagażu dyplomatycznym, został ostatecznie złożony w sekretariacie w dniu 5 stycznia 2007 r.

5

W zaskarżonym postanowieniu Sąd uznał więc, że ze względu na to, iż Królestwo Belgii nie doręczyło podpisanego oryginału skargi w ciągu 10 dni po przesłaniu jej kopii faksem, tylko data doręczenia podpisanego oryginału skargi, czyli 5 stycznia 2007 r., może być dla celów zachowania terminów procesowych datą wpływu. Sąd uznał zatem, że skarga ta została wniesiona po terminie.

6

W piśmie z dnia 2 lutego 2007 r. Królestwo Belgii powołało się jednak na uzasadniający odstępstwo od terminu usprawiedliwiony błąd i na nieprzewidywalne okoliczności w rozumieniu art. 45 akapit drugi statutu Trybunału Sprawiedliwości.

7

W piśmie tym państwo członkowskie twierdziło, że jego służby wykazały należytą staranność, wysyłając faksem kopię podpisanej skargi na długo przed upływem terminu na wniesienie skargi, i że mogły one zdać sobie sprawę z nieprzekazania oryginalnej skargi dopiero wtedy, gdy zostały o tym poinformowane przez sekretariat Sądu w dniu 5 stycznia 2007 r. Ponadto Królestwo Belgii podkreśla, że wysłana faksem podpisana skarga nie może zostać uznana za nieważną ze względu na to, iż w ciągu 10 dni nie przesłano jej oryginału.

8

W zaskarżonym postanowieniu Sąd po przypomnieniu orzecznictwa wspólnotowego dotyczącego nieprzewidywalnych okoliczności uznał, że przyczyną opóźnionego wniesienia oryginału skargi jest okoliczność, iż odpowiedzialne ministerstwo przesłało ten oryginał do ambasady Belgii w Luksemburgu, która złożyła go w sekretariacie Sądu dopiero w dniu 5 stycznia 2007 r. Sąd uznał także, że nie przedstawiono żadnej innej okoliczności faktycznej mającej wykazać zaistnienie wyjątkowych okoliczności lub niezwykłych i niezależnych od woli instytucji Królestwa Belgii wydarzeń, które mogłyby stanowić przyczynę tych nieprzewidywalnych okoliczności. W odniesieniu do przywoływanego przez to państwo usprawiedliwionego błędu Sąd uznał wreszcie, że kwestie związane z funkcjonowaniem służb strony skarżącej nie mogą same w sobie nadać popełnionemu w ten sposób błędowi usprawiedliwionego charakteru.

9

W swym odwołaniu, na poparcie którego Królestwo Belgii podnosi cztery zarzuty, wnosi ono do Trybunału o:

10

Komisja Wspólnot Europejskich wnosi o oddalenie odwołania i obciążenie Królestwa Belgii kosztami postępowania.

11

Zgodnie z art. 119 regulaminu Trybunału, jeżeli odwołanie jest w całości lub w części oczywiście niedopuszczalne lub oczywiście bezzasadne, Trybunał może w każdym czasie, na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy i po wysłuchaniu rzecznika generalnego, oddalić odwołanie, orzekając w drodze postanowienia z uzasadnieniem.

12

Królestwo Belgii zarzuca Sądowi powtórzenie w zaskarżonym postanowieniu orzecznictwa wspólnotowego bez wskazania w jego uzasadnieniu, dlaczego w okolicznościach niniejszej sprawy nie odnalazł on przesłanek zaistnienia nieprzewidywalnych okoliczności lub usprawiedliwionego błędu.

13

W szczególności twierdzi ono, że Sąd odmówił uznania, iż zaistniały nieprzewidywalne okoliczności, poprzestając na stwierdzeniu popełnienia przez służby tego państwa błędu i błędnie uznając, iż Królestwo Belgii nie przedstawiło żadnej innej okoliczności faktycznej. Sąd w szczególności nie uzasadnił zatem, dlaczego nie odnalazł on przesłanek zaistnienia nieprzewidywalnych okoliczności w takich podnoszonych przecież elementach stanu faktycznego jak to, że jeden z pracowników ministerialnych, odpowiedzialny za zawisłą przed Trybunałem sprawę C-227/06, około dnia 27 grudnia 2006 r. skontaktował się telefonicznie z sekretariatem Trybunału, który potwierdził otrzymanie dwóch kopert i zapewnił, iż wszystko jest w porządku, a także okoliczność, że Sąd dopiero w dniu 5 stycznia 2007 r. poinformował Królestwo Belgii o tym, iż nie otrzymał oryginału skargi, choć posiadał już przesłane w dniu 27 grudnia 2006 r. załączniki.

14

W odniesieniu do usprawiedliwionego błędu Królestwo Belgii stoi na stanowisku, że Sąd nie wyjaśnił, dlaczego wyjątkowa i bezprecedensowa okoliczność polegająca na tym, iż oryginał skargi, w odróżnieniu od załączników do niej, nie został przesłany do sekretariatu w terminie, nie pozwala na dojście w niniejszym przypadku do wniosku, że popełniony został usprawiedliwiony błąd. Sąd uchylił się zatem od ciążącego na nim w tym względzie obowiązku uzasadnienia.

15

Komisja ze swej strony twierdzi, że postanowienie zostało uzasadnione w wystarczający pod względem prawnym sposób i że umożliwia ono Królestwu Belgii poznanie przyczyn, dla których skarga została odrzucona jako niedopuszczalna.

16

Należy przypomnieć, że Trybunał wielokrotnie rozstrzygał, że od stosowania uregulowań wspólnotowych dotyczących terminów procesowych można odstąpić jedynie w zupełnie wyjątkowych okolicznościach, w razie wystąpienia nieprzewidywalnych okoliczności lub przypadku siły wyższej, zgodnie z art. 45 akapit drugi statutu Trybunału Sprawiedliwości, ponieważ ścisłe stosowanie tych norm odpowiada wymogom pewności prawa oraz konieczności zapobieżenia jakiejkolwiek dyskryminacji lub arbitralnemu traktowaniu w ramach wymiaru sprawiedliwości (zob. podobnie w szczególności wyrok z dnia 26 listopada 1985 r. w sprawie 42/85 Cockerill-Sambre przeciwko Komisji, Rec. str. 3749, pkt 10, a także postanowienia z dnia 5 lutego 1992 r. w sprawie C-59/91 Francja przeciwko Komisji, Rec. str. I-525, pkt 8, oraz z dnia 7 maja 1998 r. w sprawie C-239/97 Irlandia przeciwko Komisji, Rec. str. I-2655, pkt 7).

17

Trybunał miał też okazję wyjaśnić, że pojęcia nieprzewidywalnych okoliczności i siły wyższej obejmują z jednej strony obiektywny element dotyczący niezwykłego i niezależnego od woli zainteresowanego zdarzenia, a z drugiej strony — element subiektywny, polegający na obowiązku przeciwdziałania przez zainteresowanego skutkom takiego zdarzenia poprzez przedsięwzięcie odpowiednich środków niewymagających jednak podjęcia nieproporcjonalnych do zamierzonego skutku działań. Zainteresowany powinien zwłaszcza nadzorować starannie przebieg postępowania, a w szczególności wykazać się starannością w celu dochowania przewidzianych terminów (wyrok Trybunału z dnia 15 grudnia 1994 r. w sprawie C-195/91 P Bayer przeciwko Komisji, Rec. str. I-5619, pkt 32).

18

W niniejszym przypadku Sąd po przypomnieniu wyżej wspomnianego orzecznictwa w pkt 16 zaskarżonego postanowienia uznał, że przyczyną opóźnionego wniesienia oryginału skargi jest okoliczność, iż Królestwo Belgii przesłało ten oryginał w bagażu dyplomatycznym.

19

W odniesieniu do innych podniesionych przez Królestwo Belgii okoliczności faktycznych należy przede wszystkim stwierdzić, że dopiero na etapie odwołania po raz pierwszy powołało się ono na rozmowę telefoniczną z sekretariatem Trybunału, który miał potwierdzić, iż wszystko jest w porządku. W tym zakresie wystarczy stwierdzić, że ze względu na to, iż ta okoliczność faktyczna nie została podniesiona przed Sądem, nie można temu ostatniemu zarzucić nieuwzględnienia jej w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

20

Jeśli chodzi następnie o okoliczność, że sekretariat dopiero w dniu 5 stycznia 2007 r. poinformował, iż nie otrzymał oryginału skargi, należy przypomnieć, że wykładnia spoczywającego na Sądzie obowiązku uzasadnienia swych wyroków nie może być dokonywana w ten sposób, iż wynika z niego, że Sąd jest zobowiązany do szczegółowej odpowiedzi na każdy podniesiony przez stronę skarżącą argument, zwłaszcza jeśli nie jest on wystarczająco jasny i dokładny oraz nie opiera się na szczegółowo określonych środkach dowodowych (zob. podobnie wyrok z dnia 11 stycznia 2007 r. w sprawie C-404/04 P Technische Glaswerke Ilmenu przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 90 i przytoczone tam orzecznictwo).

21

W niniejszym zaś przypadku należy stwierdzić, że choć nie ulega wątpliwości, iż w wyżej wymienionym piśmie z dnia 2 lutego 2007 r. stwierdzono, że okoliczność, iż sekretariat nie potwierdził bezzwłocznie otrzymania przesyłki Królestwa Belgii, stanowi element dotyczący okoliczności niezależnych od woli tego ostatniego, to państwo członkowskie w żaden sposób nie próbowało przedstawiać tego twierdzenia w taki sposób, aby nadać mu charakter jasny i dokładny w stopniu wystarczającym, aby móc mu przypisać ewentualne znaczenie dla oceny czy rzekome nieprzewidywalne okoliczności rzeczywiście zaistniały.

22

W tych okolicznościach należy uznać, że Sąd mógł, nie uchybiając ciążącemu na nim obowiązkowi uzasadnienia, rozstrzygnąć w pkt 16 zaskarżonego postanowienia, iż nie przedstawiono żadnego innego elementu okoliczności faktycznych mającego wykazać zaistnienie wyjątkowych okoliczności lub niezwykłych i niezależnych od woli instytucji Królestwa Belgii wydarzeń, które mogłyby stanowić podstawę tych nieprzewidywalnych okoliczności.

23

Królestwo Belgii nie może w każdym razie twierdzić, że sekretariat Sądu zbyt późno powiadomił je o nieprzesłaniu oryginału skargi, ponieważ to właśnie na stronie skarżącej ciąży obowiązek starannego nadzorowania przebiegu postępowania, a w szczególności wykazania się starannością w celu dochowania przewidzianych terminów (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Bayer przeciwko Komisji, pkt 32), a zatem Sąd nie ma obowiązku wyrównywania braku staranności ze strony skarżącej.

24

W odniesieniu wreszcie do okoliczności polegającej na tym, że oryginał skargi nie został przesłany do sekretariatu Sądu w wyznaczonym terminie, choć załączniki do niej zostały złożone w terminie na jej wniesienie skargi, wystarczy stwierdzić, że w wyżej wymienionym piśmie z dnia 2 lutego 2007 r. Królestwo Belgii nie próbowało wytłumaczyć, dlaczego ta okoliczność ma wyjątkowy charakter usprawiedliwiający popełnienie błędu.

25

Należy ponadto dodać, że taka okoliczność nie jest w każdym razie ani wyjątkowa w postępowaniu przed sądem, ani w niniejszym przypadku niezależna od woli instytucji Królestwa Belgii.

26

Biorąc pod uwagę powyższe, należy zatem oddalić pierwszy zarzut jako w oczywisty sposób bezzasadny.

27

Zdaniem Królestwa Belgii Sąd naruszył prawo, uznając w pkt 18 zaskarżonego postanowienia, że kwestie związane z funkcjonowaniem jego służb nie mogą same w sobie pozwolić na uznanie popełnionego błędu za dający się usprawiedliwić.

28

Komisja stoi na stanowisku, że Sąd trzymał się wiernie orzecznictwa wspólnotowego i słusznie w pkt 18 zaskarżonego postanowienia doszedł do wniosku, iż państwo członkowskie, którego sprawa dotyczy, nie może powoływać się na wadliwe funkcjonowanie swej organizacji wewnętrznej, aby wykazać usprawiedliwiony charakter błędu, który mógł zostać popełniony w niniejszym przypadku.

29

Należy przypomnieć, że jednostka może, pomimo posiadanej pełnej wiedzy o ostatecznym charakterze decyzji oraz o mającym zastosowanie, zgodnie z art. 230 WE, terminie na wniesienie skargi, powołać się na usprawiedliwiony błąd mogący uzasadnić jej opóźnione wniesienie, ponieważ zgodnie z utrwalonym orzecznictwem (zob. w szczególności ww. wyrok w sprawie Bayer, pkt 26) taki błąd może zostać popełniony w szczególności wtedy, gdy zachowanie instytucji, która wydała zaskarżony akt, samo w sobie lub w decydującym stopniu mogło spowodować wprowadzenie w błąd jednostki działającej w dobrej wierze i dochowującej staranności wymaganej od dostatecznie poinformowanej osoby (wyrok Trybunału z dnia 15 maja 2003 r. w sprawie C-193/01 P Athanasios Pitsiorlas przeciwko Radze i EBC, Rec. str. I-4837, pkt 24).

30

W zaskarżonym postanowieniu Sąd właściwie zastosował przytoczone orzecznictwo. Po stwierdzeniu bowiem w pkt 16 tego postanowienia, że przyczyną opóźnionego wniesienia skargi jest nieprawidłowe funkcjonowanie służb odpowiedniego ministerstwa, Sąd mógł słusznie rozstrzygnąć, iż w niniejszym przypadku i w braku innych okoliczności faktycznych kwestie związane z funkcjonowaniem służb Królestwa Belgii nie mogą, same w sobie, nadać popełnionemu w ten sposób błędowi usprawiedliwionego charakteru, ponieważ w niniejszym przypadku błąd ten wynika właśnie z niedochowania przez te służby należytej staranności.

31

Należy zatem oddalić zarzut drugi jako w oczywisty sposób bezzasadny.

32

Królestwo Belgii twierdzi, że Sąd nie przeanalizował argumentu podniesionego przez nie w piśmie z dnia 2 lutego 2007 r., zgodnie z którym okoliczność ukarania, poprzez uznanie skargi za nieważną, niedotrzymania 10-dniowego terminu na przesłanie do sekretariatu Sądu podpisanego oryginału skargi daje wyraz zbyt rygorystycznym wymogom natury proceduralnej, które pozostają sprzeczności z kierunkiem aktualnego rozwoju środków komunikacji, odzwierciedlonego w szczególności przez przepisy regulujące wspólnotowe ramy stosowania podpisu elektronicznego.

33

W niniejszym przypadku ze względu na to, że data otrzymania faksu nie mogła być dla celów zachowania przepisów proceduralnych datą wpływu, zgodnie z prawem można było wziąć pod uwagę jedynie datę złożenia w sekretariacie oryginału. Ponieważ zaś skarga została wniesiona po upływie wyznaczonego Królestwu Belgii w tym celu terminu, Sądowi pozostało jedynie stwierdzenie nie tylko nieważności skargi, lecz także jej spowodowaną opóźnionym wniesieniem niedopuszczalności.

34

Z pisma z dnia 2 lutego 2007 r. wynika, że argument ten ma raczej charakter ogólnej krytyki zasad zawartych w regulaminie Sądu, który jest w każdym razie zobowiązany do jego ścisłego stosowania, jak zostało to przypomniane w pkt 16 niniejszego postanowienia. Wykładnia spoczywającego na Sądzie obowiązku uzasadnienia swych wyroków nie może być dokonywana w ten sposób, iż wynika z niego, że Sąd jest zobowiązany do szczegółowej odpowiedzi na każdy podniesiony przez stronę skarżącą argument, zwłaszcza jeśli nie jest on wystarczająco jasny i dokładny oraz nie opiera się na szczegółowo określonych środkach dowodowych (zob. wyroki z dnia 6 marca 2001 r. w sprawie C-274/99 P Connolly przeciwko Komisji, Rec. str. I-1611, pkt 121, oraz z dnia 11 września 2003 r. w sprawie C-197/99 P Belgia przeciwko Komisji, Rec. str. I-8461, pkt 81).

35

Zarzut trzeci należy zatem odrzucić jako w oczywisty sposób bezzasadny.

36

Królestwo Belgii twierdzi, że uznanie skargi za niedopuszczalną ze względu na to, iż jej oryginał nie został przysłany do sekretariatu Sądu w ciągu 10 dni od wysłania kopii faksem, które miało miejsce w terminie wyznaczonym w art. 230 WE, stanowi naruszenie zasady proporcjonalności. Ze względu na brak istnienia opartego na zasadzie pewności prawa nakazu zasada ta nie pozwala na uznanie za niedopuszczalną skargi przysłanej faksem w wyznaczonym w traktacie na wniesienie skargi terminie ze względu na to, że została ona złożona 10 dni po upływie terminu wyznaczonego na złożenie skargi faksem. Królestwo Belgii twierdzi ponadto, że oryginał skargi może zostać uznany za częściowo złożony w sekretariacie Sądu w terminie ze względu na to, iż oryginały załączników dotarły tam już w dniu 27 grudnia 2006 r.

37

Komisja stoi na stanowisku, że niniejszy zarzut jest niedopuszczalny ze względu na to, iż zmierza on do zakwestionowania legalności art. 43 § 6 regulaminu Sądu. Zdaniem Komisji Królestwo Belgii nie może zaś zgodnie z przepisami prawa podnosić dodatkowo zarzutu niezgodności z prawem przepisu regulaminu Sądu, który mogła zgodnie z prawem zaskarżyć w wyznaczonym w art. 230 WE terminie dwóch miesięcy. Tytułem ewentualnym Komisja podnosi, że zarzut ten jest bezzasadny ze względu na to, iż ustawodawca wspólnotowy nie zezwolił Sądowi na badanie poszczególnych przypadków proporcjonalnego charakteru niedopuszczalności stwierdzonej w warunkach takich jak okoliczności niniejszej sprawy ani też nie nałożył na niego takiego obowiązku.

38

Samo brzmienie art. 43 § 6 regulaminu Sądu nie pozostawia mu, przy stosowaniu tego przepisu, żadnej możliwości dokonania swobodnej oceny. Możliwość powołania się przez stronę skarżącą dla celów zachowania przepisów proceduralnych na datę otrzymania przez sekretariat Sądu faksu jest uzależniona od spełnienia warunku, by podpisany oryginał pisma procesowego, którego kopia została wysłana w ten sposób, został złożony w sekretariacie najpóźniej 10 dni później.

39

Ponadto w przypadku gdy — tak jak w niniejszej sprawie — faks otrzymano wcześniej niż 10 dni przed upływem terminu przewidzianego do wniesienia skargi do Sądu, przepisy art. 43 § 6 regulaminu Sądu nie wywołują skutku w postaci przedłużenia tego terminu (postanowienie Trybunału z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie C-325/03 P Zuazaga Meabe przeciwko OHIM, Zb.Orz. str. I-403, pkt 18).

40

W tych okolicznościach Królestwo Belgii nie może powoływać się na naruszenie zasady proporcjonalności, ponieważ jak stwierdził w zaskarżonym postanowieniu Sąd, przyczyną niedopuszczalności skargi jest brak dołożenia przez państwo członkowskie należytej staranności przy przesyłaniu do jego sekretariatu skargi w wyznaczonym na to terminie, a nie sposób, w jaki Sąd zastosował art. 43 § 6 swego regulaminu — przepisu, który uzupełnia regulamin w zakresie dotyczącym nowoczesnych technik komunikacyjnych, zgodnie z przyjętymi przez Sąd w porozumieniu z Trybunałem Sprawiedliwości zmianami, które zostały następnie jednogłośnie przyjęte przez Radę w jej decyzji z dnia 6 grudnia 2000 r. (Dz.U. L 322, str. 4), którego jedna z przesłanek zastosowania nie została w niniejszym przypadku spełniona.

41

Wreszcie Królestwo Belgii nie może twierdzić, że oryginał jej skargi został wniesiony w terminie ze względu na to, że sekretariat Sądu otrzymał oryginały załączników. Choć bowiem zgodnie z art. 44 § 6 regulaminu Sądu strona skarżąca może poprawić skargę, w szczególności dołączając brakujące załączniki, to poprawienie skargi jest możliwe tylko wtedy, gdy zgodnie z art. 21 statutu Trybunału, mającego zastosowanie do postępowania przed Sądem Pierwszej Instancji, został spełniony zasadniczy warunek wystąpienia do Sądu, czyli wniesienie skargi. Skarga stanowi bowiem pismo wszczynające postępowanie, w którym strony mają obowiązek oznaczyć przedmiot sporu (zob. podobnie wyroki Trybunału z dnia 25 września 1979 r. w sprawie 232/78 Komisja przeciwko Francji, Rec. str. 2729, pkt 3, oraz z dnia 6 kwietnia 2000 r. w sprawie C-256/98 Komisja przeciwko Francji, Rec. str. I-2487, pkt 31), załączniki do którego spełniają funkcję wyłącznie dowodową i dokumentacyjną (zob. podobnie wyrok z dnia 28 lipca 2005 r. w sprawach połączonych C-189/02 P, C-202/02 P, od C-205/02 P do C-208/02 P i C-213/02 P Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. I-5425, pkt 99). W tych okolicznościach wniesienie załączników nie może zostać uznane za odpowiednik częściowego wniesienia skargi.

42

W tych okolicznościach należy odrzucić zarzut czwarty jako w oczywisty sposób bezzasadny.

43

Uwzględniając powyższe, odwołanie należy zatem oddalić jako w oczywisty sposób bezzasadne.

44

Zgodnie z art. 69 § 2 tego regulaminu, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 118 regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie Królestwa Belgii kosztami postępowania, a strona wnosząca odwołanie przegrała sprawę, należy obciążyć Królestwo Belgii kosztami postępowania.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) postanawia, co następuje: