–

w imieniu Komisji Europejskiej – S. Grünheid, M. Wasmeier i I. Zaloguin, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 5 decyzji ramowej Rady 2004/757/WSiSW z dnia 25 października 2004 r. ustanawiającej minimalne przepisy określające znamiona przestępstw i kar w dziedzinie nielegalnego handlu narkotykami (Dz.U. 2004, L 335, s. 8), art. 4 decyzji ramowej Rady 2008/841/WSiSW z dnia 24 października 2008 r. w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej (Dz.U. 2008, L 300, s. 42), art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE oraz art. 47 i 52 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach postępowania karnego wszczętego przeciwko PT i innym osobom oskarżonym o kierowanie lub uczestniczenie w działaniach zorganizowanej grupy przestępczej.

3

Artykuł 19 ust. 1 akapit drugi TUE stanowi:

„Państwa członkowskie ustanawiają środki niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii”.

4

Artykuł 4 decyzji ramowej 2004/757, zatytułowany „Kary”, stanowi w ust. 1:

„Każde państwo członkowskie podejmuje środki niezbędne w celu zapewnienia, aby przestępstwa określone w art. 2 i 3 podlegały skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym sankcjom karnym.

Każde państwo członkowskie podejmuje środki niezbędne do tego, aby przestępstwa określone w art. 2 podlegały karze pozbawienia wolności, której górna granica mieści się w przedziale od 1 roku do 3 lat”.

5

Artykuł 5 tej decyzji ramowej, zatytułowany „Okoliczności szczególne”, stanowi:

„Niezależnie od treści art. 4, każde państwo członkowskie może podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia możliwości złagodzenia kar, o których mowa w art. 4, jeżeli sprawca:

6

Artykuł 3 decyzji ramowej 2008/841, zatytułowany „Sankcje”, stanowi w ust. 1 lit. a):

„Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zapewnienia, że:

7

Artykuł 4 tej decyzji ramowej, zatytułowany „Okoliczności szczególne”, stanowi:

„Każde państwo członkowskie może przyjąć niezbędne środki w celu zapewnienia, że sankcje, o których mowa w art. 3, mogą być zmniejszane lub że sprawca przestępstwa może zostać zwolniony z sankcji, jeśli, na przykład:

8

Artykuł 55 ust. 1 Nakazatelen kodeks (kodeksu karnego), w brzmieniu mającym zastosowanie w postępowaniu głównym (zwanego dalej „NK”), stanowi:

„W przypadku wystąpienia wyjątkowych lub licznych okoliczności łagodzących, gdy przewidziana ustawą najłagodniejsza kara okazuje się nieproporcjonalna, sąd:

1) określa karę poniżej dolnej granicy;

[…]”.

9

Artykuł 321 NK stanowi:

„[…]

2.   Udział w [zorganizowanej grupie przestępczej] podlega karze pozbawienia wolności od roku do sześciu lat.

3.   W przypadku gdy [zorganizowana grupa przestępcza] jest uzbrojona lub utworzona w celu wzbogacenia lub popełnienia przestępstw, o których mowa w […] art. 354a ust. 1 i 2, […] kary są następujące:

[…]

[…]”.

10

Zgodnie z art. 354a ust. 1 NK:

„Produkcja, przetwarzanie, nabywanie lub posiadanie, bez legalnego upoważnienia, środków odurzających lub ich odpowiedników w celu wprowadzenia do obrotu lub dystrybucji środków odurzających lub ich odpowiedników podlega, w przypadku środków odurzających wysokiego ryzyka lub ich odpowiedników, karze pozbawienia wolności od dwóch do ośmiu lat i karze grzywny w wysokości od 5000 do 20000 BGN [lewów bułgarskich, około 2260–10 230 EUR], a w przypadku środków odurzających wysokiego ryzyka lub ich odpowiedników – karze pozbawienia wolności od roku do sześciu lat i karze grzywny od 2000 do 10000 BGN [około 1020–5115 EUR]. […]”.

11

Artykuł 381 Nakazatelno-protsesualen kodeks (kodeksu postępowania karnego, zwanego dalej „NPK”), zatytułowany „Ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy w ramach postępowania przygotowawczego”, w brzmieniu mającym zastosowanie w postępowaniu głównym, stanowi:

„1.   Po zakończeniu postępowania przygotowawczego, na wniosek prokuratora lub obrońcy, może dojść między nimi do zawarcia ugody w celu rozstrzygnięcia sprawy. […]

[…]

4.   W ugodzie można określić karę na warunkach, o których mowa w art. 55 NK, nawet w braku wyjątkowych lub licznych okoliczności łagodzących.

5.   Ugodę sporządza się na piśmie i zawiera ona porozumienie dotyczące następujących kwestii:

[…]

6.   Ugodę podpisuje prokurator i obrońca. Oskarżony podpisuje ugodę, jeżeli ją akceptuje, po oświadczeniu, że rezygnuje z rozpatrzenia swojej sprawy w trybie postępowania zwykłego.

7.   W przypadku gdy postępowanie toczy się przeciwko kilku osobom lub dotyczy kilku przestępstw, ugoda może zostać zawarta przez niektóre z tych osób lub w związku z niektórymi z tych przestępstw.

[…]”.

12

Artykuł 383 NPK, zatytułowany „Skutki ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy”, w ust. 1 stanowi:

„Ugoda zatwierdzona przez sąd wywołuje skutki prawomocnego wyroku”.

13

Zgodnie z art. 384 NPK, zatytułowanym „Ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu sądowym”:

„1.   Na warunkach i zgodnie z zasadami określonymi w niniejszym rozdziale sąd pierwszej instancji może zatwierdzić ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy wynegocjowaną po wszczęciu postępowania sądowego, lecz przed zakończeniem sądowej fazy postępowania dowodowego.

[…]

3.   W takich przypadkach ugodę [dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy] zatwierdza się jedynie po wyrażeniu zgody przez wszystkie strony [postępowania]”.

14

Artykuł 384a NPK, zatytułowany „Postanowienie w przedmiocie ugody zawartej z niektórymi oskarżonymi lub w odniesieniu do jednego z przestępstw”, stanowi:

„1.   Jeżeli po wszczęciu postępowania sądowego, lecz przed zakończeniem sądowej fazy postępowania dowodowego, dojdzie do zawarcia ugody z jedną z osób oskarżonych lub w związku z jednym z przestępstw, sąd zawiesza postępowanie.

2.   Inny skład orzekający orzeka w przedmiocie zawartej ugody […].

3.   Skład orzekający, o którym mowa w ust. 1, rozpatruje sprawę po wydaniu orzeczenia w przedmiocie ugody”.

15

W dniu 25 marca 2020 r. Spetsializirana prokuratura (wyspecjalizowana prokuratura, Bułgaria) wszczęła przed Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowanym sądem karnym, Bułgaria), będącym sądem odsyłającym, postępowanie karne przeciwko 41 osobom, w tym SD i PT, w związku z kierowaniem działalnością zorganizowanej grupy przestępczej lub uczestnictwem w działalności tej grupy, mającej na celu osiągnięcie korzyści majątkowych poprzez rozprowadzanie środków odurzających. PT jest ścigany za udział w tej grupie przestępczej i za posiadanie środków odurzających w celu rozprowadzania, na podstawie art. 321 ust. 2, art. 321 ust. 3 pkt 2 oraz art. 354a ust. 1 NK.

16

W dniu 19 sierpnia 2020 r. sprawa została przekazana do Spetsializirana prokuratura (wyspecjalizowanej prokuratury) w celu usunięcia uchybień proceduralnych obarczających akt oskarżenia.

17

W dniu 26 sierpnia 2020 r. w fazie przygotowawczej postępowania prokurator i obrońca SD zawarli ugodę, na mocy której na SD nałożona zostanie kara łagodniejsza od przewidzianej ustawą, ponieważ oskarżony ten przyznał się do winy w zakresie stawianych mu zarzutów. Ugoda ta zawierała pełne imiona i nazwiska oraz krajowy numer identyfikacyjny 40 pozostałych oskarżonych, których zgody nie zażądano w celu zatwierdzenia tej ugody. Została ona zatwierdzona w dniu 1 września 2020 r. przez skład orzekający inny niż ten, do którego sprawa została pierwotnie skierowana.

18

W dniu 28 sierpnia 2020 r. Spetsializirana prokuratura (wyspecjalizowana prokuratura) przedstawiła poprawioną wersję aktu oskarżenia i wszczęto sądową fazę postępowania.

19

W dniu 17 listopada 2020 r. prokurator i obrońca PT zawarli ugodę, na mocy której temu oskarżonemu, który przyznał się do winy w odniesieniu do stawianych mu zarzutów, zostanie wymierzona kara pozbawienia wolności w wymiarze trzech lat, z zawieszeniem wykonania na okres pięciu lat. W celu uwzględnienia wyroku z dnia 5 września 2019 r., AH i in. (Domniemanie niewinności) (C‑377/18, EU:C:2019:670), ugodę tę zmieniono w taki sposób, aby pominąć imiona i nazwiska oraz krajowe numery identyfikacyjne pozostałych oskarżonych. Poprawiona wersja przedmiotowej ugody została opatrzona datą 17 listopada 2020 r.

20

W dniu 18 stycznia 2021 r. sąd odsyłający przekazał, zgodnie z art. 384a NPK, ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy, o której mowa w poprzednim punkcie, prezesowi tego sądu w celu wyznaczenia innego składu orzekającego w celu wydania orzeczenia w przedmiocie tej ugody. W dniu 21 stycznia 2021 r. wyznaczony w ten sposób skład orzekający odmówił zatwierdzenia wspomnianej ugody ze względu na to, że niektórzy oskarżeni nie wyrazili zgody, która jest wymagana na podstawie art. 384 ust. 3 NPK.

21

W dniu 10 maja 2022 r. prokurator i obrońca PT ponownie zawarli ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy, o identycznej treści, i zwrócili się do sądu odsyłającego o wydanie orzeczenia w przedmiocie tej ugody, bez zwrócenia się o zgodę do pozostałych oskarżonych.

22

W dniu 18 maja 2022 r. skład orzekający wyznaczony na podstawie art. 384a NPK odmówił zatwierdzenia ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, o której mowa w poprzednim punkcie, ze względu na to, że zatwierdzenie to wymagało zgody 39 pozostałych oskarżonych, zgodnie z art. 384 ust. 3 NPK.

23

W następstwie tej odmowy prokurator, PT i jego obrońca tego samego dnia potwierdzili, że chcieli zawrzeć ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy i że to sąd odsyłający, przed którym przedstawiono wszystkie dowody, powinien zatwierdzić tę ugodę, bez zwrócenia się o zgodę do pozostałych oskarżonych. Prokurator wyraził jednak wątpliwości co do bezstronności sądu odsyłającego w zakresie kontynuowania postępowania w odniesieniu do pozostałych oskarżonych, jeśli sąd ten zatwierdziłby wspomnianą ugodę. Ze swej strony PT wskazał, że niemożność zawarcia przez niego takiej ugody pociąga za sobą naruszenie praw przyznanych mu przez europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisaną w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwaną dalej „EKPC”).

24

Co się tyczy dopuszczalności wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, sąd odsyłający zauważa, że zawisła przed nim sprawa dotyczy przestępstw objętych zakresem stosowania decyzji ramowych 2004/757 i 2008/841, a zatem „dziedzin objętych prawem Unii” w rozumieniu art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE. Ponieważ jego zdaniem, w szczególności na mocy art. 4 ust. 1 akapit pierwszy decyzji ramowej 2004/757, przestępstwa te powinny podlegać skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym karom, postępowanie karne, w którym te przepisy są stosowane, podlega wymogom wynikającym z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE i z art. 47 akapity pierwszy i drugi Karty. Sąd ten uważa ponadto, że warunki przewidziane w prawie krajowym w odniesieniu do zawarcia ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy stanowią „stosowanie […] prawa Unii” w rozumieniu art. 51 ust. 1 Karty – w niniejszym wypadku art. 5 decyzji ramowej 2004/757 i art. 4 decyzji ramowej 2008/841.

25

W tych okolicznościach sąd odsyłający zastanawia się w pierwszej kolejności nad zgodnością art. 384a NPK z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE i z art. 47 akapity pierwszy i drugi Karty ze względu na to, że w ramach postępowania karnego wszczętego przeciwko kilku osobom ów przepis prawa bułgarskiego wymaga wyznaczenia składu orzekającego innego niż ten, który rozpoznaje sprawę, w celu wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie ugody zawartej przez jednego z oskarżonych w toku sądowej fazy tego postępowania. Sąd ten wskazuje, że art. 384a NPK ma na celu umożliwienie składowi orzekającemu rozpoznającemu sprawę co do istoty dalszego prowadzenia postępowania przeciwko pozostałym oskarżonym, bez ryzyka utraty obiektywizmu i bezstronności. Wspomniany sąd uważa jednak, że prawo do skutecznej ochrony sądowej zostałoby naruszone, gdyby dowody zgromadzone przed składem orzekającym, do którego początkowo wniesiono sprawę, miały zostać ocenione przez inny skład orzekający.

26

Sąd odsyłający zastanawia się w drugiej kolejności nad zgodnością art. 384 ust. 3 NPK z art. 5 decyzji ramowej 2004/757, art. 4 decyzji ramowej 2008/841, art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, a także z art. 47 i 52 Karty ze względu na to, że w sytuacji gdy ugoda dotycząca rozstrzygnięcia sprawy została zawarta przez jednego z oskarżonych w sądowej fazie postępowania karnego wszczętego przeciwko kilku osobom, ten przepis prawa bułgarskiego wymaga jednomyślnej zgody pozostałych oskarżonych, aby taka ugoda mogła zostać zatwierdzona, co nie ma miejsca w postępowaniu przygotowawczym w takiej sprawie.

27

Zdaniem sądu odsyłającego poprzez zawarcie i zatwierdzenie przez sąd ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy oskarżony uzyskuje zamierzony przez siebie ostateczny rezultat, a mianowicie wymierzenie łagodniejszej kary niż ta, która zostałaby na niego nałożona, gdyby sprawa ta została rozpatrzona w ramach zwykłego postępowania. W tych okolicznościach wymóg jednomyślnej zgody pozostałych oskarżonych naruszałby rzetelność postępowania w rozumieniu art. 47 akapit drugi Karty i ograniczałby również dostęp do „środka niezbędnego do zapewnienia skutecznej ochrony prawnej” w rozumieniu art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE – z naruszeniem zasady proporcjonalności, o której mowa w art. 52 Karty.

28

W trzeciej kolejności sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy w przypadku gdyby zatwierdził ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy PT, byłby on zobowiązany, zgodnie z postanowieniem z dnia 28 maja 2020 r., UL i VM (C‑709/18, EU:C:2020:411), do wyłączenia się z rozpoznania oskarżenia skierowanego przeciwko innym oskarżonym, w celu zagwarantowania im prawa do bezstronnego sądu, o którym mowa w art. 47 akapit drugi Karty.

29

Sąd ten wskazuje, że odpowiedzi, jakich Trybunał udzieli na jego pytania, pozwolą mu w istocie ustalić, czy może, a nawet powinien, sam zatwierdzić, o co wnosi PT, zawartą przez niego ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy – i to bez zgody pozostałych oskarżonych.

30

W tych okolicznościach Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowany sąd karny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

31

Pismem z dnia 5 sierpnia 2022 r. Sofiyski gradski sad (sąd dla miasta Sofii, Bułgaria) powiadomił Trybunał, że w następstwie zmiany ustawodawczej, która weszła w życie w dniu 27 lipca 2022 r., Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowany sąd karny) został zlikwidowany i że niektóre z wniesionych do tego sądu spraw karnych, w tym sprawa w postępowaniu głównym, zostały przekazane z tą datą do rozpatrzenia przez Sofiyski gradski sad (sąd dla miasta Sofii).

32

Na wstępie należy przypomnieć, że do samego Trybunału należy ocena sytuacji, w jakiej sąd krajowy kieruje do niego wniosek, w celu zweryfikowania swojej własnej właściwości lub dopuszczalności przedłożonego mu wniosku (zob. podobnie wyroki: z dnia 4 lipca 2006 r., Adeneler i in., C‑212/04, EU:C:2006:443, pkt 42; a także z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 29).

33

Artykuł 51 ust. 1 Karty stanowi, że jej postanowienia mają zastosowanie do państw członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii. W art. 51 ust. 2 Karty wyjaśniono, że postanowienia Karty w żaden sposób nie rozszerzają kompetencji Unii Europejskiej określonych w traktatach.

34

Te postanowienia Karty są potwierdzeniem orzecznictwa Trybunału, zgodnie z którym gwarantowane w porządku prawnym Unii prawa podstawowe znajdują zastosowanie we wszystkich sytuacjach podlegających prawu Unii, jednak nie poza takimi sytuacjami. W konsekwencji w ramach odesłania prejudycjalnego na podstawie art. 267 TFUE Trybunał może dokonywać wykładni prawa Unii jedynie w granicach przyznanej mu właściwości (zob. podobnie wyrok z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 30, 31 i przytoczone tam orzecznictwo).

35

Pojęcie „stosowania […] prawa Unii” w rozumieniu art. 51 ust. 1 Karty zakłada istnienie związku między aktem prawa Unii a rozpatrywanym środkiem krajowym, który wykracza poza bliskość danych dziedzin lub pośredni wpływ jednej dziedziny na drugą (zob. podobnie wyroki: z dnia 6 marca 2014 r., Siragusa, C‑206/13, EU:C:2014:126, pkt 24; z dnia 29 lipca 2024 r., protectus, C‑185/23, EU:C:2024:657, pkt 42).

36

Trybunał stwierdził już brak możliwości zastosowania praw podstawowych Unii w kontekście uregulowań krajowych ze względu na okoliczność, że przepisy Unii w danej dziedzinie nie nakładały żadnego szczególnego zobowiązania na państwa członkowskie w odniesieniu do sytuacji, której dotyczyło postępowanie główne (zob. podobnie wyroki: z dnia 6 marca 2014 r., Siragusa, C‑206/13, EU:C:2014:126, pkt 26; a także z dnia 10 lipca 2014 r., Julián Hernández i in., C‑198/13, EU:C:2014:2055, pkt 35).

37

To w świetle tych rozważań należy ustalić, czy – jak twierdzi sąd odsyłający – przepisy bułgarskie regulujące ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy stosują prawo Unii w rozumieniu art. 51 ust. 1 Karty, a także czy, w związku z tym, Trybunał jest właściwy do dokonania wykładni postanowień Karty, do których odnosi się sąd odsyłający.

38

W pierwszej kolejności w zakresie, w jakim sąd ten uważa, że te przepisy krajowe stanowią stosowanie art. 5 decyzji ramowej 2004/757 w związku z jej art. 4 ust. 1 i art. 4 decyzji ramowej 2008/841 w związku z jej art. 3, należy zauważyć, że te przepisy prawa Unii znajdują się w aktach przyjętych na podstawie art. 31 ust. 1 UE, którego postanowienia zostały powtórzone w art. 83 ust. 1 akapit pierwszy TFUE. Ten art. 4 ust. 1 i ten art. 3 zawierają minimalne przepisy dotyczące kar mających zastosowanie do przestępstw w dziedzinach przestępczości objętych odpowiednimi zakresami stosowania tych dwóch decyzji ramowych, a mianowicie nielegalnego handlu narkotykami i przestępczości zorganizowanej.

39

Jak zauważył w istocie rzecznik generalny w pkt 32 i 33 opinii, ich stosowanie oznacza, że państwa członkowskie przyjmują środki ustawodawcze należące do materialnego prawa karnego, takie jak art. 321 i art. 354a ust. 1 NK. Natomiast w dziedzinie procesowego prawa karnego, do którego zasadniczo należą przepisy prawa bułgarskiego odnoszące się do ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, a mianowicie art. 384 ust. 3 i art. 384a NPK, żaden akt ustawodawczy Unii mający za przedmiot tego rodzaju ugodę nie został przyjęty na podstawie art. 31 traktatu UE lub art. 82 TFUE, w którym określono kompetencję Unii w dziedzinie procesowego prawa karnego.

40

Z powyższego wynika, że relacja między przepisami materialnego prawa karnego Unii, o których mowa w pkt 38 niniejszego wyroku, a bułgarskimi przepisami procesowego prawa, które regulują ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy rozpatrywaną w postępowaniu głównym, nie wykracza poza bliskość lub pośredni wpływ tych pierwszych na te drugie. W tych okolicznościach nie można ustanowić między nimi powiązania w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 35 niniejszego wyroku.

41

W drugiej kolejności w art. 5 decyzji ramowej 2004/757 i art. 4 decyzji ramowej 2008/841, obydwu zatytułowanych „Okoliczności szczególne”, ograniczono się do stwierdzenia, że państwa członkowskie mogą podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia, by kary, o których mowa w tych decyzjach ramowych, mogły zostać złagodzone, w przypadku gdy sprawca przestępstwa odstępuje od swojej działalności przestępczej w dziedzinach objętych wspomnianymi decyzjami ramowymi i dostarcza organom administracyjnym lub sądowym informacji, których w przeciwnym razie nie mogłyby one uzyskać w inny sposób, pomagając im w szczególności w zidentyfikowaniu lub postawieniu przed sądem innych sprawców przestępstwa lub w znalezieniu dowodów. Te przepisy prawa Unii nie precyzują ani szczegółowych zasad, ani przesłanek zawarcia ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, ani nie nakładają również na państwa członkowskie obowiązku stanowienia prawa w tej dziedzinie, wbrew temu, czego wymaga orzecznictwo przywołane w pkt 36 niniejszego wyroku, aby można było ustalić związek między wspomnianymi przepisami prawa Unii a przepisami, które regulują ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy w prawie bułgarskim.

42

Z powyższych rozważań wynika, że przepisy NPK odnoszące się do zawarcia i zatwierdzenia ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności art. 384 ust. 3 i art. 384a NPK, nie stanowią „stosowania”, w rozumieniu art. 51 ust. 1 Karty, przepisów decyzji ramowych 2004/757 i 2008/841.

43

W związku z tym Trybunał nie jest właściwy do udzielenia odpowiedzi na zadane pytania w zakresie, w jakim dotyczą one art. 5 decyzji ramowej 2004/757, art. 4 decyzji ramowej 2008/841, art. 47 akapity pierwszy i drugi oraz art. 52 Karty.

44

Na mocy art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE państwa członkowskie ustanawiają środki odwoławcze niezbędne do zapewnienia jednostkom poszanowania ich prawa do skutecznej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii. Do państw członkowskich należy zatem ustanowienie systemu środków odwoławczych i procedur zapewniającego skuteczną kontrolę sądową w tych dziedzinach (wyroki: z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C‑64/16, EU:C:2018:117, pkt 34; a także z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).

45

Co się tyczy materialnego zakresu zastosowania art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, postanowienie to dotyczy „dziedzin objętych prawem Unii”, niezależnie od tego, w jakiej sytuacji państwa członkowskie stosują to prawo (wyroki: z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C‑64/16, EU:C:2018:117, pkt 29; a także z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 35 i przytoczone tam orzecznictwo).

46

Artykuł 19 ust. 1 akapit drugi TUE znajduje między innymi zastosowanie w stosunku do każdego organu krajowego, który może rozstrzygać jako sąd kwestie dotyczące stosowania lub wykładni prawa Unii, a więc wchodzące w zakres dziedzin objętych tym prawem (zob. podobnie wyroki: z dnia 27 lutego 2018 r., Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C‑64/16, EU:C:2018:117, pkt 40; a także z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).

47

Tak jest w przypadku sądu odsyłającego, który w niniejszej sprawie ma orzec w kwestiach związanych z wykładnią i stosowaniem decyzji ramowych 2004/757 i 2008/841, które zostały transponowane do bułgarskiego porządku prawnego przepisami NK, w związku z czym sąd ten musi spełnić wymogi skutecznej ochrony sądowej wynikające z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE.

48

W tych okolicznościach Trybunał jest właściwy w niniejszej sprawie do dokonania wykładni art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE.

49

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, w którym przyznano składowi orzekającemu ad hoc, a nie składowi orzekającemu rozpatrującemu sprawę, właściwość do orzekania w przedmiocie ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy zawartej między oskarżonym a prokuraturą w sądowej fazie postępowania karnego, jeżeli w ramach tego samego postępowania ścigani są również pozostali oskarżeni.

50

Chociaż organizacja wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich, w tym ustanowienie, skład, właściwość i funkcjonowanie sądów krajowych, należy do kompetencji tych państw, to przy wykonywaniu tej kompetencji te państwa członkowskie mają obowiązek dotrzymywać zobowiązań wynikających dla nich z prawa Unii, a w szczególności z art. 19 TUE (wyrok z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo).

51

Zasada skutecznej ochrony sądowej, o której mowa w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, stanowi ogólną zasadę prawa Unii, zapisaną w szczególności w art. 47 akapit drugi Karty. To ostatnie postanowienie należy zatem należycie uwzględnić przy dokonywaniu wykładni tego art. 19 ust. 1 akapit drugi (zob. podobnie wyrok z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).

52

Ponadto zgodnie z art. 52 ust. 3 zdanie pierwsze Karty prawa zawarte w Karcie mają takie samo znaczenie i zakres jak odpowiadające im prawa zagwarantowane w EKPC. Na mocy zdania drugiego tego postanowienia nie stanowi ono przeszkody, aby prawo Unii przyznawało szerszą ochronę. Zgodnie z wyjaśnieniami dotyczącymi Karty (Dz.U. 2007, C 303, s. 17) art. 47 akapit drugi Karty odpowiada art. 6 ust. 1 EKPC. Trybunał powinien w konsekwencji czuwać nad tym, aby wykładnia dokonana przez niego w niniejszej sprawie zapewniała poziom ochrony, który nie narusza poziomu ochrony gwarantowanego na mocy art. 6 ust. 1 EKPC, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez Europejski Trybunał Praw Człowieka (zob. podobnie wyrok z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

53

Na podstawie art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE każde państwo członkowskie powinno zapewnić, by organy orzekające – jako „sądy” w rozumieniu prawa Unii – w kwestiach związanych z wykładnią lub ze stosowaniem tego prawa i należące, w związku z tym, do systemu środków odwoławczych w dziedzinach objętych prawem Unii odpowiadały wymogom skutecznej ochrony sądowej, w tym wymogowi niezawisłości (zob. podobnie wyroki: z dnia 21 grudnia 2021 r., Euro Box Promotion i in., C‑357/19, C‑379/19, C‑547/19, C‑811/19 i C‑840/19, EU:C:2021:1034, pkt 220, 224; a także z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 47).

54

Ponadto Trybunał wyjaśnił już, że art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, który nakłada na państwa członkowskie jasny i precyzyjny obowiązek osiągnięcia rezultatu, który nie jest obwarowany żadnym warunkiem, w szczególności w odniesieniu do niezawisłości i bezstronności sądów, do których należy wykładnia i stosowanie prawa Unii, ma skutek bezpośredni, który oznacza odstąpienie od stosowania wszelkich przepisów, orzecznictwa lub praktyki krajowej sprzecznych z tymi przepisami prawa Unii, zgodnie z ich wykładnią dokonaną przez Trybunał [wyrok z dnia 5 czerwca 2023 r., Komisja/Polska (Niezawisłość i życie prywatne sędziów), C‑204/21, EU:C:2023:442, pkt 78 i przytoczone tam orzecznictwo].

55

Ten wymóg niezawisłości obejmuje dwa aspekty. Pierwszy aspekt, o charakterze zewnętrznym, wymaga, aby dany organ wypełniał swoje zadania w pełni autonomicznie, bez podległości w ramach hierarchii służbowej, bez podporządkowania komukolwiek, w sposób wolny od nakazów czy wytycznych z jakiegokolwiek źródła, pozostając w ten sposób pod ochroną przed ingerencją lub naciskami z zewnątrz, które mogą zagrozić niezależności osądu jego członków i wpływać na ich rozstrzygnięcia. Drugi aspekt, o charakterze wewnętrznym, łączy się z pojęciem „bezstronności” i dotyczy jednakowego dystansu do stron sporu i ich odpowiednich interesów w odniesieniu do przedmiotu tego sporu. Aspekt ten wymaga zachowania obiektywizmu oraz braku wszelkiego interesu w rozstrzygnięciu sporu poza ścisłym stosowaniem przepisu prawa (wyrok z dnia 11 lipca 2024 r., Hann-Invest i in., C‑554/21, C‑622/21 i C‑727/21, EU:C:2024:594, pkt 50, 51 i przytoczone tam orzecznictwo).

56

W niniejszej sprawie z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że prokurator poinformował sąd odsyłający o swoich wątpliwościach co do bezstronności składu orzekającego rozpatrującego sprawę w postępowaniu głównym w odniesieniu do dalszego prowadzenia postępowania dotyczącego pozostałych oskarżonych, na wypadek gdyby skład ten miał zatwierdzić ugodę dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy PT.

57

Jak zauważył w istocie rzecznik generalny w pkt 66 opinii, jeżeli – tak jak w niniejszej sprawie – przeciwko kilku osobom toczy się postępowanie ze względu na ich uczestnictwo w tej samej zorganizowanej grupie przestępczej, a jedna z nich zawiera w sądowej fazie tego postępowania ugodę, w której przyznaje się do winy, wyznaczenie składu orzekającego ad hoc w celu wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie tej ugody stanowi środek sprawowania wymiaru sprawiedliwości, który państwa członkowskie mogą przewidzieć w celu zapewnienia, a nawet wzmocnienia, poszanowania wymogów niezawisłości i bezstronności składu orzekającego, który ma osądzić oskarżonych, którzy nie przyznali się do winy – które to wymogi wynikają z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE.

58

W wyroku z dnia 25 listopada 2021 r. w sprawie Mucha przeciwko Słowacji (CE:ECHR:2021:1125JUD006370319, §§ 62–64, 66) Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził zatem istnienie naruszenia art. 6 ust. 1 EKPC w odniesieniu do zasady bezstronności i zasady domniemania niewinności, w sytuacji gdy ten sam skład orzekający najpierw orzekał w przedmiocie ugód w sprawie przyznania się do winy dotyczących ośmiu osób oskarżonych o udział w grupie przestępczej, a następnie – w przedmiocie zasadności oskarżenia podnoszonego przeciwko innemu oskarżonemu o uczestnictwo w tej samej grupie przestępczej, ponieważ orzeczenia zatwierdzające te ugody zawierały konkretną i indywidualną wzmiankę dotyczącą czynów zarzucanych tej ostatniej osobie, a tym samym naruszyły jej prawo do uznawania jej za niewinną do czasu udowodnienia jej winy zgodnie z prawem. Sąd ten doszedł na tej podstawie do wniosku, że wątpliwości dotyczące bezstronności wspomnianego składu orzekającego były obiektywnie uzasadnione.

59

Ponadto sąd odsyłający uważa, że w ramach postępowania karnego, w którym oskarżonych jest kilka osób, wyznaczenie składu orzekającego ad hoc w celu wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy może naruszać zasadę bezpośredniości postępowania karnego.

60

Zasada ta oznacza, że ci, na których spoczywa odpowiedzialność za orzekanie o winie lub niewinności oskarżonego, powinni co do zasady osobiście przesłuchiwać świadków i ocenić ich wiarygodność, jeżeli jednym z istotnych elementów rzetelnego procesu karnego jest możliwość konfrontowania oskarżonego ze świadkami w obecności sądu, który ostatecznie orzeka (zob. podobnie wyrok z dnia 29 lipca 2019 r., Gambino i Hyka, C‑38/18, EU:C:2019:628, pkt 42, 43).

61

W niniejszej sprawie, jak zauważył w istocie rzecznik generalny w pkt 73 opinii, wyznaczenie składu orzekającego ad hoc w celu wydania orzeczenia w przedmiocie ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, takiej jak ugoda rozpatrywana w postępowaniu głównym, nie może naruszać zasady bezpośredniości postępowania karnego. Jako że oskarżony decyduje się bowiem na uznanie swojej winy w sposób dobrowolny i z pełną świadomością zarzucanych mu czynów, a także skutków prawnych związanych z tym wyborem, rezygnuje on, jak wynika z art. 381 ust. 6 NPK, „z rozpatrzenia swojej sprawy w trybie postępowania zwykłego” – i niektórych wynikających z tego praw.

62

W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy udzielić odpowiedzi, iż art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, w którym przyznano składowi orzekającemu ad hoc, a nie składowi orzekającemu rozpatrującemu sprawę, właściwość do orzekania w przedmiocie ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy zawartej między oskarżonym a prokuraturą w sądowej fazie postępowania karnego, jeżeli w ramach tego samego postępowania ścigani są również pozostali oskarżeni.

63

Komisja Europejska podnosi w uwagach na piśmie, że uzasadnienie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczące pytania drugiego – w zakresie, w jakim dotyczy ono wykładni art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE – jest „bardzo lakoniczne” i nie spełnia wymogów wynikających z art. 94 regulaminu postępowania przed Trybunałem.

64

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem pytania dotyczące wykładni prawa Unii, z którymi zwrócił się sąd krajowy na gruncie stanu prawnego i faktycznego, za którego ustalenie jest on odpowiedzialny, przy czym prawidłowość tych ustaleń nie podlega ocenie Trybunału, korzystają z domniemania, iż mają one znaczenie dla sprawy. Odmowa wydania przez Trybunał orzeczenia w przedmiocie złożonego przez sąd krajowy wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest możliwa tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia prawa Unii, o którą wniesiono, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem postępowania głównego, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje informacjami w zakresie stanu faktycznego lub prawnego niezbędnymi do udzielenia użytecznej odpowiedzi na postawione mu pytania [zob. podobnie wyroki: z dnia 15 grudnia 1995 r., Bosman, C‑415/93, EU:C:1995:463, pkt 61; a także z dnia 8 listopada 2022 r., Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Badanie z urzędu środka detencyjnego),C‑704/20 i C‑39/21, EU:C:2022:858, pkt 61].

65

Ponieważ wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym stanowi podstawę postępowania prejudycjalnego przed Trybunałem w trybie art. 267 TFUE, niezbędne jest wyjaśnienie przez sąd krajowy w tym postanowieniu ram faktycznych i prawnych, w jakich mieści się spór w postępowaniu głównym, oraz udzielenie minimum wyjaśnień co do wyboru przepisów prawa Unii, o których wykładnię sąd ten wnosi, jak również co do związku, jaki dostrzega on między tymi przepisami a uregulowaniami prawa krajowego mającymi zastosowanie do rozpoznawanego przezeń sporu. Te kumulatywne wymogi zostały wyraźnie określone w art. 94 regulaminu postępowania [zob. podobnie wyrok z dnia 4 czerwca 2020 r., C.F. (Kontrola podatkowa),C‑430/19, EU:C:2020:429, pkt 23 i przytoczone tam orzecznictwo].

66

W niniejszej sprawie sąd odsyłający w sposób wymagany prawem przedstawia okoliczności sprawy w postępowaniu głównym i szczegółowo wskazuje mające zastosowanie przepisy krajowe. Wskazuje on również powody, dla których ma wątpliwości co do zgodności, w szczególności, art. 384 ust. 3 NPK z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE. Sąd ten uważa bowiem, że wymóg wyrażenia zgody przez wszystkich pozostałych oskarżonych na zatwierdzenie ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy zawartej przez jednego z tych oskarżonych w sądowej fazie postępowania karnego wszczętego przeciwko kilku osobom „niesłusznie” ogranicza „środek odwoławczy”, który stanowi jego zdaniem taka ugoda dla tego oskarżonego, ponieważ poprzez zawarcie i zatwierdzenie tej ugody wspomniany oskarżony „uzyskuje zamierzony przez siebie ostateczny rezultat, a mianowicie wymierzenie łagodniejszej kary niż ta, która zostałaby na niego nałożona, gdyby sprawa ta została rozpatrzona w ramach zwykłego postępowania”. Ponadto zdaniem tego sądu takie ograniczenie może naruszać „rzetelność postępowania”.

67

Wynika z tego, że wbrew temu, co twierdzi Komisja, co się tyczy tego pytania, wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym spełnia wymogi określone w art. 94 regulaminu postępowania, a zatem jest on dopuszczalny w zakresie, w jakim dotyczy on wykładni art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE.

68

Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, w którym, w postępowaniu karnym wszczętym przeciwko kilku oskarżonym ze względu na ich uczestnictwo w tej samej zorganizowanej grupie przestępczej, uzależniono zatwierdzenie przez sąd ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, zawartej między jednym z oskarżonych a prokuraturą w sądowej fazie tego postępowania, od zgody wszystkich pozostałych oskarżonych.

69

Jak wskazuje sąd odsyłający, w sprawie w postępowaniu głównym taki wymóg „służy interesowi niektórych z pozostałych [oskarżonych], przeciwko którym PT mógłby złożyć zeznania w charakterze świadka, po zatwierdzeniu dotyczącej go ugody”. Ponadto w odpowiedzi na wniosek Trybunału o udzielenie wyjaśnień, skierowany na podstawie art. 101 § 1 jego regulaminu postępowania, sąd ten wyjaśnił, że sąd właściwy do orzekania w odniesieniu do pozostałych oskarżonych „jest związany” treścią ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy zawartej przez jednego z oskarżonych.

70

Z tej perspektywy wymóg wyrażenia zgody przez pozostałych oskarżonych wchodzi w zakres prawa do rzetelnego procesu sądowego i ich prawa do obrony. Tymczasem poszanowanie tych praw stanowi jeden z elementów będących integralną częścią podstawowej zasady skutecznej ochrony sądowej, o której mowa w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, podobnie jak pojęcie „rzetelnego procesu”, o którym mowa w art. 6 EKPC [zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., Komisja/Polska (System odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów),C‑791/19, EU:C:2021:596, pkt 203].

71

Ta podstawowa zasada prawa Unii zostaje naruszona, jeżeli orzeczenie sądowe opiera się na okolicznościach faktycznych i dokumentach, z którymi same strony lub jedna z nich nie mogły się zapoznać i co do których nie mogły one w związku z tym zająć stanowiska (zob. podobnie wyroki: z dnia 22 marca 1961 r., Snupat/Wysoka Władza,42/59 i 49/59, EU:C:1961:5, s. 156; a także z dnia 17 listopada 2022 r., Harman International Industries, C‑175/21, EU:C:2022:895, pkt 63). Ponadto zasady rzetelnego procesu sądowego wymagają, aby we właściwych przypadkach interesy obrony były wyważane z interesami świadków lub ofiar wezwanych do złożenia zeznań (wyrok z dnia 29 lipca 2019 r., Gambino i Hyka, C‑38/18, EU:C:2019:628, pkt 41).

72

W świetle powyższego zasady poszanowania prawa do obrony nie można interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie przepisom prawa krajowego takim jak art. 384 ust. 3 NPK, których celem jest zagwarantowanie tych praw oskarżonym, którzy, nie przyznając się do winy, powinni zostać osądzeni w późniejszym postępowaniu karnym, biorąc pod uwagę nie tylko dotyczące ich informacje, które mogą znaleźć się w ugodzie dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy zawartej przez oskarżonego, który przyznał się do winy, lecz również oświadczenia, które mógłby on złożyć jako świadek przed składem orzekającym, który będzie orzekał w przedmiocie odpowiedzialności karnej pozostałych oskarżonych.

73

W świetle powyższych rozważań na pytanie drugie należy udzielić odpowiedzi, iż art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, w którym, w postępowaniu karnym wszczętym przeciwko kilku oskarżonym ze względu na ich uczestnictwo w tej samej zorganizowanej grupie przestępczej, uzależniono zatwierdzenie przez sąd ugody dotyczącej rozstrzygnięcia sprawy, zawartej między jednym z oskarżonych a prokuraturą w sądowej fazie tego postępowania, od zgody wszystkich pozostałych oskarżonych.

74

Jak wynika z pkt 42 niniejszego wyroku, Trybunał nie jest właściwy do udzielenia odpowiedzi na pytanie trzecie, ponieważ dotyczy ono wyłącznie wykładni art. 47 Karty.

75

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje: