1

Telefónica SA jest spółką dominującą grupy Telefónica, dawnym monopolistą państwowym w sektorze telekomunikacji w Hiszpanii. Przez cały okres, o którym mowa w decyzji Komisji C(2007) 3196 wersja ostateczna z dnia 4 lipca 2007 r. dotyczącej postępowania na podstawie art. 82 [WE] (sprawa COMP/38.784 – Wanadoo España/Telefónica) (zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”), tj. od września 2001 r. do grudnia 2006 r., Telefónica świadczyła usługi szerokopasmowe za pośrednictwem swojej spółki zależnej Telefónica de España SAU (zwanej dalej „TESAU”) oraz dwóch innych spółek zależnych, Telefónica Data de España SAU i Terra Networks España SA, które połączyły się z TESAU odpowiednio w dniach 30 czerwca i 7 lipca 2006 r. (motywy 11, 13, 19–21 zaskarżonej decyzji). Telefónica i jej spółki zależne (łącznie zwane dalej „Telefónica”) stanowiły jedną i tę samą jednostkę gospodarczą przez cały okres będący przedmiotem dochodzenia (motyw 12 zaskarżonej decyzji).

2

Przed całkowitą liberalizacją rynków telekomunikacyjnych w 1998 r., Telefónica należała do państwa hiszpańskiego i korzystała z monopolu prawnego w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych dla odbiorców detalicznych poprzez sieć stacjonarną. Obecnie jest operatorem jedynej sieci telefonii stacjonarnej o wymiarze krajowym (motyw 13 zaskarżonej decyzji).

3

W dniu 11 lipca 2003 r. Wanadoo España SL (obecnie France Telecom España SA) złożyła do Komisji Wspólnot Europejskich skargę przeciwko Telefónice, w której zarzuca, że różnica między cenami hurtowymi, jakich spółki zależne Telefóniki żądały od ich konkurentów za hurtowe usługi dostępu szerokopasmowego w Hiszpanii, i cenami detalicznymi, jakie stosowały one wobec użytkowników końcowych, była niewystarczająca, aby konkurenci Telefóniki mogli z nią konkurować (motyw 26 zaskarżonej decyzji).

4

W dniu 18 listopada 2004 r. Komisja wysłała do Comisión del Mercado de las Telecomunicaciones (CMT, hiszpańskiej komisji ds. rynku telekomunikacyjnego) żądanie udzielenia informacji.

5

W dniu 17 grudnia 2004 r. Komisja wysłała do CMT e-maila, żądając informacji uzupełniających w stosunku do tych, których zażądała w dniu 18 listopada 2004 r. Również w dniu 17 stycznia 2005 r. Komisja zwróciła się z kolejnym żądaniem dodatkowych informacji.

6

W dniach 20 grudnia 2004 r., 26 stycznia 2005 r. i 2 lutego 2005 r. CMT odpowiedziała na żądania udzielenia informacji Komisji skierowane w dniach 18 listopada 2004 r. i 17 grudnia 2004 r. oraz w dniu 17 stycznia 2005 r.

7

W dniu 20 lutego 2006 r. Komisja skierowała do Telefóniki pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, na które Telefónica odpowiedziała w dniu 19 maja 2006 r. (motyw 27 zaskarżonej decyzji).

8

W dniu 15 maja 2006 r. Komisja poinformowała CMT, że w przypadku, gdyby zamierzała ona wziąć udział w przesłuchaniu, powinna złożyć wniosek w tej sprawie do funkcjonariusza ds. przesłuchań. W dniu 24 maja 2006 r. Komisja skierowała do CMT jawną wersję pisma w sprawie przedstawienia zarzutów i wezwała ją do przedstawienia uwag na piśmie.

9

Przesłuchanie odbyło się w dniach 12 i 13 czerwca 2006 r. na wniosek Telefóniki. Telefónica, składająca skargę do Komisji i zainteresowane strony trzecie miały możliwość bycia wysłuchanymi i ustosunkowania się do problemów podniesionych przez Komisję w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów (motyw 30 zaskarżonej decyzji). CMT przedstawiła uwagi ustne. W dniu 26 czerwca 2006 r. odpowiedziała ona na szereg pytań zadanych przez składającą skargę do Komisji na przesłuchaniu.

10

W dniu 11 stycznia 2007 r. Komisja skierowała do Telefóniki pismo, w którym wezwała ją do przedstawienia jej uwag dotyczących wniosków, które Komisja zamierzała wyciągnąć na podstawie nowych okoliczności faktycznych, które nie zostały wspomniane w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów. Telefónica odpowiedziała na nie w dniu 12 lutego 2007 r. (motyw 31 zaskarżonej decyzji).

11

W dniu 12 czerwca 2007 r. prezes CMT skierował do Komisji pismo, w którym poinformował ją o skutkach zaskarżonej decyzji z punktu widzenia obowiązujących ram prawnych i wyrażając ubolewanie ze względu na brak skutecznej współpracy między Komisją i CMT w trakcie postępowania. Komisja odpowiedziała na nie pismem z dnia 21 sierpnia 2007 r.

12

W dniu 14 czerwca 2007 r. odbyło się spotkanie Komisji i CMT.

13

W dniu 15 czerwca 2007 r. CMT wzięła udział jako biegły w spotkaniu Komitetu Doradczego ds. Praktyk Ograniczających Konkurencję i Pozycji Dominujących przewidzianym w art. 14 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 [WE] i 82 [WE] (Dz.U. 2003, L 1, s. 1).

14

W dniu 4 lipca 2007 r. Komisja wydała decyzję będącą przedmiotem niniejszej skargi.

15

W pierwszej kolejności w zaskarżonej decyzji Komisja określiła trzy właściwe rynki produktowe, to jest detaliczny rynek dostępu szerokopasmowego i dwa hurtowe rynki dostępu szerokopasmowego (motywy 145–208 zaskarżonej decyzji).

16

Właściwy rynek detaliczny obejmuje zgodnie z zaskarżoną decyzją wszystkie usługi szerokopasmowe niezależnie od tego, czy są one świadczone przez łącza ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line, asymetrycznej cyfrowej linii abonenckiej) lub za pomocą innych technologii; te sprzedawane na „masowym rynku konsumenckim” usługi są przeznaczone dla użytkowników domowych i tych niebędących gospodarstwami domowymi. Nie obejmuje on natomiast usług dostępu szerokopasmowego dostosowanych do indywidualnych potrzeb skierowanych głównie do „dużych klientów” (motyw 153 zaskarżonej decyzji).

17

W zakresie dotyczącym rynków hurtowych Komisja wskazała, że dostępne były trzy główne oferty hurtowe, a mianowicie oferta ramowa dla uwalniania pętli lokalnej, proponowana jedynie przez Telefónicę, hurtowa oferta regionalna (GigADSL, zwana dalej „regionalnym produktem hurtowym”), również proponowana jedynie przez Telefónicę i wiele krajowych ofert hurtowych na produkty sprzedawane zarówno przez Telefónicę (ADSL-IP i ADSL-IP Total, zwane dalej „krajowym produktem hurtowym”), jak i przez innych operatorów na podstawie uwalniania pętli lokalnej lub regionalnego produktu hurtowego (motyw 75 zaskarżonej decyzji).

18

W celu określenia hurtowych rynków właściwych w niniejszej sprawie Komisja przeanalizowała, czy hurtowe usługi dostępu opisane w poprzednim punkcie należą do tego samego rynku produktowego, czy do odrębnych rynków produktowych (motyw 162 zaskarżonej decyzji). W tym względzie Komisja uznała, że regionalny produkt hurtowy i uwalnianie pętli lokalnej nie są wzajemnie zastępowalne (motywy 163–182 zaskarżonej decyzji). Komisja stwierdziła również, że brak było wystarczającej wzajemnej zastępowalności między regionalnymi i krajowymi produktami hurtowymi (motywy 183–195 zaskarżonej decyzji), a także wskazała, iż dokładne granice między hurtowym rynkiem regionalnym i krajowym nie są rozstrzygające ze względu na pozycję dominującą Telefóniki na każdym z tych rynków (motyw 195 zaskarżonej decyzji). Wreszcie Komisja uznała, że innych niż ADSL technologii szerokopasmowego dostępu, a w szczególności kabla, nie można uznać za zastępowalne ofertą ADSL (motywy 196–207 zaskarżonej decyzji). Komisja doszła do wniosku, że rynki hurtowe właściwe do celów zaskarżonej decyzji obejmują hurtowy produkt regionalny i hurtowy produkt krajowy z wyłączeniem hurtowych usług świadczonych poprzez sieć kablową i technologii alternatywnych w stosunku do ADSL (motywy 6, 208 zaskarżonej decyzji).

19

Właściwe rynki geograficzne – hurtowy i detaliczny – obejmują zgodnie z zaskarżoną decyzją terytorium krajowe (Hiszpanii) (motyw 209 zaskarżonej decyzji).

20

W drugiej kolejności Komisja uznała, że Telefónica zajmowała pozycję dominującą na obydwu właściwych rynkach hurtowych (motywy 223–242 zaskarżonej decyzji). W rozważanym okresie Telefónica posiadała bowiem monopol na dostarczanie regionalnego produktu hurtowego i zajmowała ponad 84% rynku krajowego produktu hurtowego (motywy 223, 235 zaskarżonej decyzji). Zgodnie z zaskarżoną decyzją (motywy 243–277) Telefónica zajmowała również pozycję dominującą na rynku detalicznym.

21

W trzeciej kolejności Komisja zbadała, czy Telefónica nadużyła pozycji dominującej na właściwych rynkach (motywy 278–694 zaskarżonej decyzji). W tym względzie Komisja uznała, że Telefónica naruszyła art. 82 WE, narzucając swym konkurentom niesłuszne ceny w postaci nożyc cenowych między cenami detalicznego dostępu szerokopasmowego na hiszpańskim „masowym rynku konsumenckim” i cenami hurtowego dostępu szerokopasmowego na szczeblu regionalnym i krajowym w okresie od września 2001 r. do grudnia 2006 r. (motyw 694 zaskarżonej decyzji).

22

W celu ustalenia istnienia nożyc cenowych w niniejszej sprawie Komisja, po pierwsze, przypomniała kontekst prawny, w jakim Telefónica oferowała regionalne i krajowe produkty hurtowe, a w szczególności nałożony przez prawo hiszpańskie na Telefónicę obowiązek oferowania na sprawiedliwych warunkach hurtowego dostępu na szczeblu regionalnym i krajowym. Komisja przypomniała również o nałożonym przez CMT na Telefónicę od marca 1999 r. obowiązku dostarczania hurtowego produktu regionalnego i wskazała, że Telefónica zaczęła oferować swój produkt ADSL-IP Total z własnej inicjatywy od września 1999 r., podczas gdy CMT nałożyła na Telefónicę obowiązek oferowania dostępu do ADSL-IP dopiero od kwietnia 2002 r. (motywy 288, 289 zaskarżonej decyzji).

23

Po drugie, co się tyczy metody obliczania nożyc cenowych, Komisja uznała, primo, że poziom skuteczności konkurentów Telefóniki należy oceniać w porównaniu z jej kosztami ponoszonymi na rynku niższego szczebla (metoda „równie skutecznego konkurenta”) (motywy 311–315 zaskarżonej decyzji); secundo, że odpowiednią metodą oceny kosztów jest w niniejszej sprawie metoda średnich długoterminowych kosztów przyrostowych (Long Run Average Incremental Costs – zwanych dalej „LRAIC”) (motywy 316–324 zaskarżonej decyzji); tertio, że ocenę opłacalności w czasie można ustalić zgodnie z dwiema metodami, a mianowicie metodą zwaną „okres po okresie” oraz metodą „zdyskontowanego przepływu gotówkowego” (motywy 325–385 zaskarżonej decyzji); quarto, iż obliczania nożyc cenowych należy dokonywać na podstawie oferty usług sprzedawanych przez Telefónicę na właściwym rynku detalicznym (motywy 386–388 zaskarżonej decyzji); oraz, quinto, co się tyczy wyboru danych dotyczących rynku wyższego szczebla celem obliczania możliwości zastosowania tych samych cen na rynku niższego szczebla, że równie skuteczny konkurent musi być w stanie zastosować stawki Telefóniki przy wykorzystaniu przynajmniej jednego produktu hurtowego Telefóniki na każdym z właściwych rynków hurtowych (motywy 389–396 zaskarżonej decyzji).

24

Po trzecie, Komisja sprawdziła, czy różnica między cenami stosowanymi przez Telefónicę na rynku niższego szczebla i wyższego szczebla pokrywała przynajmniej LRAIC ponoszone przez Telefónicę na rynku niższego szczebla (motywy 397–511 zaskarżonej decyzji). Stosując metodologię opisaną w poprzednim punkcie, Komisja obliczyła, iż ceny detaliczne Telefóniki nie były możliwe do zastosowania jej przez konkurentów, biorąc pod uwagę jej hurtowe produkty krajowe lub regionalne w okresie od września 2001 r. do grudnia 2006 r. (motywy 512–542 zaskarżonej decyzji).

25

Po czwarte, co się tyczy skutków tego nadużycia, Komisja uznała, że zachowanie Telefóniki prawdopodobnie ograniczyło zdolność operatorów ADSL do długoterminowego rozwoju na rynku detalicznym i prawdopodobnie wyrządziło znaczne szkody użytkownikom końcowym. Komisja stwierdziła również, że zachowanie Telefóniki spowodowało rzeczywiste skutki polegające na wykluczeniu z rynku i wyrządziło szkody konsumentom (motywy 544–618 zaskarżonej decyzji).

26

Po piąte, Komisja podniosła, że zachowanie Telefóniki nie jest obiektywnie uzasadnione i nie spowodowało wzrostu jej skuteczności (motywy 619–664 zaskarżonej decyzji).

27

Po szóste wreszcie, Komisja wskazała, że Telefónica miała możliwość uniknięcia tych nożyc cenowych. Telefónica mogła bowiem podwyższyć swe ceny detaliczne lub obniżyć swe stawki hurtowe. Komisja dodała, iż skierowanie przez CMT do Telefóniki decyzji dotyczących nożyc cenowych nie może wyłączyć odpowiedzialności Telefóniki (motywy 665–694 zaskarżonej decyzji).

28

W czwartej kolejności Komisja uznała, że w niniejszej sprawie była zakłócona wymiana handlowa między państwami członkowskimi, ponieważ polityka cenowa Telefóniki dotyczy usług dostępu operatora zajmującego pozycję dominującą na rynku obejmującym całe terytorium hiszpańskie stanowiące istotną część rynku wewnętrznego (motywy 695–697 zaskarżonej decyzji).

29

Do celów obliczenia kwoty grzywny Komisja zastosowała w zaskarżonej decyzji metodę określoną w wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 [EWWiS] (Dz.U. 1998, C 9, s. 3). Komisja uznała, uwzględniając charakter i wpływ zachowania stanowiącego nadużycie na rynek oraz jego zasięg geograficzny, że naruszenie powinno zostać uznane za „bardzo poważne”, nawet jeśli stopień jego nasilenia był w rozważanym okresie zróżnicowany. Zgodnie z zaskarżoną decyzją kwota wyjściowa grzywny 90000000 EUR uwzględnia fakt, że waga praktyki stanowiącej nadużycie stała się bardziej oczywista w miarę upływu przedmiotowego okresu, a zwłaszcza po przyjęciu decyzji Komisji 2003/707/WE z dnia 21 maja 2003 r. dotyczącej postępowania na podstawie art. 82 WE (sprawa COMP/C 1/37.451, 37.578, 37.579 – Deutsche Telekom AG) (Dz.U. L 263, s. 9) (motywy 738–757 zaskarżonej decyzji).

30

Do kwoty wyjściowej grzywny zastosowano mnożnik wynoszący 1,25, aby uwzględnić znaczne możliwości gospodarcze Telefóniki i aby zapewnić nadanie grzywnie wystarczająco odstraszającego charakteru, w efekcie kwota wyjściowa grzywny została ustalona na 112500000 EUR (motyw 758 zaskarżonej decyzji).

31

Ponieważ naruszenie trwało od września 2001 r. do grudnia 2006 r., to jest pięć lat i cztery miesiące, Komisja podwyższyła kwotę wyjściową o 50%. Kwota podstawowa grzywny została w ten sposób ustalona na 168750000 EUR (motywy 759–761 zaskarżonej decyzji).

32

Na podstawie dostępnych dowodów Komisja uznała, że w niniejszej sprawie należy przyjąć istnienie pewnych okoliczności łagodzących związanych z faktem, iż w odniesieniu do części badanego okresu niektóre ceny stosowane przez Telefónicę podlegały regulacjom sektorowym. Przyznano zatem Telefónice obniżenie kwoty grzywny o 10%, mimo że Telefónica posiadała zdaniem Komisji znacznie większe pole manewru, jeśli chodzi o ustalanie cen, co spowodowało ustalenie kwoty grzywny na 151875000 EUR (motywy 765, 766 zaskarżonej decyzji).

33

Sentencja zaskarżonej decyzji brzmi następująco:

„Artykuł 1

[Telefónica] i [TESAU] naruszyły art. 82 WE ze względu na stosowanie niesłusznych cen polegających na dysproporcji między hurtowymi i detalicznymi cenami szerokopasmowego dostępu stosowanymi w okresie od września 2001 r. do grudnia 2006 r.

Artykuł 2

Za naruszenie stwierdzone w art. 1 zostaje nałożona na [Telefónicę] i na [TESAU] grzywna w wysokości 151875000 EUR, za której zapłatę są one odpowiedzialne solidarnie” [tłumaczenie nieoficjalne].

34

Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 31 października 2007 r. Królestwo Hiszpanii wniosło niniejszą skargę.

35

Królestwo Hiszpanii wnosi do Sądu o:

36

Komisja wnosi do Sądu o:

37

Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (ósma izba) postanowił otworzyć procedurę ustną. Na rozprawie w dniu 8 czerwca 2011 r. wysłuchano wystąpień stron i ich odpowiedzi na pytania Sądu.

38

W uzasadnieniu skargi Królestwo Hiszpanii podnosi pięć zarzutów. Zarzut pierwszy dotyczy naruszenia obowiązku lojalnej współpracy ustanowionego w art. 10 WE i w art. 7 ust. 2 dyrektywy 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywy ramowej) (Dz.U. L 108, s. 33). Zarzut drugi jest oparty na naruszeniu art. 82 WE ze względu na oczywiste błędy w ocenie popełnione przez Komisję. Zarzut trzeci dotyczy zastosowania ultra vires art. 82 WE. Zarzut czwarty oparty jest na naruszeniu zasady pewności prawa. Wreszcie zarzut piąty dotyczy naruszenia zasady uzasadnionych oczekiwań.

39

W swym pierwszym zarzucie Królestwo Hiszpanii podnosi, że Komisja naruszyła w toku rozpatrywanego postępowania administracyjnego obowiązek lojalnej współpracy z CMT ustanowiony w art. 10 WE i w art. 7 ust. 2 dyrektywy ramowej.

40

Należy przypomnieć, że obowiązek lojalnej współpracy ustanowiony w art. 10 WE ciąży zarówno na wszystkich władzach państw członkowskich działających w ramach przyznanych im kompetencji, jak i na instytucjach Unii, które są wzajemnie zobowiązane do lojalnej współpracy z państwami członkowskimi (postanowienie Trybunału z dnia 13 lipca 1990 r. w sprawie C-2/88 IMM Zwartveld i in., Rec. s. I-3365, pkt 17; zob. wyrok Trybunału z dnia 22 października 2002 r. w sprawie C-94/00 Roquette Frères, Rec. s. I-9011, pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo). Gdy – jak ma to miejsce w niniejszej sprawie – władze Unii i władze krajowe są wzywane do współdziałania przy realizacji celów traktatu poprzez skoordynowane wykonywanie przysługujących im kompetencji, współpraca taka ma szczególnie istotne znaczenie (ww. wyrok w sprawie Roquette Frères, pkt 32).

41

W odniesieniu do dopuszczalności zakwestionowanej przez Komisję części niniejszego zarzutu dotyczącego naruszenia art. 7 ust. 2 dyrektywy ramowej należy zauważyć, podobnie jak Komisja, że Królestwo Hiszpanii w ramach niniejszego zarzutu tylko potwierdziło, iż zakres obowiązku współpracy nie może ograniczać się do mechanizmu zgłaszania projektów środków przez krajowe organy regulacyjne i następujących po nim uwag Komisji i nie przedstawiło argumentów mających wykazać, że przepis ten został naruszony.

42

Królestwo Hiszpanii, w odpowiedzi na zadane mu na rozprawie pytanie dotyczące znaczenia tego przepisu w niniejszej sprawie, stwierdziło, że stanowi on zastosowanie obowiązku lojalnej współpracy ustanowionego w art. 10 WE w ramach przepisów regulujących łączność elektroniczną.

43

Z art. 21 statutu Trybunału Sprawiedliwości i z art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania przed Sądem wynika, iż każda skarga musi zawierać przedmiot sporu oraz zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów. Wskazanie to powinno być wystarczająco zrozumiałe i dokładne, aby umożliwić stronie pozwanej przygotowanie swojej obrony, a Sądowi wykonywanie kontroli sądowej, w danym wypadku bez opierania się na innych informacjach. W celu zagwarantowania bezpieczeństwa prawnego i dobrej administracji wymiaru sprawiedliwości dla dopuszczalności skargi konieczne jest, aby istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których oparta jest skarga, wynikały przynajmniej skrótowo, lecz w sposób spójny i zrozumiały, z treści samej skargi (zob. wyrok Sądu z dnia 17 września 2007 r. w sprawie T-201/04 Microsoft przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. II-3601, pkt 94 i przytoczone tam orzecznictwo).

44

Ponadto samo abstrakcyjne wskazanie zarzutów skargi nie czyni zadość wymogom określonym w regulaminie postępowania i skarga powinna wyjaśniać, na czym polegają zarzuty, na których się opiera (wyrok Trybunału z dnia 15 grudnia 1961 r. w sprawach połączonych 19/60, 21/60, 2/61 i 3/61 Fives Lille Cail i in. przeciwko Wysokiej Władzy, Rec. s. 559, 588; wyrok Sądu z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie T-455/05 Componenta przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 45).

45

Należy stwierdzić, iż Królestwo Hiszpanii nie przedstawiło żadnej wystarczająco jasnej argumentacji na poparcie części zarzutu, dotyczącej naruszenia art. 7 ust. 2 dyrektywy ramowej w kontekście postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem zaskarżonej decyzji. Należy zatem uznać tę część zarzutu za niedopuszczalną jako niespełniającą wymogów orzecznictwa przypomnianego w pkt 43, 44 powyżej.

46

W odniesieniu do zasadności niniejszego zarzutu w zakresie, w jakim dotyczy on naruszenia art. 10 WE, należy, w pierwszej kolejności oddalić twierdzenie Królestwa Hiszpanii, zgodnie z którym Komisja naruszyła ciążący na niej obowiązek lojalnej współpracy, nie włączając CMT dostatecznie w postępowanie administracyjne.

47

Z jednej strony należy zaznaczyć, że, co się tyczy stosunków, jakie nawiązywane są w ramach postępowań prowadzonych przez Komisję zgodnie z art. 81 WE i 82 WE, sposoby wykonywania obowiązku lojalnej współpracy, która wynika z art. 10 WE i do której Komisja jest zobowiązana z racji swoich stosunków z państwami członkowskimi, zostały w szczególności określone w art. 11–16 rozporządzenia nr 1/2003 w rozdziale IV zatytułowanym „Współpraca”. Przepisy te zaś nie nakładają na Komisję ani obowiązku skonsultowania się z krajowymi organami regulacyjnymi, ani nie przewidują wskazanej przez Królestwo Hiszpanii możliwości, aby Komisja wszczęła „wspólne działanie” wraz z tymi organami w ramach postępowań, które prowadzi zgodnie z art. 81 WE i 82 WE.

48

Z drugiej strony należy stwierdzić, że CMT została w rzeczywistości włączona do postępowania administracyjnego w niniejszej sprawie. Primo, jak bowiem wynika z pkt 4–6 powyżej, Komisja zwróciła się do CMT z trzema żądaniami udzielenia informacji, na które CMT odpowiedziała. Secundo, Komisja przekazała CMT w dniu 24 maja 2006 r. jawną wersję pisma w sprawie przedstawienia zarzutów. Komisja poinformowała również CMT, iż ewentualnie ma ona możliwość przedstawienia Komisji pisemnych komentarzy do pisma w sprawie przedstawienia zarzutów lub przedłożenia ustnych uwag lub pytań na przesłuchaniu. Tymczasem CMT nie przedłożyła żadnych uwag na piśmie. Tertio, Królestwo Hiszpanii nie kwestionuje, iż wielu przedstawicieli CMT było obecnych na przesłuchaniu w dniach 12 i 13 czerwca 2006 r. i że CMT również wypowiedziała się ustnie na przesłuchaniu. Quarto, w dniu 26 czerwca 2006 r. CMT także odpowiedziała na piśmie na szereg pytań zadanych przez składającą skargę do Komisji w trakcie przesłuchania. Quinto, Królestwo Hiszpanii nie kwestionuje twierdzenia Komisji, zgodnie z którym członkowie zespołu roboczego zajmującego się tą sprawą wielokrotnie spotkali się z CMT w celu omówienia dochodzenia. Sexto, Królestwo Hiszpanii nie podważa twierdzeń Komisji, zgodnie z którymi w dniu 14 czerwca 2007 r. kilku przedstawicieli CMT spotkało się z Komisją i przedstawiło uwagi dotyczące brzmienia niektórych motywów zaskarżonej decyzji, które uwzględniono w celu drugiego spotkania komitetu doradczego określonego art. 14 rozporządzenia nr 1/2003. CMT nie przedłożyła dodatkowych uwag w tym względzie. Biegły CMT uczestniczył ponadto w spotkaniu wspomnianego komitetu doradczego, które odbyło się w dniu 15 czerwca 2007 r. Należy zatem stwierdzić, że Królestwo Hiszpanii nie wyjaśnia w swej skardze, z jakich powodów udział CMT opisany powyżej nie był wystarczający w niniejszym przypadku.

49

W tym względzie argumenty przedstawione przez Królestwo Hiszpanii w celu wykazania znaczenia uchybienia przez Komisję obowiązkowi lojalnej współpracy również nie mogą zostać uwzględnione.

50

Po pierwsze, fakt, że zaskarżona decyzja dotyczyła produktów i usług regulowanych przez CMT zgodnie z mającymi zastosowanie dyrektywami europejskimi nie ma znaczenia dla sprawy. Jak słusznie podnosi Komisja, w braku wyraźnego odstępstwa w tym względzie, prawo konkurencji ma zastosowanie do sektorów regulowanych (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 16 grudnia 1975 r. w sprawach połączonych od 40/73 do 48/73, 50/73, od 54/73 do 56/73, 111/73, 113/73 i 114/73 Suiker Unie i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 1663, pkt 65–72; z dnia 11 kwietnia 1989 r. w sprawie 66/86 Saeed Flugreisen i Silver Line Reisebüro, Rec. s. 803). Ponadto możliwość zastosowania reguł konkurencji nie jest wyłączona, jeżeli rozważane przepisy sektorowe pozostawiają możliwość istnienia konkurencji, która może być uniemożliwiona, ograniczona lub zakłócona poprzez niezależne działania przedsiębiorstw (wyrok Trybunału z dnia 11 listopada 1997 r. w sprawach połączonych C-359/95 P i C-379/95 P Komisja i Francja przeciwko Ladbroke Racing, Rec. s. I-6265, pkt 33, 34 i przytoczone tam orzecznictwo). Jak zatem stwierdziła Komisja w motywach 665–694 zaskarżonej decyzji, niekwestionowanych przez Królestwo Hiszpanii, Telefónica dysponowała w niniejszej sprawie zakresem swobody pozwalającym uniknąć nożyc cenowych (zob. również pkt 27 powyżej). Zachowanie Telefóniki, ukarane w zaskarżonej decyzji, jest więc objęte zakresem stosowania art. 82 WE [zob. również podobnie opinia rzecznika generalnego J. Mazáka w sprawie C-280/08 P Deutsche Telekom przeciwko Komisji (wyrok Trybunału z dnia 14 października 2010 r.) Zb. Orz. s. I-9555, pkt 15, 19].

51

Po drugie, twierdzenie Królestwa Hiszpanii, zgodnie z którym Komisja w zaskarżonej decyzji dokonała pogłębionej analizy interwencji regulacyjnej CMT, również nie ma znaczenia dla sprawy. Choć z zaskarżonej decyzji niewątpliwie wynika, że Komisja odniosła się do kontekstu prawnego, w jakim Telefónica oferowała regionalne i krajowe produkty hurtowe, wynika to z tego, że dla celu ustalenia, czy dana praktyka cenowa stanowi ewentualne nadużycie, jest konieczne poddanie ocenie wszystkich okoliczności i zbadanie, czy ta praktyka ma na celu pozbawienie nabywcy możliwości wyboru źródeł zaopatrzenia lub ograniczenie mu tej możliwości, zamknięcie dostępu do rynku konkurentom, zastosowanie w odniesieniu do partnerów handlowych nierównych warunków do równoważnych świadczeń i stworzenie im przez to niekorzystnych warunków konkurencji lub umocnienie pozycji dominującej wskutek zakłócenia konkurencji (ww. w pkt 50 wyrok w sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 175, zob. wyrok Trybunału z dnia 17 lutego 2011 r. w sprawie C-52/09 TeliaSonera, Zb. Orz. s. I-527, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo). W zaskarżonej decyzji Komisja ponadto wyraźnie wskazała, że krajowe uregulowanie, które nakłada na Telefónicę obowiązek oferowania regionalnych i krajowych produktów hurtowych, jest zgodne z ramami prawnymi Unii przyjętymi w 2002 r. (motyw 294 zaskarżonej decyzji) i że stwierdzenie naruszenia art. 82 WE polegającego na stosowaniu nożyc cenowych nie jest sprzeczne z polityką CMT (motyw 684 zaskarżonej decyzji). Zaznaczyła ona również, że metodologia zastosowana w zaskarżonej decyzji nie jest sprzeczna z metodologią wykorzystaną przez CMT w 2001 r. (motyw 733 zaskarżonej decyzji). Wreszcie Komisja podniosła, że to właśnie przyjęcie przez CMT środków tymczasowych doprowadziło do znacznego obniżenia cen regionalnych i krajowych produktów hurtowych, które położyło kres stosowaniu nożyc cenowych (motyw 759 zaskarżonej decyzji).

52

Po trzecie, nie można twierdzić, iż Komisja ukarała Telefónicę ze względu na praktykę antykonkurencyjną, która została już przeanalizowana przez CMT. Królestwo Hiszpanii nie zakwestionowało bowiem w swych pismach ani zapytane podczas rozprawy tego, iż CMT nigdy nie przeanalizowała istnienia w okresie, w którym trwało naruszenie, nożyc cenowych między krajowym produktem hurtowym Telefóniki i jej produktami detalicznymi i że analizy tego, czy istnieją nożyce cenowe między regionalnym produktem hurtowym Telefóniki i jej produktami detalicznymi, nigdy nie przeprowadzono na podstawie rzeczywistych kosztów historycznych zainteresowanej, lecz na podstawie oceny ex ante (motywy 726, 727 zaskarżonej decyzji).

53

W drugiej kolejności, wbrew twierdzeniom Królestwa Hiszpanii, nie można uznać, że zaskarżona decyzja stoi na przeszkodzie pracom regulacyjnym CMT, wywiera wpływ na jej przyszłe działania i wpływa na jej politykę regulacyjną.

54

Po pierwsze, należy odrzucić argument Królestwa Hiszpanii, zgodnie z którym interwencja Komisji nie uwzględniła uregulowań sektorowych.

55

Bez konieczności rozstrzygania kwestii znaczenia wyroku Supreme Court of the United States (sądu najwyższego Stanów Zjednoczonych) z dnia 13 stycznia 2004 r. [w sprawie Verizon Communications Inc. v. Law Offices of Curtis V. Trinko, LLP, 540 U.S. 398 (2004)] przytoczonego przez Królestwo Hiszpanii, aby przeanalizować w niniejszej sprawie przesłanki interwencji Komisji na podstawie art. 82 WE na rozważanym rynku regulowanym, należy uznać, że Komisja w motywach 287–309 zaskarżonej decyzji rzeczywiście zbadała ramy prawne, w jakich Telefónica świadczyła usługi dostępu hurtowego na szczeblu regionalnym i krajowym i uwzględniła ten kontekst, właśnie ze względu na konieczność, o której mowa w pkt 51 powyżej, poddania ocenie wszystkich okoliczności, w tym nałożonego na Telefónicę w hiszpańskich uregulowaniach prawnych obowiązku świadczenia usługi dostępu hurtowego na szczeblu regionalnym od marca 1999 r. i dostępu hurtowego na szczeblu krajowym od kwietnia 2002 r. (motyw 287 zaskarżonej decyzji). Komisja powołała się ponadto w tym celu wielokrotnie w zaskarżonej decyzji na działania CMT na rynku hiszpańskim. W każdym razie, nawet przyjmując, że uregulowania sektorowe, do jakich odnosi się Królestwo Hiszpanii, wynikałyby z aktów prawa wtórnego Unii, należy zaznaczyć, iż w świetle zasad regulujących hierarchię norm takie akty, w braku upoważniającego do tego postanowienia traktatu, nie mogą wprowadzać odstępstwa od postanowienia traktatu, w tym wypadku od art. 82 WE (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 10 lipca 1990 r. w sprawie T-51/89 Tetra Pak przeciwko Komisji, Rec. s. II-309, pkt 25).

56

Należy również odrzucić argument Królestwa Hiszpanii, zgodnie z którym przyjęcie przez Komisję zaskarżonej decyzji wywiera wpływ na przyszłe działania CMT i wpływa na jej politykę regulacyjną. Niezależnie bowiem od faktu, że Królestwo Hiszpanii nie określa w swych pismach tych skutków ani powodów, dla których wywierany jest wpływ, na jej politykę regulacyjną, należy zaznaczyć, iż przeprowadzane przez dany krajowy organ regulacyjny kontrola ex ante i kontrola ex post Komisji mają odrębny przedmiot i cel, ponieważ reguły konkurencji przewidziane w traktacie uzupełniają poprzez kontrolę ex post ramy prawne przyjęte przez prawodawcę Unii w celu uregulowania ex ante rynków telekomunikacyjnych (ww. w pkt 50 wyrok w sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 92).

57

Po drugie, należy odrzucić argument Królestwa Hiszpanii oparty na decyzji Komisji z dnia 30 kwietnia 2003 r. dotyczącej postępowania przewidzianego w art. 81 [WE] oraz art. 53 porozumienia EOG (sprawa COMP/38.370 – O2 UK Limited przeciwko T-Mobile UK Limited) (Dz.U. L 200, s. 59) i na wielu komunikatach prasowych Komisji, z których miało wynikać, że w innych sprawach z sektora telekomunikacyjnego Komisja miała uznać, iż konkurencja jest wystarczająco zachowana ze względu na interwencję krajowego organu regulacyjnego. Oceny Komisji są bowiem przeprowadzane w zależności od właściwych dla każdej sprawy okoliczności i decyzje dotyczące innych spraw mają charakter wyłącznie informacyjny z uwagi na to, że okoliczności faktyczne spraw nie są identyczne (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 21 września 2006 r. w sprawie C-167/04 P JCB Service przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. I-8935, pkt 201, 205; z dnia 7 czerwca 2007 r. w sprawie C-76/06 P Britannia Alloys & Chemicals przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. I-4405, pkt 60). W konsekwencji dokonane przez Komisję oceny dotyczące okoliczności faktycznych wcześniejszych spraw, które w niniejszym przypadku są zresztą poparte tylko zasadniczo odniesieniem do komunikatów prasowych Komisji, nie mogą być transponowane do niniejszej sprawy (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie T-282/06 Sun Chemical Group i in. przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. II-2149, pkt 88).

58

Z całości powyższych rozważań wynika, że niniejszy zarzut należy oddalić.

59

W ramach swego zarzutu Królestwo Hiszpanii twierdzi, że Komisja popełniła kilka oczywistych błędów w ocenie w ramach stosowania art. 82 WE. W tym względzie Królestwo Hiszpanii utrzymuje, że rozpatrywane produkty hurtowe nie były niezbędne dla operatorów, którzy przyjęli ich ofertę, że obliczenie specyficznych detalicznych kosztów hipotetycznych dla konkurentów równie skutecznych jak Telefónica nie jest prawidłowe i że analiza skutków zachowań antykonkurencyjnych Telefóniki na rynku hiszpańskim jest błędna.

60

Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem o ile sąd Unii sprawuje w sposób ogólny pełną kontrolę nad kwestią, czy przesłanki zastosowania postanowień dotyczących konkurencji są spełnione, o tyle kontrola skomplikowanych ocen ekonomicznych dokonywanych przez Komisję ogranicza się do zweryfikowania przestrzegania wymogów dotyczących procedury i uzasadnienia, a także prawdziwości materialnej okoliczności faktycznych, braku wyraźnego błędu w ocenie i nadużycia władzy (wyroki Trybunału: z dnia 11 lipca 1985 r. w sprawie 42/84 Remia i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 2545, pkt 34; z dnia 17 listopada 1987 r. w sprawach połączonych 142/84 i 156/84 British American Tobacco i Reynolds Industries przeciwko Komisji, Rec. s. 4487, pkt 62; z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C-204/00 P, C-205/00 P, C-211/00 P, C-213/00 P, C-217/00 P i C-219/00 P Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I-123, pkt 279; wyrok Sądu z dnia 10 kwietnia 2008 r w sprawie T-271/03 Deutsche Telekom przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. II-477, pkt 185).

61

Podobnie w zakresie, w jakim decyzja Komisji jest wynikiem złożonych ocen technicznych, są one również co do zasady przedmiotem ograniczonej kontroli sądowej, co oznacza, że sąd Unii nie może zastąpić dokonanej przez Komisję oceny okoliczności faktycznych swoją oceną (ww. w pkt 43 wyrok Sądu w sprawie Microsoft przeciwko Komisji, pkt 88; wyrok Sądu z dnia 9 września 2009 r. w sprawie T-301/04 Clearstream przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. II-3155, pkt 94).

62

Niemniej, chociaż sąd Unii uznaje, że Komisji przysługuje pewien zakres uznania w dziedzinie ekonomicznej, nie oznacza to, że powinien on powstrzymać się od kontroli dokonanej przez Komisję interpretacji danych o tym charakterze. Sąd Unii powinien bowiem dokonać w szczególności weryfikacji nie tylko materialnej prawidłowości przytoczonych dowodów, ich wiarygodności i spójności, ale także kontroli tego, czy te dowody stanowią zbiór istotnych danych, które należy wziąć pod uwagę w celu oceny złożonej sytuacji, i czy mogą one stanowić poparcie dla wniosków wyciągniętych na ich podstawie (wyrok Trybunału z dnia 15 lutego 2005 r. w sprawie C-12/03 P Komisja przeciwko Tetra Laval, Zb. Orz. s. I-987, pkt 39; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Microsoft przeciwko Komisji, pkt 89; ww. w pkt 61 wyrok w sprawie Clearstream przeciwko Komisji, pkt 95).

63

Właśnie w świetle przypomnianych wyżej zasad należy zbadać, czy Komisja popełniła oczywiste błędy w ocenie wskazane przez Królestwo Hiszpanii.

64

W pierwszej kolejności Królestwo Hiszpanii utrzymuje, że, aby można było stwierdzić istnienie sprzecznego z art. 82 WE zaniżania marży pomiędzy produktem hurtowym i produktem detalicznym, takie jak stwierdzone zaskarżoną decyzją, orzecznictwo wymaga, aby produkt hurtowy był niezbędny dla świadczenia usługi detalicznej, co zdaniem tego państwa członkowskiego nie ma miejsca w niniejszej sprawie.

65

W odpowiedzi na zadane mu w trakcie rozprawy pytanie dotyczące znaczenia i zakresu jego argumentacji, w szczególności w świetle ww. w pkt 51 wyroku w sprawie TeliaSonera, Królestwo Hiszpanii powtórzyło, iż jego zdaniem gdy, jak w niniejszym przypadku, istnieje wynikające z regulacji zobowiązanie do oferowania produktu hurtowego, Komisja była zobowiązana w celu udowodnienia istnienia zaniżania marży sprzecznego z art. 82 WE wykazać, że produkt ten był niezbędny do oferowania produktu detalicznego. Wskazało ono również, że wywody zawarte w tym wyroku mają zastosowanie tylko w przypadku, gdy dane produkty hurtowe wprowadzono do obrotu dobrowolnie, w braku jakiegokolwiek zobowiązania wynikającego z regulacji.

66

Zgodnie z przytoczonym w pkt 51 orzecznictwem, aby ustalić, czy poprzez stosowanie praktyk cenowych przedsiębiorstwo posiadające pozycję dominującą nadużyło tej pozycji, należy poddać ocenie wszystkie okoliczności i zbadać, czy te praktyki mają na celu pozbawienie nabywcy możliwości wyboru źródeł zaopatrzenia lub ograniczenie mu tej możliwości, zamknięcie dostępu do rynku konkurentom, zastosowanie w odniesieniu do partnerów handlowych nierównych warunków do równoważnych świadczeń i stworzenie im przez to niekorzystnych warunków konkurencji lub umocnienie pozycji dominującej wskutek zakłócenia konkurencji.

67

W szczególności praktyka cenowa stosowana przez przedsiębiorstwo dominujące zintegrowane pionowo, niesłuszna, ponieważ rzeczywiście zaniża marże jej konkurentów na rynku detalicznym, a to ze względu na różnicę między cenami jego produktów hurtowych i detalicznych, może stanowić nadużycie pozycji dominującej sprzeczne z art. 82 WE (zob. podobnie ww. w pkt 51 wyrok w sprawie TeliaSonera, pkt 30).

68

Zaniżanie marży, ze względu na skutek wykluczenia, jaki może powodować w stosunku do konkurentów co najmniej równie skutecznych jak przedsiębiorstwo dominujące, może bowiem, w braku wszelkiego obiektywnego uzasadnienia, samo w sobie stanowić nadużycie w rozumieniu art. 82 WE (zob. podobnie ww. w pkt 51 wyrok w sprawie TeliaSonera, pkt 31).

69

W związku z tym przedstawiony na rozprawie argument Królestwa Hiszpanii, zgodnie z którym wywody zawarte w ww. w pkt 51 wyroku w sprawie TeliaSonera mają zastosowania tylko w przypadku, gdy dane produkty hurtowe wprowadzono do obrotu dobrowolnie, w braku jakiegokolwiek zobowiązania wynikającego z regulacji, należy również odrzucić.

70

W tym wyroku Trybunał rzeczywiście przypomniał, że art. 82 WE dotyczy wyłącznie działań antykonkurencyjnych podjętych przez przedsiębiorstwa z ich własnej inicjatywy. Jeśli działanie antykonkurencyjne zostaje narzucone przedsiębiorstwom przez ustawodawstwo krajowe lub jeśli ustawodawstwo to tworzy ramy prawne, które same z siebie wykluczają wszelkie możliwości konkurencyjnego działania za strony tych przedsiębiorstw, art. 82 WE nie znajduje zastosowania. W takiej sytuacji, jak wynika z tego przepisu, niezależne działania przedsiębiorstw nie stanowią przyczyny ograniczenia konkurencji (zob. ww. w pkt 51 wyrok w sprawie TeliaSonera, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo).

71

Artykuł 82 WE może natomiast znaleźć zastosowanie, jeśli okaże się, jak ma to miejsce w niniejszym przypadku (motywy 665–685 zaskarżonej decyzji) (zob. również pkt 27 powyżej), że ustawodawstwo krajowe pozostawia możliwość istnienia konkurencji, którą niezależne działania przedsiębiorstw mogą uniemożliwić, ograniczyć lub zakłócić (zob. podobnie ww. w pkt 51 wyrok w sprawie TeliaSonera, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).

72

Trybunał wyjaśnił, że jeśli pomimo istnienia takich przepisów poziomo zintegrowane przedsiębiorstwo posiadające pozycję dominującą dysponuje swobodą działania w zakresie zmiany choćby samych cen detalicznych, na tej tylko podstawie można mu przypisać zaniżanie marży (zob. podobnie ww. w pkt 50 wyrok z dnia 14 października 2010 r. w sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 85; ww. w pkt 51 wyrok w sprawie TeliaSonera, pkt 51).

73

Ponadto, chociaż Królestwo Hiszpanii twierdzi, że, jeżeli marża pomiędzy krajowymi i regionalnymi produktami hurtowymi, z jednej strony, i produktem detalicznym, z drugiej strony, byłaby tak niska, że osiągałaby wartość ujemną, efektem czego żaden operator alternatywny nie mógłby wykorzystać tych produktów hurtowych, badane zachowanie należałoby zatem uznać za odmowę dostępu, którą należałoby uważać za stanowiącą nadużycie tylko zgodnie z kryteriami określonymi w wyroku Trybunału z dnia 26 listopada 1998 r. w sprawie C-7/97 Bronner, Rec. s. I-7791, argumentu takiego również nie można uwzględnić.

74

Trybunał wyjaśnił bowiem, że nie można na podstawie ww. wyroku uznać, że warunki konieczne, aby stwierdzić wystąpienie odmowy świadczenia stanowiącej nadużycie, obowiązkowo muszą mieć również zastosowanie przy ocenie, czy zachowanie polegające na narzuceniu niekorzystnych warunków świadczenia usług albo sprzedaży towarów, lub warunków, które mogą nie być interesujące dla nabywcy, ma charakter nadużycia. Takie zachowania mogłyby bowiem same w sobie stanowić niezależną formę nadużycia, odmienną od odmowy świadczenia (ww. w pkt 51 wyrok w sprawie TeliaSonera, pkt 55, 56).

75

Odmienna interpretacja ww. w pkt 73 wyroku w sprawie Bronner oznaczałaby, że po to, aby jakiekolwiek zachowanie przedsiębiorstwa dominującego dotyczące stosowanych przez nie warunków handlowych mogło zostać uznane za nadużycie, za każdym razem konieczne byłoby spełnienie przesłanek wymaganych dla stwierdzenia istnienia odmowy zawarcia umowy, co w sposób niewłaściwy ograniczyłoby skuteczność art. 82 WE (zob. podobnie ww. w pkt 51 wyrok w sprawie TeliaSonera, pkt 58).

76

Oznacza to, że Królestwo Hiszpanii nie może utrzymywać, iż Komisja, aby stwierdzić samo istnienie zaniżania marży, była zobowiązana do wykazania w zaskarżonej decyzji, że rozważane produkty hurtowe były niezbędne dla operatorów, którzy przyjęli ich oferty. Nie można zatem również uwzględnić jego argumentów mających na celu wykazanie, że w zaskarżonej decyzji Komisja uznała, iż regionalne i krajowe produkty hurtowe były niezbędne na podstawie błędnej wykładni teorii drabiny inwestycyjnej.

77

Wreszcie z orzecznictwa Trybunału przytoczonego w pkt 51 wynika, że, aby ustalić, czy poprzez stosowanie praktyk cenowych przedsiębiorstwo posiadające pozycję dominującą nadużyło tej pozycji, należy poddać ocenie wszystkie okoliczności i zbadać, czy te praktyki mają na celu pozbawienie nabywcy możliwości wyboru źródeł zaopatrzenia lub ograniczenie mu tej możliwości, zamknięcie dostępu do rynku konkurentom, zastosowanie w odniesieniu do partnerów handlowych nierównych warunków do równoważnych świadczeń i stworzenie im przez to niekorzystnych warunków konkurencji lub umocnienie pozycji dominującej wskutek zakłócenia konkurencji.

78

Tymczasem, jak Komisja wyjaśniła w motywach 287–309 zaskarżonej decyzji, wprowadzanie do obrotu przez Telefónicę swych produktów hurtowych i nałożone na nią przez hiszpańskie ramy regulacyjne zobowiązanie do udzielenia dostępu do jej infrastruktury stanowią wcześniej istniejącą na rynku hiszpańskim sytuację. Z jednej strony, w odniesieniu do krajowego produktu hurtowego, z motywów 110 i 287–289 zaskarżonej decyzji wynika, iż Telefónica rozpoczęła świadczenie usługi ADSL-IP Total z własnej inicjatywy od września 1999 r., a obowiązek taki został nałożony na nią przez CMT począwszy od kwietnia 2002 r. Niepoparte niczym twierdzenie Królestwa Hiszpanii przedstawione na rozprawie, zgodnie z którym usługę ADSL-IP Total wykorzystywano w niewielkim stopniu, należy w tym względzie również oddalić, ponieważ ta usługa była najbardziej wykorzystywanym produktem hurtowym co najmniej aż do drugiego kwartału 2002 r. (motyw 98 zaskarżonej decyzji). Z drugiej strony, w odniesieniu do regionalnego produktu hurtowego, Telefónica miała obowiązek jego świadczenia od marca 1999 r., Komisja nie naruszyła więc art. 82 WE ani nie popełniła oczywistego błędu w ocenie, badając w tym kontekście praktyki cenowe Telefóniki w rozważanym okresie.

79

Z powyższych rozważań wynika, że pierwszą część drugiego zarzutu Królestwa Hiszpanii, przedstawioną w pkt 64, należy oddalić.

80

W drugiej kolejności Królestwo Hiszpanii twierdzi, że analiza kosztów dokonana przez Komisję zawiera poważne błędy ze względu na to, iż Komisja przeszacowała stawki hurtowe mające zastosowanie do operatorów alternatywnych, jak również koszty specyficzne dla Telefóniki. Na poparcie tego argumentu Królestwo Hiszpanii poprzestaje na twierdzeniu, z jednej strony, że operatorzy alternatywni wykorzystują optymalne połączenie istniejących na rynku produktów hurtowych, które umożliwia im obniżenie kosztów i, z drugiej strony, iż koszty specyficzne wykorzystane w zaskarżonej decyzji różnią się od kosztów wykorzystanych przez CMT i nie odpowiadają rzeczywistej sytuacji na rynku hiszpańskim. Królestwo Hiszpanii twierdzi ponadto, że Komisja nie uzasadnia, z jakich powodów „wartości” szczególnych kosztów wykorzystanej przez CMT nie można uznać za prawidłowe.

81

Po pierwsze, odrzucić należy argument Królestwa Hiszpanii, zgodnie z którym Komisja nie uzasadnia, z jakich powodów „wartości” szczególnych kosztów wykorzystanej przez CMT, które różnią się od kosztów wykorzystanych w zaskarżonej decyzji, nie można uznać za prawidłowe, a to ze względu na to, że Komisja poświęciła im motywy 492–511 zaskarżonej decyzji. W tym względzie, jak podniosła Komisja w ww. motywach, których to ustaleń Królestwo Hiszpanii nie kwestionuje, koszty wykorzystane przez CMT nie umożliwiają dokonania oceny zgodności cen Telefóniki w zakresie dostępu szerokopasmowego z art. 82 WE, ze względu na to, iż model CMT nie opierał się na nowych informacjach dotyczących kosztów rzeczywiście poniesionych przez Telefónicę. Ponadto zdaniem Komisji model kosztów konsultantów zewnętrznych znacząco zaniżał długoterminowe krańcowe koszty sieci Telefóniki i nie uwzględniał kosztów promocji Telefóniki. Natomiast model Komisji opiera się na najnowszych danych historycznych w postaci dostarczonej przez tę spółkę, jak również na planie biznesowym Telefóniki (motyw 511 zaskarżonej decyzji).

82

Po drugie, należy odrzucić argument Królestwa Hiszpanii dotyczący wykorzystania przez równie skutecznego konkurenta optymalnego połączenia produktów hurtowych w celu obniżenia kosztów. Należy bowiem przede wszystkim zaznaczyć, że wykorzystanie przez operatorów alternatywnych w okresie naruszenia w każdej centrali optymalnego połączenia produktów hurtowych, które obejmowało uwalnianie pętli lokalnej, nie zostało potwierdzone. Z motywów 102 i 103 zaskarżonej decyzji, których Królestwo Hiszpanii nie zakwestionowało, wynika zaś, że aż do 2002 r. France Telecom prawie wyłącznie zakupywała krajowy produkt hurtowy Telefóniki, który pod koniec 2002 r. został zastąpiony krajową hurtową ofertą alternatywną opartą na regionalnym produkcie hurtowym Telefóniki. Dopiero począwszy od lutego 2005 r. liczba uwolnionych lokalnych pętli abonenckich France Telecom znacznie wzrosła, podczas gdy zmniejszyła się liczba alternatywnych krajowych łączy hurtowych opartych na regionalnym produkcie hurtowym Telefóniki. Ponadto aż do ostatniego kwartału 2004 r. Ya.com wyłącznie zakupywała krajowy produkt hurtowy Telefóniki i rozpoczęła stopniowo wykorzystywać uwalnianie pętli lokalnej dopiero od lipca 2005 r. wraz z nabyciem Albury.

83

W dalszej kolejności, jak wskazała Komisja, takie optymalne połączenie może być wykorzystane tylko przez takich konkurentów Telefóniki, którzy posiadaliby sieć umożliwiającą im uwalnianie pętli lokalnej, z wyłączeniem więc ewentualnych konkurentów Telefóniki.

84

Wreszcie argumentacja Królestwa Hiszpanii, zgodnie z którą potencjalne optymalne połączenie produktów hurtowych uniemożliwia zastosowanie nożyc cenowych, pozostaje w sprzeczności z nałożonym przez CMT na Telefónicę i wynikającymi z regulacji zobowiązaniami mającymi na celu w szczególności zapewnienie, aby wszystkie jej oferty detaliczne były możliwe do zastosowania przez inne podmioty na podstawie jej regionalnego produktu hurtowego (motyw 114 zaskarżonej decyzji). W tym względzie Królestwo Hiszpanii nie zakwestionowało zresztą ani w replice, ani na rozprawie poczynionych przez Komisję dla przykładu odniesień do decyzji CMT z dni 8, 22 i 28 lipca 2004 r., z dni 21 października 2004 r., 11 listopada 2004 r. i z dnia 20 grudnia 2004 r., którymi CMT zakazała Telefónice proponowania nowych ofert handlowych, które nie pozostawiałyby wystarczającej marży pomiędzy cenami detalicznymi a regionalnymi cenami hurtowymi (zob. również motyw 115 zaskarżonej decyzji).

85

Po trzecie, jak słusznie zauważa Komisja, Królestwo Hiszpanii nie kwestionuje jej wniosków dotyczących kosztów obliczonych w zaskarżonej decyzji ani poziomu cen detalicznych w Hiszpanii. Poprzestaje na twierdzeniu, że dowód na okoliczność istnienia błędów w obliczeniach w zaskarżonej decyzji wynika z faktu, iż koszty dostępu do usługi ADSL-IP Total (od 2001 r. do 2004 r.) i ADSL-IP (od 2002 r. do 2004 r.) były niższe od kosztów [usługi] GigADSL, która jednakże była ofertą najczęściej przyjmowaną przez operatorów alternatywnych od drugiego półrocza 2002 r. (motyw 99 zaskarżonej decyzji), co jest „wyraźnie nieracjonalne”. Tymczasem Królestwo Hiszpanii nie wskazuje, z jakiego powodu takie twierdzenie ma dowieść niezgodności z prawem obliczeń dokonanych przez Komisję lub braku efektu nożyc cenowych.

86

Po czwarte, chociaż Królestwo Hiszpanii powołuje się na porównanie cen detalicznych i cen hurtowych we Francji, to nie wyjaśnia, w jakim zakresie porównanie to ma dowieść niezgodności z prawem obliczenia kosztów dokonanego przez Komisję przy stwierdzaniu istnienia efektu nożyc cenowych na rynku hiszpańskim. Argument taki należy w związku z tym odrzucić.

87

W świetle powyższych rozważań drugą część drugiego zarzutu Królestwa Hiszpanii przedstawioną w pkt 80 powyżej należy również oddalić.

88

W trzeciej kolejności Królestwo Hiszpanii utrzymuje, że analiza skutków zachowań antykonkurencyjnych Telefóniki jest błędna.

89

Należy przypomnieć, że, zgodnie z orzecznictwem, wprowadzając zakaz nadużywania pozycji dominującej w zakresie, w jakim może to wpłynąć na handel między państwami członkowskimi, art. 82 WE dotyczy zachowań przedsiębiorstwa zajmującego pozycję dominującą, które na rynku, gdzie ze względu na obecność przedsiębiorstwa zajmującego taką pozycję konkurencja jest już osłabiona, stwarzają, poprzez stosowanie środków odmiennych od tych, które stosuje się w warunkach normalnej konkurencji między towarami lub usługami na podstawie świadczeń podmiotów gospodarczych, przeszkodę w utrzymaniu istniejącego jeszcze na rynku poziomu konkurencji lub w jej rozwoju (zob. ww. w pkt 50 wyrok z dnia 14 października 2010 r. w sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 174 i przytoczone tam orzecznictwo).

90

Skutek, na który wskazuje orzecznictwo przytoczone w poprzednim punkcie, nie odnosi się koniecznie do rzeczywistego skutku zaskarżonego zachowania stanowiącego nadużycie. W celu stwierdzenia naruszenia art. 82 WE wystarczy wykazać, że zachowanie przedsiębiorstwa dominującego stanowiące nadużycie zmierza do ograniczenia konkurencji lub, innymi słowy, że zachowanie to może mieć taki skutek (wyroki Sądu: z dnia 30 września 2003 r. w sprawie T-203/01 Michelin przeciwko Komisji, Rec. s. II-4071, pkt 239; z dnia 17 grudnia 2003 r. w sprawie T-219/99 British Airways przeciwko Komisji, Rec. s. II-5917, pkt 293; ww. w pkt 43 wyrok w sprawie Microsoft przeciwko Komisji, pkt 867). Konieczne jest zatem istnienie antykonkurencyjnego wpływu na rynek rozważanej praktyki cenowej, nie musi on jednak być rzeczywisty, wystarczy wykazanie potencjalnego skutku antykonkurencyjnego mogącego spowodować wykluczenie konkurentów co najmniej równie skutecznych jak przedsiębiorstwo posiadające pozycję dominującą (ww. w pkt 51 wyrok w sprawie TeliaSonera, pkt 64).

91

Z orzecznictwa Trybunału przytoczonego w pkt 51 wynika również, że aby ustalić, czy przedsiębiorstwo zajmujące pozycję dominującą nadużyło tej pozycji poprzez stosowanie praktyk cenowych, należy poddać ocenie wszystkie okoliczności i zbadać, czy te praktyki mają na celu pozbawienie nabywcy lub ograniczenie mu możliwości wyboru źródeł zaopatrzenia, zamknięcie dostępu do rynku konkurentom, zastosowanie w odniesieniu do partnerów handlowych nierównych warunków do równoważnych świadczeń i stworzenie im przez to niekorzystnych warunków konkurencji lub umocnienie pozycji dominującej wskutek zakłócenia konkurencji.

92

Skoro więc art. 82 WE dotyczy nie tylko praktyk mogących wyrządzić bezpośrednią szkodę konsumentom, ale także praktyk, które wyrządzają im szkodę poprzez naruszenie zasad konkurencji, na przedsiębiorstwie zajmującym pozycję dominującą ciąży szczególna odpowiedzialność za to, by swym zachowaniem nie naruszało ono skutecznej i niezakłóconej konkurencji na wspólnym rynku (zob. ww. w pkt 50 wyrok z dnia 14 października 2010 r. w sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 176 i przytoczone tam orzecznictwo).

93

Wynika z tego, że art. 82 WE zakazuje w szczególności przedsiębiorstwu zajmującemu pozycję dominującą stosowania praktyk cenowych powodujących skutki w postaci wykluczenia wobec jego równie skutecznych konkurentów, rzeczywistych lub potencjalnych, to znaczy praktyk, które mogą utrudnić, a nawet uniemożliwić konkurentom przedsiębiorstwa zajmującego pozycję dominującą dostęp do rynku oraz utrudnić lub uniemożliwić stronom umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem dokonanie wyboru spośród kilku źródeł zaopatrzenia lub partnerów handlowych, wzmacniając w ten sposób jego dominującą pozycję przy użyciu środków innych niż wchodzące w zakres konkurencji między świadczeniami. Z tej perspektywy nie każde konkurowanie cenami może być uznane za zgodne z prawem (zob. ww. w pkt 50 wyrok z dnia 14 października 2010 r. w sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 177 i przytoczone tam orzecznictwo).

94

W tym względzie, chociaż wprawdzie w ww. w pkt 51 wyroku w sprawie TeliaSonera (pkt 69) Trybunał zaznaczył, iż niezbędny charakter produktu hurtowego może zatem okazać się istotny w kontekście oceny skutków zaniżania marży, należy stwierdzić, jak słusznie zauważyła Komisja i co wyraźnie potwierdziło na rozprawie Królestwo Hiszpanii, z jednej strony, że Królestwo Hiszpanii powołało się na niezbędny charakter produktów hurtowych jedynie w celu zaprzeczenia samego istnienia zaniżania marży sprzecznego z art. 82 WE (zob. pkt 65 powyżej) i, z drugiej strony, że nie zakwestionowało ono legalności motywów 543–563 zaskarżonej decyzji, w których Komisja uznała, że zachowanie Telefóniki mogło ograniczyć konkurencję na właściwych rynkach.

95

Dlatego też, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeśli pewne motywy decyzji same w sobie uzasadniają ją w sposób wystarczający pod względem prawnym, uchybienia, jakie mogły być popełnione w innych motywach tego aktu, nie mają w żadnym razie wpływu na jego sentencję (wyrok Sądu z dnia 21 września 2005 r. w sprawie T-87/05 EDP przeciwko Komisji, Rec. s. II-3745, pkt 144; zob. także podobnie wyrok z dnia 12 lipca 2001 r. w sprawach połączonych C-302/99 P i C-308/99 P Komisja i Francja przeciwko TF1, Rec. s. I-5603, pkt 26–29), twierdzenia Królestwa Hiszpanii dotyczące braku dowodu na rzeczywisty wpływ zachowania Telefóniki na rynek należy zatem odrzucić jako bezskuteczne w odniesieniu do stwierdzenia naruszenia rozpatrywanego w niniejszym postępowaniu.

96

Oznacza to, że część trzecią drugiego zarzutu Królestwa Hiszpanii przedstawioną w pkt 88 powyżej, jak również zarzut ten należy oddalić w całości.

97

Królestwo Hiszpanii twierdzi, że Komisja zastosowała ultra vires art. 82 WE.

98

W odpowiedzi na skargę Komisja stwierdziła, że wskazanie na wykonanie ultra vires jej uprawnień nie dostarcza wystarczających wyjaśnień co do tego, czy zarzut Królestwa Hiszpanii dotyczy braku kompetencji lub nadużycia władzy. Niniejszy zarzut można zatem uznać za niedopuszczalny ze względu na brak jasności skargi. Skarga ta narusza prawo do obrony, ponieważ brak kompetencji i nadużycie władzy są przedmiotem odmiennych kryteriów służących przeprowadzeniu kontroli.

99

Należy podkreślić w tym względzie, że Królestwo Hiszpanii w swoich pismach podniosło pięć argumentów na poparcie zarzutu dotyczącego zastosowania ultra vires art. 82 WE. Po pierwsze, twierdzi ono, że hiszpańskie uregulowania są zgodne z celami dyrektyw europejskich. Komisja nie powinna była zatem wydać decyzji na podstawie art. 82 WE, lecz powinna była wydać decyzję na podstawie art. 226 WE lub zastosować jeden z mechanizmów ustanowionych w art. 7 dyrektywy ramowej. Po drugie, Królestwo Hiszpanii utrzymuje, że Komisja zastąpiła nowym modelem regulacyjnym ramy prawne istniejące w Hiszpanii. Po trzecie, zaskarżona decyzja powoduje powstanie sytuacji niezgodnej z celami polityki regulacyjnej, do których realizacji powinny zmierzać krajowe organy regulacyjne, a skutki wywołane przez zaskarżoną decyzję nie są zgodne z „międzynarodowymi doświadczeniami regulacyjnymi”. Po czwarte, Komisja uniemożliwia de facto hiszpańskiemu krajowemu organowi regulacyjnemu osiągnięcie celów określonych przez ramy regulacyjne dotyczące łączności elektronicznej i zaskarżona decyzja „sugeruje, iż działalność regulacyjna nie odpowiada wymogom określonym w art. 82 WE”. Po piąte wreszcie, naruszono zasadę lex specialis, gdyż uregulowania dotyczące łączności elektronicznej mają zdaniem Królestwa Hiszpanii pierwszeństwo nad uregulowaniami dotyczącymi konkurencji.

100

Należy zauważyć, że argumenty przedstawione w ramach niniejszego zarzutu wydają się dotyczyć w istocie albo braku kompetencji, albo nadużycia władzy, albo nawet, w odniesieniu do niektórych spośród nich, naruszenia art. 82 WE.

101

W tym względzie Królestwo Hiszpanii wyraźnie wskazało w replice i potwierdziło na rozprawie, że nie podnosi w ramach niniejszego zarzutu ani braku właściwości Komisji, ani nadużycia władzy, lecz takie zastosowanie art. 82 WE, „które odbiega od jego brzmienia”. Na rozprawie potwierdziło również w istocie, że zgodnie z jego zarzutem Komisja działała ultra vires podejmując zbyt późno działanie na rynku, który został już wystarczająco uregulowany.

102

Królestwo Hiszpanii nie dostarczyło jednak żadnych informacji dotyczących powodów, dla jakich Komisja dokonała w niniejszej sprawie „zastosowania art. 82 WE, które odbiega od jego brzmienia”. Nie wskazało ono również, w jaki sposób argumenty przedstawione w ramach niniejszego środka różnią się od pozostałych argumentów niniejszej skargi.

103

Zgodnie z art. 21 akapit pierwszy statutu Trybunału i z art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania wynika, iż każda skarga winna wskazywać przedmiot sporu oraz zawierać zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów. W celu zagwarantowania bezpieczeństwa prawnego i dobrej administracji wymiaru sprawiedliwości dla dopuszczalności skargi konieczne jest w świetle tego przepisu, aby istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których oparta jest skarga, wynikały przynajmniej skrótowo, lecz w sposób spójny i zrozumiały, z samej skargi (zob. wyrok Sądu z dnia 17 grudnia 2010 r. w sprawie T-369/08 EWRIA i in. przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. II-6283, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo).

104

Ponadto z orzecznictwa wynika, że zwięzłe przedstawienie zarzutów skarżącej powinno być dostatecznie zrozumiałe i precyzyjne, aby pozwolić pozwanej na przygotowanie obrony i Sądowi na rozstrzygnięcie skargi w danej sprawie bez pomocy innych informacji. Podobne wymogi są przewidziane, gdy argument jest powołany na poparcie zarzutu (zob. wyrok Sądu z dnia 14 grudnia 2005 r. w sprawie T-209/01 Honeywell przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. II-5527, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo).

105

W świetle powyższego, a także ponieważ Królestwo Hiszpanii wyraźnie twierdziło, że nie podnosiło braku właściwości Komisji ani nadużycia władzy, należy uznać, że niniejszy zarzut nie przedstawia spójnych argumentów prawnych kwestionujących w szczególności ustalenia zawarte w zaskarżonej decyzji. Zarzut ten jest zatem zbyt niejasny, aby na niego odpowiedzieć, wobec czego należy uznać, iż jest niedopuszczalny (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 2 października 2003 r. w sprawie C-194/99 P Thyssen Stahl przeciwko Komisji, Rec. s. I-10821, pkt 105, 106).

106

Królestwo Hiszpanii twierdzi co do istoty, że wydając zaskarżoną decyzję, Komisja naruszyła zasadę pewności prawa, ponieważ decyzja ta pociąga za sobą zmianę ex post koncepcji ram regulacyjnych określonych ex ante. Zaskarżona decyzja narusza ramy regulacyjne, na jakich operatorzy sektora łączności elektronicznej zaplanowali znaczne inwestycje długoterminowe, co powoduje wielką niepewność podmiotów gospodarczych. Poprzez wydanie zaskarżonej decyzji Komisja staje się organem uprawnionym do kontroli działań administracyjnych krajowych organów regulacyjnych, co skutkuje podwójną regulacją cen. W Hiszpanii istniały również w rozważanym okresie szeroko zakrojone ramy regulacyjne ex ante i na Komisji ciążył, zgodnie z art. 7 dyrektywy ramowej, obowiązek kontrolowania przyjętych przez CMT regulacji. Ani w corocznych sprawozdaniach z realizacji, ani w drodze skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego skierowanej przeciwko Królestwu Hiszpanii Komisja nie sprzeciwiła się stworzonym przez CMT instrumentom regulacyjnym ani jej działaniu na rynku. Naruszenie pewności prawa ma również „przyszłe konsekwencje”, zważywszy na wyrażone w zaskarżonej decyzji różnice dotyczące definicji rynków lub metodologii przeprowadzania analizy, które mogą wykorzystywać krajowe organy regulacyjne w ramach regulacji ex ante.

107

Należy przypomnieć, że zasada pewności prawa zawiera wymóg, aby przepisy prawne były jasne i precyzyjne, a jej celem jest zapewnienie przewidywalności sytuacji i stosunków prawnych podlegających prawu Unii (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 18 listopada 2008 r. w sprawie C-158/07 Förster, Zb. Orz. s. I-8507, pkt 67; wyroki Sądu: z dnia 12 grudnia 2007 r. w sprawie T-308/05 Włochy przeciwko Komisji, Zb. Orz. s. II-5089, pkt 158; z dnia 13 listopada 2008 r. w sprawie T-128/05 SPM przeciwko Radzie i Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 147).

108

Zasady tej nie naruszono w niniejszej sprawie. Jak bowiem podnosi Komisja, przedstawiony przez Królestwo Hiszpanii zarzut jest oparty na błędnej przesłance, zgodnie z którą Komisja zmieniła ex post ramy regulacyjne, co nie zostało stwierdzone.

109

Po pierwsze, należy zauważyć, że regulacja sektorowa, do jakiej odnosi się Królestwo Hiszpanii, nie ma najmniejszego wpływu na kompetencje, jakie wynikają dla Komisji bezpośrednio z art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady nr 17 z dnia 6 lutego 1962 r., pierwszego rozporządzenia wprowadzającego w życie art. [81 WE] i [82 WE] (Dz.U. 13, s. 204), i, od dnia 1 maja 2004 r., na art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003, w celu stwierdzenia naruszeń art. 81 WE i 82 WE (zob. podobnie ww. w pkt 60 wyrok z dnia 10 kwietnia 2008 r. w sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 263).

110

Jak bowiem zaznaczono już w pkt 56 powyżej, reguły konkurencji przewidziane w traktacie WE uzupełniają poprzez kontrolę ex post ramy prawne przyjęte przez prawodawcę Unii w celu uregulowania ex ante rynków telekomunikacyjnych (ww. w pkt 50 wyrok z dnia 14 października 2010 r. w sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 92).

111

Skoro Telefónica dysponowała zakresem swobody, aby uniknąć nożyc cenowych (zob. również pkt 27, 50 powyżej), jej ukarane w zaskarżonej decyzji zachowanie jest objęte zakresem stosowania art. 82 WE (zob. również podobnie opinia rzecznika generalnego J. Mazáka w ww. w pkt 50 sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 15, 19).

112

Ponadto wyżej wspomniane ramy regulacyjne nie mogą podawać w wątpliwość, w odniesieniu do stosowania art. 82 WE, podziału kompetencji ustalonego na poziomie prawa pierwotnego w art. 83 WE i 85 WE (zob. również opinia rzecznika generalnego J. Mazáka w ww. w pkt 50 sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji pkt 19).

113

Po drugie, Królestwo Hiszpanii nie może twierdzić, że zgodnie z art. 7 dyrektywy ramowej na Komisji ciąży obowiązek kontrolowania środków prawnych przyjętych przez CMT. Jak bowiem zauważyła Komisja w swych pismach, tylko środki przyjęte w czerwcu 2006 r., w następstwie wdrożenia przez CMT nowych ram regulacyjnych dla sieci i usług łączności elektronicznej zostały zgłoszone Komisji w ramach procedury przewidzianej w tym artykule.

114

Po trzecie, nie można uznać, że naruszenie pewności prawa ma „przyszłe konsekwencje”, zważywszy wyrażone w zaskarżonej decyzji różnice dotyczące definicji rynków lub metodologii przeprowadzania analizy, które mogą wykorzystywać krajowe organy regulacyjne w ramach regulacji ex ante. Jak bowiem wynika w szczególności z art. 15 dyrektywy ramowej, określenie rynków produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą usprawiedliwiać nałożenie wymogów prawnych określonych w dyrektywach szczegółowych, pozostaje bez wpływu na rynki, które mogą być zdefiniowane w szczególnych przypadkach na mocy przepisów prawa konkurencji. Podobnie pkt 28 wytycznych Komisji w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie ze wspólnotowymi ramami regulacyjnymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. 2002, C 165, s. 6) stanowi, że rynki takie jak zdefiniowane w nowych ramach regulacyjnych dla sieci i usług łączności elektronicznej mogą w niektórych przypadkach, nawet w podobnych dziedzinach, różnić się od rynków zdefiniowanych przez organy ds. ochrony konkurencji.

115

Po czwarte wreszcie, choć Królestwo Hiszpanii twierdzi, że Komisja powinna była wnieść przeciwko niemu skargę o stwierdzenie, na podstawie art. 226 WE, uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, w przypadku gdyby doszła do wniosku, że decyzje CMT, jako organu państwa członkowskiego, nie umożliwiają uniknięcia nożyc cenowych, a zatem nie są zgodne z wyżej wymienionymi ramami regulacyjnymi, z jednej strony należy zaznaczyć, że w zaskarżonej decyzji Komisja nie dokonała takiego stwierdzenia. Z drugiej strony, w każdym razie, nawet jeżeli CMT naruszyła normę prawa Unii i jeżeli Komisja mogła z tego tytułu wszcząć postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Królestwu Hiszpanii, takie możliwości w żaden sposób nie mogą mieć wpływu na zgodność z prawem zaskarżonej decyzji. W tej decyzji bowiem Komisja poprzestała na stwierdzeniu, że Telefónica naruszyła art. 82 WE, postanowienie, które nie dotyczy państw członkowskich, ale wyłącznie podmiotów gospodarczych (zob. podobnie ww. w pkt 60 wyrok z dnia 10 kwietnia 2008 r. w sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 271). Ponadto zgodnie z orzecznictwem Trybunału w systemie ustanowionym na mocy art. 226 WE Komisja dysponuje dyskrecjonalnym uprawnieniem do wniesienia skargi o stwierdzenie uchybienia i sądy unijne nie mogą oceniać stosowności skorzystania z niego (ww. w pkt 50 wyrok z dnia 14 października 2010 r. w sprawie Deutsche Telekom przeciwko Komisji, pkt 47).

116

Z powyższego wynika, że badany zarzut należy oddalić.

117

Królestwo Hiszpanii twierdzi, że łamiąc ramy regulacyjne poprzez wydanie decyzji dotyczącej dziedziny, która została już uregulowana przez CMT, Komisja narusza zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań nie tylko wobec ukaranego operatora, lecz również wobec pozostałych operatorów na tym rynku, którzy sądzili, że działają pod ochroną ustanowionych przez CMT ram sektorowych dla dostępu hurtowego. Naruszenie zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań jest szczególnie wyraźne ze względu na to, że CMT podjęła konkretne działania dotyczące ofert handlowych Telefóniki. W związku z tym zaskarżona decyzja narusza zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań, ponieważ Komisja stwierdziła w niej, że okoliczność, iż operator dostosowuje się do ram ustanowionych przez krajowy organ regulacyjny, nie jest wystarczająca, aby domniemywać, że to zachowanie jest zgodne z prawem.

118

Należy przypomnieć, że każdy podmiot gospodarczy, u którego instytucja wywołała uzasadnione oczekiwania, może powołać się na zasadę ich ochrony. Ponadto nic nie stoi na przeszkodzie, by państwo członkowskie podniosło w ramach skargi o stwierdzenie nieważności niespełnienie uzasadnionych oczekiwań pewnych podmiotów gospodarczych z powodu przyjęcia przez instytucję określonego aktu (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 19 listopada 1998 r. w sprawie C-284/94 Hiszpania przeciwko Radzie, Rec. s. I-7309, pkt 42; z dnia 10 marca 2005 r. w sprawie C-342/03 Hiszpania przeciwko Radzie, Zb. Orz. s. I-1975, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo).

119

Niemniej, jeżeli podmioty gospodarcze były w stanie przewidzieć wydanie przepisu prawa Unii naruszającego ich interesy, nie mogą powoływać się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań (zob. ww. w pkt 118 wyrok z dnia 10 marca 2005 r. w sprawie Hiszpania przeciwko Radzie, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo).

120

W niniejszej sprawie w pkt 109–111 powyżej zaznaczono już, że regulacja sektorowa, na jaką powołuje się Królestwo Hiszpanii, nie ma najmniejszego wpływu na kompetencję Komisji do stwierdzenia naruszenia art. 81 WE i 82 WE i że zachowanie Telefóniki ukarane w zaskarżonej decyzji jest objęte zakresem stosowania art. 82 WE. Interwencja Komisji na podstawie art. 82 WE nie może zatem być uznana za nieprzewidywalną.

121

Ponadto, choć niewątpliwie, jak podkreśla to Królestwo Hiszpanii, CMT rzeczywiście podjęła konkretne działania dotyczące oferty handlowej Telefóniki, w szczególności w celu uniknięcia efektu nożyc cenowych, należy przypomnieć, że CMT nie jest organem ds. konkurencji, lecz organem regulacyjnym i że nigdy nie zainterweniowała w celu zapewnienia poszanowania postanowień art. 82 WE ani nie wydała decyzji dotyczących praktyk ukaranych zaskarżoną decyzją (motywy 678, 683 zaskarżonej decyzji). Ponadto, jak zaznaczono w pkt 52 powyżej, Królestwo Hiszpanii nie zakwestionowało, że CMT nigdy nie przeanalizowała istnienia w okresie, w którym trwało naruszenie nożyc cenowych między krajowym produktem hurtowym Telefóniki i jej produktami detalicznymi i że analizy tego, czy istnieją nożyce cenowe między regionalnym produktem hurtowym Telefóniki i jej produktami detalicznymi nigdy nie przeprowadzono na podstawie rzeczywistych kosztów historycznych zainteresowanej, lecz na podstawie oceny ex ante (motywy 726, 727 zaskarżonej decyzji).

122

W tych okolicznościach ani decyzje CMT, ani ramy regulacyjne przez nią ustanowione nie mogły stworzyć uzasadnionych oczekiwań po stronie Telefóniki ani innych operatorów, że każde zachowanie, które spełnia wymagania tych decyzji lub owych ram regulacyjnych, jest zgodne z art. 82 WE.

123

Należy więc oddalić niniejszy zarzut, a w konsekwencji skargę w całości.

124

Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

125

Ponieważ Królestwo Hiszpanii przegrało sprawę, zgodnie z żądaniem Komisji należy obciążyć je kosztami postępowania.

Z powyższych względów

SĄD (ósma izba)

orzeka, co następuje: