ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) …/…
z dnia 14.2.2025 r.
w sprawie środków mających na celu zwalczanie oraz zapobieganie zadomowieniu i rozprzestrzenianiu się na terytorium Unii muszek owocowych gatunków Bactrocera dorsalis (Hendel), Bactrocera latifrons (Hendel) i Bactrocera zonata (Saunders)
KOMISJA EUROPEJSKA,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2031 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin, zmieniające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 228/2013, (UE) nr 652/2014 i (UE) nr 1143/2014 oraz uchylające dyrektywy Rady 69/464/EWG, 74/647/EWG, 93/85/EWG, 98/57/WE, 2000/29/WE, 2006/91/WE i 2007/33/WE, w szczególności jego art. 28 ust. 1 lit. d), e), f), g) oraz i)
a także mając na uwadze, co następuje:
(1)Muszki owocowe gatunków Bactrocera dorsalis (Hendel), Bactrocera latifrons (Hendel) i Bactrocera zonata (Saunders) („określone agrofagi”) są ujęte w wykazie w części A załącznika II do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/2072 jako agrofagi kwarantannowe dla Unii.
(2)Bactrocera dorsalis (Hendel) i Bactrocera zonata (Saunders) są również wymienione jako agrofagi priorytetowe w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2019/1702.
(3)Określone agrofagi są często znajdowane w przesyłkach wysyłanych do Unii z państw trzecich. Począwszy od 2019 r. stwierdzono występowanie określonych agrofagów w Belgii, Grecji, Francji, we Włoszech, na Cyprze i w Austrii. Wspomniane państwa członkowskie wprowadziły środki (takie jak intensywne odławianie, usuwanie porażonych owoców i spadów, zakaz przemieszczania porażonych owoców), a określone agrofagi w tychże państwach zostały do tej pory zwalczone lub są obecnie zwalczane.
(4)Aby zapewnić jednolite i skuteczne podejście zapobiegające zadomowieniu i rozprzestrzenianiu się określonych agrofagów na terytorium Unii, należy przyjąć zharmonizowane środki dotyczące kontroli występowania określonych agrofagów, planów awaryjnych, wytyczania granic obszarów, zwalczania określonych agrofagów i zapobiegania ich zadomowieniu i rozprzestrzenianiu się poza obszarami wyznaczonymi.
(5)Konieczne jest ustanowienie wykazu roślin żywicielskich określonych agrofagów, które są uprawiane na terytorium Unii („rośliny żywicielskie”), aby kontrolować występowanie określonych agrofagów i je zwalczać oraz zapobiegać ich zadomowieniu i rozprzestrzenianiu się. Z tego samego względu należy wprowadzić odpowiednie środki w odniesieniu do owoców tych roślin („określone owoce”).
(6)Określone agrofagi mogą być wprowadzane na terytorium Unii za pośrednictwem przesyłek handlowych lub bagażu pasażerów i mogą się aktywnie rozprzestrzeniać. W związku z tym, aby właściwe organy mogły dostosować kontrole występowania do biologii określonych agrofagów, przepisy dotyczące tych kontroli odnoszą się również do technik wykrywania porażenia określonych owoców znajdujących się na roślinach żywicielskich, kontroli występowania na obszarach, gdzie określone owoce są przywożone i sprzedawane, odławiania określonych agrofagów i pobierania próbek owoców, które mogą być porażone.
(7)Właściwe organy powinny mieć możliwość nieustanawiania obszaru wyznaczonego w niektórych przypadkach, gdy ze względu na szczególną biologię określonego agrofaga lub z uwagi na cechy charakterystyczne danego obszaru stwierdzono, że agrofag ten może zostać natychmiast wyeliminowany. Ma to miejsce w przypadku, gdy istnieją dowody na to, że określone agrofagi zostały wprowadzone na ten obszar wraz z owocami, na których je wykryto, owoce te zostały porażone przed ich wprowadzeniem na dany obszar, a określony agrofag nie może zadomowić się na tym obszarze, lub gdy występowanie określonego agrofaga zostało urzędowo potwierdzone w punkcie produkcji z izolacją fizyczną lub w punkcie uprawy chronionej i gdy nie może on zadomowić się poza tym obszarem. Właściwe organy powinny w szczególności mieć możliwość uwzględnienia sytuacji, gdy – z powodu niekorzystnych warunków zimowych – nie należy się spodziewać, aby określony agrofag mógł przeżyć.
(8)Protokoły odławiania stosowane w ramach kontroli występowania na obszarach wyznaczonych powinny być specjalnie dostosowane do biologii określonych agrofagów. Jest to konieczne do zapewnienia właściwego monitorowania występowania określonego agrofaga i procesu jego zwalczania.
(9)Środki zwalczania powinny być dostosowane do biologii określonych agrofagów jako muszek owocowych i w związku z tym obejmować metody takie jak zabiegi tępienia samców, techniki wykładania przynęt, zbieranie i bezpieczne usuwanie spadów i (wcześnie) zebranych określonych owoców, kultywacja gleby (np. mechaniczna, chemiczna lub mikrobiologiczna) na obszarach produkcji określonych roślin i wokół nich w celu zniszczenia występujących w glebie form rozwojowych określonego agrofaga lub stosowanie techniki opartej na sterylizacji owadów.
(10)Należy przyjąć środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się określonych agrofagów poza obszary wyznaczone. Środki te powinny dotyczyć przemieszczania roślin żywicielskich przeznaczonych do sadzenia, określonych owoców i gleby ze strefy porażenia na pozostałą część terytorium Unii. Mając na uwadze, że takie rośliny żywicielskie i gleba są najbardziej prawdopodobnymi wektorami rozprzestrzeniania się określonych agrofagów, należy wprowadzić środki w celu zapewnienia, aby były one wolne od określonych agrofagów w jakimkolwiek stadium rozwojowym.
(11)Właściwym organom i podmiotom profesjonalnym należy zapewnić wystarczający czas na dostosowanie się do niniejszego rozporządzenia. Niniejsze rozporządzenie powinno być zatem stosowane od dnia 1 marca 2025 r.
(12)Ponadto właściwym organom należy dać dodatkowy czas na przygotowanie planu każdej kontroli występowania i przydzielenie wystarczających zasobów na jej przeprowadzenie zgodnie z metodyką statystycznego doboru próby. Odpowiedni przepis powinien mieć zatem zastosowanie od dnia 1 stycznia 2026 r.
(13)Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Artykuł 1
Przedmiot
W niniejszym rozporządzeniu ustanawia się środki mające na celu zwalczanie Bactrocera dorsalis (Hendel), Bactrocera latifrons (Hendel) i Bactrocera zonata (Saunders) oraz zapobieganie ich zadomowieniu i rozprzestrzenianiu się na terytorium Unii.
Artykuł 2
Definicje
Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:
1)„określone agrofagi” oznaczają muszki owocowe należące do gatunków Bactrocera dorsalis (Hendel), Bactrocera latifrons (Hendel) lub Bactrocera zonata (Saunders);
2)„rośliny żywicielskie” oznaczają rośliny należące do gatunków wymienionych w załączniku I;
3)„określone owoce” oznaczają owoce roślin żywicielskich.
Artykuł 3
Kontrole występowania określonych agrofagów na terytorium Unii
1.Projekt doboru próby i plan opartych na analizie ryzyka kontroli występowania określonych agrofagów muszą umożliwiać wykrycie, przy wystarczającym poziomie ufności, niskiego poziomu występowania określonego agrofaga na określonych owocach.
Kontrole występowania opierają się na ogólnych wytycznych Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności („Urząd”) dotyczących miarodajnych pod względem statystycznym i opartych na analizie ryzyka kontroli występowania agrofagów roślin oraz na informacjach naukowych i technicznych, o których mowa w opracowanych przez Urząd kartach kontroli występowania agrofagów dotyczących określonego agrofaga („karta kontroli występowania agrofaga”).
2.Kontrole występowania przeprowadza się w szczególności:
a)w owocujących częściach roślin żywicielskich, za pomocą technik umożliwiających wykrycie występowania określonego agrofaga;
b)na lotniskach i w portach oraz wokół nich, w obiektach giełd i sprzedaży detalicznej, gdzie odbywa się handel określonymi owocami, oraz wokół tych obiektów, w strefach, gdzie określone owoce są pakowane, przetwarzane lub usuwane, na obszarach, na których produkowane są określone owoce, oraz, w stosownych przypadkach, w innych odpowiednich miejscach;
c)poprzez odławianie za pomocą odpowiednich pułapek, jak określono w Międzynarodowym Standardzie dla Środków Fitosanitarnych (ISPM) 26; oraz
d)w przypadku jakiegokolwiek podejrzenia występowania określonego agrofaga na określonych owocach – poprzez pobranie próbek określonych owoców i identyfikację agrofaga.
Artykuł 4
Plany awaryjne dla agrofagów priorytetowych
Opracowując plany awaryjne dla Bactrocera dorsalis i Bactrocera zonata, państwa członkowskie określają w tych planach procedury mające na celu:
a)ustalenie właścicieli nieruchomości prywatnych, na których terenie mają być stosowane środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu, oraz
b)zapewnienie właściwym organom dostępu do nieruchomości, o których mowa w lit. a).
Państwa członkowskie dokonują corocznych przeglądów oraz, w stosownych przypadkach, aktualizacji swoich planów awaryjnych.
Artykuł 5
Ustanowienie obszarów wyznaczonych
1.W przypadku urzędowego potwierdzenia występowania określonego agrofaga właściwe organy niezwłocznie ustanawiają obszar wyznaczony.
2.Obszar wyznaczony obejmuje następujące strefy:
a)strefę porażenia, czyli strefę, w której potwierdzono występowanie określonego agrofaga, o promieniu co najmniej 500 m wokół miejsca lub miejsc, w których stwierdzono występowanie określonego agrofaga; oraz
b)strefę buforową o promieniu co najmniej 7 km wokół granic strefy porażenia.
3.Przy dokładnym wytyczaniu obszaru wyznaczonego uwzględnia się biologię określonych agrofagów, stopień porażenia, cechy środka wabiącego owady oraz szczególne rozmieszczenie roślin żywicielskich na danym obszarze.
4.W przypadku stwierdzenia występowania określonego agrofaga poza strefą porażenia obszar wyznaczony ustanowiony zgodnie z niniejszym artykułem dostosowuje się odpowiednio.
5.
W obrębie obszarów wyznaczonych właściwe organy zapewniają, aby ogół społeczeństwa i podmioty profesjonalne wiedziały o wytyczaniu obszarów wyznaczonych i o wszelkich możliwych ograniczeniach dotyczących przemieszczania określonych owoców.
Artykuł 6
Odstępstwa od ustanawiania obszarów wyznaczonych
1.Na zasadzie odstępstwa od art. 5 właściwe organy mogą podjąć decyzję o nieustanawianiu obszaru wyznaczonego, jeżeli spełniono co najmniej jeden z następujących warunków:
a)właściwe organy doszły do wniosku, że określony agrofag nie może zadomowić się na obszarze, na którym zaobserwowano jego wystąpienie;
b)istnieją dowody na to, że określony agrofag został wprowadzony na dany obszar z przesyłką, w której stwierdzono jego obecność, określone owoce w tej przesyłce zostały porażone przed ich wprowadzeniem na dany obszar, a po tym wprowadzeniu nie doszło do namnażania określonego agrofaga;
c)występowanie określonego agrofaga zostało urzędowo potwierdzone w punkcie produkcji z izolacją fizyczną od otoczenia, co uniemożliwia rozprzestrzenianie się określonego agrofaga poza ten punkt;
d)występowanie określonego agrofaga zostało urzędowo potwierdzone w punkcie produkcji, który jest chroniony w sposób pozwalający uniknąć dalszego występowania określonych agrofagów na roślinach żywicielskich i określonych owocach, a właściwe organy doszły do wniosku, że określone agrofagi nie mogą się zadomowić poza tym punktem produkcji z powodu niekorzystnych warunków zimowych.
2.W przypadku gdy właściwy organ stosuje odstępstwo przewidziane w ust. 1:
a)wprowadza środki w celu zapewnienia szybkiego zwalczenia określonego agrofaga i wykluczenia możliwości jego rozprzestrzeniania się;
b)przeprowadza intensywną kontrolę występowania w strefie o promieniu co najmniej 500 m wokół miejsca lub miejsc, w których stwierdzono występowanie określonego agrofaga; oraz
c)w stosownych przypadkach, a w szczególności w przypadkach opisanych w ust. 1 lit. c) i d), stosuje skuteczne środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się określonego agrofaga za pośrednictwem określonych owoców lub roślin żywicielskich poza punkt produkcji.
W przypadku opisanym w ust. 1 lit. b), jeżeli właściwe organy dojdą do wniosku, że określony agrofag nie jest w stanie przetrwać warunków zimowych, okres kontroli występowania może zostać ograniczony do okresu przed nastaniem warunków zimowych.
Artykuł 7
Kontrole występowania na obszarach wyznaczonych
1.Na obszarach wyznaczonych właściwe organy przeprowadzają coroczne kontrole występowania, o których mowa w art. 19 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2016/2031, z uwzględnieniem informacji, o których mowa w karcie kontroli występowania agrofaga.
2.Liczba pułapek na km² rozmieszczonych w ramach takiej kontroli występowania stopniowo wzrasta od krawędzi do środka obszaru objętego kontrolą. Przy określaniu liczby pułapek, rodzaju pułapek, sposobu odławiania i ewentualnych środków wabiących owady, które mają być stosowane wraz z pułapkami, państwa członkowskie uwzględniają szczegółowe wskazówki określone w międzynarodowych wytycznych, w szczególności w ISPM 26, a także w karcie kontroli występowania agrofaga.
3.Bierze się pod uwagę pobieranie próbek określonych owoców uprawianych na obszarze objętym kontrolą występowania. Ustalając protokoły pobierania próbek, właściwe organy stosują kartę kontroli występowania agrofaga oraz zasady określone w uznanych na poziomie międzynarodowym protokołach kontroli urzędowej określonego agrofaga. Stosuje się projekt kontroli występowania i plany pobierania próbek, które umożliwiają określenie – przy poziomie ufności wynoszącym co najmniej 95 % – poziomu występowania określonego agrofaga wynoszącego 1 %.
4.Wyniki kontroli występowania przeprowadzonych na obszarach wyznaczonych przedkłada się Komisji, korzystając z jednego z formularzy, o których mowa w załączniku II.
Artykuł 8
Zniesienie obszarów wyznaczonych
Obszar wyznaczony, o którym mowa w art. 5, może zostać zniesiony, jeżeli spełniony jest jeden z następujących warunków:
a)na podstawie kontroli występowania, o których mowa w art. 7, nie wykryto określonego agrofaga na obszarze wyznaczonym przez okres co najmniej 120 dni; lub
b)właściwe organy stwierdziły, że określony agrofag przebył okres wystarczająco niskich temperatur.
Artykuł 9
Środki zwalczania
Właściwe organy stosują, w stosownych przypadkach, co najmniej jeden z następujących środków w celu zwalczania określonych agrofagów w strefie porażenia:
a)stosowanie zabiegów tępienia samców lub technik wykładania przynęty przy użyciu odpowiednich środków wabiących owady;
b)zbieranie i bezpieczne usuwanie spadów i określonych owoców zebranych we wczesnym stadium dojrzałości oraz kultywacja gleby, w tym mechaniczna, chemiczna lub mikrobiologiczna, na obszarach produkcji określonych roślin i wokół nich w celu zniszczenia występujących w glebie form rozwojowych określonego agrofaga;
c)stosowanie techniki opartej na sterylizacji owadów;
d)stosowanie środków ochrony roślin zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009;
e)w miarę dostępności, masowe odławianie określonych agrofagów przy użyciu wystarczającej liczby pułapek, w tym pułapek rozmieszczonych zgodnie z art. 7 ust. 2.
Artykuł 10
Środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się określonego agrofaga
1.Określone owoce uprawiane lub przechowywane w strefie porażenia można przemieszczać z tej strefy do strefy buforowej lub poza obszar wyznaczony wyłącznie wówczas, gdy są poddane skutecznym zabiegom przeciwko określonemu agrofagowi.
Zabiegi, o których mowa w akapicie pierwszym, obejmują stosowanie odpowiednich i wystarczająco skutecznych środków ochrony roślin dopuszczonych na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 lub stosowanie metod alternatywnych zgodnie z uznanymi na poziomie międzynarodowym normami fitosanitarnymi, w szczególności ISPM 28, takich jak obróbka termiczna, chłodzenie lub napromienianie.
Określone owoce można również przemieszczać ze strefy porażenia do strefy buforowej lub poza wyznaczony obszar:
a)w celu poddania odpowiedniemu zabiegowi, jeżeli zastosowano skuteczne środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się określonego agrofaga podczas transportu i poprzez obiekt, w którym odbywa się zabieg;
b)jeżeli pochodzą spoza obszaru wyznaczonego, są jedynie przemieszczane przez strefę porażenia i zastosowano skuteczne środki zapobiegające ich porażeniu określonym agrofagiem; lub
c)jeżeli określone owoce zebrano w porze roku, określonej przez właściwe organy, w której nie przewiduje się występowania żywych form rozwojowych określonego agrofaga w tych owocach ze względu na biologię reprodukcyjną określonego agrofaga.
2.Rośliny żywicielskie przeznaczone do sadzenia i przemieszczane ze strefy porażenia do strefy buforowej lub poza obszar wyznaczony muszą być wolne od owoców, a w przypadku gdy rośliny te osadzone są w glebie lub innym podłożu uprawowym, gleba ta musi być wolna od określonych agrofagów.
Rośliny żywicielskie z owocami na nich mogą być jednak przemieszczane ze strefy porażenia lub przez tę strefę, jeżeli rośliny te pochodzą spoza obszaru wyznaczonego i zastosowano skuteczne środki zapobiegające porażeniu roślin określonymi agrofagami.
3.Gleba z wierzchniej warstwy o grubości 10 cm, z punktów produkcji, w których uprawiano określone owoce, może być przemieszczana ze strefy porażenia do strefy buforowej lub poza obszar wyznaczony wyłącznie wówczas, gdy:
a)zastosowano wobec niej odpowiednie środki w celu wyeliminowania określonego agrofaga; lub
b)pod nadzorem właściwych organów zostaje zasypana na składowisku warstwą materiału o grubości co najmniej 50 cm.
Każdy transport tej gleby do miejsca zabiegu lub zasypania odbywa się w warunkach skutecznie zapobiegających rozprzestrzenianiu się określonego agrofaga.
4.Odpady z określonych owoców unieszkodliwia się bezpiecznie w sposób zapobiegający rozwojowi i rozprzestrzenianiu się określonego agrofaga.
Artykuł 11
Wejście w życie i rozpoczęcie stosowania
Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 marca 2025 r.
Art. 3 ust. 1 akapit drugi stosuje się jednak od dnia 1 stycznia 2026 r.
Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.
Sporządzono w Brukseli dnia 14.2.2025 r.
W imieniu Komisji
Przewodnicząca
Ursula VON DER LEYEN
