–

w imieniu Lineas – Concessões de Transportes SGPS SA, Global Roads Investimentos SGPS Lda i NOS-SGPS SA – A. Fernandes de Oliveira, advogado,

–

w imieniu rządu portugalskiego – P. Barros da Costa, H. Gomes Magno i A. Rodrigues, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – I. Melo Sampaio, A. Nijenhuis, L. Santiago de Albuquerque i D. Triantafyllou, w charakterze pełnomocników,

1

Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczą wykładni art. 3 ust. 1 pkt 22 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi, zmieniającej dyrektywę 2002/87/WE i uchylającej dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. 2013, L 176, s. 338), a także art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. 2013, L 176, s. 1).

2

Powyższe wnioski zostały złożone w ramach sporów pomiędzy Lineas – Concessões de Transportes SGPS, SA, Global Roads Investimentos SGPS Lda i NOS-SGPS SA a Autoridade Tributária e Aduaneira (organem podatkowym i celnym, Portugalia) w sprawie nałożenia opłaty skarbowej na transakcje kredytowe.

3

Dyrektywa 2002/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie dodatkowego nadzoru nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń oraz przedsiębiorstwami inwestycyjnymi konglomeratu finansowego i zmieniająca dyrektywy Rady 73/239/EWG, 79/267/EWG, 92/49/EWG, 92/96/EWG, 93/6/EWG i 93/22/EWG oraz dyrektywy 98/78/WE i 2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. 2003, L 35, s. 1) w art. 2 pkt 15 stanowi:

„Do celów niniejszej dyrektywy:

[…]

4

Motywy 5 i 20 dyrektywy 2013/36 mają następujące brzmienie:

[…]

5

Artykuł 1 tej dyrektywy stanowi:

„Niniejsza dyrektywa ustanawia przepisy dotyczące:

6

Zgodnie z brzmieniem art. 3 ust. 1 pkt 22 wspomnianej dyrektywy:

„Na użytek niniejszej dyrektywy stosuje się poniższe definicje:

[…]

7

Artykuł 5 tej dyrektywy uściśla:

„W przypadku gdy w państwie członkowskim istnieje więcej niż jeden właściwy organ sprawujący nadzór ostrożnościowy nad instytucjami kredytowymi, firmami inwestycyjnymi i instytucjami finansowymi, państwo członkowskie podejmuje wymagane środki w celu zapewnienia koordynacji prac tych organów”.

8

Artykuł 34 dyrektywy 2013/36 przewiduje:

„1.   Państwa członkowskie zapewniają na swoim terytorium możliwość prowadzenia działalności, której rodzaje wymieniono w załączniku I […], przez każdą instytucję finansową z innego państwa członkowskiego, która to działalność polega na zakładaniu oddziałów lub świadczeniu usług, niezależnie od tego, czy instytucja ta stanowi jednostkę zależną instytucji kredytowej, czy też jednostkę zależną, której współwłaścicielami są dwie instytucje kredytowe lub większa ich liczba, o ile akt założycielski i umowa spółki tej instytucji zezwalają na prowadzenie tego rodzaju działalności, a instytucja spełnia wszystkie następujące warunki:

Właściwe organy państwa członkowskiego pochodzenia weryfikują spełnienie tych warunków i na tej podstawie wystawiają instytucji finansowej odpowiednie zaświadczenie stwierdzające spełnienie warunków […].

2.   Jeśli instytucja finansowa, o której mowa w ust. 1 akapit pierwszy, przestaje spełniać którykolwiek z nałożonych warunków, właściwe organy państwa członkowskiego pochodzenia powiadamiają o tym właściwe organy przyjmującego państwa członkowskiego, a działalność prowadzona przez tę instytucję finansową w przyjmującym państwie członkowskim podlega odtąd przepisom przyjmującego państwa członkowskiego.

3.   Ustęp[y] 1 i 2 stosuje się odpowiednio do jednostek zależnych instytucji finansowej, o której mowa w ust. 1 akapit pierwszy”.

9

Artykuł 117 ust. 1 tej dyrektywy stanowi:

„Właściwe organy ściśle ze sobą współpracują. Przekazują sobie nawzajem wszelkie informacje niezbędne lub istotne dla wykonywania przez pozostałe organy zadań nadzorczych na mocy niniejszej dyrektywy i rozporządzenia (UE) nr 575/2013. W tym celu właściwe organy przekazują sobie na wniosek wszelkie istotne informacje, a także przekazują wszelkie niezbędne informacje z własnej inicjatywy.

[…]

Informacje, o których mowa w akapicie pierwszym, uważane są za niezbędne, jeżeli mogłyby w znaczący sposób wpłynąć na ocenę solidności finansowej instytucji lub instytucji finansowej w innym państwie członkowskim.

[…]”.

10

Artykuł 118 omawianej dyrektywy brzmi następująco:

„Jeżeli podczas stosowania niniejszej dyrektywy i rozporządzenia (UE) nr 575/2013 właściwe organy danego państwa członkowskiego chcą w konkretnych przypadkach sprawdzić informacje dotyczące instytucji, finansowej spółki holdingowej, finansowej spółki holdingowej o działalności mieszanej, instytucji finansowej, przedsiębiorstwa usług pomocniczych, holdingu mieszanego […], mających siedzibę w innym państwie członkowskim, o przeprowadzenie takiej weryfikacji zwracają się do właściwych organów tego innego państwa członkowskiego […]”.

11

Załącznik I do tej dyrektywy zawiera wykaz rodzajów działalności podlegających wzajemnemu uznawaniu.

12

Motyw 14 rozporządzenia nr 575/2013 stanowi:

„[…] Jednolity zbiór przepisów zapewnia solidne i ujednolicone ramy regulacyjne ułatwiające funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz wyklucza arbitraż regulacyjny […]”.

13

Zgodnie z art. 1 tego rozporządzenia:

„W niniejszym rozporządzeniu ustanawia się jednolity zbiór przepisów dotyczących ogólnych wymogów ostrożnościowych, które muszą być przestrzegane przez instytucje objęte nadzorem w ramach dyrektywy 2013/36/UE w odniesieniu do następujących kwestii:

[…]”.

14

Artykuł 4 ust. 1 pkt 3, 20, 21, 26 i 27 wspomnianego rozporządzenia stanowi:

„Na użytek niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]

[…]

[…]”.

15

Artykuł 18 ust. 1 tego samego rozporządzenia przewiduje:

„Instytucje zobowiązane do spełnienia wymogów określonych w sekcji 1 na podstawie swojej skonsolidowanej sytuacji przeprowadzają pełną konsolidację wszystkich instytucji oraz instytucji finansowych będących ich jednostkami zależnymi lub, w stosownych przypadkach, jednostkami zależnymi tej samej dominującej finansowej spółki holdingowej lub dominującej finansowej spółki holdingowej o działalności mieszanej […]”.

16

Artykuł 36 ust. 1 lit. g), h), i) i k) rozporządzenia nr 575/2013 stanowi:

„Instytucje odliczają od pozycji kapitału podstawowego Tier I następujące pozycje:

[…]

[…]

[…]”.

17

Artykuł 56 lit. c) i d) tego rozporządzenia ma następujące brzmienie:

„Instytucje odliczają od pozycji dodatkowych w Tier I:

[…]

18

Artykuł 66 lit. b)–d) tego rozporządzenia stanowi:

„Od pozycji w Tier II odlicza się:

[…]

19

Zgodnie z art. 89 ust. 1–3 wspomnianego rozporządzenia:

„1.   Znaczny pakiet akcji w wysokości przekraczającej 15 % uznanego kapitału danej instytucji posiadanych w przedsiębiorstwie, które nie jest jednym z następujących podmiotów, podlega przepisom zawartym w ust. 3:

2.   Łączna wartość znacznych pakietów akcji danej instytucji posiadanych w przedsiębiorstwach innych niż podmioty, o których mowa w ust. 1 lit. a) i b), przekraczająca 60 % jej uznanego kapitału podlega przepisom zawartym w ust. 3.

3.   Właściwe organy stosują wymogi określone w lit. a) lub b) do znacznych pakietów akcji instytucji, o których mowa w ust. 1 i 2:

Właściwe organy podają do wiadomości publicznej, czy wybrały przepisy lit. a) czy lit. b)”.

20

Artykuł 90 rozporządzenia nr 575/2013 przewiduje:

„W ramach alternatywy dla stosowania wagi ryzyka równej 1250 % w odniesieniu do kwot przekraczających limity określone w art. 89 ust. 1 i 2 instytucje mogą odliczyć te wartości od pozycji kapitału podstawowego Tier I zgodnie z art. 36 ust. 1 lit. k)”.

21

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/876 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, wskaźnika stabilnego finansowania netto, wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rynkowego, ekspozycji wobec kontrahentów centralnych, ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, dużych ekspozycji, wymogów dotyczących sprawozdawczości i ujawniania informacji, a także rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. 2019, L 150, s. 1) w art. 1 pkt 2 lit. a) ppkt (iii) stanowi:

„w art. 4 wprowadza się następujące zmiany:

22

Artykuł 3 ust. 3 lit. b) rozporządzenia 2019/876 ma następujące brzmienie:

„Następujące punkty art. 1 niniejszego rozporządzenia stosuje się od dnia 27 czerwca 2019 r.:

[…]

23

Artykuł 7 ust. 1 lit. e) Código do Imposto do Selo (kodeksu opłaty skarbowej) przewiduje:

„Z opłaty skarbowej zwolnione są również:

[…]

24

Lineas – Concessões de Transportes SGPS jest spółką holdingową z siedzibą w Portugalii, której przedmiotem działalności jest zarządzanie udziałami w innych spółkach. Posiada ona udziały w spółkach zarządzających infrastrukturą transportową.

25

W ramach swojej działalności ta spółka holdingowa korzystała z finansowania w instytucjach kredytowych. Instytucje te uiściły opłatę skarbową od transakcji kredytowych i przeniosły tę opłatę skarbową na ową spółkę holdingową.

26

Kwestionując uiszczenie wspomnianej opłaty skarbowej, spółka ta złożyła wniosek o ponowne zbadanie z urzędu w odniesieniu do okresów od kwietnia 2015 r. do stycznia 2016 r. oraz odwołanie w odniesieniu do okresów od czerwca 2017 r. do grudnia 2017 r.

27

Ponieważ wniosek ten i skarga ta zostały oddalone decyzjami organu podatkowego, Lineas – Concessões de Transportes SGPS wniosła od tych decyzji odwołania, które zostały oddalone postanowieniami z dnia 17 lipca 2020 r.

28

W dniu 21 października 2020 r. spółka ta złożyła w Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD (centrum arbitrażu administracyjnego, Portugalia) wniosek o ustanowienie sądu arbitrażowego i złożyła wniosek o arbitraż mający na celu uchylenie tych postanowień.

29

Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD) [sąd arbitrażowy do spraw podatkowych (centrum arbitrażu administracyjnego), Portugalia], który jest sądem odsyłającym w sprawie C‑207/22, stwierdza, że z przepisów portugalskich wynika, iż opłata skarbowa od transakcji kredytowych nie ma zastosowania do instytucji finansowych w rozumieniu prawa Unii.

30

Tymczasem w orzecznictwie krajowym istnieją rozbieżności co do wykładni pojęcia „instytucji finansowej”. W tym kontekście sąd odsyłający uważa, że konieczne jest ustalenie, czy pojęcie to ma zastosowanie do wszystkich spółek holdingowych, które nie należą do sektora ubezpieczeń, czy też obejmuje ono jedynie spółki holdingowe posiadające udziały lub akcje w spółkach podlegających nadzorowi i wymogi ostrożnościowe mające zastosowanie do działalności bankowej.

31

W tych okolicznościach Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa) – CAAD) [sąd arbitrażowy do spraw podatkowych (centrum arbitrażu administracyjnego)] postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy za »instytucję finansową« w rozumieniu [dyrektywy 2013/36] i [rozporządzenia nr 575/2013] można uznać spółkę holdingową (SGPS), której wyłącznym przedmiotem działalności jest zarządzanie udziałami w innych spółkach, stanowiące pośrednią formę prowadzenia działalności gospodarczej, i która w tym zakresie nabywa i trwale posiada owe udziały odpowiadające co do zasady co najmniej 10 % kapitału zakładowego spółek, w których posiada ona akcje lub udziały, przy czym działalność tych spółek polega na zarządzaniu infrastrukturą transportową i obejmuje projektowanie i budowę dróg lub autostrad oraz zarządzanie nimi?”.

32

Global Roads Investimentos SGPS jest spółką holdingową z siedzibą w Portugalii.

33

W ramach swojej działalności ta spółka holdingowa korzystała z finansowania w instytucjach kredytowych. Instytucje te uiściły opłatę skarbową od transakcji kredytowych i przeniosły tę opłatę skarbową na ową spółkę holdingową.

34

Ta sama spółka holdingowa złożyła w dniu 28 grudnia 2018 r. wniosek o ponowne zbadanie tej opłaty skarbowej z urzędu.

35

Wniosek ten został oddalony decyzją organu podatkowego z dnia 21 listopada 2019 r. Global Roads Investimentos SGPS wniosła od tej decyzji odwołanie, które zostało oddalone postanowieniem z dnia 5 sierpnia 2021 r.

36

W dniu 20 stycznia 2022 r. spółka ta złożyła w centrum arbitrażu administracyjnego – CAAD wniosek o ustanowienie sądu arbitrażowego i złożyła wniosek o arbitraż mający na celu uchylenie tego postanowienia.

37

Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD) [sąd arbitrażowy do spraw podatkowych (centrum arbitrażu administracyjnego)], który jest sądem odsyłającym w sprawie C‑267/22, uważa, z powodów wskazanych w pkt 29 i 30 niniejszego wyroku, że rozstrzygnięcie sporu w postępowaniu głównym zależy od tego, czy spółkę zarządzającą udziałami można uznać za „instytucję finansową” w rozumieniu dyrektywy 2013/36 i rozporządzenia nr 575/2013.

38

W tych okolicznościach Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa) – CAAD) [sąd arbitrażowy do spraw podatkowych (centrum arbitrażu administracyjnego)] postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy spółka zarządzająca udziałami (SGPS) mająca siedzibę w Portugalii […], której jedynym przedmiotem działalności jest zarządzanie udziałami w innych spółkach jako pośrednia forma prowadzenia działalności gospodarczej i która w tych ramach nabywa i trwale posiada owe udziały, stanowiące co do zasady nie mniej niż 10 % kapitału zakładowego spółek, w których posiadane są akcje lub udziały i które nie działają w sektorze ubezpieczeniowym lub finansowym, jest objęta zakresem pojęcia »instytucji finansowej« w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 22 [dyrektywy 2013/36] i art. 4 ust. 1 pkt 26 [rozporządzenia nr 575/2013]?”.

39

NOS-SGPS jest spółką holdingową z siedzibą w Portugalii.

40

W ramach swojej działalności ta spółka holdingowa korzystała z finansowania w instytucjach kredytowych. Instytucje te uiściły opłatę skarbową od transakcji kredytowych i przeniosły tę opłatę skarbową na ową spółkę holdingową.

41

Kwestionując uiszczenie wspomnianej opłaty skarbowej, ta ostatnia wniosła w dniu 22 stycznia 2019 r. wniosek o ponowne zbadanie z urzędu, a w dniu 23 stycznia 2019 r. odwołanie w odniesieniu do okresów, odpowiednio, od stycznia 2015 r. do października 2016 r. i od marca 2017 r. do października 2018 r.

42

Odwołania te zostały oddalone decyzją organu podatkowego z dnia 27 września 2019 r.

43

NOS-SGPS złożyła wniosek o arbitraż do centrum arbitrażu administracyjnego – CAAD, który oddalił jej żądania decyzją z dnia 6 stycznia 2021 r.

44

Uznając, że to orzeczenie sądu arbitrażowego jest sprzeczne z prawomocnym orzeczeniem sądu arbitrażowego dotyczącym tej samej zasadniczej kwestii prawnej, owa spółka holdingowa wniosła skargę w celu ujednolicenia orzecznictwa do Supremo Tribunal Administrativo (najwyższego sądu administracyjnego, Portugalia), który jest sądem odsyłającym w sprawie C‑290/22.

45

Sąd ten stwierdza, że przy wyznaczeniu zakresu zwolnienia z opłaty skarbowej od transakcji kredytowych takich jak będące przedmiotem postępowań głównych ustawodawca portugalski postanowił wyraźnie odesłać do rodzaju i formy instytucji finansowej, o której mowa w „prawie wspólnotowym”.

46

W tych okolicznościach Supremo Tribunal Administrativo (naczelny sąd administracyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy […] spółka holdingowa z siedzibą w Portugalii, której jedynym przedmiotem działalności jest zarządzanie udziałami w innych spółkach, które nie działają w sektorze ubezpieczeniowym, jest objęta zakresem pojęcia »instytucji finansowej« w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 22 [dyrektywy 2013/36] i art. 4 ust. 1 pkt 26 [rozporządzenia nr 575/2013]?”.

47

Z postanowień odsyłających wynika, że spory rozpatrywane w postępowaniach głównych dotyczą stosowania krajowych przepisów podatkowych, które nie są objęte zakresem stosowania ani dyrektywy 2013/36, ani rozporządzenia nr 575/2013.

48

Zgodnie z art. 267 TFUE Trybunał jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym w przedmiocie wykładni traktatów oraz aktów wydanych przez instytucje Unii. W ramach ustanowionej w tym postanowieniu współpracy między Trybunałem i sądami krajowymi wyłącznie do sądu krajowego należy ocena, w świetle konkretnych okoliczności każdej sprawy, zarówno niezbędności orzeczenia prejudycjalnego do wydania wyroku, jak i znaczenia dla sprawy pytań skierowanych do Trybunału. W związku z tym jeśli pytania przedstawione przez sądy krajowe dotyczą wykładni przepisów prawa Unii, Trybunał jest co do zasady zobowiązany do wydania orzeczenia (wyrok z dnia 30 stycznia 2020 r., I.G.I., C‑394/18, EU:C:2020:56, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo).

49

Na podstawie tego orzecznictwa Trybunał wielokrotnie uznawał bowiem swoją właściwość do orzekania w przedmiocie wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczących przepisów prawa Unii w sytuacjach, w których stan faktyczny postępowania głównego sytuował się poza zakresem stosowania prawa Unii, lecz w których przepisy tego prawa znalazły zastosowanie do sprawy za pośrednictwem prawa krajowego, które dostosowało się ze względu na rozwiązania sytuacji nieobjętych prawem Unii do rozwiązań przyjętych w prawie Unii (wyroki: z dnia 19 października 2017 r., Europamur Alimentación, C‑295/16, EU:C:2017:782, pkt 29; z dnia 30 stycznia 2020 r., I.G.I., C‑394/18, EU:C:2020:56, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).

50

Tymczasem sądy odsyłające wyjaśniły, że przepisy portugalskie rozpatrywane w postępowaniach głównych zastrzegają stosowanie zwolnienia podatkowego, na które powołują się skarżące w postępowaniach głównych, wyłącznie dla „instytucji finansowych” i że uregulowanie to definiuje to pojęcie poprzez bezpośrednie i bezwarunkowe odesłanie do prawa Unii.

51

Wynika stąd, że Trybunał jest właściwy do udzielenia odpowiedzi na zadane pytania.

52

Poprzez swoje pytania, które należy rozpatrzyć łącznie, sądy odsyłające zmierzają w istocie do ustalenia, czy art. 3 ust. 1 pkt 22 dyrektywy 2013/36, a także art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia nr 575/2013 należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorstwo, którego działalność polega na nabywaniu udziałów w spółkach, które nie prowadzą działalności w sektorze finansowym, jest objęte zakresem pojęcia „instytucji finansowej” w rozumieniu tej dyrektywy i tego rozporządzenia.

53

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem względy zarówno jednolitego stosowania prawa Unii, jak i zasady równości wskazują na to, że treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla określenia swego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadać w całej Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię, którą należy ustalić, uwzględniając nie tylko brzmienie, ale również kontekst przepisu i cel danego uregulowania [zob. podobnie wyrok z dnia 30 marca 2023 r., M. Ya. M. (Odrzucenie spadku przez współspadkobiercę)C‑651/21, EU:C:2023:277, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo].

54

W pierwszej kolejności, jeśli chodzi o brzmienie art. 3 ust. 1 pkt 22 dyrektywy 2013/36, przepis ten wskazuje, że do celów tej dyrektywy przez „instytucję finansową” należy rozumieć instytucję finansową w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia nr 575/2013.

55

Artykuł 4 ust. 1 pkt 26 tego rozporządzenia w związku z jego art. 4 ust. 1 pkt 3 stanowi, że w rozumieniu tego rozporządzenia „instytucja finansowa” oznacza przedsiębiorstwo inne niż instytucja kredytowa lub firma inwestycyjna, którego podstawową działalnością jest nabywanie pakietów akcji lub wykonywanie co najmniej jednego spośród rodzajów działalności wymienionych w pkt 2–12 i pkt 15 załącznika I do dyrektywy 2013/36, w tym finansowe spółki holdingowe, finansowe spółki holdingowe o działalności mieszanej, instytucje płatnicze i spółki zarządzania aktywami. Ów art. 4 ust. 1 pkt 26 wyłącza natomiast z pojęcia „instytucji finansowej” ubezpieczeniowe spółki holdingowe i ubezpieczeniowe spółki holdingowe prowadzące działalność mieszaną.

56

Przepis ten wymienia zatem w sposób ogólny przedsiębiorstwa, których główna działalność polega na nabywaniu udziałów, jako wchodzące w zakres pojęcia „instytucji finansowej” w rozumieniu tego rozporządzenia, a w wersji mającej zastosowanie do dat istotnych dla postępowań głównych wyłącza z tego pojęcia jedynie instytucje kredytowe, przedsiębiorstwa inwestycyjne i niektóre spółki holdingowe należące do sektora ubezpieczeń.

57

W tym względzie należy uściślić, że o ile art. 1 pkt 2 lit. a) ppkt (iii) rozporządzenia 2019/876 przewiduje nowe brzmienie art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia nr 575/2013, które wyłącza z zakresu pojęcia „instytucji finansowej” w rozumieniu tego rozporządzenia również spółki holdingowe działające wyłącznie w sektorze przemysłowym, o tyle z postanowienia odsyłającego w sprawie C‑290/22 wynika, że to nowe brzmienie nie ma zastosowania ratione temporis w sprawach w postępowaniach głównych.

58

Ponadto chociaż brzmienie art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia nr 575/2013 dotyczy przedsiębiorstw, których podstawową działalnością jest wykonywanie co najmniej jednego spośród rodzajów działalności wymienionych w pkt 2–12 i w pkt 15 załącznika I do dyrektywy 2013/36, które to rodzaje działalności należą do sektora finansowego, użycie spójnika „lub” wskazuje, że prawodawca Unii nie zamierzał czynić bezpośredniego wykonywania co najmniej jednego spośród tych rodzajów działalności kryterium definicji pojęcia „instytucji finansowej” w rozumieniu rozporządzenia nr 575/2013.

59

Niemniej jednak należy również podkreślić, że z brzmienia art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia nr 575/2013 wynika, iż finansowe spółki holdingowe i finansowe spółki holdingowe o działalności mieszanej należy uznać za „instytucje finansowe” w rozumieniu tego rozporządzenia.

60

Tymczasem, po pierwsze, art. 4 ust. 1 pkt 20 tego rozporządzenia stanowi, że w rozumieniu tego rozporządzenia „finansowa spółka holdingowa” oznacza instytucję finansową, która nie jest finansową spółką holdingową o działalności mieszanej i której jednostki zależne są wyłącznie lub głównie instytucjami kredytowymi, firmami inwestycyjnymi lub instytucjami finansowymi, przy czym przynajmniej jedna z tych jednostek zależnych jest instytucją kredytową lub firmą inwestycyjną.

61

Po drugie, z art. 4 ust. 1 pkt 21 rozporządzenia nr 575/2013 w związku z art. 2 pkt 15 dyrektywy 2002/87 wynika, że za „finansową spółkę holdingową o działalności mieszanej” w rozumieniu tego rozporządzenia należy uznać przedsiębiorstwo dominujące inne niż instytucja kredytowa, zakład ubezpieczeń lub firma inwestycyjna, które wraz ze swoimi przedsiębiorstwami zależnymi, z których co najmniej jedno jest instytucją kredytową, zakładem ubezpieczeń lub firmą inwestycyjną, oraz innymi podmiotami stanowi konglomerat finansowy.

62

Wydaje się zatem, że finansowe spółki holdingowe i finansowe spółki holdingowe o działalności mieszanej stanowią dokładnie określone rodzaje spółek, które charakteryzują się zarówno tym, że ich główna działalność polega na nabywaniu udziałów, jak i istnieniem szczególnych powiązań z instytucją kredytową, zakładem ubezpieczeń lub firmą inwestycyjną.

63

Wynika z tego, że wyraźne odniesienie w art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia nr 575/2013 do finansowych spółek holdingowych i finansowych spółek holdingowych o działalności mieszanej byłoby całkowicie bezużyteczne, gdyby przepis ten należało rozumieć, ze względu na sam fakt, że dotyczy on przedsiębiorstw, których podstawowa działalność polega na nabywaniu udziałów, jako obejmujący systematycznie pojęciem „instytucji finansowej” w rozumieniu tego rozporządzenia wszystkie spółki wykonujące taką podstawową działalność.

64

Niemniej jednak, jak zauważyła rzecznik generalna w pkt 41 opinii, z samego brzmienia art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia nr 575/2013 wynika, że wykaz instytucji finansowych ustanowiony w tym przepisie nie ma charakteru wyczerpującego. Z zawartego w tym przepisie wskazania finansowych spółek holdingowych i finansowych spółek holdingowych o działalności mieszanej nie można zatem wywnioskować, że brak pewnych szczególnych powiązań z instytucją kredytową, zakładem ubezpieczeń lub przedsiębiorstwem inwestycyjnym siłą rzeczy stoi na przeszkodzie zakwalifikowaniu ich jako „instytucji finansowej” w rozumieniu tego rozporządzenia.

65

W drugiej kolejności – kontekst związany z art. 3 ust. 1 pkt 22 dyrektywy 2013/36 i art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia nr 575/2013 wskazuje, że prawodawca Unii zdefiniował system mający zastosowanie do instytucji finansowych w oparciu o istnienie związku między tymi instytucjami a prowadzeniem określonych rodzajów działalności w sektorze finansowym.

66

Przede wszystkim główny element systemu mającego zastosowanie do instytucji finansowych określonego w dyrektywie 2013/36 dotyczy przysługującej im możliwości wykonywania w ramach swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług działalności należącej do sektora finansowego w innym państwie członkowskim.

67

Artykuł 34 tej dyrektywy, zatytułowany „Instytucje finansowe”, który stanowi jedyny artykuł rzeczonej dyrektywy odnoszący się wyłącznie do instytucji finansowych, zezwala bowiem takim instytucjom, pod pewnymi warunkami, na wykonywanie działalności wskazanej w załączniku I do wspomnianej dyrektywy, w innym państwie członkowskim. Artykuł ten konkretyzuje zatem zasadę wyrażoną w motywie 20 tej dyrektywy, zgodnie z którą należy rozszerzyć, pod pewnymi warunkami, możliwość wzajemnego uznawania niektórych rodzajów działalności finansowej, w przypadku gdy działalność ta jest prowadzona przez zależną instytucję finansową instytucji kredytowej.

68

W związku z tym okoliczność, że przedsiębiorstwo zostało zakwalifikowane jako „instytucja finansowa” w rozumieniu dyrektywy 2013/36, nie ma znaczenia dla celów stosowania art. 34 tej dyrektywy, jeżeli przedsiębiorstwo to nie zamierza wykonywać działalności należącej do sektora finansowego.

69

Następnie rozporządzenie nr 575/2013 przewiduje, do celów stosowania wymogów ostrożnościowych nałożonych przez to rozporządzenie, szereg konsekwencji w zakresie zakwalifikowania danego przedsiębiorstwa jako „instytucji finansowej”.

70

Dokładniej rzecz ujmując, z art. 18 ust. 1 tego rozporządzenia wynika, że instytucje kredytowe i firmy inwestycyjne, które są zobowiązane do spełnienia wymogów tego rozporządzenia na podstawie swojej skonsolidowanej sytuacji, przeprowadzają co do zasady pełną konsolidację między innymi wszystkich instytucji finansowych będących ich jednostkami zależnymi lub, w stosownych przypadkach, jednostek zależnych tej samej dominującej finansowej spółki holdingowej lub finansowej spółki holdingowej o działalności mieszanej.

71

Przepis ten nie wymaga natomiast przeprowadzenia konsolidacji ostrożnościowej obejmującej wszystkie jednostki zależne instytucji i firm inwestycyjnych.

72

Ponadto z art. 4 ust. 1 pkt 27 rozporządzenia nr 575/2013 wynika, że instytucje finansowe są, podobnie jak między innymi instytucje kredytowe, firmy inwestycyjne i zakłady ubezpieczeń, „podmiotami sektora finansowego”.

73

Tymczasem z art. 36 ust. 1 lit. g)–i), art. 56 lit. c) i d) oraz art. 66 lit. b)–d) tego rozporządzenia wynika, że inwestycje dokonywane przez instytucje kredytowe i przedsiębiorstwa inwestycyjne w podmioty sektora finansowego podlegają szczególnemu systemowi obejmującemu w szczególności pewne odliczenia przy obliczaniu funduszy własnych tych instytucji i przedsiębiorstw.

74

Znaczne pakiety akcji instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych spoza sektora finansowego są natomiast regulowane przez odmienne zasady, przewidziane w szczególności w art. 36 ust. 1 lit. k), a także w art. 89 i 90 wspomnianego rozporządzenia, które to zasady mogą w szczególności wymagać stosowania wagi ryzyka tych pakietów w celu obliczenia wymogów w zakresie funduszy własnych lub zakazu takich pakietów, jeżeli przekraczają one określone udziały w funduszach własnych danej instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej.

75

Z powyższego wynika, że rozporządzenie nr 575/2013 ustanawia przepisy dotyczące konsolidacji i wymogów ostrożnościowych instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, które ze względu na to, że są właściwe dla udziałów w instytucjach finansowych lub w innych podmiotach sektora finansowego i różnią się od przepisów mających zastosowanie do udziałów poza sektorem finansowym, można uznać za oparte na uwzględnieniu specyfiki działalności tego sektora.

76

Tymczasem logika ta zostałaby zakwestionowana, gdyby przepisy dotyczące udziałów w podmiotach sektora finansowego były stosowane do udziałów instytucji kredytowej lub przedsiębiorstwa inwestycyjnego spoza tego sektora tylko z tego względu, że te ostatnie udziały są zarządzane za pośrednictwem jednostki zależnej tej instytucji lub tego przedsiębiorstwa, której działalność polega na nabywaniu udziałów.

77

Wreszcie art. 5 dyrektywy 2013/36 przewiduje wewnętrzną koordynację działań organów właściwych w zakresie nadzoru nie tylko nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, lecz również nad instytucjami finansowymi, ustanawiając w ten sposób związek między nadzorem ostrożnościowym nad sektorem finansowym z jednej strony a kontrolą nad instytucjami finansowymi z drugiej strony.

78

Podobnie art. 117 ust. 1 i art. 118 tej dyrektywy ustanawiają obowiązki współpracy między właściwymi organami państw członkowskich, które mają zastosowanie do instytucji finansowych, bez rozszerzania tego systemu na podmioty spoza sektora finansowego, w których instytucja kredytowa lub firma inwestycyjna posiada udziały.

79

W trzeciej kolejności – z art. 1 dyrektywy 2013/36 i z art. 1 rozporządzenia nr 575/2013 wynika, że akty te mają na celu określenie zasad dotyczących dostępu do działalności, nadzoru oraz różnych wymogów mających zastosowanie do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych. Z motywu 5 tej dyrektywy i z motywu 14 tego rozporządzenia wynika również, że celem tych aktów jest w szczególności przyczynienie się do urzeczywistnienia rynku wewnętrznego w sektorze instytucji kredytowych.

80

Z całości powyższych rozważań wynika, że przedsiębiorstwa, którego podstawowa działalność nie ma związku z sektorem finansowym, ponieważ nie wykonuje ono, ani bezpośrednio, ani za pośrednictwem udziałów, co najmniej jednego spośród rodzajów działalności wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2013/36, nie można uznać za stanowiące instytucję finansową w rozumieniu dyrektywy 2013/36 i rozporządzenia nr 575/2013.

81

W konsekwencji na przedstawione pytania należy odpowiedzieć, że art. 3 ust. 1 pkt 22 dyrektywy 2013/36, a także art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia nr 575/2013 należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorstwo, którego działalność polega na nabywaniu udziałów w spółkach, które nie prowadzą działalności w sektorze finansowym, nie jest objęte pojęciem „instytucji finansowej” w rozumieniu tej dyrektywy i tego rozporządzenia.

82

Dla stron w postępowaniach głównych niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądami odsyłającymi, do nich zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniach głównych, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 3 ust. 1 pkt 22 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi, zmieniającej dyrektywę 2002/87/WE i uchylającej dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE, a także art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012

należy interpretować w ten sposób, że:

przedsiębiorstwo, którego działalność polega na nabywaniu udziałów w spółkach, które nie prowadzą działalności w sektorze finansowym, nie jest objęte pojęciem „instytucji finansowej” w rozumieniu tej dyrektywy i tego rozporządzenia.