This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62022CJ0180
Judgment of the Court (First Chamber) of 13 July 2023.#Finanzamt Hamm v Harry Mensing.#Request for a preliminary ruling from the Bundesfinanzhof.#Reference for a preliminary ruling – Taxation – Common system of value added tax (VAT) – Directive 2006/112/EC – Article 311 et seq. – Special arrangements for works of art – Margin scheme – Taxable dealers – Supply of works of art by creators or their successors in title – Intra-Community transactions – Right to deduct input tax.#Case C-180/22.
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 13 lipca 2023 r.
Finanzamt Hamm przeciwko Harry Mensing.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundesfinanzhof.
Odesłanie prejudycjalne – Podatki – Wspólny system podatku od wartości dodanej (VAT) – Dyrektywa 2006/112/WE – Artykuł 311 i nast. – Procedury szczególne dotyczące dzieł sztuki – Procedura marży – Podatnicy-pośrednicy – Dostawa dzieł sztuki dokonywana przez twórców lub ich następców prawnych – Transakcje wewnątrzwspólnotowe – Prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Sprawa C-180/22.
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 13 lipca 2023 r.
Finanzamt Hamm przeciwko Harry Mensing.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundesfinanzhof.
Odesłanie prejudycjalne – Podatki – Wspólny system podatku od wartości dodanej (VAT) – Dyrektywa 2006/112/WE – Artykuł 311 i nast. – Procedury szczególne dotyczące dzieł sztuki – Procedura marży – Podatnicy-pośrednicy – Dostawa dzieł sztuki dokonywana przez twórców lub ich następców prawnych – Transakcje wewnątrzwspólnotowe – Prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Sprawa C-180/22.
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2023:565
WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 13 lipca 2023 r. ( *1 )
Odesłanie prejudycjalne – Podatki – Wspólny system podatku od wartości dodanej (VAT) – Dyrektywa 2006/112/WE – Artykuł 311 i nast. – Procedury szczególne dotyczące dzieł sztuki – Procedura marży – Podatnicy-pośrednicy – Dostawa dzieł sztuki dokonywana przez twórców lub ich następców prawnych – Transakcje wewnątrzwspólnotowe – Prawo do odliczenia podatku naliczonego
W sprawie C‑180/22
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Bundesfinanzhof (federalny trybunał finansowy, Niemcy) postanowieniem z dnia 20 października 2021 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 9 marca 2022 r., w postępowaniu:
Finanzamt Hamm
przeciwko
Harry’emu Mensingowi,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: A. Arabadjiev, prezes izby, P.G. Xuereb, T. von Danwitz, A. Kumin i I. Ziemele (sprawozdawczyni), sędziowie,
rzecznik generalny: M. Szpunar,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– |
w imieniu Harry’ego Mensinga – O.‑G. Lippross, Rechtsanwalt, |
– |
w imieniu rządu niemieckiego – J. Möller i A. Hoesch, w charakterze pełnomocników, |
– |
w imieniu Komisji Europejskiej – R. Pethke i V. Uher, w charakterze pełnomocników, |
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 23 marca 2023 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 311 i nast. dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. 2006, L 347, s. 1, zwanej dalej „dyrektywą VAT”). |
2 |
Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Finanzamt Hamm (urzędem skarbowym w Hamm, Niemcy) a Harrym Mensingiem, sprzedawcą dzieł sztuki, w przedmiocie obliczenia podstawy opodatkowania podatkiem od wartości dodanej (VAT) w przypadku stosowania procedury marży do dostaw dzieł sztuki nabytych wcześniej przez zainteresowanego w ramach dostaw wewnątrzwspólnotowych. |
Ramy prawne
Prawo Unii
3 |
Motywy 4, 7 i 51 dyrektywy VAT głoszą:
[…]
[…]
|
4 |
Artykuł 193 tej dyrektywy stanowi: „Każdy podatnik dokonujący podlegającej opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług obowiązany jest do zapłaty VAT, z wyjątkiem sytuacji, gdy do zapłaty VAT zobowiązana jest inna osoba w przypadkach, o których mowa w art. 194–199 i art. 202”. |
5 |
Dyrektywa VAT zawiera w tytule XII „Procedury szczególne” rozdział 4, zatytułowany „Procedury szczególne dotyczące towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków”. Sekcja 1 tego rozdziału zawiera art. 311 tej dyrektywy, który definiuje między innymi pojęcia „dzieła sztuki” i „podatnika-pośrednika”. W sekcji 2 rzeczonego rozdziału, która ustanawia procedurę szczególną dla podatników-pośredników, podsekcja 1, zatytułowana „Procedura marży”, obejmuje art. 312–325. |
6 |
Artykuł 312 dyrektywy VAT głosi: „Do celów niniejszej podsekcji zastosowanie mają następujące definicje:
|
7 |
Artykuł 314 tej dyrektywy przewiduje: „Procedura marży ma zastosowanie do dokonywanych przez podatnika-pośrednika dostaw towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków, w przypadku gdy towary te zostały mu dostarczone na terytorium Wspólnoty [Europejskiej] przez jedną z następujących osób:
|
8 |
Artykuł 315 wspomnianej dyrektywy ma następujące brzmienie: „Podstawę opodatkowania dostaw towarów, o których mowa w art. 314, stanowi marża uzyskana przez podatnika-pośrednika pomniejszona o kwotę VAT odnoszącą się do samej marży. Marża uzyskana przez podatnika-pośrednika jest równa różnicy między określoną przez podatnika-pośrednika ceną sprzedaży towaru a ceną nabycia”. |
9 |
Artykuł 316 wskazanej dyrektywy przewiduje: „1. Państwa członkowskie przyznają podatnikom-pośrednikom prawo wyboru stosowania procedury marży do dostaw następujących towarów:
2. Państwa członkowskie ustalają szczegółowe zasady korzystania z możliwości przewidzianej w ust. 1, która w każdym przypadku obejmuje okres równy przynajmniej dwóm latom kalendarzowym”. |
10 |
Artykuł 317 dyrektywy VAT stanowi: „W przypadku gdy podatnik-pośrednik korzysta z możliwości przewidzianej w art. 316, podstawa opodatkowania określana jest zgodnie z art. 315. W odniesieniu do dostaw dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków osobiście zaimportowanych przez podatnika-pośrednika cena nabycia, którą należy uwzględnić przy obliczaniu marży jest równa podstawie opodatkowania z tytułu importu określonej zgodnie z art. 85–89, powiększonej o VAT należny lub zapłacony z tytułu importu”. |
Prawo niemieckie
11 |
Paragraf 25a Umsatzsteuergesetz (ustawy o podatku obrotowym) w wersji opublikowanej w dniu 21 lutego 2005 r. (BGBl. I, s. 386, zwanej dalej „UStG”) ma następujące brzmienie: „1) W odniesieniu do dostaw w rozumieniu § 1 ust. 1 pkt 1 rzeczy ruchomych stosuje się opodatkowanie zgodnie z poniższymi przepisami (procedura marży) w razie spełnienia następujących warunków:
2) Pośrednik może najpóźniej w chwili składania pierwszej deklaracji w danym roku kalendarzowym oświadczyć wobec urzędu skarbowego, że stosuje procedurę marży od początku roku kalendarzowego także do następujących towarów:
Oświadczenie wiąże pośrednika przez przynajmniej dwa lata kalendarzowe. 3) Ustalenia wymiaru obrotu dokonuje się na podstawie kwoty, o którą cena sprzedaży przewyższa cenę nabycia towaru: w przypadku dostaw w rozumieniu § 3 ust. 1 b) oraz w przypadkach określonych w § 10 ust. 5 cenę sprzedaży zastępuje wartość zgodna z § 10 ust. 4 pkt 1. W przypadku, gdy nie można ustalić ceny nabycia dzieła sztuki (pozycja 53 załącznika nr 2) lub gdy cena nabycia jest nieznaczna, kwota, od której oblicza się obrót, zostaje ustalona na 30 % ceny sprzedaży. Podatku obrotowego nie zalicza się do podstawy wymiaru podatku. W przypadku określonym w ust. 2 zdanie pierwsze pkt 1 za cenę nabycia uważa się wartość w rozumieniu § 11 ust. 1 powiększoną o podatek obrotowy od importu. W przypadku określonym w ust. 2 zdanie pierwsze pkt 2 cena nabycia zawiera w sobie podatek obrotowy dostawcy. […] 7) Zastosowanie mają następujące zasady szczególne:
[…]”. |
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
12 |
H. Mensing jest sprzedawcą dzieł sztuki mającym miejsce zamieszkania w Niemczech, który prowadzi galerie w kilku miastach w tym państwie. W 2014 r. otrzymał on dostawy dzieł sztuki artystów mających miejsce zamieszkania w innych państwach członkowskich. Dostawy te zostały zadeklarowane przez artystów w ich państwach siedziby jako zwolnione od podatku dostawy wewnątrzwspólnotowe. H. Mensing uiścił od nich VAT z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego. |
13 |
H. Mensing wniósł do organu podatkowego w Hamm o zastosowanie procedury marży w odniesieniu do rzeczonych dostaw dzieł sztuki. Jako że § 25a ust. 7 pkt 1 lit. a) UStG przewiduje, iż procedura marży nie znajduje zastosowania do dostawy towaru nabytego przez pośrednika w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego, jeżeli w odniesieniu do dostawy do pośrednika na pozostałym terytorium Unii Europejskiej zastosowano zwolnienie z podatku dla dostaw wewnątrzwspólnotowych, urząd skarbowy w Hamm odmówił uwzględnienia jego wniosku i w związku z tym uznał H. Mensinga za zobowiązanego do zapłaty dodatkowej kwoty tytułem VAT. |
14 |
W następstwie oddalenia jego odwołania od decyzji podatkowej dotyczącej owej dodatkowej kwoty VAT H. Mensing wniósł skargę do Finanzgericht Münster (sądu ds. finansowych w Münsterze, Niemcy), podnosząc, że sporne przepisy krajowe nie są zgodne z prawem Unii, oraz wystąpił o bezpośrednie zastosowanie art. 316 ust. 1 lit. b) dyrektywy VAT. |
15 |
Mając wątpliwości w tym względzie, sąd ten zwrócił się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. |
16 |
Wyrokiem z dnia 29 listopada 2018 r., Mensing (C‑264/17, EU:C:2018:968), wydanym w następstwie tego wniosku, Trybunał orzekł, po pierwsze, iż art. 316 ust. 1 lit. b) dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że podatnik-pośrednik ma prawo wyboru stosowania procedury marży w odniesieniu do dostawy dzieł sztuki, które zostały mu wcześniej dostarczone przez twórców lub ich następców prawnych w ramach zwolnionej z podatku dostawy wewnątrzwspólnotowej, choć osoby te nie należą do kategorii osób wymienionych w art. 314 tej dyrektywy, a po drugie, że podatnik-pośrednik nie może dokonać wyboru stosowania procedury marży w odniesieniu do dostaw dzieł sztuki, które zostały mu wcześniej dostarczone w ramach zwolnionej z podatku dostawy wewnątrzwspólnotowej, oraz jednocześnie ubiegać się o prawo do odliczenia VAT naliczonego w sytuacji, gdy prawo takie jest wykluczone na mocy art. 322 lit. b) wspomnianej dyrektywy, jeżeli przepis ten nie został transponowany do prawa krajowego. |
17 |
W następstwie tego wyroku orzeczeniem z dnia 7 listopada 2019 r. Finanzgericht Münster (sąd ds. finansowych w Münsterze) uwzględnił wniosek H. Mensinga. Sąd ten uznał w istocie, że ustalenia podstawy opodatkowania należy dokonać na podstawie prawa Unii oraz że w świetle przepisów art. 317 akapit pierwszy dyrektywy VAT w związku z art. 312, 315 i 316 tej dyrektywy podatek obrotowy powinien zostać uwzględniony jako pomniejszający marżę składnik „ceny nabycia”. |
18 |
Urząd skarbowy w Hamm wniósł skargę rewizyjną od tego wyroku do Bundesfinanzhof (federalnego trybunału finansowego, Niemcy), który jest sądem odsyłającym w niniejszej sprawie. Podnosi on zasadniczo, że podatek obrotowy obciążający nabycie wewnątrzwspólnotowe nie powoduje zmniejszenia podstawy opodatkowania. W tym względzie urząd skarbowy w Hamm odsyła do opinii rzecznika generalnego M. Szpunara w sprawie Mensing (C‑264/17, EU:C:2018:722), który zauważył, że w przypadku importu z państw trzecich art. 317 akapit drugi dyrektywy VAT nakazuje od ceny sprzedaży odjąć podstawę opodatkowania importu wraz z VAT z tytułu importu, i uznał w konsekwencji, że brak analogicznego rozwiązania w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego stanowi lukę prawną. |
19 |
Sąd odsyłający zauważa, że zgodnie z prawem krajowym uwzględnienie spornego podatku obrotowego przy ustalaniu podstawy opodatkowania dla procedury marży jest możliwe na podstawie wykładni § 25a ust. 3 zdanie trzecie UStG, która jest zgodna z prawem Unii. Sąd ten ma jednak wątpliwości co do tego, czy w sytuacji gdy podatnik powołuje się na zastosowanie procedury marży przewidzianej w art. 311 i nast. dyrektywy VAT, sąd krajowy orzekający w ostatniej instancji może dokonywać wykładni § 25a ust. 3 zdanie trzecie UStG w ten sposób, że podatku naliczonego w związku z nabyciem wewnątrzwspólnotowym nie zalicza się do podstawy opodatkowania. |
20 |
W tych okolicznościach Bundesfinanzhof (federalny trybunał finansowy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
|
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania drugiego
21 |
Poprzez drugie pytanie prejudycjalne, które należy zbadać w pierwszej kolejności, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 312, 315 i art. 317 akapit pierwszy dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że VAT zapłacony przez podatnika-pośrednika z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia dzieła sztuki, którego późniejsza dostawa jest objęta procedurą marży na podstawie art. 316 ust. 1 tej dyrektywy, zalicza się do podstawy opodatkowania tej dostawy. |
22 |
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględniać nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część przepis ten stanowi (wyrok z dnia 29 listopada 2018 r., Mensing, C‑264/17, EU:C:2018:968, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo). |
23 |
Co się tyczy brzmienia rozpatrywanych przepisów, należy na wstępie zauważyć, że z art. 317 akapit pierwszy dyrektywy VAT wynika, iż w przypadku gdy podatnik-pośrednik dokonuje wyboru, na podstawie art. 316 tej dyrektywy, stosowania procedury marży do dostaw towarów, o których mowa w tym przepisie, podstawa opodatkowania jest ustalana zgodnie z art. 315 rzeczonej dyrektywy. |
24 |
Na podstawie tegoż art. 315 akapit pierwszy podstawę opodatkowania dostaw towarów, do których ma zastosowanie procedura marży, stanowi marża uzyskana przez podatnika-pośrednika, obliczona zgodnie z akapitem drugim tego artykułu, pomniejszona o kwotę VAT odnoszącą się do samej marży. |
25 |
W tym względzie, po pierwsze, z art. 315 akapit drugi dyrektywy VAT wynika, że marża uzyskana przez podatnika-pośrednika jest równa różnicy między określoną przez podatnika-pośrednika „ceną sprzedaży” towaru a „ceną nabycia”. |
26 |
W szczególności art. 312 pkt 1 dyrektywy VAT definiuje „cenę sprzedaży” jako „wszystkie składniki wynagrodzenia uzyskanego lub do uzyskania przez podatnika-pośrednika od nabywcy lub osoby trzeciej, włączając w to subwencje bezpośrednio związane z transakcją, podatki, cła, opłaty i należności oraz koszty dodatkowe, takie jak prowizja, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, którymi podatnik-pośrednik obciąża nabywcę”. Pojęcie „ceny nabycia” zostało natomiast zdefiniowane w art. 312 pkt 2 omawianej dyrektywy jako „wszystkie składniki wynagrodzenia, określonego w pkt 1, uzyskanego lub do uzyskania przez dostawcę od podatnika-pośrednika”. |
27 |
Jak podkreślił rzecznik generalny w pkt 31–33 opinii, z samego brzmienia art. 312 dyrektywy VAT wynika zatem, że pojęcia „ceny sprzedaży” i „ceny nabycia”, o których mowa w tym przepisie, odnoszą się odpowiednio z jednej strony do składników kosztów, które podatnik-pośrednik otrzymał jako wynagrodzenie w ramach transakcji dostawy objętej procedurą marży, oraz z drugiej strony do tych, które zapłacił on dostawcy, nabywając towar, który następnie ma stać się przedmiotem tej dostawy. |
28 |
Z powyższego wynika, w odniesieniu w szczególności do pojęcia „ceny nabycia”, że nie obejmuje ono składników kosztów, których podatnik-pośrednik nie zapłacił dostawcy, lecz osobom trzecim, w związku z czym cena nabycia nie obejmuje VAT zapłaconego na rzecz skarbu państwa z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru, który jest następnie przedmiotem rozpatrywanej transakcji dostawy. |
29 |
Po drugie, co się tyczy kwoty VAT odnoszącego się do samej marży, którą zgodnie z art. 315 akapit pierwszy dyrektywy VAT i jak przypomniano w pkt 24 niniejszego wyroku, należy wyłączyć z marży uzyskanej przez podatnika-pośrednika, trzeba zauważyć, podobnie jak uczynił to rząd niemiecki i jak podkreślił rzecznik generalny w pkt 37 opinii, że VAT ten jest podatkiem, który podatnik-pośrednik musi zapłacić z tytułu dokonanej przez niego sprzedaży dzieła sztuki. Natomiast rzeczony VAT nie może obejmować podatku zapłaconego przez podatnika-pośrednika z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia dzieła sztuki, który odnosi się do ceny nabycia owego dzieła. |
30 |
Mając na względzie brzmienie art. 312, 315 i art. 317 akapit pierwszy dyrektywy VAT, należy zatem uznać, że VAT zapłacony przez podatnika-pośrednika z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia dzieła sztuki stanowiącego przedmiot późniejszej transakcji dostawy objętej procedurą marży nie stanowi składnika ceny nabycia owego towaru w rozumieniu art. 312 pkt 2 tej dyrektywy, w związku z czym nie ma podstaw do wyłączenia kwoty tego podatku z podstawy opodatkowania owej późniejszej transakcji dostawy. |
31 |
Jednakże zarówno H. Mensing, jak i Komisja Europejska uważają zasadniczo, że ściśle literalna wykładnia art. 312, 315 i art. 317 akapit pierwszy dyrektywy VAT narusza cele realizowane przez te przepisy oraz kontekst, w jaki się one wpisują. W szczególności Komisja zauważa, że wykładnia art. 312 dyrektywy VAT dokonywana w ten sposób, iż cena nabycia dzieła sztuki zakupionego przez podatnika-pośrednika od dostawcy z siedzibą w innym państwie członkowskim w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia owego dzieła obejmuje VAT zapłacony z tytułu tego nabycia, pozwala uniknąć podwójnego opodatkowania oraz zakłóceń konkurencji, niezależnie od tego, czy dzieło to zostało nabyte w tym samym państwie członkowskim, w innym państwie członkowskim, czy w państwie trzecim. |
32 |
W tym względzie, po pierwsze, prawdą jest, że jeśli chodzi z jednej strony o ogólne cele realizowane przez dyrektywę VAT, jak wynika z motywu 4 tej dyrektywy, ma ona na celu ustanowienie systemu VAT, który nie zakłóca warunków konkurencji ani nie utrudnia swobodnego przepływu towarów i usług. Ponadto zgodnie z motywem 7 tej dyrektywy, nawet jeżeli stawki i zwolnienia nie zostaną całkowicie zharmonizowane, wspólny system VAT powinien pozwolić na osiągnięcie neutralnych warunków konkurencji w takim znaczeniu, że na terytorium każdego państwa członkowskiego podobne towary i usługi podlegają takiemu samemu obciążeniu podatkowemu bez względu na długość łańcucha produkcji i dystrybucji. Ponadto, jak przypomniał Trybunał w wyroku z dnia 29 listopada 2018 r., Mensing (C‑264/17, EU:C:2018:968, pkt 32 i przytoczone tam orzecznictwo), z utrwalonego orzecznictwa wynika, że wspólny system VAT ustanowiony przez dyrektywę VAT opiera się na zasadzie neutralności podatkowej, sprzeciwiającej się w szczególności temu, by podmioty gospodarcze, które dokonują takich samych transakcji, były traktowane odmiennie w zakresie poboru VAT. |
33 |
Z drugiej strony, jeśli chodzi konkretnie o cele, którym służy procedura marży, Trybunał rzeczywiście podkreślił już, że zgodnie z motywem 51 dyrektywy VAT system ten ma na celu uniknięcie podwójnego opodatkowania i zakłóceń konkurencji pomiędzy podatnikami w odniesieniu do towarów używanych, dzieł sztuki, antyków i przedmiotów kolekcjonerskich (wyrok z dnia 29 listopada 2018 r., Mensing, C‑264/17, EU:C:2018:968, pkt 35). |
34 |
Niemniej jednak należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału wykładnia przepisu prawa Unii w świetle jego kontekstu i celu nie może skutkować pozbawieniem wszelkiej skuteczności jasnego i precyzyjnego brzmienia tego przepisu. W związku z tym, jeżeli znaczenie przepisu prawa Unii wynika jednoznacznie z samego jego brzmienia, Trybunał nie może odejść od tej wykładni (zob. podobnie wyroki: z dnia 26 października 2006 r., Wspólnota Europejska, C‑199/05, EU:C:2006:678, pkt 42; z dnia 20 września 2022 r., VD i SR, C‑339/20 i C‑397/20, EU:C:2022:703, pkt 71 i przytoczone tam orzecznictwo). |
35 |
W tym względzie, o ile prawdą jest, że wspólny system VAT ustanowiony przez dyrektywę VAT opiera się na zasadzie neutralności podatkowej, o tyle zasada ta w odniesieniu do szczególnego wyrazu zasady równości na poziomie wtórnego prawa Unii i w konkretnej dziedzinie podatków nie pozwala na rozszerzenie zakresu stosowania przepisu tej dyrektywy w sposób, który byłby sprzeczny z jej jasnym brzmieniem (zob. podobnie wyrok z dnia 15 listopada 2012 r., Zimmermann, C‑174/11, EU:C:2012:716, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo), zaś akt ten można zmienić jedynie w następstwie interwencji prawodawcy Unii, jak podkreślił rzecznik generalny w pkt 61 opinii. |
36 |
Po drugie, bezsporne jest, jak podniosła w istocie Komisja, że wykładnia literalna art. 312, 315 i art. 317 akapit pierwszy dyrektywy VAT, o której mowa w pkt 30 niniejszego wyroku, prowadzi do zróżnicowanego obciążenia podatkowego w odniesieniu do dostaw w państwie członkowskim w zależności od tego, czy dzieło sztuki było przedmiotem takiego nabycia wewnątrzwspólnotowego, zostało nabyte przez podatnika-pośrednika na terytorium tego samego państwa członkowskiego, czy też zostało zaimportowane z państwa trzeciego. |
37 |
Należy jednak stwierdzić, że sytuacja ta wynika bezpośrednio z brzmienia mających zastosowanie przepisów. |
38 |
Jak bowiem wskazano w pkt 30 niniejszego wyroku, o ile VAT zapłacony przez podatnika-pośrednika z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia dzieła sztuki stanowiącego przedmiot późniejszej transakcji dostawy objętej procedurą marży nie stanowi składnika ceny nabycia tego towaru w rozumieniu art. 312 pkt 2 dyrektywy VAT, o tyle VAT zapłacony przez tego podatnika-pośrednika z tytułu nabycia dzieł sztuki w państwie członkowskim i stanowiący przedmiot późniejszej transakcji dostawy objętej tą procedurą w tym samym państwie członkowskim jest co do zasady uiszczany przez tego podatnika-pośrednika bezpośrednio na rzecz jego dostawcy, który to dostawca jest co do zasady zobowiązany do zapłaty owego podatku na rzecz skarbu państwa zgodnie z art. 193 tej dyrektywy, w związku z czym mieści się on w pojęciu „ceny nabycia” w rozumieniu art. 312 pkt 2 rzeczonej dyrektywy. |
39 |
Ponadto w odniesieniu do dostaw dzieł sztuki, które podatnik-pośrednik osobiście zaimportował, art. 317 akapit drugi tej dyrektywy przewiduje wyraźnie, że cena zakupu, którą należy uwzględnić przy obliczaniu marży, jest równa podstawie opodatkowania z tytułu importu powiększonej o VAT należny lub zapłacony z tytułu importu. |
40 |
Zgodnie zaś z orzecznictwem przypomnianym w pkt 34 niniejszego wyroku Trybunał nie może odejść od jasnego i precyzyjnego brzmienia tych przepisów. |
41 |
W tych okolicznościach i w obecnym stanie prawa Unii art. 312, 315 i art. 317 akapit pierwszy dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że VAT zapłacony przez podatnika-pośrednika z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia dzieła sztuki, którego późniejsza dostawa jest objęta procedurą marży na podstawie art. 316 ust. 1 tej dyrektywy, zalicza się do podstawy opodatkowania tej dostawy. |
W przedmiocie pytania pierwszego
42 |
W świetle odpowiedzi udzielonej na pytanie drugie nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytanie pierwsze. |
W przedmiocie kosztów
43 |
Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: |
Artykuły 312, 315 i art. 317 akapit pierwszy dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej |
należy interpretować w ten sposób, że: |
podatek od wartości dodanej zapłacony przez podatnika-pośrednika z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia dzieła sztuki, którego późniejsza dostawa jest objęta procedurą marży na podstawie art. 316 ust. 1 tej dyrektywy, zalicza się do podstawy opodatkowania tej dostawy. |
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: niemiecki.