EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62020CJ0461

Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 3 lutego 2022 r.
Advania Sverige AB i Kammarkollegiet przeciwko Dustin Sverige AB.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Högsta förvaltningsdomstolen.
Odesłanie prejudycjalne – Dyrektywa 2014/24/UE – Artykuł 72 – Modyfikacja umów w okresie ich obowiązywania – Cesja umów ramowych – Nowy wykonawca, który w następstwie ogłoszenia upadłości pierwotnego wykonawcy przejął prawa i obowiązki przyznane temu ostatniemu na mocy umowy ramowej – Konieczność lub brak konieczności przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia.
Sprawa C-461/20.

Court reports – general

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2022:72

 WYROK TRYBUNAŁU (czwarta izba)

z dnia 3 lutego 2022 r. ( *1 )

Odesłanie prejudycjalne – Dyrektywa 2014/24/UE – Artykuł 72 – Modyfikacja umów w okresie ich obowiązywania – Cesja umów ramowych – Nowy wykonawca, który w następstwie ogłoszenia upadłości pierwotnego wykonawcy przejął prawa i obowiązki przyznane temu ostatniemu na mocy umowy ramowej – Konieczność lub brak konieczności przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia

W sprawie C‑461/20

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Högsta förvaltningsdomstolen (najwyższy sąd administracyjny, Szwecja) postanowieniem z dnia 15 września 2020 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 24 września 2020 r., w postępowaniu:

Advania Sverige AB,

Kammarkollegiet

przeciwko

Dustin Sverige AB,

TRYBUNAŁ (czwarta izba),

w składzie: K. Jürimäe, prezes trzeciej izby, pełniąca obowiązki prezesa czwartej izby, S. Rodin (sprawozdawca) i N. Piçarra, sędziowie,

rzecznik generalny: H. Saugmandsgaard Øe,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

w imieniu Advania Sverige AB – T. Wanselius,

w imieniu Kammarkollegiet – A. Ekberg i A. Thomsen, w charakterze pełnomocników,

w imieniu Dustin Sverige AB – C. Bokwall i L. Håkansson Kjellén, advokater,

w imieniu rządu austriackiego – J. Schmoll, w charakterze pełnomocnika,

w imieniu Komisji Europejskiej – P. Ondrůšek, K. Simonsson i G. Tolstoy, w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 9 września 2021 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE (Dz.U. 2014, L 94, s. 65).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Advania Sverige AB (zwaną dalej „Advanią”) a Kammarkollegiet (krajową agencją ds. usług prawnych, finansowych i administracyjnych, Szwecja) (zwaną dalej „krajową agencją ds. usług prawnych”) a Dustin Sverige AB (zwaną dalej „Dustinem”) w przedmiocie decyzji tej agencji o zatwierdzeniu cesji czterech umów ramowych bez przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia, zgodnie z dyrektywą 2014/24.

Ramy prawne

Prawo Unii

3

Motywy 107 i 110 dyrektywy 2014/24 stanowią:

„(107)

Niezbędne jest doprecyzowanie warunków, w jakich modyfikacje umowy w trakcie jej realizacji wymagają przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia, z uwzględnieniem stosownego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Nowe postępowanie o udzielenie zamówienia wymagane jest w przypadku istotnych zmian w pierwotnej umowie, w szczególności w odniesieniu do zakresu i treści wzajemnych praw i obowiązków stron, w tym podziału praw własności intelektualnej. Zmiany te wskazują na zamiar stron dotyczący renegocjacji istotnych warunków tej umowy. Ma to miejsce szczególnie w sytuacji, gdy zmienione warunki miałyby wpływ na wynik postępowania, gdyby zostały uwzględnione w pierwotnym postępowaniu.

[…]

(110)

Zgodnie z zasadami równego traktowania i przejrzystości zwycięski oferent nie powinien – np. w przypadku rozwiązania umowy z powodu niedociągnięć w realizacji – zostać zastąpiony innym wykonawcą bez ponownego poddania zamówienia procedurze konkurencyjnej. Zwycięski oferent wykonujący zamówienie powinien jednak mieć możliwość, w szczególności w przypadku gdy zamówienie zostało udzielone więcej niż jednemu przedsiębiorstwu, przejść w trakcie wykonywania zamówienia pewne zmiany strukturalne, takie jak czysto wewnętrzne reorganizacje, przejęcia, połączenia i nabycia, czy też upadłość. Tego rodzaju zmiany strukturalne nie powinny automatycznie wiązać się z wymogiem przeprowadzenia nowych postępowań o udzielenie zamówienia dla wszystkich zamówień publicznych realizowanych przez tego oferenta”.

4

Artykuł 72 dyrektywy 2014/24, zatytułowany „Modyfikacja umów w okresie ich obowiązywania”, stanowi:

„1.   Zamówienia i umowy ramowe można modyfikować bez przeprowadzania nowego postępowania o udzielenie zamówienia zgodnie z niniejszą dyrektywą w dowolnym z poniższych przypadków:

[…]

d)

gdy nowy wykonawca zastępuje wykonawcę, któremu instytucja zamawiająca pierwotnie udzieliła zamówienia, w wyniku:

(i)

jednoznacznej klauzuli przeglądowej lub opcji zgodnych z lit. a);

(ii)

sukcesji uniwersalnej lub częściowej w prawa i obowiązki pierwotnego wykonawcy, w wyniku restrukturyzacji, w tym przejęcia, połączenia, nabycia lub upadłości, przez innego wykonawcę, który spełnia pierwotnie ustalone kryteria kwalifikacji podmiotowej, pod warunkiem że nie pociąga to za sobą innych istotnych modyfikacji umowy i nie ma na celu obejścia stosowania niniejszej dyrektywy;

(iii)

sytuacji, gdy instytucja zamawiająca sama przyjmuje zobowiązania głównego wykonawcy względem jego podwykonawców, gdy możliwość taką przewidują przepisy krajowe na mocy art. 71;

e)

gdy modyfikacje, niezależnie od ich wartości, są nieistotne w rozumieniu ust. 4.

[…]

4.   Modyfikację umowy w sprawie zamówienia lub umowy ramowej w okresie ich obowiązywania uznaje się za istotną w rozumieniu ust. 1 lit. e), jeżeli powoduje ona, że charakter umowy w sprawie zamówienia lub umowy ramowej zmienia się w sposób istotny w stosunku do charakteru pierwotnie zawartej umowy. W każdym przypadku, bez uszczerbku dla przepisów ust. 1 i 2, modyfikację uznaje się za istotną, jeżeli spełniony jest co najmniej jeden z poniższych warunków:

a)

modyfikacja wprowadza warunki, które, gdyby były częścią pierwotnego postępowania o udzielenie zamówienia, umożliwiłyby dopuszczenie innych kandydatów niż ci, którzy zostali pierwotnie zakwalifikowani, lub przyjęcie oferty innej niż pierwotnie przyjęta, albo przyciągnęłyby dodatkowych uczestników postępowania o udzielenie zamówienia;

b)

modyfikacja zmienia równowagę ekonomiczną umowy w sprawie zamówienia lub umowy ramowej na korzyść wykonawcy w sposób nieprzewidziany w pierwotnej umowie lub umowie ramowej;

c)

modyfikacja znacznie rozszerza zakres umowy w sprawie zamówienia lub umowy ramowej;

d)

gdy nowy wykonawca zastępuje wykonawcę, któremu instytucja zamawiająca pierwotnie udzieliła zamówienia, w przypadkach innych niż przewidziane w ust. 1 lit. d).

[…]”.

Prawo szwedzkie

5

Lagen (2016:1145) om offentlig upphandling (ustawa nr 1145 z 2016 r. o zamówieniach publicznych) przewiduje w rozdziale 17 § 13 akapit pierwszy, że zamówienie lub umowę ramową można zmodyfikować w ten sposób, iż wykonawca zostaje zastąpiony innym wykonawcą bez konieczności przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli spełnione są następujące warunki:

„1)   nowy wykonawca w całości lub w części wstępuje w prawa i obowiązki pierwotnego wykonawcy w wyniku restrukturyzacji, w tym przejęcia, połączenia, nabycia lub upadłości, oraz

2)   okoliczność tego rodzaju, że nowy wykonawca w całości lub w części wstępuje w prawa i obowiązki pierwotnego wykonawcy, nie pociąga za sobą innych istotnych modyfikacji umowy lub umowy ramowej”.

6

Zdaniem sądu odsyłającego z rozdziału 17 § 13 akapit drugi owej ustawy wynika, iż tego rodzaju zastąpienie wykonawcy opiera się na założeniu, że nowy wykonawca nie podlega wykluczeniu w oparciu o podstawy wykluczenia ustanowione w tej ustawie i spełnia kryteria kwalifikacji wymagane w kontekście pierwotnej umowy.

Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne

7

Krajowa agencja ds. usług prawnych udzieliła na podstawie procedury ograniczonej zgodnie z lagen (2007:1091) om offentlig upphandling (ustawą nr 1091 z 2007 r. o zamówieniach publicznych), która została w międzyczasie uchylona, czterech umów ramowych, z ponownym poddaniem zamówienia procedurze konkurencyjnej, na zakup różnego rodzaju sprzętu komputerowego. W ramach tej procedury zakwalifikowano siedemnastu kandydatów, w tym spółki Advania, Dustin i Misco AB. Podczas gdy Dustin i Misco znalazły się wśród dziewięciu kandydatów zaproszonych do składania ofert, Advania nie została zaproszona. W wyniku tego postępowania z Misco zawarto cztery umowy ramowe obejmujące wszystkie odnośne dziedziny, a z Dustinem podpisano umowy ramowe jedynie w dwóch dziedzinach.

8

Pismem z dnia 4 grudnia 2017 r. Misco zwróciło się do krajowej agencji ds. usług prawnych o wyrażenie zgody na cesję na Advanię czterech umów ramowych, których była ona właścicielem. W dniu 12 grudnia 2017 r. ogłoszono upadłość spółki Misco, a w dniu 18 stycznia 2018 r. syndyk masy upadłościowej podpisał z Advanią umowę przewidującą cesję owych czterech umów ramowych. Krajowa agencja ds. usług prawnych zezwoliła na tę cesję w lutym 2018 r.

9

Dustin wniósł zatem do Förvaltningsrätten i Stockholm (sądu administracyjnego w Sztokholmie, Szwecja) skargę o stwierdzenie nieważności umów ramowych pomiędzy Advanią a krajową agencją ds. usług prawnych.

10

Förvaltningsrätten i Stockholm (sąd administracyjny z siedzibą w Sztokholmie) oddalił tę skargę. Uznał on, że krajowe biuro ds. usług prawnych prawidłowo stwierdziło, iż sporna sukcesja wynikała z restrukturyzacji spółki Misco i że Advania uzyskała rozpatrywane umowy ramowe i przejęła dziedziny działalności pozwalające na realizację owych umów w okolicznościach takich jak te, o których mowa w rozdziale 17 § 13 ustawy o zamówieniach publicznych, który transponuje do prawa szwedzkiego art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24.

11

Dustin wniósł apelację od wyroku Förvaltningsrätten i Stockholm (sądu administracyjnego w Sztokholmie) do Kammarrätten i Stockholm (apelacyjnego sądu administracyjnego w Sztokholmie, Szwecja), który uwzględnił ten środek odwoławczy, stwierdziwszy nieważność czterech umów ramowych pomiędzy Advanią a krajową agencją ds. usług prawnych. Zdaniem tego sądu nie można uznać, iż Advania wstąpiła, w wyniku sukcesji uniwersalnej lub częściowej, w prawa i obowiązki spółki Misco w rozumieniu rozdziału 17 § 13 ustawy o zamówieniach publicznych, ponieważ poza rozpatrywanymi umowami ramowymi praktycznie nie przeniósł on działalności na Advanię. Na poparcie tego stwierdzenia Kammarrätten i Stockholm (apelacyjny sąd administracyjny w Sztokholmie) wskazał, że tylko jeden pracownik spółki Misco przeszedł później do Advanii, że lista klientów spółki Misco nie była w pełni aktualna ani relewantna, że klienci spółki Misco zdążyli już zmienić dostawcę oraz że nic nie wskazuje też na to, iż Advania przejęła niektórych podwykonawców spółki Misco lub że inne umowy ramowe w sprawie zamówień publicznych zostały scedowane na Advanię, mimo że Misco było stroną przynajmniej jednej innej umowy ramowej w sprawie zamówień publicznych.

12

Advania i krajowa agencja usług ds. prawnych wniosły skargę kasacyjną od wyroku Kammarrätten i Stockholm (apelacyjnego sądu administracyjnego w Sztokholmie) do Högsta förvaltningsdomstolen (najwyższego sądu administracyjnego, Szwecja). W swoich skargach nie zakwestionowały one dokonanej przez sąd apelacyjny oceny charakteru i elementów objętych sporną cesją. Niemniej jednak podniosły one, że cesja ta spełniała warunek sukcesji uniwersalnej lub częściowej na podstawie rozdziału 17 § 13 ustawy o zamówieniach publicznych.

13

Advania podnosi przed sądem odsyłającym, że dyrektywa 2014/24 nie wymaga przeniesienia na nowego wykonawcę zastępującego wykonawcę, któremu instytucja zamawiająca pierwotnie udzieliła zamówienia, poza umowami ramowymi, działalności o określonym charakterze lub też określonego zakresu działalności.

14

Krajowa agencja ds. usług prawnych podnosi w swojej skardze wniesionej do sądu odsyłającego, że pojęcie „sukcesji uniwersalnej lub częściowej”, która stanowi jeden ze sposobów cesji przewidzianej przez rozpatrywane przepisy ustawy o zamówieniach publicznych i dyrektywy 2014/24, należy interpretować w ten sposób, iż wykonawca będący cesjonariuszem jest zobowiązany jedynie do wstąpienia w miejsce pierwotnego wykonawcy w prawa i obowiązki wynikające z danego zamówienia lub danej umowy ramowej. W przypadku istnienia wymogu, oprócz owego wstąpienia w prawa i obowiązki, przeniesienia działalności lub przeniesienia składników majątku, stosowanie tych przepisów byłoby poważnie ograniczone. Istotne jest, aby nowy wykonawca był w stanie wykonać zamówienie zgodnie z pierwotnie przewidzianymi warunkami i wymogami.

15

Dustin utrzymuje przed tym sądem ze swej strony, że przewidziany w art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24 warunek dotyczący sukcesji uniwersalnej lub częściowej pierwotnego wykonawcy w wyniku restrukturyzacji obejmuje sytuacje, w których dziedziny działalności objętej danym zamówieniem lub daną umową ramową, są przenoszone na nowego wykonawcę. Przeniesienie danego zamówienia lub danej umowy ramowej ma jedynie charakter pomocniczy w stosunku do przeniesienia działalności. Cesja zamówień lub umów ramowych będących przedmiotem przetargów bez równoczesnej cesji danych dziedzin działalności prowadziłaby nie tylko do handlu takimi zamówieniami lub umowami ramowymi, ale pozwalałaby także na częściowe przeniesienie praw i obowiązków wynikających z owych zamówień lub umów ramowych.

16

W tych okolicznościach Högsta förvaltningsdomstolen (najwyższy sąd administracyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy z okoliczności, że nowy wykonawca przejął prawa i obowiązki pierwotnego wykonawcy wynikające z umowy ramowej po tym, jak ogłoszono upadłość pierwotnego wykonawcy, a syndyk masy upadłościowej dokonał cesji tej umowy, wynika, iż nowy wykonawca wstąpił w prawa i obowiązki pierwotnego wykonawcy w okolicznościach takich jak te, o których mowa w art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy [2014/24]?”.

W przedmiocie pytania prejudycjalnego

17

Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24 należy interpretować w ten sposób, że wykonawcę, który w związku z postawieniem w stan upadłości pierwotnego wykonawcy prowadzącej do jego likwidacji przejął jedynie jego prawa i obowiązki wynikające z umowy ramowej zawartej z instytucją zamawiającą, należy uznać za wstępującego w prawa i obowiązki owego pierwotnego wykonawcy w okolicznościach takich jak te, o których mowa w tym przepisie.

18

Tytułem wstępu należy przypomnieć, że co do zasady zastąpienie wykonawcy, któremu instytucja zamawiająca pierwotnie udzieliła zamówienia, nowym wykonawcą należy uznać za stanowiące zmianę jednego z istotnych warunków odnośnego zamówienia publicznego, a w konsekwencji istotną zmianę umowy, która powinna doprowadzić do przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zmienionego w ten sposób zamówienia, zgodnie z zasadami przejrzystości i równego traktowania, które leżą u podstaw obowiązku konkurowania o zamówienie potencjalnie zainteresowanych kandydatów z różnych państw członkowskich (zob. podobnie wyrok z dnia 19 czerwca 2008 r., pressetext Nachrichtenagentur, C‑454/06, EU:C:2008:351, pkt 40, 47). Zasada ta została skodyfikowana w art. 72 ust. 4 lit. d) dyrektywy 2014/24.

19

Z orzecznictwa Trybunału wynika, że zasada równego traktowania i wynikający z niej obowiązek przejrzystości stoją na przeszkodzie temu, aby po udzieleniu zamówienia publicznego instytucja zamawiająca i oferent wprowadzili do postanowień umownych zmiany takiego rodzaju, iż postanowienia te charakteryzują się cechami w sposób istotny odbiegającymi od postanowień pierwotnego zamówienia (zob. podobnie wyrok z dnia 7 września 2016 r., Finn Frogne, C‑549/14, EU:C:2016:634, pkt 28).

20

Tytułem wyjątku art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) wspomnianej dyrektywy przewiduje, że nowy wykonawca może zgodnie z tą dyrektywą, bez przeprowadzania nowego postępowania o udzielenie zamówienia, zastąpić wykonawcę, któremu instytucja zamawiająca pierwotnie udzieliła zamówienia, w wyniku sukcesji uniwersalnej lub częściowej w prawa i obowiązki pierwotnego wykonawcy, w następstwie restrukturyzacji, w tym przejęcia, połączenia, nabycia lub upadłości, przez innego wykonawcę, który spełnia pierwotnie ustalone kryteria kwalifikacji podmiotowej, pod warunkiem że nie pociąga to za sobą innych istotnych modyfikacji umowy i nie ma na celu obejścia stosowania owej dyrektywy.

21

Z brzmienia tego przepisu wynika zatem, że uzależnia on w szczególności stosowanie rozpatrywanego wyjątku od warunku, że zastąpienie poprzedniego wykonawcy jest spowodowane sukcesją uniwersalną lub częściową, do której doszło w następstwie restrukturyzacji, w tym upadłości.

22

W niniejszej sprawie sąd odsyłający zastanawia się nad kwestią, czy warunek sukcesji uniwersalnej lub częściowej pierwotnego wykonawcy w następstwie upadłości jest spełniony, gdy nowy wykonawca przejmuje jedynie prawa i obowiązki wynikające z umowy ramowej zawartej z instytucją zamawiającą i nie przejmuje całości lub części działalności pierwotnego wykonawcy objętej zakresem owej umowy ramowej.

23

W tym względzie należy zauważyć, w odniesieniu do brzmienia art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24, po pierwsze, że zastąpienie wykonawcy, któremu instytucja zamawiająca pierwotnie udzieliła zamówienia, jest dopuszczalne jedynie „w wyniku sukcesji uniwersalnej lub częściowej pierwotnego wykonawcy”. Wynika z tego, że sukcesja ta może oznaczać przejęcie przez nowego wykonawcę całości lub tylko części majątku pierwotnego wykonawcy, a zatem, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 43 opinii, jedynie przeniesienie zamówienia publicznego lub umowy ramowej wchodzącej w skład majątku pierwotnego wykonawcy.

24

Ponadto należy zauważyć, podobnie jak uczynił to rzecznik generalny w pkt 95 opinii, że nałożenie obowiązku przeniesienia majątku w celu uniknięcia obejścia zasad udzielania zamówień nie jest konieczne, jeżeli cesja zamówienia publicznego lub umowy ramowej jest w każdym wypadku uzależniona od zawartego w art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24 warunku, aby nie stanowiła ona sposobu obejścia stosowania tej dyrektywy.

25

Ponadto, o ile prawdą jest, że taka wykładnia pojęcia „sukcesji częściowej” zawartego w art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24 nie wystarcza sama w sobie do zapewnienia, że nowy wykonawca wykona dane zamówienie lub daną umowę ramową, wykazując się zdolnością równoważną zdolności pierwotnego wykonawcy, jak podnosi Dustin, o tyle przepis ten przewiduje, iż taka sukcesja podlega warunkowi, że nowy wykonawca spełnia pierwotnie ustalone kryteria kwalifikacji podmiotowej.

26

Z brzmienia art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24 wynika zatem, że pojęcie „upadłości”, wchodzące w zakres pojęcia „restrukturyzacji”, obejmuje zmiany strukturalne pierwotnego wykonawcy, w tym upadłość prowadzącą do likwidacji.

27

Po drugie, co się tyczy zakresu pojęcia „upadłości”, objętego pojęciem „restrukturyzacji”, należy zbadać, czy zakłada ono, że nowy wykonawca przejmuje całość lub część działalności wchodzącej w zakres umowy ramowej.

28

Chociaż trzy pierwsze sytuacje „restrukturyzacji” wymienione tytułem przykładu w art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24, a mianowicie: przejęcie, połączenie i nabycie, mogą oznaczać utrzymanie co najmniej części działalności pierwotnego wykonawcy, to jednak przepis ten wymienia również upadłość jako przykład restrukturyzacji, która może prowadzić, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 47 opinii, do rozwiązania niewypłacalnej spółki. Tymczasem w treści tego przepisu nie ma żadnej wskazówki, że pojęcie „upadłości” należy rozumieć nie w jego zwykłym znaczeniu, o którym mowa powyżej, lecz jako ograniczone do sytuacji, w których działalność pierwotnego wykonawcy umożliwiająca wykonanie zamówienia publicznego jest, przynajmniej w części, kontynuowana.

29

Takiej wskazówki brak również w motywie 110 tej dyrektywy, w którym jest mowa o upadłości wraz z czysto wewnętrznymi reorganizacjami oraz o przejęciach, połączeniach i nabyciach, jako sytuacjach, które pociągają za sobą „pewne zmiany strukturalne” wykonawcy.

30

W tym względzie należy oczywiście zauważyć, że art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24, a tym samym pojęcie „upadłości”, należy interpretować w sposób ścisły, ponieważ – jak wynika z pkt 20 i 21 niniejszego wyroku – artykuł ten ustanawia wyjątek. Jednakże, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 62 opinii, wykładnia ta nie może pozbawić wyjątku skuteczności (effet utile). Tak zaś byłoby, gdyby pojęcie „upadłości” ograniczyć do sytuacji, w których działalność pierwotnego wykonawcy objęta zakresem umowy ramowej została przejęta, przynajmniej częściowo, przez nowego wykonawcę i gdyby pojęcie to nie było rozumiane zgodnie z jego zwykłym, szerszym znaczeniem.

31

Z brzmienia art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24 wynika zatem, że pojęcie „restrukturyzacji” obejmuje zmiany strukturalne pierwotnego wykonawcy, w tym upadłość, która prowadzi do likwidacji.

32

Taka wykładnia językowa art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24 jest ponadto zgodna z głównym celem realizowanym przez art. 72 tej dyrektywy, określonym w jej motywach 107 i 110. Zgodnie z tymi motywami dyrektywa 2014/24 ma na celu doprecyzowanie warunków, w jakich modyfikacje umowy w trakcie jej realizacji wymagają przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia, z uwzględnieniem stosownego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz zasad równego traktowania i przejrzystości.

33

W tym względzie należy zauważyć w pierwszej kolejności, że taka wykładnia art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24 opiera się na zwykłym znaczeniu pojęć zawartych w tym przepisie, nie wymagając, w odróżnieniu od wykładni zaproponowanej przez Dustin i Komisję, dodatkowych kryteriów, które nie znajdują się w tym przepisie.

34

W drugiej kolejności wspomniana wykładnia uwzględnia orzecznictwo Trybunału, a w szczególności wyrok z dnia 19 czerwca 2008 r., pressetext Nachrichtenagentur (C‑454/06, EU:C:2008:351), z którego wynika, że wewnętrzne reorganizacje pierwotnego wykonawcy mogą stanowić nieistotną zmianę warunków danego zamówienia publicznego, które nie wymagają wszczęcia nowego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

35

W motywie 110 dyrektywy 2014/24 upadłość została bowiem wymieniona jako jeden z przykładów zmian strukturalnych pierwotnego wykonawcy, które nie są sprzeczne z zasadami przejrzystości i równego traktowania, na jakich opiera się to orzecznictwo. Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 84 i 85 opinii, upadłość pierwotnego wykonawcy, która doprowadziła do jego likwidacji, stanowi nadzwyczajną okoliczność, przed której wystąpieniem dane zamówienie publiczne lub dana umowa ramowa były już przedmiotem postępowania przetargowego zgodnego z dyrektywą 2014/24, i na podstawie art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) tej dyrektywy okoliczność ta nie może ani prowadzić do innych istotnych zmian, w szczególności tych dotyczących pierwotnie ustalonych kryteriów kwalifikacji podmiotowej, ani do obejścia stosowania owej dyrektywy.

36

Jednakże orzecznictwo przytoczone w pkt 34 niniejszego wyroku nie dotyczy ani upadłości pierwotnego wykonawcy, ani ogólnie sytuacji, w których istotna zmiana pierwotnego wykonawcy nie wymaga ponownego przeprowadzenia postępowania przetargowego. Orzecznictwo to nie stoi zatem na przeszkodzie wykładni wynikającej z pkt 31 niniejszego wyroku.

37

Wykładnię art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24 w rozumieniu przyjętym w pkt 31 niniejszego wyroku potwierdza także szczególny cel wyjątku przewidzianego w tym przepisie, którym jest, jak wyjaśnił rzecznik generalny w pkt 82 i 83 opinii, wprowadzenie pewnej elastyczności w stosowaniu zasad, aby w sposób pragmatyczny odpowiedzieć na wszystkie nadzwyczajne sytuacje, takie jak upadłość wykonawcy, która uniemożliwia mu wykonanie danego zamówienia publicznego. Niemniej, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 83 opinii, problem związany z upadłością, na który prawodawca Unii pragnął znaleźć rozwiązanie, nie pojawia się w odmienny sposób w zależności od tego, czy działalność wykonawcy, który stał się niewypłacalny, jest, przynajmniej w części, wykonywana, lub czy działalność ta została całkowicie wstrzymana.

38

W świetle całości powyższych rozważań na zadane pytanie należy odpowiedzieć, iż art. 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy 2014/24 należy interpretować w ten sposób, że wykonawcę, który w związku z postawieniem w stan upadłości pierwotnego wykonawcy prowadzącej do jego likwidacji, przejął jedynie jego prawa i obowiązki wynikające z umowy ramowej zawartej z instytucją zamawiającą, należy uznać za wstępującego, w wyniku sukcesji częściowej, w prawa i obowiązki owego pierwotnego wykonawcy, w następstwie restrukturyzacji, w rozumieniu tego przepisu.

W przedmiocie kosztów

39

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

 

Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:

 

Artykuł 72 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE, należy interpretować w ten sposób, że wykonawcę, który w związku z postawieniem w stan upadłości pierwotnego wykonawcy prowadzącej do jego likwidacji, przejął jedynie jego prawa i obowiązki wynikające z umowy ramowej zawartej z instytucją zamawiającą, należy uznać za wstępującego, w wyniku sukcesji częściowej, w prawa i obowiązki owego pierwotnego wykonawcy, w następstwie restrukturyzacji, w rozumieniu tego przepisu.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: szwedzki.

Top