1.

W przedstawionym wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym sąd odsyłający zwraca się o dokonanie wykładni art. 19 rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 ( 2 ) w zakresie dotyczącym oznakowania produktów kosmetycznych.

2.

W szczególności chodzi o dwie sporne kwestie:

3.

Trybunał Sprawiedliwości miał dotychczas możliwość wypowiedzenia się ( 3 ) w przedmiocie innych przepisów rozporządzenia nr 1223/2009, lecz, o ile się nie mylę, nie wypowiadał się w przedmiocie wymogów zawartych w art. 19 ust. 1 i 2.

4.

Rozporządzenie nr 1223/2009 zastąpiło dyrektywy, które uprzednio regulowały tę dziedzinę ( 4 ). Orzecznictwo dotyczące zawartych we wspomnianych dyrektywach ( 5 ) zasad oznakowania produktów kosmetycznych dostarcza pewnych wskazówek przydatnych do udzielenia odpowiedzi na przedstawiony wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

5.

Artykuł 1 („Zakres zastosowania i cel”) stanowi:

„Aby zapewnić funkcjonowanie rynku wewnętrznego i wysoki poziom ochrony zdrowia ludzi, niniejsze rozporządzenie ustanawia przepisy, które musi spełniać każdy produkt kosmetyczny udostępniany na rynku”.

6.

Artykuł 2 („Definicje”) w ust. 2 stanowi:

„Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

[…]”.

7.

Artykuł 3 („Bezpieczeństwo”) wskazuje:

„Produkt kosmetyczny udostępniany na rynku powinien być bezpieczny dla zdrowia ludzi w normalnych lub dających się przewidzieć warunkach stosowania, z uwzględnieniem w szczególności:

[…]”.

8.

Artykuł 19 („Oznakowanie”) stanowi:

„1.   Bez uszczerbku dla innych przepisów niniejszego artykułu, na rynku udostępniane są wyłącznie produkty kosmetyczne, na których pojemnikach i opakowaniach zewnętrznych znajdują się następujące, nieusuwalne, łatwe do odczytania i widoczne informacje:

[…]

[…]

[…]

2.   Jeżeli ze względów praktycznych nie jest możliwe zamieszczenie informacji wymienionych w ust. 1 lit. d) i g) w opisany sposób, stosuje się następujące zasady:

[…]

5.   Informacje wymienione w ust. 1 lit. b), c), d) i f) i w ust. 2, 3 i 4 podaje się w języku określonym przepisami państwa członkowskiego, w którym dany produkt jest udostępniany użytkownikowi końcowemu.

[…]”.

9.

Artykuł 20 („Oświadczenia o produkcie”) wskazuje:

„1.   Na etykiecie, podczas udostępniania na rynku i reklamowania produktów kosmetycznych, tekst, nazwy, znaki towarowe, obrazy lub inne znaki nie są używane tak, aby przypisywać tym produktom cechy lub funkcje, których nie posiadają.

[…]”.

10.

W załączniku VII („Symbole stosowane na opakowaniu lub pojemniku”) wskazano:

„1. Odesłanie do załączonej informacji:

[…]”.

11.

Artykuł 6 zawiera w poszczególnych ustępach następujące postanowienia:

12.

A.M., właścicielka salonu kosmetycznego, utrzymywała stosunki handlowe z E.M., która dystrybuuje produkty kosmetyczne oferowane przez producenta ze Stanów Zjednoczonych.

13.

W ramach wspomnianych stosunków handlowych A.M. została przeszkolona przez E.M. w zakresie tych produktów, a przeszkolenie obejmowało również ich oznakowanie ( 6 ).

14.

Po przeszkoleniu A.M. kupiła od E.M. w dniach 28 i 29 stycznia 2016 r. 40 sztuk ulotek dla klientów detalicznych, 10 katalogów i różne produkty (kremy, maseczki, pudry) ( 7 ).

15.

Na opakowaniach kosmetyków były zamieszczone informacje o podmiocie odpowiedzialnym, oryginalnej nazwie produktu, jego składzie, dacie ważności i numerze serii, a także znak graficzny („ręka z książką”) odsyłający do katalogu.

16.

A.M. wytoczyła przed Sądem Rejonowym dla m. st. Warszawy w Warszawie powództwo o rozwiązanie umowy sprzedaży z powodu wad rzeczy sprzedanej. Podniosła ona, że na opakowaniu nie zamieszczono w języku polskim informacji o funkcji produktu, co uniemożliwiło jego identyfikację oraz poznanie skutków jego stosowania, a nie wynikało to jasno z prezentacji produktu. Naruszone zostały w ten sposób obowiązujące w Polsce, zgodne z treścią art. 19 rozporządzenia nr 1223/2009, przepisy regulujące sprzedaż kosmetyków.

17.

Wnosząc o oddalenie powództwa E.M. podniosła, iż produkty zostały oznakowane zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi, ponieważ zawierały znak graficzny („ręka z książką”) odsyłający do katalogu dołączonego do każdego kosmetyku. Katalog ten zawierał pełną prezentację produktów i ich funkcji w języku polskim oraz wskazywał przeciwwskazania, sposób zastosowania i ich składniki. Nie naruszono w związku z tym art. 19 rozporządzenia nr 1223/2009.

18.

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie oddalił powództwo na podstawie przepisów polskiego kodeksu cywilnego ( 8 ) o rękojmi za wady towaru ( 9 ).

19.

A.M. wniosła apelację od tego wyroku do Sądu Okręgowego w Warszawie. Podniosła ona, iż sąd pierwszej instancji dokonał nieprawidłowej oceny dowodów w zakresie udostępnionych jej informacji i podkreśliła, że brak było na opakowaniach informacji w języku polskim o funkcji kosmetyków. Odesłanie do katalogu (który należało nabyć po określonej cenie) jest niewystarczające, a przy tym nie było możliwe, aby informacje te zostały dostarczone w odniesieniu do każdego z produktów.

20.

Sąd drugiej instancji powziął wątpliwości przede wszystkim w odniesieniu do zakresu zastosowania art. 19 ust. 1 lit. f) w związku z art. 2 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1223/2009. Jego wątpliwości dotyczą stopnia szczegółowości oznakowania, które należy zamieścić na pojemniku i opakowaniu kosmetyków, funkcji kosmetyków oraz obowiązku zamieszczenia informacji w języku konsumenta o funkcji importowanych produktów.

21.

Po drugie, sąd ten powziął wątpliwości w odniesieniu do wykładni art. 19 ust. 2 rozporządzenia nr 1223/2009 w związku z motywem 46 rozporządzenia. W szczególności zwraca się on o wyjaśnienie, czy w celu spełnienia wymogów w zakresie informacji, które należy zamieścić na pojemniku i opakowaniu kosmetyków, można zgodnie z pkt 1 załącznika VII do rozporządzenia użyć symbolu graficznego oraz czy wystarczy, aby informacje te zostały określone w katalogach producenta, które nie są dostarczane wraz z produktem.

22.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy w Warszawie przedstawił Trybunałowi Sprawiedliwości następujące pytania prejudycjalne:

23.

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wpłynął do Trybunału Sprawiedliwości w dniu 1 września 2019 r.

24.

Uwagi na piśmie przedstawili A.M., rządy belgijski, duński, grecki, litewski, niderlandzki i polski oraz Komisja Europejska. Nie uznano za konieczne przeprowadzenia rozprawy.

25.

Wątpliwości powstały w zakresie ustalenia, czy art. 19 ust. 1 lit. f) rozporządzenia nr 1223/2009 należy interpretować w ten sposób, iż obowiązkowe wskazanie „funkcji”, które należy zamieścić na pojemnikach ( 10 ) lub opakowaniach ( 11 ) produktów kosmetycznych:

26.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 lit. f) rozporządzenia nr 1223/2009 „na rynku udostępniane są wyłącznie produkty kosmetyczne, na których pojemnikach i opakowaniach zewnętrznych znajdują się następujące, nieusuwalne, łatwe do odczytania i widoczne informacje: […] funkcja produktu kosmetycznego, chyba że jednoznacznie wynika ona z jego prezentacji” ( 13 ).

27.

Przepis ten nie definiuje pojęcia „funkcja produktu” i nie czyni tego również art. 2 rozporządzenia nr 1223/2009. Artykuł 2 ust. 1 lit. a) dla wyjaśnienia pojęcia „produktu kosmetycznego” odwołuje się w sposób ogólny do jego „celu”.

28.

Cel jest jednym z kryteriów stosowanych w orzecznictwie dla wyjaśnienia pojęcia „produktu kosmetycznego”. Trybunał Sprawiedliwości dokonał wykładni tego pojęcia, opierając się na „trzech łącznych kryteriach, a mianowicie, po pierwsze, charakterze produktu (substancja lub mieszanina), po drugie, części ciała ludzkiego, do kontaktu z którymi produkt jest przeznaczony, a po trzecie, zamierzonym celu zastosowania produktu” ( 14 ).

29.

Brak precyzyjnej definicji pojęcia „funkcji produktu” skłania sąd odsyłający do uznania pojęć „celu produktu” i „funkcji produktu” za równoważne ( 15 ).

30.

Jednakże, ponieważ brzmienie art. 19 ust. 1 lit. f) rozporządzenia nr 1223/2009 nie rozstrzyga opisanego problemu, w celu zbadania kontekstu tego przepisu oraz celów aktu prawnego, którego jest on częścią, należy wyjść poza jego dosłowne brzmienie ( 16 ).

31.

Artykuł 19 rozporządzenia nr 1223/2009 został umieszczony na początku rozdziału VI, zatytułowanego „Informacje dla konsumentów”, i zawiera on zasady oznakowania, które muszą być przestrzegane w odniesieniu do wszystkich kosmetyków swobodnie wprowadzanych na rynek w Unii w celu ułatwienia ich nabywcom dostępu do niezbędnych informacji.

32.

Łączna lektura art. 1 oraz motywów 3 i 4 rozporządzenia nr 1223/2009 wskazuje, że podobnie jak w przypadku wcześniejszego uregulowania ma ono na celu wyczerpującą harmonizację przepisów obowiązujących w Unii w celu ustanowienia wewnętrznego rynku produktów kosmetycznych przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi ( 17 ).

33.

O ochronie zdrowia ludzi stanowi art. 3 rozporządzenia nr 1223/2009. Akapit pierwszy [lit. a) i b)] dotyczy prezentacji i oznakowania produktu kosmetycznego w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa zdrowia ludzi.

34.

Istnieje zatem związek pomiędzy celem w postaci zapewnienia bezpieczeństwa używania tych produktów, a wymogami w zakresie ich prezentowania i oznakowania.

35.

Artykuł 19 rozporządzenia nr 1223/2009 należy interpretować z tej podwójnej perspektywy. Przepisy dotyczące opakowania i oznakowania produktów kosmetycznych:

36.

Odwołanie do (ogólnych) celów zastosowania kosmetyków zawarte w art. 2 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1223/2009 ma inny sens. Służy ono wyznaczeniu granic w stosunku do innych mniej lub bardziej podobnych produktów (produktów leczniczych, wyrobów medycznych), które nie są objęte zakresem zastosowania rozporządzenia. W tym względzie motyw 6 jest jasny ( 19 ).

37.

Komisja, z którą zgadzam się w tym zakresie, podkreśla w swoich uwagach, że przykłady wskazane w motywie 7 rozporządzenia nr 1223/2009 ( 20 ) służą zdefiniowaniu pojęcia „produktów kosmetycznych” w celu odróżnienia ich od produktów o innym charakterze.

38.

Nie należy zatem utożsamiać celów zastosowania wymienionych w art. 2 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1223/2009 z „funkcją produktu”, o której mowa w art. 19 ust. 1 lit. f) tego rozporządzenia. Każdy z tych przepisów służy bowiem własnym, odmiennym celom.

39.

Teza ta znajduje moim zdaniem potwierdzenie w analizie źródeł art. 19 ust. 1 lit. f) rozporządzenia nr 1223/2009.

40.

Pierwotne brzmienie dyrektywy 76/768 nie przewidywało obowiązku wskazania funkcji produktu kosmetycznego na opakowaniach lub pojemnikach. Wymóg ten został po raz pierwszy wprowadzony w drodze dyrektywy 93/35 poprzez dodanie w treści art. 6 ust. 1 dyrektywy 76/768 lit. f), która nałożyła obowiązek wskazania na pojemnikach i opakowaniach produktów kosmetycznych funkcji danego produktu, chyba że wynika ona z jego prezentacji.

41.

W motywach dyrektywy 93/35 wskazano, że „[niezbędna jest większa przejrzystość] […] jeżeli konsumentom mają być przekazywane lepsze informacje; przejrzystość ta powinna zostać osiągnięta poprzez podanie na opakowaniu funkcji produktu kosmetycznego”.

42.

Dlatego też celem wprowadzonych zmian nie było zdefiniowanie produktu jako kosmetyku (która to definicja od początku opierała się na celach jego zastosowania), lecz określenie szczegółowych informacji, które należy przekazać konsumentowi ( 21 ).

43.

Z innego punktu widzenia należy rozważyć, czy „funkcję produktu” w rozumieniu art. 19 ust. 1 lit. f) rozporządzenia nr 1223/2009 można powiązać z „oświadczeniami o produkcie”, o których mowa w art. 20 rozporządzenia ( 22 ).

44.

Zgodnie z art. 20 ust. 2 rozporządzenia nr 1223/2009 Komisja „przyjmuje wykaz wspólnych kryteriów dla oświadczeń, które mogą być zastosowane w odniesieniu do produktów kosmetycznych, zgodnie z procedurą regulacyjną połączoną z kontrolą, o której mowa w art. 32 ust. 3 niniejszego rozporządzenia, uwzględniając przepisy dyrektywy 2005/29/WE”.

45.

Oświadczenia zostały obecnie uregulowane w rozporządzeniu (UE) nr 655/2013 ( 23 ). Zgodnie z motywem 2 „[o]świadczenia o produktach kosmetycznych służą przede wszystkim informowaniu użytkowników końcowych o właściwościach i cechach produktów. Oświadczenia te stanowią podstawowy sposób rozróżniania produktów. Przyczyniają się one także do pobudzania innowacji i wspierania konkurencji”.

46.

Artykuł 20 ust. 1 rozporządzenia nr 1223/2009 obejmuje szeroki zakres spraw:

47.

„Oświadczenia”, o których mowa w art. 20, obejmują dużo więcej informacji („cechy i funkcje”), zatem niekoniecznie można je utożsamiać z „funkcją produktu” (w liczbie pojedynczej), o której mowa w art. 19 ust. 1 lit. f) rozporządzenia nr 1223/2009.

48.

Uważam, iż celem art. 19 ust. 1 lit. f) rozporządzenia nr 1223/2009 jest zapewnienie, aby na pojemniku i opakowaniu została zamieszczona informacja o najbardziej charakterystycznej „funkcji” danego produktu, która już na pierwszy rzut oka pozwala konsumentowi sprawdzić bez narażania jego zdrowia, do czego służy dany produkt.

49.

Za taką wykładnią przemawia fakt, iż można pominąć opis funkcji danego kosmetyku, jeżeli „wynika ona z jego prezentacji”. Jeżeli w wyniku samej prezentacji produktu konsument uzyskuje wyraźną informację o charakterystycznej funkcji danego produktu, nie jest już konieczne zamieszczanie tej informacji na pojemniku lub opakowaniu ( 24 ).

50.

Tak rozumiana „funkcja” mieściłaby się gdzieś pomiędzy celami, o których mowa w art. 2 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1223/2009 a mającymi szersze znaczenie oświadczeniami, o których mowa w art. 20 rozporządzenia:

51.

Zamieszczenie na pojemniku lub opakowaniu „funkcji produktu” w rozumieniu art. 19 ust. 1 lit. f) rozporządzenia służy wskazaniu, powtarzam, kluczowej cechy lub cech, które umożliwiają konsumentowi ustalenie podstawowego zastosowania produktu. Pozwoli mu to na dokonanie świadomego wyboru spośród szerokiej gamy kosmetyków tego produktu, który najlepiej odpowiada jego potrzebom, a przy tym uniknie on wprowadzenia w błąd, a dokonany wybór nie okaże się szkodliwy dla jego zdrowia.

52.

Jak już wskazałem, art. 19 rozporządzenia wymaga, aby na pojemniku i opakowaniu zamieszczono w sposób nieusuwalny, łatwy do odczytania i widoczny dużą ilość informacji (ust. 1). Pozwala on jednak na to, aby niektóre z nich [wskazane w ust. 1 lit. d) i g) dotyczące szczególnych środków ostrożności oraz listy składników] z uwagi na ich złożoność zostały zamieszczone w inny sposób (ust. 2).

53.

Co istotne, wzmianka o „funkcji” nie znajduje się wśród informacji, które nie muszą zostać zamieszczone na pojemniku i opakowaniu ( 25 ). Jej zamieszczenie jest zatem konieczne w każdym przypadku (z wyjątkiem wcześniej wskazanej sytuacji).

54.

Duża różnorodność produktów kosmetycznych objętych zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1223/2009 nie pozwala na ustalenie a priori sposobu zamieszczenia na pojemniku i opakowaniu informacji o funkcji produktu. Każdy producent posiada swobodę wyboru takiego sposobu zamieszczenia tej informacji, który najlepiej odpowiada jego strategii handlowej.

55.

Uważam jednakże, iż zamieszczając informację o „funkcji” na pojemniku i opakowaniu, należy ze względów praktycznych i zgodnie z art. 19 rozporządzenia nr 1223/2009 uczynić to w sposób tak prosty, aby już na pierwszy rzut oka konsument mógł łatwo rozpoznać charakter danego produktu.

56.

Należy również wziąć pod uwagę oczekiwania przeciętnego konsumenta, właściwie poinformowanego, dostatecznie uważnego i ostrożnego ( 26 ). Jak wskazuje art. 3 rozporządzenia nr 1223/2009 dotyczący wprowadzania do obrotu produktu bezpiecznego dla zdrowia ludzi, konsument taki bierze pod uwagę „normalne lub dające się przewidzieć warunki stosowania”.

57.

Cechy i właściwości każdego produktu zawsze będą miały decydujące znaczenie dla zapewnienia, aby konsument dokładnie wiedział, co kupuje. O ile jest wyjątkowo dopuszczalne, aby nie zamieszczać informacji o funkcji produktu na pojemnikach i opakowaniach, jeżeli wynika ona z jego prezentacji ( 27 ), w pozostałych przypadkach informacja ta koniecznie musi, podkreślam, zostać zamieszczona.

58.

Wreszcie, wszystko zależy od mniejszej lub większej zdolności producenta do ujęcia w kilku słowach tego, co jest charakterystyczną funkcją produktu, aby osoba, która go kupi, nie narażała się na ryzyko pomyłki lub zagrożenia dla zdrowia wskutek zastosowania (czy wręcz spożycia) kosmetyków, których charakteru nie zna.

59.

Dodam jeszcze, iż art. 19 ust. 5 rozporządzenia nr 1223/2009 dotyczy kwestii języka użytego do oznakowania. Jego celem jest dostarczenie konsumentowi w państwie członkowskim, w którym produkt został wprowadzony do obrotu, zrozumiałej dla niego informacji o funkcji produktu.

60.

Oczywiste jest, iż wymogi językowe i wynikająca z nich konieczność dostosowania informacji zamieszczonych na pojemniku i opakowaniu stają się „przeszkodami w handlu wewnątrzwspólnotowym”. Jednakże przeszkodę tę należy uznać za „uzasadnioną […] względami interesu ogólnego, jakim jest ochrona zdrowia publicznego” ( 28 ).

61.

Z tego względu należy podać na pojemniku i opakowaniu „funkcję produktu” w języku określonym przez ustawodawstwo państwa członkowskiego, w którym produkt jest wprowadzany do obrotu, przy czym koszty i trudności związane z tłumaczeniem lub ponownym oznakowaniem importowanych kosmetyków nie mają w tym zakresie znaczenia.

62.

Jak już wielokrotnie wskazywałem, zgodnie z art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 1223/2009 informacje, o których w nim mowa ( 29 ), powinny być co do zasady zamieszczone na pojemniku i opakowaniu.

63.

Artykuł 19 ust. 2 w związku z motywem 46 ( 30 ) zezwala jednak w drodze wyjątku ( 31 ) na to, aby informacje o składnikach oraz szczególnych środkach ostrożności [ust. 1 lit. d) i g)] zostały zamieszczone poza pojemnikiem i opakowaniem.

64.

W tych dwóch przypadkach ( 32 ) odpowiednie informacje muszą zostać zamieszczone „na załączonej lub doczepionej [do produktu] ulotce, etykiecie, taśmie, metce lub karcie” ( 33 ).

65.

Wyjątek ten można zastosować, gdy „ze względów praktycznych nie jest możliwe zamieszczenie [na etykiecie] informacji wymienionych w ust. 1 lit. d) i g)”. Biorąc tę okoliczność pod uwagę, przywołany przepis pozwala na zamieszczenie wskazanych informacji w któryś z podanych sposobów ( 34 ).

66.

W niniejszej sprawie do sądu odsyłającego należy rozstrzygnięcie, po ustaleniu okoliczności faktycznych, które sąd ten jest w stanie najlepiej ocenić, czy zawarcie wskazanych informacji w katalogu sporządzonym w języku polskim byłoby zgodne z wcześniej opisanymi zasadami.

67.

Ze swej strony zgadzam się z rządami, które wzięły udział w postępowaniu, jak również z A.M. i z Komisją, że wszystko wskazuje na to, iż katalog ten nie spełnia wymogów art. 19 ust. 2 rozporządzenia nr 1223/2009.

68.

Na poparcie tego stanowiska można przywołać kilka argumentów.

69.

Przede wszystkim, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, „niemożność ze względów praktycznych” jest wynikiem trudnych do przezwyciężenia problemów technicznych związanych np. z rozmiarami pojemnika lub opakowania ( 35 ). Z drugiej strony, w niniejszej sprawie sąd odsyłający wskazał, że źródłem problemów jest fakt importowania kosmetyków, który rodzi trudności o charakterze organizacyjnym i finansowym związane z tłumaczeniem informacji i dokonaniem ponownego oznakowania.

70.

Kolejnym dowodem, że niemożność ta nie ma miejsca, jest, co podkreśla rząd duński, fakt, że zgodnie z postanowieniem odsyłającym wymagane informacje zostały należycie zamieszczone na opakowaniu i pojemniku, lecz w języku angielskim, a nie polskim.

71.

Po drugie, zakładając (quod non), że jest to w praktyce niemożliwe, katalog ten jest przedstawiany jako przedmiot dostarczany oddzielnie, zatem nie można go w żadnym razie uznać za dokument „załączony lub doczepiony” do sprzedanego produktu ( 36 ).

72.

Po trzecie, katalog wydaje się zawierać opisy produktów z gamy oferowanej przez producenta, zatem nie jest związany wyłącznie z jednym z nich. W tej sytuacji korzystanie przez konsumenta z katalogu może rodzić ryzyko błędu w wyborze produktu poprzez pomylenie pewnych produktów z innymi.

73.

Podsumowując, aczkolwiek do sądu odsyłającego należy dokonanie oceny istotnych aspektów stanu faktycznego, uważam, iż w okolicznościach niniejszej sprawy odesłanie do „katalogu producenta” nie jest zgodne z art. 19 ust. 2 rozporządzenia nr 1223/2009.

74.

Mając na względzie powyższe rozważania, proponuję, aby Trybunał Sprawiedliwości udzielił Sądowi Okręgowemu w Warszawie (Polska) następującej odpowiedzi: