—

w imieniu D. Unlanda przez M. Quaasa, Rechtsanwalt,

—

w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego oraz J. Möllera, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu austriackiego przez G. Hessa, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez T. Maxiana Ruscha, D. Martina oraz M. Kellerbauera, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym i uzupełnienie tego wniosku dotyczą wykładni art. 2, art. 3 ust. 1 lit. c) i art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U. L 303, s. 16).

2

Wnioski te zostały przedstawione w ramach sporu między D. Unlandem a Landem Berlin (krajem związkowym miasta Berlina) dotyczącego szczegółowych zasad zmiany zaszeregowania i awansu sędziów z jego okręgu w ramach mających do nich zastosowanie nowych zasad wynagradzania.

3

Zgodnie z art. 1 dyrektywy 2000/78 jej „celem […] jest wyznaczenie ogólnych ram dla walki z dyskryminacją ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w odniesieniu do zatrudnienia i pracy w celu realizacji w państwach członkowskich zasady równego traktowania”.

4

Artykuł 2 tej dyrektywy stanowi:

„1.   Do celów niniejszej dyrektywy »zasada równego traktowania« oznacza brak jakichkolwiek form bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji z przyczyn określonych w art. 1.

2.   Do celów ust. 1:

[…]”.

5

W art. 3 ust. 1 lit. c) wspomnianej dyrektywy, zatytułowanym „Zakres”, uściślono, że stosuje się ją do wszystkich osób, zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, włącznie z instytucjami publicznymi, w szczególności w odniesieniu do „warunków zatrudnienia i pracy, łącznie z warunkami zwalniania i wynagradzania”.

6

Artykuł 6 ust. 1 tej dyrektywy ma następujące brzmienie:

„Niezależnie od przepisów art. 2 ust. 2 państwa członkowskie mogą uznać, że odmienne traktowanie ze względu na wiek nie stanowi dyskryminacji, jeżeli w ramach prawa krajowego zostanie to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione zgodnym z przepisami celem, w szczególności celami polityki zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia zawodowego, i jeżeli środki mające służyć realizacji tego celu są właściwe i konieczne.

Takie odmienne traktowanie może polegać między innymi na:

[…]”.

7

Zgodnie z art. 16 lit. a) dyrektywy 2000/78 państwa członkowskie podejmują niezbędne działania, aby zniesione zostały przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne sprzeczne z zasadą równego traktowania.

8

Bundesbesoldungsgesetz (ustawa federalna w sprawie wynagradzania urzędników) w brzmieniu obowiązującym w dniu sierpnia 2006 r. (zwana dalej „poprzednio obowiązującą ustawą federalną w sprawie wynagradzania urzędników”) była stosowana w odniesieniu do urzędników i sędziów federalnych do dnia 30 czerwca 2011 r., a w odniesieniu do urzędników i sędziów regionalnych Landu Berlin do dnia 31 lipca 2011 r. w brzmieniu przejściowym dla Berlina [Bundesbesoldungsgesetz in der Überleitungsfassung für Berlin, zwana dalej „BBesG Bln we wcześniejszym brzmieniu”].

9

Paragraf 38 poprzednio obowiązującej ustawy federalnej w sprawie wynagradzania urzędników, zatytułowany „Obliczanie wynagrodzenia zasadniczego”, stanowił:

„(1)   Wynagrodzenie zasadnicze jest naliczane według przedziałów wiekowych, o ile zasady wynagradzania nie przewidują stałych wynagrodzeń. Wynagrodzenie zasadnicze określone dla danego przedziału wiekowego przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym został osiągnięty odpowiedni wiek.

(2)   Jeśli sędzia lub prokurator zostaje zatrudniony po ukończeniu 35 roku życia, wynagrodzenie zasadnicze jest obliczane z uwzględnieniem wieku odniesienia, który odpowiada – do chwili ukończenia 35 roku życia – wiekowi rzeczywistemu, do którego dodaje się, powyżej 35 roku życia, połowę pełnych lat, które upłynęły między dniem, w którym sędzia lub prokurator ukończył 35 rok życia, a dniem jego zatrudnienia […].

(3)   Sędziowie i prokuratorzy, którzy jeszcze nie ukończyli 27 roku życia, otrzymują początkowe wynagrodzenie zasadnicze według ich grupy zaszeregowania aż do chwili osiągnięcia przez nich wieku określonego dla celów awansu w ramach przedziałów wiekowych.

(4)   Bez uszczerbku dla powyższych przepisów ust. 2 zdanie drugie i trzecie, po ukończeniu 35 roku życia wiek rzeczywisty jest zaliczany w wymiarze połowy okresów, które nie uprawniają do wynagrodzenia […]”.

10

Zgodnie z Gesetz zur Besoldungsneuregelung für das Land Berlin – Berliner Besoldungsneuregelungsgesetz (ustawą w sprawie reformy wynagrodzeń urzędników Landu Berlin, zwaną dalej „ustawą w sprawie reformy wynagrodzeń urzędników Landu Berlin”) z dnia 29 czerwca 2011 r. w odniesieniu do sędziów Landu Berlin pozostających już w stosunku służbowym w dniu 1 sierpnia 2011 r. (zwanych dalej „sędziami pozostającymi już w stosunku służbowym”) stosuje się odmienne zasady niż te stosowane w odniesieniu do sędziów, którzy objęli stanowisko po tym dniu (zwanych dalej „nowymi sędziami”).

11

Paragraf I ust. 1 ustawy w sprawie reformy wynagrodzeń urzędników Landu Berlin zmienił BBesG Bln we wcześniejszym brzmieniu. Wynagrodzenia nowych sędziów są zatem regulowane nową wersją tej ostatniej ustawy (zwaną dalej „BBesG Bln w nowym brzmieniu”). Jej istotne przepisy mają następujące brzmienie:

„Paragraf 38: Obliczanie wynagrodzenia zasadniczego

(1)   Wynagrodzenie zasadnicze sędziów i prokuratorów jest obliczane według stopni, o ile w zasadach wynagradzania nie określono stałych wynagrodzeń. Awans na bezpośrednio wyższy stopień następuje w oparciu o zdobyte doświadczenie.

(2)   Dla każdego pierwszego powołania związanego z zatrudnieniem uprawniającym do otrzymywania wynagrodzenia objętego zakresem zastosowania niniejszej ustawy co do zasady określa się wynagrodzenie zasadnicze odpowiadające stopniowi 1, bez uszczerbku dla uwzględnienia wcześniejszych okresów zgodnie z § 38a ust. 1 poniżej. Stopień określa się w akcie administracyjnym na piśmie ze skutkiem od pierwszego dnia miesiąca, w którym nastąpiło powołanie.

(3)   Wynagrodzenie zasadnicze wzrasta z chwilą zdobycia trzech lat doświadczenia w ramach stopnia 1, następnie z chwilą zdobycia dwóch lat doświadczenia, odpowiednio, w ramach stopni 2–4, następnie z chwilą zdobycia trzech lat doświadczenia, odpowiednio, w ramach stopni 5–7. Okresy nieuprawniające do wynagrodzenia opóźniają awans odpowiednio do czasu ich trwania, bez uszczerbku dla przepisów § 38a ust. 2 poniżej.

[…]”.

12

Zgodnie z § II ust. 1 ustawy w sprawie reformy wynagrodzeń urzędników Landu Berlin w Berliner Besoldungsüberleitungsgesetz (BerlBesÜG, zwanej dalej „BerlBesÜG”) z dnia 29 czerwca 2011 r. określono szczegółowe zasady zmiany zaszeregowania w nowym systemie dla sędziów pozostających już w stosunku służbowym, a także środki przejściowe stosowane w odniesieniu do tych sędziów.

13

Paragraf 2 BerlBesÜG, zatytułowany „Zaszeregowanie do stopni oraz do stopni przejściowych w ramach grup zaszeregowania określonych w zasadach wynagradzania A”, stanowi:

„(1)   Z dniem 1 sierpnia 2011 r. zgodnie ze szczegółowymi zasadami określonymi ustępach poniżej urzędnicy zostają zaszeregowani do stopni lub do stopni przejściowych określonych w załączniku 3 do [ustawy w sprawie reformy wynagrodzeń urzędników Landu Berlin] według stanowiska zajmowanego w dniu 31 lipca 2011 r. oraz według wynagrodzenia zasadniczego, do którego mieliby prawo w dniu 1 sierpnia 2011 r. zgodnie z Gesetz zur Besoldungs– und Versorgungsanpassung für Berlin 2010/2011 (ustawą w sprawie dostosowania wynagrodzeń i zabezpieczenia emerytalnego urzędników 2010/2011 dla Berlina, zwaną dalej „ustawą w sprawie dostosowania wynagrodzeń i zabezpieczenia emerytalnego urzędników 2010/2011 dla Berlina”) z dnia 8 lipca 2010 r. (GVBl. s. 362, 2011 s. 158). Zdanie pierwsze powyżej stosuje się analogicznie do urzędników korzystających z urlopów bezpłatnych; jeśli o nich chodzi, należy odnieść się do stanowiska oraz do wynagrodzenia zasadniczego, które przysługiwałyby im w wypadku przerwania urlopu w dniu 31 lipca 2011 r.

(2)   Zgodnie z ust. 1 powyżej urzędnik zostaje zaszeregowany do stopnia lub do stopnia przejściowego, który odpowiada kwocie wynagrodzenia zasadniczego zaokrąglonej do wyższej jednostki. W wypadku gdy zaszeregowanie na podstawie zdania 1 nie jest możliwe, urzędnik zostaje zaszeregowany do bezpośrednio wyższego stopnia lub bezpośrednio wyższego stopnia przejściowego […]”.

14

Paragraf 5 BerlBesÜG, zatytułowany „Zaszeregowanie do stopni i do stopni przejściowych w ramach grup zaszeregowania R1 i R2”, stanowi:

„Urzędnicy państwowi otrzymujący wynagrodzenie odpowiadające grupom zaszeregowania R1 i R2 zostają zaszeregowani do stopni lub do stopni przejściowych określonych w załączniku 4 do [ustawy w sprawie reformy wynagrodzeń urzędników Landu Berlin] według stanowiska zajmowanego w dniu 31 lipca 2011 r. oraz według wynagrodzenia zasadniczego, do którego mieliby prawo w dniu 1 sierpnia 2011 r. zgodnie z ustawą w sprawie dostosowania wynagrodzeń i zabezpieczenia emerytalnego urzędników 2010/2011 dla Berlina. Paragraf 2 ust. 1 zdanie drugie, a także § 2 ust. 2 i 4 stosuje się analogicznie”.

15

Paragraf 6 BerlBesÜG, który dotyczy późniejszego awansu, stanowi:

„(1)   Przeszeregowany urzędnik państwowy uzyskuje – w wypadku zmiany zaszeregowania do jednego ze stopni określonych w załączniku 4 do [ustawy w sprawie reformy wynagrodzeń urzędników Landu Berlin] na podstawie wynagrodzenia zasadniczego odpowiadającego przynajmniej 3 przedziałowi wiekowemu grup zaszeregowania R1 i R2 (przez to wynagrodzenie zasadnicze rozumie się wynagrodzenie zasadnicze, do którego ten urzędnik państwowy miałby prawo w dniu 1 sierpnia 2011 r. zgodnie z ustawą w sprawie dostosowania wynagrodzeń i zabezpieczenia emerytalnego urzędników 2010/2011 dla Berlina) – bezpośrednio wyższy stopień lub, w wypadku zmiany zaszeregowania do jednego ze stopni przejściowych określonych w załączniku 4, stopień docelowy przyporządkowany do tego stopnia przejściowego, w dniu w którym osiągnąłby on bezpośrednio wyższy przedział wiekowy zgodnie z § 38 ust. 1 [BBesG Bln we wcześniejszym brzmieniu]. To ten pierwszy awans stanowi początkową datę do celów obliczenia okresu doświadczenia istotnego dla stosowania § 38 ust. 1 zdanie drugie [BBesG Bln w nowym brzmieniu].

(2)   W drodze odstępstwa od przepisów ust. 1 powyżej, okres doświadczenia istotny dla stosowania § 38 ust. 1 zdanie drugie [BBesG Bln w nowym brzmieniu] rozpoczyna bieg – w wypadku zmiany zaszeregowania na podstawie wynagrodzenia zasadniczego odpowiadającego przedziałom wiekowym 1 i 2 grupy zaszeregowania R1 (przez to wynagrodzenie zasadnicze rozumie się wynagrodzenie zasadnicze, do którego ten urzędnik państwowy miałby prawo w dniu 1 sierpnia 2011 r. zgodnie z ustawą w sprawie dostosowania wynagrodzeń i zabezpieczenia emerytalnego urzędników 2010/2011 dla Berlina) – w chwili zaszeregowania do stopnia 1 określonego w załączniku 4 do [ustawy w sprawie reformy wynagrodzeń urzędników Landu Berlin].

(3)   W drodze odstępstwa od przepisów ust. 1 i 2 powyżej, okresy doświadczenia, począwszy od stopnia 5, są odpowiednio skracane o rok w wypadku zmiany zaszeregowania do stopnia przejściowego przyporządkowanego do stopnia 4 lub do stopnia lub stopnia przejściowego wyższego niż stopień przejściowy przyporządkowany do stopnia 4.

(4)   W drodze odstępstwa od przepisów ust. 1 powyżej, okres doświadczenia w stopniu 4 wydłuża się o rok w odniesieniu do urzędników państwowych, którzy zostali przeszeregowani do stopnia 1 określonego w załączniku 4 do [ustawy w sprawie reformy wynagrodzeń urzędników Landu Berlin] w wypadkach objętych ust. 2 powyżej, a także w odniesieniu do urzędników państwowych przeszeregowanych do stopnia 2 określonego w załączniku 4 do [tej ustawy] według wynagrodzenia zasadniczego, do którego mieliby oni prawo w dniu 1 sierpnia 2011 r. zgodnie z ustawą w sprawie dostosowania wynagrodzeń i zabezpieczenia emerytalnego urzędników 2010/2011 dla Berlina, odpowiadającego 4 przedziałowi wiekowemu grupy zaszeregowania R1”.

16

D. Unland, urodzony w dniu 19 lutego 1976 r., jest sędzią w służbie na rzecz Landu Berlin. Został on zatrudniony w wieku 29 lat w trybie poprzednio obowiązującej ustawy federalnej w sprawie wynagradzania urzędników oraz przeszeregowany w dniu 1 sierpnia 2011 r. w ramach nowych zasad wynagradzania zgodnie z przepisami BerlBesÜG.

17

W piśmie z dnia 17 grudnia 2009 r. skarżący złożył do Landu Berlin wniosek o przyznanie z mocą wsteczną za okres nieobjęty jeszcze przedawnieniem wynagrodzenia przyporządkowanego do najwyższego stopnia jego grupy zaszeregowania. Decyzją z dnia 12 stycznia 2010 r. Zentrale Besoldungs und Vergütungsstelle der Justiz (centralna służba ds. wynagrodzeń w ramach wymiaru sprawiedliwości) oddaliła jego wniosek. Następnie w dniu 7 maja 2010 r. prezes Kammergericht (wyższego sądu krajowego) także oddaliła odwołanie skarżącego od tej decyzji.

18

W dniu 5 czerwca 2010 r. skarżący złożył zatem skargę do Verwaltungsgericht Berlin (sądu administracyjnego dla miasta Berlina, Niemcy), w której podniósł, iż jest poszkodowany w wyniku dyskryminacji ze względu na wiek wynikającej z zasady odnoszącej się do wynagrodzenia według wieku. Stwierdził on w szczególności, że niezgodna z prawem Unii jest nie tylko poprzednio obowiązująca ustawa federalna w sprawie wynagradzania urzędników, lecz niezgodne są również szczegółowe warunki zmiany zaszeregowania w ramach nowych zasad wynagradzania, a także w konsekwencji zażądał przyznania wynagrodzenia przyporządkowanego do najwyższego stopnia jego grupy zaszeregowania. Wnosi on, aby przyznać mu to wynagrodzenie na przyszłość, a także z mocą wsteczną w formie wyrównania obejmującego okres przynajmniej począwszy od 2009 r.

19

W tym względzie sąd odsyłający rozważa, czy rozpatrywane w postępowaniu głównym uregulowania krajowe są zgodne z prawem Unii, a w szczególności z dyrektywą 2000/78, w zakresie, w jakim uregulowania te mogłyby stanowić źródło zabronionej przez tę dyrektywę dyskryminacji ze względu na wiek.

20

W tych okolicznościach Verwaltungsgericht Berlin postanowił zawiesić postępowanie i przedłożyć Trybunałowi następujące pytania prejudycjalne:

21

Pismem z dnia 25 czerwca 2014 r. sekretariat Trybunału przekazał sądowi odsyłającemu odpis wyroku Specht i in. (od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005), wzywając go do wskazania, czy w świetle tego wyroku sąd odsyłający zamierza podtrzymać swoje pytania prejudycjalne.

22

Postanowieniem z dnia 19 grudnia 2014 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 29 grudnia 2014 r., sąd odsyłający potwierdził podtrzymanie przedstawionych pytań, a także w następujący sposób przeformułował pytanie trzecie:

„W wypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie drugie: czy taki sposób wykładni pierwotnego lub wtórnego prawa Unii stoi na przeszkodzie uzasadnieniu takiego przepisu krajowego?”.

23

W tych okolicznościach Trybunał powinien orzec w przedmiocie wszystkich pierwotnie przedstawionych pytań, w tym w przedmiocie pytania trzeciego w przeformułowanym brzmieniu.

24

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy dyrektywę 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że warunki wynagradzania sędziów są objęte zakresem zastosowania tej dyrektywy.

25

Pytanie to dotyczy przedmiotowego i podmiotowego zakresu zastosowania dyrektywy 2000/78.

26

Co się tyczy przedmiotowego zakresu zastosowania tej dyrektywy, sąd odsyłający dąży do ustalenia związku między z jednej strony art. 3 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy, zgodnie z którym w granicach kompetencji przyznanych Unii Europejskiej wspomnianą dyrektywę stosuje się do wszystkich osób, zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, włącznie z instytucjami publicznymi, w odniesieniu do warunków zatrudnienia i pracy, a wyrażenie to obejmuje w szczególności warunki zwalniania i wynagradzania, a z drugiej strony art. 153 ust. 5 TFUE, w którym określono wyjątek od kompetencji Unii w dziedzinie polityki społecznej polegający na tym, że Unia nie ma kompetencji w odniesieniu do wynagrodzeń.

27

Jak wskazał Trybunał w wyroku Specht i in. (od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005, pkt 34, 35), należy dokonać rozróżnienia pomiędzy terminem »wynagrodzenie« w rozumieniu art. 153 ust. 5 TFUE, a takim samym terminem zawartym w art. 3 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2000/78, ponieważ ten ostatni stanowi element warunków zatrudnienia i nie dotyczy on bezpośrednio określania kwoty wynagrodzenia. A zatem przepisy krajowe regulujące szczegółowe zasady zaszeregowania w ramach grup zaszeregowania i stopni wynagrodzenia nie mogą zostać wyłączone z przedmiotowego zakresu zastosowania dyrektywy 2000/78.

28

Jeśli chodzi o podmiotowy zakres zastosowania tej dyrektywy, wystarczy przypomnieć, że jej art. 3 ust. 1 lit. c) stanowi wyraźnie, iż stosuje się ją w szczególności do wszystkich osób sektora publicznego, w tym do instytucji publicznych. Ponadto jest bezsporne, że urząd sędziego należy do sektora publicznego.

29

A zatem na pytanie pierwsze należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 3 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że warunki wynagradzania sędziów są objęte zakresem zastosowania tej dyrektywy.

30

Poprzez pytania drugie i trzecie, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie prawodawstwu krajowemu, zgodnie z którym w ramach każdej grupy zaszeregowania służbowego stopień wynagrodzenia zasadniczego sędziego określa się w chwili jego zatrudnienia uwzględniając wiek tego sędziego.

31

Poza § 38 ust. 1 poprzednio obowiązującej ustawy federalnej w sprawie wynagradzania urzędników, który stanowi, że wynagrodzenie zasadnicze jest obliczane według przedziałów wiekowych, z ust. 2 tego paragrafu wynika, że jeśli sędzia lub prokurator zostaje zatrudniony po ukończeniu 35 roku życia, wynagrodzenie zasadnicze jest obliczane z uwzględnieniem wieku odniesienia, który odpowiada – do chwili ukończenia 35 roku życia – wiekowi rzeczywistemu, do którego dodaje się, powyżej 35 roku życia, połowę pełnych lat, które upłynęły między dniem, w którym sędzia lub prokurator ukończył 35 rok życia, a dniem jego zatrudnienia. Ustęp 3 tego paragrafu stanowił ponadto, że sędziowie i prokuratorzy, którzy jeszcze nie ukończyli 27 roku życia, otrzymują początkowe wynagrodzenie zasadnicze według ich grupy zaszeregowania aż do chwili osiągnięcia przez nich wieku określonego dla celów awansu w ramach przedziałów wiekowych.

32

Wynagrodzenie zasadnicze sędziów było zatem ustalane w chwili ich zatrudnienia wyłącznie według przedziału wiekowego, do którego należą.

33

W wyroku Specht i in. (od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005) Trybunał rozpatrywał już kwestie identyczne z przedstawionymi w niniejszej sprawie pytaniami drugim i trzecim, a zatem odpowiedź udzieloną przez Trybunał we wspomnianym wyroku można w pełni transponować na pytania przedstawione przez sąd odsyłający w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym.

34

W pkt 39–51 tego wyroku Trybunał rozpatrzył bowiem, czy poprzednio obowiązująca ustawa federalna w sprawie wynagradzania urzędników stanowi dyskryminację w rozumieniu art. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 oraz stwierdził, iż taka sytuacja ma miejsce ze względu na to, że zaszeregowanie urzędników według ich wieku w chwili zatrudnienia do stopnia wynagrodzenia zasadniczego wykracza poza to co jest niezbędne, aby osiągnąć zgodny z prawem cel zamierzony przez tę ustawę.

35

Okoliczność, że rozpatrywane w postępowaniu głównym przepisy mają na celu zrekompensowanie doświadczenia zawodowego lub kompetencji społecznych sędziów, nie jest istotna w tym względzie.

36

W tych okolicznościach na pytania drugie i trzecie należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie prawodawstwu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, zgodnie z którym wynagrodzenie zasadnicze sędziego określa się w chwili jego zatrudnienia uwzględniając wyłącznie wiek tego sędziego.

37

Poprzez pytania szóste i siódme, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie prawodawstwu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, określającemu szczegółowe zasady zmiany zaszeregowania w ramach nowego systemu wynagradzania sędziów pozostających już w stosunku służbowym oraz przewidującemu, że stopień wynagrodzenia, do którego zostaną oni od tej chwili zakwalifikowani, jest określany wyłącznie na podstawie kwoty wynagrodzenia zasadniczego, które otrzymywali zgodnie z poprzednim systemem wynagradzania, mimo że ten ostatni system był oparty na dyskryminacji ze względu na wiek sędziego. Sąd odsyłający dąży w szczególności do ustalenia, czy odmienne traktowanie, którym skutkowałoby to prawodawstwo, może zostać uzasadnione celem ochrony praw nabytych.

38

Z § 5 BerlBesÜG wynika, że wyłącznie wcześniejsze wynagrodzenie zasadnicze uwzględnia się do celów zmiany zaszeregowania sędziów pozostających już w stosunku służbowym na stopień lub stopień przejściowy w ramach nowego systemu. Przeszeregowanie sędziów pozostających już w stosunku służbowym w ramach nowego systemu wynagradzania ma miejsce wyłącznie według przedziału wiekowego nabytego w poprzednim systemie.

39

Należy stwierdzić, że wspomniany paragraf może utrzymać odmienne traktowanie wśród sędziów ze względu na wiek w nowym systemie wynagradzania.

40

Środki dotyczące zmiany zaszeregowania ustanowione w przepisie, takim jak § 5 BerlBesÜG, zgodnie z którymi zmiana zaszeregowania jest oparta na wynagrodzeniu otrzymywanym poprzednio przez urzędników pozostających już w stosunku służbowym, które to wynagrodzenie także było oparte na wieku, utrwalają bowiem dyskryminującą sytuację powodującą, że jedni sędziowie, wyłącznie z racji wieku, w jakim zostali zatrudnieni, otrzymują niższe wynagrodzenie niż inni sędziowie znajdujący się w porównywalnej sytuacji (zob. podobnie wyrok Specht i in., od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005, pkt 56–58).

41

Należy zatem rozpatrzyć, czy to odmienne traktowanie ze względu na wiek może zostać uzasadnione w świetle art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78.

42

Po pierwsze, jeśli chodzi o wskazany przez sąd odsyłający cel polegający na zachowaniu praw nabytych, należy stwierdzić, że ochrona praw nabytych określonej kategorii osób stanowi nadrzędny wzgląd interesu ogólnego (wyrok Specht i in., od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005, pkt 64 i przytoczone tam orzecznictwo).

43

Po drugie, Trybunał stwierdził już, że ustawa taka jak BerlBesÜG wydaje się być właściwa dla osiągnięcia realizowanego celu polegającego na zachowaniu praw nabytych (wyrok Specht i in., od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005, pkt 65–68). Następnie stwierdził, iż ustawodawca krajowy nie wykroczył poza to, co niezbędne do osiągnięcia zamierzonego celu, przyjmując stanowiące odstępstwo środki przejściowe wprowadzone w życie przez BerlBesÜG (wyrok Specht i in., od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005, pkt 69–85).

44

Żaden z dowodów zawartych w przedstawionych Trybunałowi aktach sprawy nie może podać tych stwierdzeń w wątpliwość.

45

Jak wynika z przedstawionych Trybunałowi informacji, zmiana zaszeregowania sędziów nie różni się od zmiany zaszeregowania dokonanej w odniesieniu do urzędników Landu Berlin, jeśli chodzi o wybraną metodę oraz zamierzony cel. W BerlBesÜG ustanowiono bowiem reguły stosowane jednolicie w odniesieniu do sędziów, prokuratorów i urzędników dla celów zmiany ich zaszeregowania.

46

A zatem, przyjmując BerlBesÜG, prawodawca krajowy dokonał przekształcenia zasad wynagradzania urzędników i sędziów Landu Berlin. Aby utrzymać prawa nabyte sędziów pozostających już w stosunku służbowym, w ustawie tej określono w odniesieniu do nich odstępstwo przejściowe, zgodnie z którym sędziowie ci zostali przeszeregowani ze skutkiem natychmiastowym na stopień lub stopień przejściowy (zob. podobnie wyrok Specht i in., od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005, pkt 72, 73).

47

Ponadto, ponieważ § 38 poprzednio obowiązującej ustawy federalnej w sprawie wynagradzania urzędników stosowano w odniesieniu do każdego sędziego Landu Berlin w chwili jego zatrudnienia, wynikająca z tego przepisu dyskryminacja dotyczyła potencjalnie wszystkich tych sędziów (zob. podobnie wyrok Specht i in., od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005, pkt 96). W konsekwencji należy stwierdzić brak ważnego systemu odniesienia w ramach poprzednio obowiązującej ustawy federalnej w sprawie wynagradzania urzędników oraz, odmiennie niż twierdzi skarżący w postępowaniu głównym, nieistnienie mniej przychylnie traktowanej w tej ustawie i w BerlBesÜG kategorii „młodych sędziów”, a także nieistnienie przychylniej traktowanej w tych ustawach kategorii „starszych sędziów”.

48

Ponadto szczegółowe zasady takiej zmiany zaszeregowania należy uznać za zgodne z obowiązkiem wynikającym z art. 16 lit. a) dyrektywy 2000/78, zgodnie z którym państwo członkowskie podejmuje niezbędne działania, aby zniesione zostały przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne sprzeczne z zasadą równego traktowania.

49

A zatem na pytania szóste i siódme należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie prawodawstwu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, określającemu szczegółowe zasady zmiany zaszeregowania w ramach nowego systemu wynagradzania sędziów pozostających już w stosunku służbowym oraz przewidującemu, że stopień wynagrodzenia, do którego zostaną oni od tej chwili zakwalifikowani, jest określany wyłącznie na podstawie kwoty wynagrodzenia zasadniczego, które otrzymywali zgodnie z poprzednim systemem wynagradzania, mimo że ten ostatni system był oparty na dyskryminacji ze względu na wiek sędziego w zakresie, w jakim odmienne traktowanie, którym skutkuje to prawodawstwo, może zostać uzasadnione celem ochrony praw nabytych.

50

Poprzez pytania dziewiąte i dziesiąte, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie prawodawstwu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, określającemu szczegółowe zasady awansu sędziów pozostających już w stosunku służbowym w ramach nowego systemu wynagradzania oraz przewidującemu, że od pewnego stopnia wynagrodzenia sędziowie, którzy osiągnęli określony wiek w dniu odniesienia ustalonym dla celów przejścia do nowego systemu, są uprawnieni do szybszego tempa wzrostu wynagrodzenia niż określone dla sędziów, którzy byli młodsi w dniu odniesienia ustalonym dla celów przejścia do nowego systemu. Sąd odsyłający dąży w szczególności do ustalenia, czy odmienne traktowanie, którym skutkowałoby to prawodawstwo, może zostać uzasadnione.

51

Należy stwierdzić, że w § 6 BerlBesÜG niemiecki prawodawca wprowadził rozróżnienie według przedziału wiekowego osiągniętego w dniu odniesienia ustalonym dla celów przejścia do nowego systemu i to zarówno w odniesieniu do daty ustalonej dla kolejnego awansu o stopień, jak i w odniesieniu do obliczania późniejszych okresów doświadczenia.

52

Jeśli chodzi bowiem o pierwszy awans o stopień w ramach nowego systemu wynagradzania, ze stwierdzeń sformułowanych przez sąd odsyłający wynika, że zgodnie z § 6 ust. 1 i 2 BerlBesÜG okres doświadczenia sędziów, którzy w poprzednim systemie powinni byli zostać zaszeregowani w przedziale wiekowym 1 lub 2 w dniu odniesienia ustalonym dla celów przejścia do nowego systemu, a mianowicie sędziów, którzy w tym dniu mieli mniej niż 31 lat, biegnie od początku począwszy od dnia zmiany zaszeregowania. Natomiast jeśli chodzi o sędziów, którzy zostali przeszeregowani na podstawie wynagrodzenia zasadniczego odpowiadającego przynajmniej 3 przedziałowi wiekowemu, a mianowicie sędziów, którzy ukończyli 31 rok życia, kolejny awans o stopień ma miejsce w dniu, w którym osiągnęliby oni bezpośrednio wyższy przedział wiekowy w poprzednim systemie.

53

Jeśli chodzi o późniejszy awans w ramach nowego systemu wynagradzania, w § 6 ust. 3 i 4 BerlBesÜG począwszy od stopnia 5 określono skrócenie okresów doświadczenia wymaganych do awansu na następny stopień, pod warunkiem że sędziowie pozostający już w stosunku służbowym zostali pierwotnie przeszeregowani co najmniej na 4 stopień przejściowy nowego systemu wynagradzania.

54

Jak wynika ze stwierdzeń sformułowanych przez sąd odsyłający, w zakresie, w jakim skorzystać z owego skrócenia odstępu czasu w celu posuwania się naprzód w ramach stopni mogą wyłącznie sędziowie, którzy w dniu przejścia do nowego systemu mieli przynajmniej 39 lat, podczas gdy sędziowie, którzy nie osiągnęli tego wieku w chwili zmiany zaszeregowania, są wyłączeni z zakresu zastosowania tego przepisu i muszą, a fortiori, oczekiwać o rok dłużej, aby osiągnąć właściwy wyższy stopień, należy stwierdzić, że rozpatrywane w postępowaniu głównym uregulowanie krajowe skutkuje odmiennym traktowaniem bezpośrednio ze względu na wiek w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2000/78.

55

Należy zatem rozpatrzyć, czy to odmienne traktowanie może zostać uzasadnione w świetle art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78.

56

W tym względzie z uwag niemieckiego rządu wynika, że § 6 BerlBesÜG miał na celu dostosowanie krzywej zmian wynagrodzeń sędziów do krzywej zmian wynagrodzeń urzędników, ponieważ w 1997 r. te ostatnie wynagrodzenia zostały już objęte reformą, oraz, in fine, uczynienie stanowiska sędziego atrakcyjniejszym niż wcześniej, w szczególności poprzez zapewnienie, iż na początku kariery dochód wzrasta szybciej. Ponadto należało zapewnić, po pierwsze, że żaden sędzia pozostający już w stosunku służbowym nie poniesie natychmiastowej straty w zakresie wynagrodzenia lub w ramach całej swojej kariery, oraz po drugie, że wszyscy sędziowie w wieku 49 lat osiągną ostatni stopień wynagrodzenia.

57

Należy przypomnieć, że w obecnym stanie prawa Unii państwa członkowskie oraz, w danym przypadku, partnerzy społeczni na poziomie krajowym dysponują szerokim zakresem uznania przy wyborze nie tylko sposobu osiągnięcia jednego celu spośród innych w dziedzinie polityki społecznej i polityki zatrudnienia, lecz również przy definiowaniu środków mogących go zrealizować (zob. w szczególności wyrok Palacios de la Villa, C‑411/05, EU:C:2007:604, pkt 68).

58

Cele, takie jak zamierzone przez rozpatrywane w postępowaniu głównym uregulowanie krajowe, mogą w zasadzie uzasadniać „obiektywnie i racjonalnie”„w ramach prawa krajowego” odmienne traktowanie ze względu na wiek, jak stanowi art. 6 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy 2000/78.

59

Należy jeszcze ustalić, zgodnie z samym brzmieniem wspomnianego przepisu, czy środki mające służyć realizacji tych celów są „właściwe i konieczne”.

60

W uwagach i poprzez uściślenia dokonane na rozprawie niemiecki rząd wyczerpująco przedstawił względy przemawiające za przyjęciem § 6 BerlBesÜG.

61

Rząd ten podniósł w szczególności, że całkowity objęty skalą wynagrodzeń okres jest krótszy w wypadku sędziów i prokuratorów niż w wypadku urzędników, ponieważ uwzględniono zasadniczo dłuższy okres kształcenia oraz późniejsze rozpoczęcie pracy w zawodzie. Nowy system awansu składa się z mniejszej liczby stopni, a mianowicie z ośmiu „stopni doświadczenia”, w związku z czym sędzia szybciej osiąga stopnie odpowiadające wyższym wynagrodzeniom. Zważywszy jednak, że ze względów budżetowych dochód sędziów nie mógł znacznie wzrastać, ów wzrost wynagrodzeń jest ponownie spowolniony w latach pośrednich. A zatem począwszy od 5 stopnia sędzia musi odtąd oczekiwać o rok dłużej, aby awansować na wyższy stopień.

62

Według niemieckiego rządu zmianę tę, która uprzywilejowuje sędziów między 31 a 39 rokiem życia, należy postrzegać jako gratyfikację faktu, że doświadczenie zawodowe w sposób szczególnie istotny rośnie podczas pierwszych lat działalności, lecz także jako środek mający na celu zaspokojenie potrzeb sędziów w okresie ich życia, w którym zazwyczaj muszą oni – według tego rządu – stawić czoło wyższym wydatkom. Ponadto wzrost wynagrodzeń sędziów pozostających już w stosunku służbowym, którzy zostali przeszeregowani w stosunkowo zaawansowanym wieku, a mianowicie począwszy od 7 przedziału wiekowego poprzedniego systemu, jest spowolniony w następstwie zastosowania nowej krzywej awansu. Aby zrekompensować ten skutek, odpowiedni czas trwania stopni został skrócony o rok dla tej kategorii. W odpowiedzi na wezwanie do przedstawienia wyjaśnień skierowane przez Trybunał na rozprawie rząd ten wskazał, że złożoność tego systemu wynika z troski prawodawcy, aby żadna z kategorii sędziów nie korzystała z przywilejów lub nie była nadmiernie poszkodowana w następstwie zmiany zaszeregowania w ramach nowego systemu wynagradzania.

63

Należy stwierdzić, że badanie przedstawionych Trybunałowi akt sprawy nie wykazało istnienia żadnej okoliczności mogącej podać w wątpliwość owe uwagi niemieckiego rządu. Podobnie Trybunałowi nie został przedstawiony żaden dowód mający na celu kwestionowanie właściwego i koniecznego charakteru nowego systemu awansu.

64

Ponadto należy wskazać, że argument, zgodnie z którym § 6 BerlBesÜG skutkuje „pogorszeniem” sytuacji „młodych sędziów”, którzy byli już mniej przychylnie traktowani na mocy poprzednio obowiązującej ustawy federalnej w sprawie wynagradzania urzędników, należy oddalić, ponieważ – jak stwierdzono w pkt 48 niniejszego wyroku – takie kategorie nie istnieją.

65

W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić – mając na względzie szeroki zakres uznania przyznany państwom członkowskim przy wyborze nie tylko sposobu osiągnięcia określonego celu w dziedzinie polityki społecznej i polityki zatrudnienia, lecz również przy definiowaniu środków mogących go zrealizować – że w świetle zamierzonego przez prawodawcę krajowego celu przyjęcie § 6 BerlBesÜG nie okazuje się być nieracjonalne.

66

W świetle wszystkich powyższych rozważań na pytania dziewiąte i dziesiąte należy udzielić odpowiedzi, iż art. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie prawodawstwu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, określającemu szczegółowe zasady awansu sędziów pozostających już w stosunku służbowym w ramach nowego systemu wynagradzania oraz przewidującemu, że od pewnego stopnia wynagrodzenia sędziowie, którzy osiągnęli określony wiek w dniu odniesienia ustalonym dla celów przejścia do nowego systemu, są uprawnieni do szybszego tempa wzrostu wynagrodzenia niż określone dla sędziów, którzy byli młodsi w dniu odniesienia ustalonym dla celów przejścia do nowego systemu w zakresie, w jakim odmienne traktowanie, którym skutkuje to prawodawstwo, może zostać uzasadnione na podstawie art. 6 ust. 1 tej dyrektywy.

67

Poprzez pytanie czwarte sąd odsyłający zapytuje Trybunał, jakie skutki prawne ma wywieść w wypadku naruszenia zasady niedyskryminacji ze względu na wiek przez poprzednio obowiązującą ustawę federalną w sprawie wynagradzania urzędników. Sąd ten dąży do ustalenia, czy owe skutki wynikają z dyrektywy 2000/78, czy też z orzecznictwa wyprowadzonego z wyroku Francovich i in. (C‑6/90 i C‑9/90, EU:C:1991:428), oraz czy przy tym ostatnim założeniu są spełnione przesłanki poniesienia przez Republikę Federalną Niemiec odpowiedzialności.

68

Trybunał orzekał już w tej kwestii w wyroku Specht i in. (od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005), a odpowiedź, której udzielił, w pełni przekłada się na niniejszą sprawę.

69

W tych okolicznościach, ze względów identycznych ze wskazanymi w pkt 88–107 wyroku Specht i in. (od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005), na pytanie czwarte należy udzielić następującej odpowiedzi:

70

Poprzez pytanie piąte sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że stoi ono na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, w którym nałożono na sędziego krajowego obowiązek zgłoszenia roszczenia o niewynikające bezpośrednio z ustawy świadczenia pieniężne w stosunkowo krótkim terminie, a mianowicie przed końcem bieżącego roku budżetowego.

71

Trybunał orzekał już w tej kwestii w wyroku Specht i in. (od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005), a odpowiedź, której udzielił, w pełni przekłada się na niniejszą sprawę.

72

W tych okolicznościach, ze względów identycznych ze wskazanymi w pkt 111–114 wyroku Specht i in. (od C‑501/12 do C‑506/12, C‑540/12 i C‑541/12, EU:C:2014:2005), na pytanie piąte należy udzielić następującej odpowiedzi: prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że nie stoi ono na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, w którym nałożono na sędziego krajowego obowiązek zgłoszenia roszczenia o niewynikające bezpośrednio z ustawy świadczenia pieniężne w stosunkowo krótkim terminie, a mianowicie przed końcem bieżącego roku budżetowego, jeżeli uregulowanie to nie narusza ani zasady równoważności, ani zasady skuteczności. Sąd odsyłający powinien ustalić, czy powyższe przesłanki są spełnione w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym.

73

W świetle odpowiedzi udzielonych na pytania szóste, siódme, dziewiąte i dziesiąte nie zachodzi potrzeba udzielenia odpowiedzi na pytania ósme i jedenaste.

74

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje: