1.

Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego ( 2 ) (zwanego dalej „rozporządzeniem upadłościowym” lub „rozporządzeniem”). W wypadku upadłości z elementem zagranicznym rozporządzenie przewiduje zasadniczo dwie możliwości: wszczęcie postępowania głównego i wszczęcie postępowania ubocznego lub wtórnego ( 3 ).

2.

Główne postępowanie upadłościowe wszczyna się w głównym ośrodku podstawowej działalności dłużnika. Obejmuje ono cały majątek dłużnika we wszystkich państwach członkowskich, ma skutek uniwersalny i jest prowadzone na podstawie prawa państwa, w którym zostało wszczęte. Postępowania uboczne lub wtórne są natomiast ograniczone miejscowo do terytorium państwa członkowskiego, w którym zostały wszczęte, i obejmują tylko majątek znajdujący się w tym państwie. Są one prowadzone na podstawie prawa tego państwa. W wypadku współistnienia postępowania głównego z jednej strony oraz postępowania wtórnego lub ubocznego z drugiej strony rozporządzenie ustanawia liczne obowiązki dotyczące współpracy i uzgadniania między danymi postępowaniami.

3.

Szczególna cecha niniejszej sprawy polega na tym, że w wypadku postępowania głównego wszczętego we Francji chodzi o procédure de sauvegarde (zwaną dalej „postępowaniem ochronnym”), która ma na celu restrukturyzację. Z tej szczególnej cechy wynikają trzy pytania, które przedłożył Trybunałowi Sąd Rejonowy Poznań Stare Miasto w Poznaniu ( 4 ). Tym samym niniejsze odesłanie prejudycjalne stwarza Trybunałowi okazję do skonkretyzowania stosunku między postępowaniem głównym a postępowaniem wtórnym.

4.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 rozporządzenia upadłościowego stosuje się ono do „zbiorowych postępowań przewidujących niewypłacalność dłużnika, które obejmują całkowite lub częściowe zajęcie majątku dłużnika oraz powołanie zarządcy”.

5.

Artykuł 2 do celów rozporządzenia definiuje w lit. a) „postępowania upadłościowe” jako „postępowania zbiorowe określone w art. 1 ust. 1. Wykaz tych postępowań znajduje się w załączniku A”. Litera c) dotyczy „postępowania likwidacyjnego” i definiuje je jako „postępowanie upadłościowe w rozumieniu lit. a), które obejmuje likwidację majątku dłużnika, także w przypadku gdy postępowanie ukończone zostaje w drodze układu lub w inny sposób usuwający niewypłacalność dłużnika albo z powodu braku wystarczającej masy. Wykaz tych postępowań znajduje się w załączniku B”.

6.

Artykuł 3 określa jurysdykcję:

„1.   Sądy państwa członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego. W przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że głównym ośrodkiem ich podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny.

2.   Jeżeli dłużnik ma główny ośrodek swojej podstawowej działalności na terytorium państwa członkowskiego, sądy innego państwa członkowskiego są uprawnione do wszczęcia postępowania upadłościowego tylko wtedy, gdy dłużnik ma na jego terytorium swój oddział. Skutki tego postępowania są ograniczone do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego ostatniego państwa członkowskiego.

3.   W przypadku wszczęcia postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 każde postępowanie wszczęte później na podstawie ust. 2 stanowi wtórne postępowanie upadłościowe. Postępowanie to musi być postępowaniem likwidacyjnym.

4.   Przed wszczęciem postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 postępowanie uboczne określone w ust. 2 może zostać wszczęte jedynie w następujących przypadkach:

7.

Artykuł 4 rozporządzenia, zatytułowany „Prawo właściwe”, przewiduje, co następuje:

„1.   O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo państwa członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako »państwo wszczęcia postępowania«.

2.   Prawo to określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:

[…]

[…]”.

8.

Artykuł 16 dotyczy uznania postępowania upadłościowego i w ust. 1 stanowi:

„Wszczęcie postępowania upadłościowego przez sąd państwa członkowskiego właściwy zgodnie z art. 3 podlega uznaniu we wszystkich pozostałych państwach członkowskich, z chwilą gdy orzeczenie stanie się skuteczne w państwie wszczęcia postępowania”.

9.

Artykuł 26 zawiera klauzulę dotyczącą porządku publicznego i stanowi:

„Każde państwo członkowskie może odmówić uznania postępowania upadłościowego wszczętego w innym państwie członkowskim albo wykonania wydanego w jego toku orzeczenia, o ile uznanie to lub wykonanie prowadziłyby do rezultatu, który pozostaje w oczywistej sprzeczności z jego porządkiem publicznym, w szczególności z jego podstawowymi zasadami lub konstytucyjnie zagwarantowanymi prawami i wolnościami jednostki”.

10.

Artykuł 27 wprowadza rozdział III, zatytułowany „Wtórne postępowanie upadłościowe”, i pod nagłówkiem „Wszczęcie postępowania” stanowi:

„W przypadku wszczęcia przez sąd państwa członkowskiego postępowania określonego w art. 3 ust. 1 i uznania go w innym państwie członkowskim (postępowanie główne), sąd tego innego państwa członkowskiego, właściwy zgodnie z art. 3 ust. 2, może wszcząć wtórne postępowanie upadłościowe, nie badając przy tym w tym innym państwie członkowskim niewypłacalności dłużnika. Postępowanie to musi być jednym z postępowań wymienionych w załączniku B. Jego skutki ograniczają się do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego innego państwa członkowskiego”.

11.

Artykuł 33 reguluje „Wstrzymanie likwidacji” i ma następujące brzmienie:

„1.   Sąd, który wszczął wtórne postępowanie upadłościowe, wstrzymuje na wniosek zarządcy w postępowaniu głównym całkowicie lub częściowo likwidację; może jednak zażądać w tym przypadku od zarządcy w postępowaniu głównym podjęcia wszelkich stosownych kroków dla zapewnienia ochrony interesów wierzycieli z postępowania wtórnego, jak również poszczególnych grup wierzycieli. Wniosek zarządcy w postępowaniu głównym może nie zostać uwzględniony jedynie w przypadku, gdy wstrzymanie w sposób oczywisty nie leży w interesie wierzycieli z postępowania głównego. Wstrzymanie likwidacji może zostać zarządzone na okres nieprzekraczający trzech miesięcy, z możliwością przedłużenia lub ponownego zarządzenia każdorazowo na ten sam okres.

2.   Sąd określony w ust. 1 uchyla wstrzymanie likwidacji w następujących przypadkach:

12.

Artykuł 34 dotyczy „Ukończenia wtórnego postępowania upadłościowego”:

„1.   Jeżeli zgodnie z prawem właściwym wtórne postępowanie upadłościowe może zostać ukończone bez likwidacji w drodze planu naprawczego, układu albo w inny porównywalny sposób; sposób taki może zaproponować zarządca w postępowaniu głównym.

Ukończenie wtórnego postępowania upadłościowego w sposób określony w akapicie [pierwszym] może zostać zatwierdzone jedynie w przypadku wyrażenia zgody przez zarządcę w postępowaniu głównym albo, w braku jego zgody, jeżeli z powodu zaproponowanego sposobu ukończenia nie doznają uszczerbku finansowe interesy wierzycieli z postępowania głównego.

2.   Każde ograniczenie praw wierzycieli – przykładowo, odroczenie płatności lub zwolnienie z długu wynikające z zaproponowanego we wtórnym postępowaniu upadłościowym sposobu, określonego w ust. 1 – może wywrzeć skutki na majątek dłużnika nieobjęty tym postępowaniem jedynie wówczas, jeżeli sposób ten zostanie zaakceptowany przez wszystkich zainteresowanych wierzycieli.

3.   Podczas wstrzymania likwidacji zarządzonego na podstawie art. 33 sposoby ukończenia przewidziane w ust. 1 mogą być proponowane w postępowaniu wtórnym wyłącznie przez zarządcę w postępowaniu głównym lub, za jego zgodą, przez dłużnika: inne propozycje co do takiego sposobu nie mogą być ani poddawane pod głosowanie, ani zatwierdzone”.

13.

Artykuł 37 reguluje sytuację, w której przed otwarciem postępowania głównego zostało wszczęte postępowanie uboczne, i przewiduje:

„Zarządca w postępowaniu głównym może zgłosić wniosek o przekształcenie postępowania wymienionego w załączniku A, które zostało wcześniej wszczęte w innym państwie członkowskim, w postępowanie likwidacyjne, jeżeli okaże się, że przekształcenie to leży w interesie wierzycieli z głównego postępowania”.

14.

Załącznik A do rozporządzenia wymienia postępowania w państwach członkowskich, które są postępowaniami upadłościowymi na podstawie art. 2 lit. a). Załącznik B zawiera odpowiednią listę postępowań likwidacyjnych określonych w art. 2 lit. c).

15.

Prawo francuskie zna trzy rodzaje postępowań upadłościowych, które są wymienione w załączniku A do rozporządzenia: postępowanie ochronne (procédure de sauvegarde), postępowanie redressement judiciaire i postępowanie liquidation judiciaire.

16.

Postępowanie ochronne jest uregulowane w art. L620-1 i nast. code de commerce (kodeksu handlowego) w brzmieniu ustawy nr 2005-845 z dnia 26 lipca 2005 r. Przewidują one, że wszczęcie takiego prewencyjnego postępowania naprawczego może nastąpić wyłącznie na wniosek samego dłużnika, jeśli wykaże on istnienie trudności z regulowaniem płatności.

17.

Celem postępowania ochronnego jest wspieranie kontynuowania działalności gospodarczej przedsiębiorstwa (poursuite de l’activité économique de l’entreprise), utrzymania zatrudnienia (maintien de l’emploi) oraz rozliczenia zobowiązań (apurement du passif). Z drugiej strony prewencyjne postępowanie naprawcze powinno jednak także umożliwiać reorganizację (réorganisation) przedsiębiorstwa.

18.

Sąd handlowy w Meaux (Francja) wyrokiem z dnia 1 października 2008 r. wszczął postępowanie upadłościowe wobec mającego siedzibę w Polsce dłużnika Christianapol sp. z o.o. (zwanego dalej „Christianapol”). W tym postępowaniu upadłościowym chodziło o postępowanie ochronne na podstawie prawa francuskiego.

19.

Sąd francuski powołał kuratorów do ochrony interesów wierzycieli i zarządcę sądowego ( 5 ) oraz stwierdził, że Christianapol „nie jest w stanie zaprzestania płatności, jako że szacowane środki pieniężne okazują się dodatnie” ( 6 ). Sąd francuski oparł swoją właściwość na ustaleniu, że główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika znajduje się we Francji. Uzasadnił on powyższą ocenę faktem, że Christianapol należy do grupy przedsiębiorstw, których główny ośrodek podstawowej działalności znajduje się we Francji. Jednak cały majątek Christianapolu wraz z zakładem produkcyjnym znajduje się w Polsce.

20.

Postępowanie wszczęte przez sąd handlowy w Meaux stanowi jego zdaniem i zdaniem sądu krajowego główne postępowanie upadłościowe w rozumieniu art. 3 ust. 1 rozporządzenia.

21.

W dniu 21 kwietnia 2009 r. mający siedzibę w Polsce wierzyciel Christianapolu – Bank Handlowy w Warszawie SA (zwany dalej „Bankiem Handlowym”) – złożył wniosek do Sądu Rejonowego w Poznaniu (sądu krajowego) o wszczęcie postępowania wtórnego na podstawie art. 27 rozporządzenia upadłościowego. Pomocniczo, na wypadek gdyby orzeczenie sądu handlowego w Meaux nie zostało uznane w Polsce z powodu naruszenia klauzuli porządku publicznego na podstawie art. 26 rozporządzenia, w dniu 26 czerwca 2009 r. złożył on wniosek o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika. Bank Handlowy nie wyjaśnił przy tym, czy domaga się w ten sposób wszczęcia postępowania głównego na podstawie art. 3 ust. 1 czy też postępowania ubocznego na podstawie art. 3 ust. 4 lit. b) rozporządzenia.

22.

W dniu 20 lipca 2009 r. sąd handlowy w Meaux zatwierdził przedłożony przez dłużnika plan ochronny, z którego wynika, iż wierzyciele objęci planem spłaty zostaną zaspokojeni w ratach w ciągu 10 lat. Ponadto w tymże orzeczeniu sąd powołał komisarza ds. wykonania planu (commissaire à l’execution du plan). Utrzymał on także powołanych wcześniej kuratorów do ochrony interesów wierzycieli do czasu zakończenia procedury ustalania wierzytelności oraz złożenia końcowego sprawozdania z ich działalności.

23.

W dniu 2 sierpnia 2009 r. kolejny wierzyciel Christianapolu – PPHU „ADAX” Ryszard Adamiak (z siedzibą w Polsce) również złożył do sądu krajowego wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika obejmującej likwidację majątku dłużnika na podstawie prawa polskiego, także nie precyzując, czy domaga się wszczęcia postępowania głównego, czy też postępowania ubocznego.

24.

Christianapol pierwotnie wniósł o oddalenie wniosku o wszczęcie wtórnego postępowania w Polsce, podnosząc jego sprzeczność z celami i charakterem postępowania ochronnego. Po zatwierdzeniu planu ochronnego Christianapol złożył wniosek o umorzenie postępowania wtórnego z uwagi na fakt, że postępowanie główne zostało zakończone. Ponadto domagał się on oddalenia kolejnych wniosków o ogłoszenie jego upadłości z uwagi na to, że realizuje swoje zobowiązania zgodnie z zatwierdzonym przez sąd francuski układem, a więc nie ma wobec niego wymagalnych wierzytelności pieniężnych.

25.

W związku z powyższym sąd polski zwrócił się do sądu handlowego w Meaux o wskazanie, czy po zatwierdzeniu planu ochronnego nadal postępowanie główne we Francji jest nadal w toku. Ani odpowiedź sądu handlowego w Meaux, ani przedstawiony w tej kwestii dowód z opinii biegłego nie doprowadziły do wyjaśnienia powyższego pytania.

26.

Dalsze postępowanie sądu polskiego zależy jednak według jego informacji od zakończenia francuskiego postępowania: jeśli zostało ono zakończone, sąd polski uważa, że może ewentualnie otworzyć nowe postępowanie główne w Polsce. Jeżeli postępowanie we Francji nie jest jeszcze zakończone, sąd polski może otworzyć wyłącznie postępowanie wtórne.

27.

W tych okolicznościach postanowieniem z dnia 21 lutego 2011 r. sąd krajowy zawiesił postępowanie i zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

W postępowaniu przed Trybunałem wzięli udział Bank Handlowy, Christianapol, rządy francuski, hiszpański i polski oraz Komisja.

28.

Sąd krajowy w pierwszej kolejności dąży do ustalenia, czy moment ukończenia postępowania upadłościowego określa się według prawa polskiego, czy też musi on być zdefiniowany autonomicznie na gruncie prawa Unii. Powołuje się przy tym na orzeczenie Trybunału w sprawie Eurofood ( 7 ) i pyta, czy wymienione w nim zasady dotyczące wszczęcia postępowania upadłościowego odnoszą się także do jego zakończenia.

29.

Republika Francuska i Christianapol są zdania, że kwestia zakończenia musi być interpretowana autonomicznie na gruncie prawa Unii w ten sposób, iż postępowanie upadłościowe należy uważać za zakończone, gdy dłużnik odzyskał prawo do rozporządzania swoim majątkiem, a zarządca w postępowaniu upadłościowym zakończył swoją działalność. Nie podzielam jednak powyższego stanowiska.

30.

Prawo właściwe dla postępowania upadłościowego jest uregulowane w art. 4 rozporządzenia. Stanowi on w ust. 1, że właściwe jest prawo państwa członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie (lex concursus). Ustęp 2 w niewyczerpującym wyliczeniu ( 8 ) precyzuje dziedziny objęte lex concursus. Artykuł 4 ust. 2 lit. j) wymienia przy tym „przesłanki oraz skutki ukończenia postępowania upadłościowego, w szczególności w drodze układu”. Zgodnie z jego brzmieniem art. 4 stanowi normę kolizyjną, która pozostawia kwestię zakończenia postępowania upadłościowego prawu krajowemu.

31.

Potwierdza to także motyw 23 rozporządzenia, który stanowi, że w dziedzinie upadłości powinny zostać określone „jednolite normy kolizyjne”„zastępujące – w zakresie ich stosowania – wewnętrzne przepisy prawa prywatnego międzynarodowego”. Lex concursus określa odpowiednio „wszystkie procesowe i materialne skutki postępowania upadłościowego w odniesieniu do dotkniętych nimi osób oraz stosunków prawnych; określa wszystkie przesłanki wszczęcia, prowadzenia oraz ukończenia postępowania upadłościowego”.

32.

Dla przepisu kolizyjnego charakterystyczne jest, że sam nie stanowi on odpowiedzi na pytanie materialnoprawne, lecz wyłącznie określa, według jakiego prawa kształtuje się odpowiedź. Autonomiczna na gruncie prawa Unii definicja pojęcia „ukończenie postępowania upadłościowego”, jaką mają na myśli Francja i Christianapol, określałaby jednak moment zakończenia postępowania bezpośrednio na płaszczyźnie Unii (a zatem dotyczyłaby bezpośrednio uregulowania materialnego), zamiast wyłącznie odsyłać do prawa krajowego państwa członkowskiego wszczęcia postępowania. Byłoby to sprzeczne z brzmieniem art. 4 i motywu 23 rozporządzenia.

33.

Wprawdzie rząd francuski słusznie argumentuje, że regulacje unijnoprawne w razie wątpliwości co do ich brzmienia muszą otrzymać autonomiczną i jednolitą wykładnię, którą należy ustalić z uwzględnieniem kontekstu przepisu i celu spornego uregulowania ( 9 ), jednak w wypadku norm kolizyjnych nie może to prowadzić do utracenia kolizyjnoprawnej treści przepisu poprzez udzielenie odpowiedzi na pytanie materialnoprawne już na płaszczyźnie Unii. Trybunał orzekł też odpowiednio, że zasada jednolitej wykładni i stosowania prawa Unii dotyczy tylko takich przepisów, które nie zawierają wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich w celu ustalenia ich sensu i znaczenia ( 10 ). Artykuł 4 na podstawie swojego wyraźnego odesłania do lex concursus nie podlega jednak autonomicznej wykładni na gruncie prawa Unii.

34.

Także cele rozporządzenia przemawiają przeciwko autonomicznej wykładni zakończenia postępowania na gruncie prawa Unii. Jak wynika z motywu 11, rozporządzenie nie ma właśnie na celu wprowadzenia jednolitego postępowania upadłościowego – i to ani w drodze jednolitego europejskiego postępowania upadłościowego, ani poprzez utworzenie jednolitego prawa materialnego. Przyjmuje ono natomiast, że nie można urzeczywistnić jednolitego postępowania upadłościowego obowiązującego uniwersalnie. Dlatego rozporządzenie ogranicza się – jak wskazuje na to jego motyw 6 – do przepisów dotyczących właściwości oraz koordynacji równolegle toczących się postępowań oraz współistnienia różnych uregulowań państw członkowskich, a także do przepisów dotyczących uznawania orzeczeń wydawanych w związku z postępowaniem upadłościowym. Gdyby zatem autonomicznie określano istotne kwestie proceduralne, jak np. zakończenie postępowania, zmierzałoby to do ukrytego przekształcenia w jednolite prawo upadłościowe, co nie zostało w ten sposób przewidziane w rozporządzeniu.

35.

Wprawdzie w sprawie Eurofood Trybunał określił przesłanki „wszczęcia postępowania upadłościowego” autonomicznie na gruncie prawa Unii ( 11 ), jednakże wbrew opinii Francji i Christianapolu orzeczenie to nie ma zastosowania do niniejszej sprawy.

36.

Przedmiotem pytania prejudycjalnego w sprawie Eurofood było przede wszystkim pojęcie wszczęcia postępowania upadłościowego w rozumieniu art. 16 rozporządzenia, a nie w rozumieniu art. 4. Sam art. 16 nie ma jednak treści kolizyjnoprawnej, lecz zawiera regulację materialną, w której zarządza pierwszeństwo postępowania upadłościowego wszczętego wcześniej. Tym samym art. 16, w przeciwieństwie do art. 4, może podlegać autonomicznej wykładni na gruncie prawa Unii.

37.

Celem takiej wykładni, jaka została dokonana w sprawie Eurofood, nie było zgodnie z tym, co stwierdzono powyżej, ustanowienie ogólnych kryteriów, według których postępowanie upadłościowe należy zasadniczo uważać za wszczęte. Określa to nadal przywołane przez art. 4 lex concursus. Celem było raczej zapewnienie jednolitej wykładni art. 16, co było też konieczne w świetle jego treści. Artykuł 16 służy identyfikacji właściwego lex concursus. Aby móc zastosować odesłanie w art. 4, należy określić porządek prawny, do którego powinno nastąpić odesłanie. Artykuł 16 reguluje to w ten sposób, że przyznaje pierwszeństwo postępowaniu wszczętemu wcześniej. Ta reguła pierwszeństwa zostałaby jednak pozbawiona praktycznej skuteczności, gdyby w każdym państwie członkowskim inaczej oceniano, które postępowanie zostało wszczęte jako pierwsze. Aby uniknąć tego rezultatu, konieczna była jednolita wykładnia pojęcia „wszczęcie” zawartego w art. 16, taka jakiej dokonano w sprawie Eurofood.

38.

Zakończenie postępowania upadłościowego nie jest jednak porównywalne z sytuacją poprzedzającą wszczęcie postępowania. Gdy postępowanie upadłościowe w rozumieniu rozporządzenia upadłościowego zostało raz wszczęte, jest ono na podstawie art. 16 ust. 1 uznawane we wszystkich pozostałych państwach członkowskich, a tym samym wyłącza inne postępowania główne. Przed wszczęciem postępowania na podstawie różnych uregulowań państw członkowskich może dochodzić do konfliktów w zakresie kompetencji, jak ukazała to sprawa Eurofood ( 12 ). Po wszczęciu postępowania głównego nie mogą już powstawać konflikty w zakresie kompetencji – rozporządzenie ustanowiło odpowiedni mechanizm w art. 16, aby właśnie temu zapobiec.

39.

Niniejsza sprawa pokazuje, że pozostawienie kwestii zakończenia postępowania prawu krajowemu może prowadzić do trudności praktycznych. Jednak nawet autonomiczna wykładnia pojęcia zakończenia postępowania nie zlikwidowałaby tych trudności. Gdyby bowiem na gruncie prawa Unii zostały określone autonomiczne kryteria, sądy państwa członkowskiego, w którym ma być wszczęte postępowanie wtórne, musiałyby stwierdzić, czy kryteria te są spełnione w państwie członkowskim postępowania głównego. W praktyce może to być równie trudne.

40.

W tym zakresie pożądane byłoby, aby prawodawca Unii jasno określił, na przykład w ten sposób, że państwa członkowskie są zobowiązane do poinformowania, kiedy postępowania wymienione w załączniku A i załączniku B należy uważać za zakończone z krajowego punktu widzenia, bądź poprzez utworzenie odpowiedniego systemu informacji. Trudności praktyczne nie uzasadniają jednak odstępstwa od brzmienia i systemu rozporządzenia.

41.

Na pierwsze pytanie prejudycjalne należy zatem odpowiedzieć, że art. 4 ust. 1 i ust. 2 lit. j) rozporządzenia powinno się interpretować w ten sposób, że wyłącznie prawo krajowe rozstrzyga, kiedy następuje „ukończenie postępowania upadłościowego”. Odpowiednio w niniejszej sprawie wyłącznie prawo francuskie określa, czy toczące się tam postępowanie jest ukończone, czy nie.

42.

Z uwagi na to, że sąd krajowy w swoim odesłaniu prejudycjalnym uczynił taką sugestię, pozwolę sobie na jeszcze ostatnią wskazówkę w celu udzielenia użytecznej odpowiedzi: gdyby postępowanie we Francji było zakończone, bezspornie sąd krajowy nie mógłby wszcząć postępowania wtórnego. Nie mógłby on jednak wszcząć także nowego postępowania głównego.

43.

Sąd francuski oparł swoją właściwość na tym, że główny ośrodek faktycznych interesów dłużnika (Center of Main Interests – COMI) znajduje się we Francji, i dlatego wszczął główne postępowanie upadłościowe na podstawie załącznika A do rozporządzenia. Jednakże w niniejszej sprawie ustalenie to wydaje się wątpliwe, bowiem przecież cały majątek oraz zakład produkcyjny Christianapolu znajdują się w Polsce. W sprawie Interedil ( 13 ) Trybunał orzekł, że główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika należy identyfikować w oparciu o kryteria, które są jednocześnie obiektywne i możliwe do zweryfikowania przez osoby trzecie, co również wynika z motywu 13 rozporządzenia ( 14 ). W wypadku spółek art. 3 ust. 1 zdanie drugie rozporządzenia ustanawia ponadto domniemanie, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie. Biorąc pod uwagę powyższe, wiele przemawia za tym, że COMI Christianapolu znajdował się w Polsce.

44.

Jednakże sąd krajowy nie może zignorować francuskiego ustalenia, że COMI znajduje się we Francji. Orzeczenie sądu francuskiego w sprawie wszczęcia postępowania podlega uznaniu przez wszystkie pozostałe sądy państw członkowskich ( 15 ) i nie podlega kontroli ( 16 ). Artykuł 25 rozszerza tę zasadę dotyczącą uznania na wszystkie orzeczenia dotyczące prowadzenia i ukończenia postępowania upadłościowego. Obejmuje on zatem także decyzję sądu wszczynającego postępowanie, że COMI znajduje się we Francji. Aby móc wszcząć postępowanie główne, sąd polski musiałby jednak najpierw ustalić na podstawie art. 3 ust. 1, że COMI dłużnika znajduje się w Polsce. O ile jednak okoliczności faktyczne nie zmieniły się od czasu wszczęcia francuskiego postępowania ochronnego, wyjaśniona właśnie i wielokrotnie potwierdzana przez Trybunał zasada uznawania stoi na przeszkodzie temu ustaleniu. Byłoby ono równoznaczne z incydentalną kontrolą francuskiego orzeczenia, jakiej nie dopuszcza rozporządzenie.

45.

Uznania nie można także odmówić, uciekając się do art. 26 rozporządzenia. Jak orzekł Trybunał w wyroku w sprawie Eurofood ( 17 ), art. 26 należy interpretować ściśle. Naruszenie klauzuli porządku publicznego jest brane pod uwagę tylko wtedy, gdy uznanie lub wykonanie narusza istotną zasadę prawną państwa uznającego i dlatego stoi w niedającej się zaakceptować sprzeczności z porządkiem prawnym tego państwa ( 18 ). Nie jest to zauważalne w niniejszej sprawie i nie było też podnoszone przez żadnego z uczestników.

46.

Poprzez trzecie pytanie prejudycjalne sąd krajowy w istocie dąży do ustalenia, czy postępowanie wtórne może zostać wszczęte także w okolicznościach niniejszej sprawy, mianowicie wtedy, gdy postępowanie główne jest postępowaniem naprawczym, a cały majątek dłużnika znajduje się w państwie członkowskim, w którym złożono wniosek o wszczęcie postępowania wtórnego. Ze względu na to, że pytanie, czy w takim wypadku w ogóle może być wszczęte postępowanie wtórne, pod względem logicznym wyprzedza pytanie drugie, a mianowicie jak to postępowanie może być wszczęte, zbadam najpierw pytanie trzecie.

47.

Tło tego pytania stanowi to, że cały majątek Christianapolu znajduje się w Polsce. Wszczęcie postępowania likwidacyjnego na podstawie prawa polskiego według wyjaśnień sądu krajowego prowadziłoby do tego, że Christianapol musiałby zaprzestać produkcji, a zakład zostałby zamknięty, przez co uniemożliwiona zostałaby restrukturyzacja. Udaremnione zostałyby w ten sposób cele francuskiego postępowania naprawczego, a wykonanie planu ochronnego zostałoby zagrożone. Sąd krajowy zastanawia się zatem, czy okoliczność, że w postępowaniu głównym chodzi o postępowanie naprawcze, sprzeciwia się dopuszczalności postępowania wtórnego.

48.

Należy najpierw wyjaśnić kwestię możności zastosowania rozporządzenia także do postępowania naprawczego. Według wyjaśnień Banku Handlowego rozporządzenie ma wprawdzie zastosowanie do postępowań wymienionych w załączniku A, jednakże tylko wtedy, gdy postępowania te w konkretnej sprawie spełniają przesłanki art. 1 ust. 1 rozporządzenia. Ponieważ sąd handlowy w Meaux przy wszczęciu postępowania ochronnego stwierdził, że Christianapol nie jest niewypłacalny, rozporządzenie nie ma zastosowania do postępowania prowadzonego we Francji. Sąd polski mógłby zatem odmówić uznania francuskiego postępowania i niezależnie od niego wszcząć nowe postępowanie główne.

49.

Jestem jednak zdania, że rozporządzenie upadłościowe znajduje zastosowanie także w tym wypadku, w którym postępowanie główne jest postępowaniem naprawczym. Artykuł 2 lit. a) definiuje, z odwołaniem do art. 1 ust. 1, postępowania upadłościowe wchodzące w zakres stosowania rozporządzenia, i odsyła w tym celu do postępowań wymienionych w załączniku A. Jeżeli dane postępowanie jest tam wymienione, należy przyjąć, że rozporządzenie ma zastosowanie. To samo dotyczy więc francuskiego postępowania ochronnego, które figuruje w załączniku A.

50.

Motywy ( 19 ), a także brzmienie art. 2 rozporządzenia wskazują jednak, że aby rozporządzenie miało zastosowanie, muszą ponadto być spełnione także przesłanki z art. 1 ust. 1. Rozporządzenie nie zawiera jednak definicji pojęcia upadłości. Z uwagi na zróżnicowane ukształtowanie regulacji upadłościowych państw członkowskich i po części bardzo zróżnicowane rozumienie tego, co oznacza upadłość, taka definicja nie mogła zostać ustanowiona. Ponadto celem rozporządzenia upadłościowego nie jest też ujednolicenie postępowania upadłościowego ( 20 ). Jak wynika ze sprawozdania objaśniającego do Europejskiej konwencji w sprawie postępowania upadłościowego ( 21 )  ( 22 ), dla zastosowania rozporządzenia miarodajne jest, że określone postępowanie z punktu widzenia danego państwa członkowskiego jest postępowaniem upadłościowym. W razie wątpliwości, czy chodzi o postępowanie w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia, w szczególności czy postępowanie jest oparte na upadłości dłużnika, należy zatem przyjąć za podstawę rozumienie państwa członkowskiego, w którym prowadzone jest owo postępowanie.

51.

Na rozprawie rząd francuski twierdził, że możliwa niewypłacalność dłużnika stanowi przesłankę wszczęcia postępowania ochronnego. Z punktu widzenia ustawodawcy francuskiego w niniejszej sprawie chodzi zatem o niewypłacalnego dłużnika. Wobec tego spełnione są przesłanki ustanowione w art. 1 ust. 1.

52.

Rozporządzenie znajduje zatem zastosowanie także do francuskiego postępowania ochronnego.

53.

Z uwagi na odmienne cele postępowania naprawczego i likwidacyjnego powstaje jednak teraz pytanie, czy postępowania wtórne są ewentualnie wykluczone, gdy postępowanie główne – tak jak w niniejszej sprawie – jest postępowaniem naprawczym.

54.

Jak też podnosi rząd hiszpański, przy wszczęciu postępowań wtórnych rozporządzenie nie wprowadza rozróżnienia w zależności od charakteru postępowania głównego. Gdy postępowanie jest w toku na podstawie załącznika A jako postępowanie główne, art. 3 ust. 3 i art. 27 dopuszczają wszczęcie postępowania wtórnego – niezależnie od rodzaju postępowania głównego. Według jego brzmienia rozporządzenie zezwala więc na wszczęcie postępowania wtórnego także w wypadku postępowania głównego w postaci postępowania naprawczego.

55.

To, że wtórne postępowanie likwidacyjne może zakłócić, a nawet udaremnić cele takiego postępowania naprawczego, wyraźnie ukazują wywody sądu krajowego. W istocie chodzi tutaj o niepożądany rezultat. W szczególności w świetle przechodzenia wielu praw upadłościowych państw członkowskich od postępowań czysto likwidacyjnych do postępowań naprawczych i reorganizacyjnych oraz w kontekście konsekwentnych rozszerzeń załącznika A do rozporządzenia w ostatnich latach ( 23 ), w wyniku których stopniowo obejmowane są także postępowania naprawcze, okazuje się, że nabierają one znaczenia, a zatem również powinny być objęte rozporządzeniem.

56.

Abstrahując od rozszerzeń załącznika w pozostałym zakresie brzmienie rozporządzenia pozostało jednak niezmienione, co w konkretnym wypadku może prowadzić do sprzeczności i problemów praktycznych, jak pokazuje niniejsza sprawa. Aby móc skutecznie i efektywnie przeprowadzić także postępowanie naprawcze w ramach rozporządzenia, konieczna jest zatem ukierunkowana na cele rozporządzenia wykładnia odpowiednich uregulowań dotyczących koordynacji postępowań, która – jak słusznie podnosi Christianapol – musi uwzględniać rozwój rozporządzenia. Poprzez odpowiednią wykładnię opisane przez sąd krajowy negatywne skutki wszczęcia postępowania wtórnego mogą zatem zostać złagodzone.

57.

Moim zdaniem nie jest więc konieczny ogólny zakaz postępowań wtórnych wobec głównych postępowań naprawczych.

58.

Reprezentowana przez Christianapol i Francję wykładnia, zgodnie z którą w wypadku postępowania naprawczego generalnie nie mogą zostać wszczęte postępowania wtórne, nie jest zresztą brana pod uwagę w kontekście celów postępowań wtórnych. Postępowania wtórne służą w szczególności ochronie lokalnych wierzycieli, którym powinno umożliwić się prowadzenie postępowania upadłościowego w pobliżu, w ich języku i w znanym im porządku prawnym, a zatem ułatwić dochodzenie ich praw. Ogólny zakaz postępowań wtórnych w wypadku głównego postępowania naprawczego naruszałby istotę rozporządzenia w ten sposób, że zostałby całkowicie wyłączony istotny przewidziany przez nie zespół postępowań. Skutek ten nie byłby już zgodny z podstawową ideą rozporządzenia upadłościowego i wykraczałby poza to co konieczne dla ochrony postępowania naprawczego.

59.

Pozostaje zbadać, jak możliwa jest koordynacja postępowania głównego i wtórnego w rozumieniu rozporządzenia, gdy postępowanie główne jest postępowaniem naprawczym, a postępowanie wtórne jest postępowaniem likwidacyjnym.

60.

Z jednej strony rozporządzenie przewiduje liczne instrumenty umożliwiające uwzględnienie celów postępowania głównego i zachowanie jednolitości postępowania upadłościowego ( 24 ), także wtedy gdy postępowanie wtórne jest prowadzone jako postępowanie likwidacyjne. Ponadto uczestnicy danego postępowania wtórnego muszą przestrzegać celów rozporządzenia i przyczyniać się do tego, aby postępowanie główne nie zostało zakłócone, a jego cele udaremnione. Wreszcie należy mieć na względzie materialne skutki postępowania głównego także w postępowaniu wtórnym.

61.

Przewidziana w rozporządzeniu dominująca rola postępowania głównego ( 25 ) nad wtórnym umożliwia zarządcy w postępowaniu głównym wywieranie wpływu na postępowanie wtórne na różne sposoby. I tak na podstawie art. 33 ust. 1 może on złożyć wniosek o wstrzymanie likwidacji ( 26 ), i to niezależnie od ewentualnej możliwości wstrzymania na podstawie prawa krajowego. Artykuł 33 ustanawia w tym zakresie autonomiczną podstawę wstrzymania. Ponadto art. 34 ust. 1 przyznaje także zarządcy w postępowaniu głównym prawo do zaproponowania ukończenia wtórnego postępowania upadłościowego w drodze planu naprawczego, układu albo w inny porównywalny sposób. Podczas wstrzymania likwidacji na podstawie art. 33 rozporządzenie w art. 34 ust. 3 gwarantuje mu to prawo wręcz wyłącznie. Tym samym jest on przynajmniej po części w stanie zapobiec likwidacji majątku dłużnika lub ją opóźnić, aby móc go wykorzystać do celów postępowania naprawczego. Może on także inicjować ewentualne rozwiązania naprawcze w postępowaniu wtórnym.

62.

Z drugiej strony, niezależnie od propozycji zarządcy w postępowaniu głównym, rozporządzenie umożliwia wybór rozwiązań także w postępowaniu wtórnym. Jak słusznie podnosi rząd hiszpański, art. 27 zdanie drugie przewiduje bowiem jedynie, że postępowanie wtórne musi być jednym z postępowań wymienionych w załączniku B. Nie reguluje on jednak, jak konkretnie ma być doprowadzone do końca dane postępowanie. Wystarczy zatem, aby dane postępowanie mogło zakończyć się zasadniczo likwidacją majątku dłużnika. O ile dane lex concursus ( 27 ) postępowania wtórnego przewiduje jednak także rozwiązania naprawcze, mogą one również zostać wykorzystane ( 28 ). Wykładnię tę potwierdza art. 2 lit. c) rozporządzenia, który dopuszcza włączenie do pojęcia postępowania likwidacyjnego także postępowań, które mogą być ukończone „w drodze układu lub w inny sposób usuwający niewypłacalność”, a zatem przyjmuje, że postępowania likwidacyjne niekoniecznie muszą kończyć się likwidacją majątku.

63.

W konsekwencji za pomocą wyżej opisanych mechanizmów rozporządzenie upadłościowe umożliwia złagodzenie negatywnych skutków postępowania wtórnego. Nie stanowią one jednak ostatecznych i zadowalających rozwiązań tej problematyki. Z jednej strony możliwe są postępowania wtórne, które są wszczynane w państwach członkowskich, w których nie ma jednolitego postępowania. Aby spełnić wymogi art. 3 ust. 3 zdanie drugie, muszą one odwoływać się do postępowań, które mogą się zakończyć likwidacją. Tego rodzaju postępowania nie mogą ewentualnie na podstawie prawa krajowego odwoływać się do naprawczych możliwości zakończenia. W ten sposób, w zależności od ukształtowania uregulowań upadłościowych państw członkowskich, może to prowadzić do odmiennych rezultatów. Jest to sprzeczne z zasadą pewności prawa.

64.

Z drugiej strony także istniejące obowiązki koordynacyjne i informacyjne ze względu na wyłącznie fragmentaryczną regulację tej problematyki nie mogą całkowicie wykluczyć zagrożenia całościowej naprawy. I tak realizacja ewentualnych instrumentów naprawczych, możliwych także w postępowaniu wtórnym, jak na przykład odroczenie płatności lub zwolnienie z długu, zależy od zgody wszystkich zainteresowanych wierzycieli, jak pokazuje art. 34 ust. 2 rozporządzenia. Także wstrzymanie likwidacji na okres każdorazowo trzech miesięcy nie jest porównywalne z ostatecznym wstrzymaniem likwidacji. Również prawo zarządcy do złożenia propozycji, przyznane mu w art. 34 ust. 1, nie uniemożliwia likwidacji, jeżeli została ona postanowiona przez właściwy organ w postępowaniu wtórnym.

65.

Pożądana byłaby zatem wyraźna regulacja dotycząca koordynacji postępowań w wypadku postępowania naprawczego. Moim zdaniem pewne elementy przemawiają za tym, aby dopuścić także postępowanie naprawcze jako postępowanie wtórne. Rozporządzenie umożliwia równoległe postępowania naprawcze, jak pokazano powyżej, w szerokim zakresie. Byłoby zatem tylko konsekwencją dopuszczenie ich także wyraźnie i ustanowienie odpowiednich uregulowań koordynacyjnych. Decyzja ta należy jednak do prawodawcy Unii.

66.

Do czasu wyjaśniającej zmiany rozporządzenia wszyscy uczestnicy są jednak zobowiązani do przestrzegania celów postępowania głównego za pomocą istniejących instrumentów i w ramach prawa krajowego. Zasada lojalności względem Unii (art. 4 ust. 3 TUE) zobowiązuje przy tym sąd postępowania wtórnego do zważania na cele postępowania głównego przy wszystkich podejmowanych przez niego działaniach i uwzględnienia systemu rozporządzenia, co wynika z zasady wzajemnego zaufania, nakazu koordynacji postępowania głównego i wtórnego, celu stworzenia efektywnego i skutecznego postępowania transgranicznego, a także pierwszeństwa postępowania głównego ( 29 ).

67.

Dotyczy to wszystkich instrumentów prawa krajowego, jak np. decyzji uznaniowych lub wyboru między wieloma alternatywnymi działaniami, spośród których nadal musi być wybrany instrument najbardziej zdatny do przestrzegania celów postępowania głównego. Musi także być zapewniony przez prawo krajowe udział w postępowaniu wtórnym zarządcy w postępowaniu głównym.

68.

Jak słusznie stwierdza Komisja, rozporządzenie nie zobowiązuje także ogólnie do wszczęcia postępowania wtórnego, lecz jedynie je umożliwia. To, czy w ogóle zostanie wszczęte postępowanie wtórne, rozstrzyga zatem w dalszej kolejności właściwy sąd. I także przy tej decyzji musi on uwzględnić cele rozporządzenia, jak i skutki postępowania głównego, w szczególności ze względu na to, czy wierzyciele, którzy uczestniczyli w postępowaniu głównym i wyrazili zgodę na plan ochronny, utraciliby swoje zobowiązania wynikające z planu ochronnego poprzez wszczęcie postępowania wtórnego.

69.

Skutki postanowienia wydanego przez sąd handlowy w Meaux muszą być ponadto uwzględnione także w aspekcie materialnym. Artykuł 25 ustanawia obowiązek uznania wszystkich „orzecze[ń] dotycząc[ych] prowadzenia i ukończenia postępowania upadłościowego wydan[ych] przez sąd […]”. W wypadku planu ochronnego, takiego jaki został przyjęty we Francji, bez wątpienia chodzi o orzeczenie w tym rozumieniu. Działania zarządzone w tym planie muszą być zatem uwzględnione, i to zarówno w aspekcie procesowym, jak i materialnym.

70.

Istotne są przy tym skutki, jakie prawo francuskie przypisuje planowi ochronnemu ( 30 ). Jak podkreśla Komisja, jego postanowienia należy uwzględnić na płaszczyźnie materialnej, przykładowo w kontekście pytania, w jakim zakresie plan ochronny merytorycznie zmienił roszczenia wierzycieli, którzy złożyli wniosek o otwarcie upadłości w postępowaniu wtórnym, lub czy na przykład wniosek o wszczęcie postępowania wtórnego jest składany z nadużyciem prawa przez wierzyciela uczestniczącego w postępowaniu głównym, który wyraża zgodę na plan ochronny.

71.

Na pytanie trzecie należy zatem odpowiedzieć w ten sposób, że art. 27 rozporządzenia dopuszcza wszczęcie postępowania wtórnego także wtedy, gdy postępowanie główne jest postępowaniem naprawczym.

72.

Poprzez pytanie drugie sąd krajowy dąży do ustalenia, czy art. 27 rozporządzenia, który reguluje wszczęcie postępowania wtórnego, zakazuje sądowi postępowania wtórnego badania niewypłacalności dłużnika, czy też sąd ten w określonych sytuacjach może badać istnienie niewypłacalności dłużnika.

73.

W niektórych wersjach językowych rozporządzenia art. 27 zdanie pierwsze może zdaniem sądu krajowego być rozumiany w ten sposób, że przy wszczęciu postępowania wtórnego niewypłacalność dłużnika nie musi (ale może) być badana, natomiast w innych wersjach może on być odczytywany także w ten sposób, że kwestia niewypłacalności dłużnika nie może być badana przez właściwy sąd.

74.

Moim zdaniem porównanie wersji językowych nie wykazuje jednak takiej rozbieżności. Porównywane przeze mnie wersje językowe ( 31 ) zawierają raczej element fakultatywny. Komisja także dochodzi do tego wniosku w odniesieniu do badanych przez siebie wersji językowych. Wbrew twierdzeniom sądu krajowego wynika on także w szczególności z wersji niemieckiej („kann […] eröffnen”) i francuskiej („permet d’ouvrir”). Także wersja fińska, która, obok wersji niemieckiej, ma szczególne znaczenie ze względu na to, że rozporządzenie zostało przyjęte z inicjatywy Finlandii i Niemiec ( 32 ), jednoznacznie zawiera element fakultatywny („voi […] aloittaa”).

75.

Nie wyjaśnia to jednak, czy sąd postępowania wtórnego może badać niewypłacalność dłużnika przy wszczęciu postępowania wtórnego. Nie jest bowiem jednoznaczne, do czego odnosi się słowo „może” w art. 27. Może chodzić zarówno o generalną możliwość wszczęcia postępowania wtórnego, jak i o kwestię badania niewypłacalności przy wszczęciu postępowania wtórnego. Dlatego należy odnieść się do celów rozporządzenia i konkretnego przepisu ( 33 ), aby ustalić ich znaczenie.

76.

Celem art. 27 jest uczynienie zbędnym ponownego badania niewypłacalności przez sąd postępowania wtórnego, aby przyczynić się w ten sposób do przyspieszenia postępowania. Prawodawca najwyraźniej wyszedł przy tym z założenia, że powtórne badanie jest zbędne dlatego, że niewypłacalność dłużnika została już zbadana przy wszczęciu postępowania głównego. Postępowanie wtórne musi obejmować majątek dłużnika, który został już zajęty w postępowaniu głównym, zatem nie jest konieczne ponowne badanie niewypłacalności. W świetle wspomnianego wyżej przechodzenia praw w postępowaniu upadłościowym w postępowanie naprawcze i odpowiednich rozszerzeń załącznika A już nie zawsze ma to jednak miejsce.

77.

Ponadto art. 27 rozporządzenia przyjmuje, że w wypadku badania niewypłacalności przez sąd postępowania wtórnego istnieje niebezpieczeństwo, iż właściwy sąd dojdzie do odmiennej oceny, na przykład dlatego że nie jest znana podstawa niewypłacalności w postępowaniu głównym, i z tego powodu odmówi wszczęcia postępowania wtórnego. Rozporządzenie nie zawiera określenia, co oznacza niewypłacalność. Decyzja ta pozostaje – jak już wspomniano – pozostawiona wyłącznie państwom członkowskim i istotnie się różni w ramach Unii. Niektórym problemom wynikającym z tych różnic ma zapobiegać art. 27. Jednakże celu tego nie można przenieść bez ograniczeń na postępowanie naprawcze ze względu na cele postępowania naprawczego i jego przebieg.

78.

Również cel przyspieszenia postępowania w wypadku takim jak niniejszy niekoniecznie musi być naruszony. Należy bowiem uniknąć wyłącznie powtórnego badania niewypłacalności. Gdyby jednak zakazać sądowi polskiemu badania niewypłacalności Christianapolu przed wszczęciem postępowania likwidacyjnego, mogłoby dojść do tego, że zostanie wszczęte postępowanie likwidacyjne przeciwko dłużnikowi, który w międzyczasie (także z francuskiego punktu widzenia) znów stał się wypłacalny. Rezultat ten nie jest jednak zgodny z celami rozporządzenia, a ponadto zbytnio ingerowałby w regulacje procesowe państw członkowskich, przez co zostałoby stworzone postępowanie, które jest wszczynane już nie tylko bez podstawy niewypłacalności uznanej na płaszczyźnie krajowej, lecz nawet bez jakiejkolwiek podstawy niewypłacalności.

79.

Takie rozumienie art. 27 rozporządzenia mogłoby poza tym powstrzymać dłużników od wczesnego złożenia wniosku o postępowanie naprawcze. Byliby oni bowiem wówczas narażeni na postępowanie likwidacyjne w innym państwie członkowskim bez uprzedniego badania niewypłacalności, nawet gdyby sytuacja finansowa dłużnika mogła się znów poprawić do tego czasu.

80.

Badanie niewypłacalności przez sąd postępowania wtórnego jest więc – także w świetle moich wywodów w przedmiocie pytania trzeciego ( 34 ) – wciąż konieczne wtedy, gdy w postępowaniu głównym chodzi o postępowanie naprawcze. Jeśli natomiast postępowanie główne nie jest postępowaniem naprawczym lub restrukturyzacyjnym, lecz likwidacyjnym, sąd postępowania wtórnego nie może przeprowadzać ponownego badania niewypłacalności z wymienionych wyżej przyczyn.

81.

Na pytanie drugie należy zatem odpowiedzieć, że sąd postępowania wtórnego może badać niewypłacalność dłużnika wtedy, gdy w postępowaniu głównym chodzi o postępowanie naprawcze, które nie zakłada niewypłacalności dłużnika.

82.

W świetle powyższych rozważań proponuję Trybunałowi udzielenie odpowiedzi na pytania prejudycjalne w sposób następujący: