WYROK SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI (piąta izba)

z dnia 10 czerwca 2004 r.

Sprawa T-307/01

Jean-Paul François

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich

Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Przeniesienie na niższy stopień – Umowa o dozorowanie budynków Komisji – Rozsądny termin – Postępowanie karne – Skarga o odszkodowanie

Pełny tekst w języku francuskim II - 0000

Przedmiot:         Skarga mająca za przedmiot wniosek o uchylenie decyzji Komisji z dnia 5 kwietnia 2001 r. wymierzającej skarżącemu karę dyscyplinarną przeniesienia o jeden stopień niżej oraz wniosek o zasądzenie odszkodowania za szkodę oraz zadośćuczynienia za krzywdę, jaką skarżący miał ponieść.

Orzeczenie:         Decyzja Komisji z dnia 5 kwietnia 2001 r. wymierzająca skarżącemu karę dyscyplinarną przeniesienia o jeden stopień niżej zostaje uchylona. Komisja wypłaci skarżącemu zadośćuczynienie w wysokości 8 000 EUR za doznaną przez niego krzywdę. Komisja poniesie całość kosztów postępowania.

Streszczenie

1.     Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Termin ustalony w art. 7 załącznika IX – Obowiązek działania administracji w rozsądnym terminie – Nieprzestrzeganie – Konsekwencje

(regulamin pracowniczy, załącznik IX, art. 7)

2.     Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego – Termin przedawnienia – Brak – Obowiązek działania administracji w rozsądnym terminie – Nieprzestrzeganie – Konsekwencje

(regulamin pracowniczy, art. 86-89; załącznik IX)

3.     Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Równoczesne ściganie dyscyplinarne i karne w stosunku do tych samych faktów – Obowiązek administracji definitywnego uregulowania sytuacji urzędnika po prawomocnym rozstrzygnięciu sądu karnego

(regulamin pracowniczy, art. 88 akapit piąty; załącznik IX, art. 7 akapit drugi)

4.     Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Równoczesne ściganie dyscyplinarne i karne w stosunku do tych samych faktów – Celowość zawieszenia postępowania dyscyplinarnego – Obowiązek uwzględnienia ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd karny – Możliwość dokonania ich kwalifikacji w odniesieniu do pojęcia przewinienia dyscyplinarnego

(regulamin pracowniczy, art. 88 akapit piąty)

5.     Urzędnicy – Prawa i obowiązki – Stanowiące nadużycie wykorzystanie umowy o dozorowanie budynków do zatrudnienia współpracownika przydzielonego do zadań administracyjnych – Rozpowszechniona praktyka pozbawiona oszukańczego charakteru – Brak powiadomienia czy zdystansowania się – Naruszenie obowiązków pracowniczych – Brak w odniesieniu do urzędnika kategorii B

(regulamin pracowniczy, art. 11)

6.     Urzędnicy – Skarga – Skarga o odszkodowanie – Uchylenie zaskarżonego aktu, które nie zapewnia stosownego zadośćuczynienia krzywdy – Krzywda wyrządzona nieprawidłowym postępowaniem dyscyplinarnym

(regulamin pracowniczy, art. 91)

1.     O ile prawdą jest, że ścisłe terminy przewidziane w art. 7 załącznika IX do regulaminu pracowniczego dla przebiegu postępowania dyscyplinarnego nie są terminami przedawnienia, o tyle stanowią one wyraz zasady dobrej administracji, której celem jest uniknięcie – zarówno w interesie administracji, jak i urzędników – nieuzasadnionego opóźnienia w podjęciu decyzji kończącej postępowanie dyscyplinarne. Stąd też podmioty prowadzące postępowanie dyscyplinarne mają obowiązek prowadzenia go z należytą starannością i postępowania w taki sposób, by każde działanie o charakterze karnym następowało w rozsądnym terminie w stosunku do czynu stanowiącego jego przyczynę. Nieprzestrzeganie tego terminu, które może być ocenione tylko w odniesieniu do szczególnych okoliczności danej sprawy, może spowodować uchylenie aktu wydanego po jego upływie.

(zob. pkt 47)

Odesłanie: wyrok Trybunału z dnia 4 lutego 1970 r. w sprawie 13/69 Van Eick przeciwko Komisji, Rec. str. 3; wyrok Trybunału z dnia 29 stycznia 1985 r. w sprawie 228/83 F przeciwko Komisji, Rec. str. 275; wyrok Trybunału z dnia 19 kwietnia 1988 r. w sprawach połączonych 175/86 i 209/86 M przeciwko Radzie, Rec. str. 1891; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 17 października 1991 r. w sprawie T-26/89 de Compte przeciwko Parlamentowi, Rec. str. II-781, pkt 88; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 26 stycznia 1995 r. w sprawie T-549/93 D przeciwko Komisji, RecFP str. I-A-13 i II-43, pkt 25; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 30 maja 2002 r. w sprawie T-197/00 Onidi przeciwko Komisji, RecFP p. I-A-69 i II-325, pkt 91

2.     Nawet wobec braku terminu przedawnienia w art. 86-89 regulaminu pracowniczego oraz w załączniku IX, podmioty prowadzące postępowanie dyscyplinarne – w szczególności począwszy od momentu, w którym administracja dowiedziała się o faktach i czynach mogących stanowić naruszenia obowiązków pracowniczych urzędnika – mają obowiązek działania w taki sposób, by wszczęcie postępowania mającego doprowadzić do ukarania nastąpiło w rozsądnym terminie. Nieprzestrzeganie tego terminu, uzależnionego od okoliczności danego przypadku, może spowodować bezprawność postępowania dyscyplinarnego wszczętego przez administrację z nadmiernym opóźnieniem, a następnie doprowadzić do uchylenia kary wymierzonej na zakończenie tego postępowania.

Zasada pewności prawnej byłaby narażona na szwank, gdyby administracja opóźniała nadmiernie wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. W istocie zarówno ocena przez administrację faktów i czynów mogących stanowić przewinienie dyscyplinarne, jak i korzystanie przez urzędnika z jego praw do obrony, mogą okazać się szczególnie trudne, jeżeli upływa długi okres czasu między faktami i czynami a początkiem dochodzenia dyscyplinarnego.

(zob. pkt 48 i 49)

Odesłanie: wyrok Trybunału z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie C-270/99 P Z przeciwko Parlamentowi, Rec. str. I-9197, pkt 43 i 44; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 19 czerwca 2003 r. w sprawie T-78/02 Voigt przeciwko BCE, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 64; ww. wyrok w sprawie de Compte przeciwko Parlamentowi, pkt 88; ww. wyrok w sprawie D przeciwko Komisji, pkt 25

3.     Artykuł 88 akapit piąty regulaminu pracowniczego zabrania organowi powołującemu podjęcia w trybie dyscyplinarnym decyzji w sprawie danego urzędnika w przedmiocie okoliczności będących równocześnie przedmiotem postępowania karnego dopóty, dopóki nie uprawomocni się orzeczenie wydane w tej sprawie przez sąd karny. Przepis ten nie nadaje zatem uprawnień dyskrecjonalnych wyżej wskazanemu organowi, w przeciwieństwie do art. 7 akapit drugi załącznika IX do regulaminu pracowniczego, zgodnie z którym w przypadku wszczęcia postępowania karnego przeciwko obwinionemu urzędnikowi Komisja Dyscyplinarna może postanowić o zawieszeniu wydania swojej opinii do czasu wydania orzeczenia przez sąd.

(zob. pkt 59)

Odesłanie: wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 19 marca 1998 r. w sprawie T-74/96 Tzoanos przeciwko Komisji, RecFP str. I-A-129 i II-343, pkt 32 i 33; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 13 marca 2003 r. w sprawie T-166/02 Pessoa e Costa przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 45

4.     Artykuł 88 akapit piąty regulaminu pracowniczego ma podwójną rację bytu. Po pierwsze, artykuł ten jest wyrazem troski o niezmienianie na niekorzyść sytuacji danego urzędnika w ramach postępowania karnego, które toczy się przeciwko niemu ze względu na okoliczności, które stanowią jednocześnie przedmiot postępowania dyscyplinarnego w jego instytucji. Po drugie, zawieszenie postępowania dyscyplinarnego w oczekiwaniu na zakończenie postępowania karnego pozwala w ramach tego postępowania dyscyplinarnego na wzięcie pod rozwagę z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd karny. W istocie art. 88 akapit piąty regulaminu pracowniczego wyraża zasadę, według której „postępowanie karne wstrzymuje postępowanie dyscyplinarne”, co znajduje uzasadnienie w szczególności w tym, że krajowe sądy karne posiadają większe możliwości wyjaśnienia sprawy niż organ powołujący. Stąd też w sytuacji gdy te same fakty mogą stanowić przestępstwo lub wykroczenie oraz naruszenie obowiązków pracowniczych urzędnika, administracja związana jest ustaleniami faktycznymi dokonanymi przez sąd karny w ramach postępowania karnego. Gdy ten ostatni ustali okoliczności faktyczne danego przypadku, administracja może następnie dokonać kwalifikacji czynów z punktu widzenia pojęcia przewinienia dyscyplinarnego, sprawdzając, czy nie stanowią one uchybień w obowiązkach pracowniczych.

(zob. pkt 75)

Odesłanie: wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 21 listopada 2000 r. w sprawie T-23/00 A przeciwko Komisji, RecFP str. I-A-263 i II-1211, pkt 35 i 37

5.     Nie jest zasadne zarzucanie urzędnikowi kategorii B (którego obowiązki, zgodnie z art. 5 ust. 1 regulaminu pracowniczego są obowiązkami o charakterze wykonawczym, a nie kierowniczym, jak obowiązki urzędników kategorii A), że uchybił obowiązkom pracowniczym tylko dlatego, że nie powiadomił o tym, że współpracownik wykonujący zadania czysto administracyjne, opłacany był przez spółkę, której powierzono dozorowanie, lub że nie zdystansował się od tego w stosowny sposób, w sytuacji gdy praktyka ta wprowadzona została już wcześniej przez różne służby instytucji, była rozpowszechniona, nakłaniali do niej zwierzchnicy w instytucji i, chociaż nieprawidłowa, nie miała sama w sobie oszukańczego charakteru.

(zob. pkt 92 i 93)

6.     Poza szczególnymi przypadkami uchylenie zaskarżonej decyzji stanowi samo w sobie stosowne i co do zasady wystarczające naprawienie krzywdy, jakiej urzędnik mógł doznać.

Tymczasem jeśli w ramach postępowania dyscyplinarnego różnego rodzaju ogłoszenia i decyzje formułowały oskarżenia wobec skarżącego, które okazały się nieprawdziwe, jeśli instytucja wszczęła postępowanie dyscyplinarne z naruszeniem zasady rozsądnego terminu, jeśli następnie postępowanie przedłużało się i trwało przez okres prawie trzech lat do wymierzenia kary, i nie zostało zawieszone w oczekiwaniu na zakończenie postępowania karnego w stosunku do skarżącego, wszystkie te okoliczności winny zostać uznane za naruszające dobre imię skarżącego oraz negatywnie wpływające na życie prywatne, a także stawiające skarżącego w sytuacji przedłużającej się niepewności, wyrządzając mu tym samym krzywdę, której nie czyni stosownie zadość uchylenie zaskarżonej decyzji, niemogące tej krzywdy wymazać ze skutkiem wstecznym.

(zob. pkt 110)

Odesłanie: wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 27 lutego 1992 r. w sprawie T-165/89 Plug przeciwko Komisji, Rec. str. II-367, pkt 118; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 28 września 1999 r. w sprawie T-140/97 Hautem przeciwko EBI, RecFP str. I-A-171 i II-897, pkt 82; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 11 września 2002 r. w sprawie T-89/01 Willeme przeciwko Komisji, RecFP str. I-A-153 i II-803, pkt 97