This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52024DC0162
REPORT FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS on the Interim evaluation of the EU Youth Strategy 2019-2027
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW w sprawie śródokresowej oceny strategii UE na rzecz młodzieży na lata 2019–2027
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW w sprawie śródokresowej oceny strategii UE na rzecz młodzieży na lata 2019–2027
COM/2024/162 final
KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 11.4.2024
COM(2024) 162 final
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW
w sprawie śródokresowej oceny strategii UE na rzecz młodzieży na lata 2019–2027
{SWD(2024) 90 final}
1. WPROWADZENIE
2. WDROŻENIE
3. NAJWAŻNIEJSZE USTALENIA Z OCENY
3.1. Skuteczność, efektywność i spójność – w jakim stopniu strategia UE na rzecz młodzieży jest skuteczna?
3.2 Wartość dodana UE – w jaki sposób strategia UE na rzecz młodzieży wywarła wpływ i dla kogo?
3.3 Adekwatność – czy strategia UE na rzecz młodzieży jest nadal adekwatna?
4. WNIOSKI I NABYTE DOŚWIADCZENIA
4.1 Ogólne wnioski i nabyte doświadczenia
4.2 Uczestnictwo młodzieży i włączanie problematyki młodzieży do głównego nurtu polityki
4.3 Instrumenty wspomagające
4.4 Możliwości uproszczenia
4.5 Droga przed nami
1.WPROWADZENIE
Ogólne cele strategii UE na rzecz młodzieży na lata 2019–2027:
-umożliwienie osobom młodym bycia architektami własnego życia, wspieranie ich rozwoju osobistego i kształtującej się autonomii, budowanie ich odporności i wyposażanie ich w umiejętności życiowe, aby radziły sobie ze zmianami na świecie;
-zachęcanie młodych osób do bycia aktywnymi obywatelami, orędownikami solidarności i pozytywnych zmian, inspirowanymi wartościami UE i tożsamością europejską, oraz odpowiednie wyposażanie ich w tym celu;
-udoskonalenie decyzji politycznych pod względem ich wpływu na młodzież we wszystkich sektorach (w szczególności zatrudnienia, edukacji, zdrowia i włączenia społecznego);
-przyczynianie się do eliminacji ubóstwa młodzieży i wszelkich form dyskryminacji oraz propagowanie włączenia społecznego młodzieży.
Strategia UE na rzecz młodzieży na lata 2019–2027 stanowi ramy unijnej współpracy na rzecz młodzieży w oparciu o rezolucję Rady z dnia 18 grudnia 2018 r. 1 Strategia UE na rzecz młodzieży sprzyja uczestnictwu młodych ludzi w życiu demokratycznym zgodnie z art. 165 TFUE, wspiera ich zaangażowanie społeczne i obywatelskie oraz ma za cel zapewnić, by wszystkie młode osoby dysponowały niezbędnymi środkami umożliwiającymi im udział w społeczeństwie.
Strategia UE na rzecz młodzieży angażuje młode osoby, łączy je i wzmacnia ich pozycję, a także wspiera uczestnictwo młodzieży i włączanie młodzieży w główny nurt we wszystkich obszarach polityki. Zachęca do opracowywania polityki młodzieżowej, w synergii z innymi politykami ukierunkowanymi na młodzież (np. kształcenie i szkolenie, zatrudnienie, zdrowie, kultura i środowisko), aby pomóc w osiągnięciu 11 europejskich celów młodzieżowych 2 .
Komisja Europejska przeprowadziła ocenę śródokresową strategii UE na rzecz młodzieży, jak przewidziano w rezolucji Rady, popartą badaniem zewnętrznym (przeprowadzonym od lutego do grudnia 2023 r.) i konsultacjami. Oceniono skuteczność, efektywność, adekwatność, spójność i wartość dodaną strategii UE na rzecz młodzieży w połowie okresu. Ocenę nadzorowała międzyresortowa grupa departamentów Komisji.
W ocenie potwierdzono, że strategia UE na rzecz młodzieży w dalszym ciągu jest adekwatna jako strategiczne ramy współpracy w dziedzinie młodzieży. Wskazano w niej różne obszary, w których istnieje pole do poprawy, m.in. przyspieszenie włączania tematyki młodzieży w główny nurt we wszystkich dziedzinach polityki, zmierzając do osiągnięcia bardziej długoterminowych celów ogólnych, a także kontynuowanie zwiększania inkluzywnego uczestnictwa młodzieży, wzmacnianie komunikacji i ograniczanie obowiązków sprawozdawczych państw członkowskich. W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono główne ustalenia z oceny i zaproponowano dalsze działania. W towarzyszącym dokumencie roboczym służb Komisji przedstawiono szczegółowe informacje na temat ustaleń, konsultacji i metod.
Ocena stanowi uzupełnienie komunikatu w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży 2022 3 . Oba dokumenty mają na celu wsparcie wszelkich działań następczych podejmowanych przez Radę, w tym ewentualnego przeglądu śródokresowego i planu prac strategii UE na rzez młodzieży na lata 2025–2027, a także rozpoczęcie dyskusji na temat kolejnej strategii po 2027 r.
2.WDROŻENIE
Strategia UE na rzecz młodzieży, jako strategiczne ramy współpracy politycznej między państwami członkowskimi UE a Komisją, opiera się na otwartej metodzie koordynacji i zobowiązaniu wszystkich interesariuszy do działania na rzecz osiągnięcia wspólnych celów i uzyskania skutków na różnych szczeblach.
Strategia UE na rzecz młodzieży działa w 3-letnich cyklach roboczych, po których zakończeniu Komisja informuje o postępach w sporządzanym trzyletnim sprawozdaniu UE na temat młodzieży. Priorytety są ustalane przez Radę wraz z Komisją w planach prac strategii UE na rzecz młodzieży, obejmujących dwukrotnie trzy prezydencje Rady. Nadrzędnym priorytetem tematycznym na lata 2019–2021 było „Tworzenie szans dla młodzieży”. Na lata 2022–2024 – są to „Wspólne działania na rzecz zrównoważonej i włączającej Europy” 4 .
Wykres 1. Kalendarium wdrażania strategii UE na rzecz młodzieży na lata 2019–2027
Wdrażanie strategii UE na rzecz młodzieży jest wspierane przez instrumenty, które są finansowane z programów Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności (np. unijny dialog młodzieżowy, Europejski Portal Młodzieżowy i europejski program pracy z młodzieżą 5 ).
Europejski Rok Młodzieży 2022 pobudził prace nad celami i instrumentami strategii UE na rzecz młodzieży dzięki mobilizacji i działaniom informacyjnym 6 . Nowe możliwości zaangażowania młodych ludzi obejmowały dialog polityczny z komisarzami europejskimi oraz panele obywatelskie zainicjowane podczas Konferencji w sprawie przyszłości Europy.
3.NAJWAŻNIEJSZE USTALENIA Z OCENY
W oparciu o wytyczne Komisji dotyczące lepszego stanowienia prawa 7 ocena opiera się na dowodach przedstawionych w badaniu zewnętrznym 8 . Okres obejmował lata 2019–2022 i część 2023 roku. Ocena jest ogólnie pozytywna w odniesieniu do wszystkich kryteriów i stanowi argument za dalszym wdrażaniem strategii UE na rzecz młodzieży.
3.1.Skuteczność, efektywność i spójność – w jakim stopniu strategia UE na rzecz młodzieży jest skuteczna?
Skuteczność
W ocenie stwierdzono, że strategia UE na rzecz młodzieży stanowi skuteczne ramy współpracy strategicznej, które zwracają uwagę na młodzież w kształtowaniu polityki na szczeblu UE i na dostosowanie do programów UE, pozytywnie wpływają na politykę młodzieżową w państwach członkowskich UE, wzmacniają pracę organizacji młodzieżowych i przynoszą bezpośrednie korzyści młodym ludziom za pośrednictwem instrumentów strategii UE na rzecz młodzieży. Przyczyniła się ona do zachęcania młodzieży do uczestnictwa i solidarności oraz do wspierania mocniejszej pozycji młodzieży i aktywności obywatelskiej. Poniżej przedstawiono główne ustalenia dotyczące kluczowych instrumentów:
ØUnijny dialog młodzieżowy (EUYD) 9 jest największym na szczeblu UE instrumentem partycypacyjnym służącym angażowaniu młodych ludzi w kształtowanie polityki. Inne działania partycypacyjne (takie jak dialogi polityczne z komisarzami europejskimi, unijna platforma uczestnictwa dzieci i Młodzieżowa Rada Konsultacyjna ds. Działań Zewnętrznych UE) również uwypukliły rolę dialogu między decydentami politycznymi UE a młodzieżą.
Unijny dialog młodzieżowy ułatwił działania informacyjne i kontakty z młodzieżą. W ramach oceny stwierdzono jednak, że dowody na bezpośredni i systematyczny wpływ tych dialogów na kształtowanie polityki na szczeblu unijnym i krajowym oraz działania następcze jest ograniczony. Interesariusze nie zawsze są świadomi ostatecznych zaleceń i działań następczych. Można również doprecyzować rolę krajowych rad młodzieżowych w EUYD.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üudoskonalenia mechanizmów przekazywania decydentom zaleceń EUYD oraz wymiany informacji na temat działań następczych na szczeblu unijnym i krajowym;
üpobudzenia procesu EUYD i zwiększenia jego zasięgu, aby zaangażować grupy, do których trudno dotrzeć (np. młodych ludzi ze środowisk defaworyzowanych oraz tych, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą, a także młodzież z obszarów wiejskich) i utrzymać postępy poczynione w odniesieniu do mniejszości i młodych osób z niepełnosprawnościami;
üwsparcia na rzecz przygotowywania młodych ludzi do EUYD oraz systematycznego angażowania krajowych rad młodzieżowych;
ümapowania synergii między inicjatywami uczestnictwa w procesach demokratycznych na wszystkich szczeblach oraz wspierania organizacji społeczeństwa obywatelskiego w orientowaniu się co do dostępnych możliwości i promowaniu ich.
ØRolą koordynatora UE ds. młodzieży jest wzmacnianie współpracy międzysektorowej i rozwijanie wiedzy na temat młodzieży w Komisji oraz praca z interesariuszami w zakresie komunikacji z młodymi ludźmi. Rolę tę ustanowiono w czerwcu 2021 r., a koordynator UE ds. młodzieży stał się liderem we wspieraniu włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki. Sieć korespondentów młodzieżowych w Komisji, która została zapowiedziana w komunikacie w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży, będzie wspierać koordynatora UE ds. młodzieży w tych wysiłkach.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üwykorzystywania osiągnięć koordynatora UE ds. Młodzieży na rzecz większego zaangażowania interesariuszy, zaangażowania międzyinstytucjonalnego i współpracy w dziedzinie młodzieży. W ocenie stwierdzono, że mandat koordynatora UE ds. młodzieży jest szeroki i wymaga uwagi oraz wsparcia we współpracy i komunikacji z zewnętrznymi interesariuszami.
ØProgramy Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności pozostają głównymi i najbardziej znanymi instrumentami strategii UE na rzecz młodzieży.
Ocena wykazała dobrą zgodność między celami strategii UE na rzecz młodzieży a programami, na przykład w działaniach związanych z uczestnictwem młodzieży w programie Erasmus+, DiscoverEU oraz we wspieraniu pracy z młodzieżą. Formalne komponenty programu Erasmus+ dotyczące kształcenia i szkolenia również przyczyniają się do zaangażowania młodzieży i wzmocnienia jej pozycji. Europejski Korpus Solidarności dostosowuje się do strategii UE na rzecz młodzieży poprzez wolontariat. Priorytety horyzontalne programów (włączenie społeczne i różnorodność, środowisko i zmiana klimatu, transformacja cyfrowa, uczestnictwo i zaangażowanie obywatelskie, działania w zakresie szkoleń i współpracy oraz SALTO 10 ) ułatwiają ich powiązania ze strategią.
Inne programy i projekty UE przynoszące korzyści młodym ludziom obejmują program „Horyzont Europa”; fundusze polityki spójności UE [w tym Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+), EFRR, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Fundusz Spójności]; Europejski Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności: Program „Cyfrowa Europa”; program „Obywatele, równość, prawa i wartości”; Program UE dla zdrowia; program „Kreatywna Europa” i Instrument Wsparcia Technicznego.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üzabezpieczania powiązań między strategią UE na rzecz młodzieży a programem Erasmus+ i Europejskim Korpusem Solidarności; promowania nowych możliwości dla młodych osób; oraz dalszego badania synergii z innymi unijnymi i krajowymi programami/funduszami.
ØEuropejski Portal Młodzieżowy jest jedną z 10 najczęściej odwiedzanych stron internetowych na portalu europa.eu oraz dobrze znanym kanałem wśród młodych osób i interesariuszy oferującym możliwości i inicjatywy. Informacje i wsparcie dla młodzieży zapewniają również agencje krajowe, sieć Eurodesk i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.
Europejski Rok Młodzieży ożywił Europejski Portal Młodzieżowy dzięki mapie działań i nowym narzędziom umożliwiającym młodym ludziom wyrażanie opinii. Dzięki tym innowacjom portal zapewnia obecnie młodym ludziom platformę do angażowania się.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üdalszego rozwijania Europejskiego Portalu Młodzieżowego za pomocą przyjaznych dla użytkowników treści dla grup docelowych zgodnie z rozwojem polityki.
ØEuropejski program pracy z młodzieżą 11 uzupełnia strategię UE na rzecz młodzieży, wzmacniając podstawę polityczną wysokiej jakości pracy z młodzieżą. Partnerstwo na rzecz młodzieży między Radą Europy a UE 12 zapewnia europejskiemu programowi pracy z młodzieżą wsparcie w postaci wiedzy i dowodów, w szczególności za pośrednictwem grupy sterującej 13 . Unijne programy młodzieżowe wspierają również pracę z młodzieżą i Youthpass 14 oraz przyczyniają się do uznawania pracy z młodzieżą.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üdziałań w zakresie wzajemnego uczenia się dotyczących europejskiego programu pracy z młodzieżą w ramach wspólnych wysiłków pomiędzy Komisją, partnerstwem na rzecz młodzieży między Radą Europy a UE, państwami członkowskimi i interesariuszami, ponieważ państwa członkowskie znajdują się na różnych etapach rozwoju pracy z młodzieżą.
ØMobilność edukacyjna ma kluczowe znaczenie dla zaangażowania, łączności i wzmocnienia pozycji młodzieży oraz dla realizacji europejskiego obszaru edukacji. Zalecenie Rady z 2022 r. w sprawie mobilności młodych wolontariuszy 15 było rezultatem Europejskiego Roku Młodzieży i ułatwi wolontariat młodzieży w ramach Europejskiego Korpusu Solidarności i programów krajowych. W listopadzie 2023 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący zalecenia Rady „Europa w ruchu” – mobilność edukacyjna dla wszystkich 16 .
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üdziałań w zakresie wzajemnego uczenia się wspierających państwa członkowskie i interesariuszy we wdrażaniu zaleceń dotyczących mobilności.
ØW strategii UE na rzecz młodzieży zachęca się do włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt i do uczestnictwa młodzieży we wszystkich obszarach polityki i na wszystkich szczeblach, aby zapewnić uwzględnienie wpływu na młodzież przy opracowywaniu polityki.
Ocena wykazała, że w strategiach i politykach UE kładzie się większy nacisk na młodzież. Dobrym tego przykładem jest komunikat Komisji w sprawie kompleksowego podejścia do zdrowia psychicznego 17 . Europejski Rok Młodzieży i koordynator UE ds. młodzieży przyczynili się do zintensyfikowania tej współpracy na rzecz młodzieży.
Na szczeblu krajowym strategia UE na rzecz młodzieży w większym stopniu wpływała na programy i praktyki polityczne, niż prowadziła do opracowywania nowych strategii krajowych. Strategia UE na rzecz młodzieży nadal jest katalizatorem dostosowania krajowych polityk młodzieżowych i ich rozwoju, gdyż wzmacnia pozycję młodzieżowych interesariuszy i zwiększa ich legitymację (w tym w oczach decydentów z innych sektorów).
Ocena nie obejmowała wykorzystania instrumentów służących włączaniu problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki (np. testów wpływu polityki UE na młodzież). Krajowi decydenci polityczni w Belgii (Wspólnota Flamandzka), Niemczech, Francji i Austrii odnieśli się jednak do swoich pozytywnych doświadczeń związanych z takimi narzędziami. W przyszłym sprawozdaniu analitycznym Komisji, które ma zostać opublikowane w 2024 r., przedstawiony zostanie przegląd podejść do włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki w państwach członkowskich. Ułatwi to wymianę dobrych praktyk i organizowanie działań w zakresie wzajemnego uczenia się między zainteresowanymi państwami członkowskimi.
W styczniu 2024 r. w komunikacie Komisji w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży 2022 18 zapowiedziano działania mające na celu zapewnienie młodym ludziom większego wpływu na decyzje, które ich dotyczą, oraz pogłębienie wymiaru młodzieżowego w wielu obszarach polityki UE. Opracowując politykę UE, Komisja wykorzysta pełny potencjał włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki jako części ram i zestawu narzędzi służących lepszemu stanowieniu prawa, czego wynikiem będzie test wpływu polityki UE na młodzież. Narzędzia te zostaną uzupełnione specjalnymi instrumentami na rzecz młodzieży w ramach strategii UE na rzecz młodzieży.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üzapewniania skutecznych działań następczych w związku z działaniami mającymi na celu wzmocnienie wymiaru młodzieżowego w kształtowaniu polityki UE oraz powiązanych synergii, a także wspieranie państw członkowskich chcących przyjąć podobne podejścia w kształtowaniu polityki krajowej.
ØPlan działania na rzecz młodzieży w działaniach zewnętrznych UE 19 , przyjęty w październiku 2022 r. jako rezultat Europejskiego Roku Młodzieży, wzmocnił międzynarodowy wymiar strategii UE na rzecz młodzieży. Pomaga on w wypełnianiu międzynarodowych zobowiązań UE i promowaniu wartości UE poprzez zwiększenie uczestnictwa młodzieży i wzmocnienie jej pozycji w polityce działań zewnętrznych UE.
Międzynarodowy wpływ strategii UE na rzecz młodzieży przejawia się również w budowaniu wiedzy i współpracy, partnerstwie na rzecz młodzieży między Radą Europy a UE oraz w pozytywnym postrzeganiu wśród organizacji międzynarodowych, takich jak UNICEF. Udział państw niebędących członkami UE w programach Erasmus+ i Europejskim Korpusie Solidarności wspiera międzynarodowy zasięg strategii.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üdalszego promowania realizacji Planu działania na rzecz młodzieży w ramach działań zewnętrznych UE.
ØKomunikacja o strategii UE na rzecz młodzieży była skuteczna w zapewnianiu informacji na temat możliwości finansowania. Interesariusze mają pozytywną opinię na temat strategii UE na rzecz młodzieży związaną z wysoką świadomością i pozytywną opinią na temat programów Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności. Komunikacja okazała się mniej skuteczna w odniesieniu do innych działań.
W ocenie stwierdzono brak produktów komunikacyjnych skierowanych do decydentów politycznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Sprawozdanie UE na temat młodzieży zawiera wiele informacji na temat postępów strategii UE na rzecz młodzieży, ale częstotliwość i format mogą utrudniać zainteresowanym stronom korzystanie z niego.
Młodzi ludzie 20 zasugerowali, że można zrobić jeszcze więcej, aby wykorzystać odpowiednie style i kanały komunikacji z młodymi osobami.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
ülepszej komunikacji na temat unijnego dialogu młodzieżowego, działań w zakresie wzajemnego uczenia się, włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki oraz bazy wiedzy;
üopracowywania produktów komunikacyjnych dla decydentów i organizacji społeczeństwa obywatelskiego;
ütestowania produktów do komunikacji z młodymi ludźmi.
ØMonitorowanie strategii UE na rzecz młodzieży i baza dowodowa zostały wzmocnione za sprawą publikacji zaktualizowanej tablicy wskaźników UE dla młodzieży 21 podczas Europejskiego Roku Młodzieży 22 . Tablice wskaźników Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności oraz sprawozdania roczne oraz agencje krajowe dostarczają danych na temat programów. Youth Wiki 23 dostarcza danych na temat polityk krajowych, map porównawczych i sprawozdań. W sprawozdaniu UE na temat młodzieży wykorzystuje się głównie te źródła danych. Interesariuszom nie jest jednak łatwo uzyskać ogląd i łatwy w obsłudze dostęp do danych.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üpoprawy sposobu eliminowania ograniczeń dostępności danych dla interesariuszy, aby ułatwić wykorzystanie danych do celów monitorowania, komunikacji i kształtowania polityki.
Efektywność
Strategia UE na rzecz młodzieży okazała się racjonalna pod względem kosztów, jeśli chodzi o zapewnienie optymalnego wykorzystywania środków finansowych na szczeblu UE. Umiarkowane koszty strategii wydają się adekwatne. Interesariusze zgodzili się, że wynikające z niej korzyści przewyższają koszty. Strategia UE na rzecz młodzieży nie nakłada znacznych obciążeń administracyjnych na organy publiczne ani inne zainteresowane strony.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üdalszych usprawnień dla uproszczenia instrumentów planowania przyszłych działań na szczeblu krajowym (narzędzia umożliwiającego Komisji gromadzenie informacji na temat krajowych polityk młodzieżowych) oraz ograniczenia sprawozdawczości państw członkowskich.
Spójność
Strategia UE na rzecz młodzieży działa w synergii z wieloma politykami UE poprzez wspólne priorytety, cele i wartości 24 . Jednym z przykładów jest synergia między uczestnictwem młodzieży a uczestnictwem dzieci 25 . Unijna platforma uczestnictwa dzieci 26 angażuje dzieci w proces decyzyjny UE i wspiera ich aktywny udział w życiu demokratycznym, przyczyniając się do uczestnictwa młodzieży i aktywnego obywatelstwa w ramach strategii UE na rzecz młodzieży. Pakiet dotyczący obywatelstwa 27 wspiera demokratyczne uczestnictwo młodych obywateli. Pakiet na rzecz obrony demokracji 28 podkreśla znaczenie uczestnictwa młodych ludzi i dzieci w życiu demokratycznym, wspiera młodych wyborców i odnosi się do najlepszych praktyk, w tym unijnego dialogu młodzieżowego 29 . Uczestnictwo młodzieży jest filarem europejskiej strategii na rzecz lepszego internetu dla dzieci (BIK+) 30 . Innym przykładem jest synergia z polityką demograficzną, w której priorytetem jest równość płci, niedyskryminacja i sprawiedliwość międzypokoleniowa 31 .
Strategia UE na rzecz młodzieży jest spójna z międzynarodowymi zobowiązaniami, ponieważ odzwierciedla niektóre z celów zrównoważonego rozwoju ONZ, ale istnieje pole do poprawy pod względem informowania o powiązaniach.
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üzaprezentowania synergii między strategią UE na rzecz młodzieży a powiązanymi dziedzinami, w szczególności wskazanymi w komunikacie w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży (zdrowie i dobrostan, środowisko i zmiana klimatu, kształcenie i szkolenie, współpraca międzynarodowa i wartości europejskie, zatrudnienie i włączenie społeczne).
3.2 Wartość dodana UE – w jaki sposób strategia UE na rzecz młodzieży wywarła wpływ i dla kogo?
Strategia UE na rzecz młodzieży wniosła wartość dodaną wykraczającą poza to, co państwa członkowskie mogłyby osiągnąć samodzielnie, poprzez:
·ułatwianie wymiany wiedzy i doświadczeń;
·pełnienie roli przykładu i katalizatora rozwoju polityki krajowej i międzynarodowej;
·stwarzanie zbiorowej odpowiedzialności za stawianie czoła wyzwaniom związanym z młodzieżą na szczeblu UE;
·lepsze zrozumienie młodzieży jako złożonej grupy, która wymaga całościowego podejścia.
Zaprzestanie realizacji strategii UE na rzecz młodzieży miałoby negatywne konsekwencje, takie jak zmniejszenie znaczenia kwestii młodzieżowych dla decydentów, ograniczenie współpracy międzysektorowej na szczeblu UE oraz spowolnienie postępów w rozwoju krajowej polityki młodzieżowej.
3.3 Adekwatność – czy strategia UE na rzecz młodzieży jest nadal adekwatna?
Według konsultacji z zainteresowanymi stronami najpilniejsze wyzwania stojące przed młodymi ludźmi w latach 2019–2023 obejmują koszty utrzymania, stabilność finansową i ubóstwo; zdrowie psychiczne i dobrostan; bezrobocie młodzieży; środowisko i zmianę klimatu; udział młodzieży w podejmowaniu decyzji.
Strategia UE na rzecz młodzieży zasadniczo nadal odpowiada potrzebom młodzieży ze względu na jej szerokie cele ogólne i europejskie cele młodzieżowe. Europejski Rok Młodzieży zwiększył znaczenie strategii dzięki zacieśnionej współpracy w dziedzinie młodzieży między wszystkimi zainteresowanymi stronami. Z konsultacji wynika, że w ramach strategii UE na rzecz młodzieży można by jednak w bardziej widoczny sposób zająć się wpływem niektórych nowych/ponownie pojawiających się wyzwań (np. kosztów utrzymania).
Istnieje pole do poprawy pod względem:
üzwiększania widoczności wysiłków na rzecz lepszego włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki na szczeblu unijnym i krajowym w obszarach potrzeb młodzieży.
4.WNIOSKI I NABYTE DOŚWIADCZENIA
4.1 Ogólne wnioski i nabyte doświadczenia
W ocenie podkreślono skuteczność i stałe znaczenie strategii UE na rzecz młodzieży jako strategicznych ram unijnej współpracy, wymiany wiedzy i wzajemnego uczenia się poprzez ukierunkowanie zasobów i wspólnych działań na wspólne cele w zakresie rozwiązywania problemów związanych z młodzieżą oraz uzupełnianie działań i inicjatyw państw członkowskich. W szczególności strategia ma nadal kluczowe znaczenie jako „katalizator” dostosowania i kształtowania polityki. Jest to przykład/model dla krajowych strategii na rzecz młodzieży i rozwoju polityki młodzieżowej (zwłaszcza w państwach członkowskich, które nie posiadają krajowej strategii na rzecz młodzieży lub w których jest ona tworzona lub odnawiana) mający na celu wspieranie konwergencji podejść politycznych. Rola ta wykracza również poza UE, jak wykazano w Planie działania na rzecz młodzieży w ramach działań zewnętrznych UE, za pośrednictwem którego strategia UE na rzecz młodzieży może również inspirować państwa niebędące członkami UE do przyjęcia podobnych podejść.
W ocenie podkreślono, że cele strategii UE na rzecz młodzieży są nadal adekwatne, ze szczególnym naciskiem na włączenie społeczne i różnorodność oraz na uczestnictwo młodzieży i zaangażowanie obywatelskie. Ogólnie rzecz biorąc, uznano, że szeroki zakres celów ogólnych i europejskich celów młodzieżowych odpowiada szeregowi wyzwań i potrzeb młodych ludzi.
Konsultacje pokazały jednak, że istnieje pole do poprawy pod względem bardziej widocznego zajęcia się wpływem nowych/nawracających wyzwań na młodych ludzi (w szczególności kosztów utrzymania; mieszkalnictwa: środowiska i klimatu; cyfryzacji, zdrowia psychicznego i dobrostanu; oraz wyzwań stojących przed młodzieżą na obszarach wiejskich). Podkreśla to znaczenie dwutorowego podejścia w strategii UE na rzecz młodzieży, tj. dążenia do włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt we wszystkich obszarach polityki, w oparciu o silne uczestnictwo młodzieży i jej reprezentację; oraz mobilizowania i wzmacniania konkretnych instrumentów i inicjatyw w sektorze młodzieży.
Europejski Rok Młodzieży 2022 przybliżył UE młodym ludziom, podnosząc świadomość istnienia wielu dostępnych im możliwości. Pobudził uczestnictwo młodzieży i przyspieszył włączanie problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki oraz zwiększył znaczenie strategii UE na rzecz młodzieży. Utrzymanie i wykorzystanie tych pozytywnych skutków, w oparciu o komunikat Komisji w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży 2022 32 , wzmocni realizację i wyniki strategii UE na rzecz młodzieży w nadchodzących latach.
Główne wnioski z oceny i doświadczenia nabyte w jej toku mają na celu zwiększenie wpływu strategii UE na rzecz młodzieży poprzez dalsze wzmocnienie niektórych z jej instrumentów. Zostały one podkreślone poniżej.
4.2 Uczestnictwo młodzieży i włączanie problematyki młodzieży do głównego nurtu polityki
ØUnijny dialog młodzieżowy: zwiększenie inkluzywności, zwrócenie uwagi na działania następcze
Unijny dialog młodzieżowy musi się nadal rozwijać i wzrastać. Kluczowe znaczenie ma zabezpieczenie postępów w zakresie włączenia społecznego osiągniętych w ciągu ostatnich trzech cykli; utrzymanie postępów w angażowaniu młodych osób z grup mniejszościowych i młodych osób z niepełnosprawnościami; oraz zwiększenie udziału w unijnym procesie dialogu młodzieżowego wszelkich grup niedostatecznie reprezentowanych (w tym młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się oraz młodzieży z obszarów wiejskich). Częścią środków może być dopracowanie działań informacyjnych i komunikacyjnych, podobnie jak lepsze przygotowanie i wsparcie uczestników (zwłaszcza osób młodych o mniejszych szansach).
Kluczowym obszarem wymagającym uwagi jest dalszy rozwój i wspieranie procesu przekazywania zaleceń z unijnego dialogu młodzieżowego odpowiednim interesariuszom na wszystkich szczeblach (zwłaszcza decydentom politycznym). Potrzebne są również mechanizmy informowania uczestników i zainteresowanych stron o działaniach następczych planowanych na szczeblu unijnym i krajowym. W tym celu Komisja ściślej dostosuje zakres dialogu młodzieżowego do programu swoich prac. Wzmocnienie unijnego dialogu młodzieżowego jest jednym z kluczowych działań w komunikacie Komisji w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży (co obejmuje refleksję nad tym, jak powiązać go z testem wpływu polityki UE na młodzież). Refleksja ta jest ważna zarówno dla trzeciego cyklu strategii UE na rzecz młodzieży na lata 2019–2027, jak i dla kolejnej strategii na okres po roku 2027.
Wskazane byłoby również stworzenie większej synergii z innymi instrumentami uczestnictwa młodzieży (np. z unijną platformą uczestnictwa dzieci) na szczeblu unijnym i krajowym w celu zwiększenia widoczności działań, a także podjęcie wspólnych wysiłków na rzecz zaangażowania młodzieży i przedstawicieli młodzieży z pomocą organizacji i sieci społeczeństwa obywatelskiego.
Działania priorytetowe mające na celu dalszy rozwój uczestnictwa młodzieży oraz unijnego dialogu młodzieżowego określono w komunikacie Komisji w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży.
ØWłączanie problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki: przyspieszenie, wykorzystanie i dalsze działania
W ocenie zwrócono uwagę na przykłady inicjatyw politycznych UE, które uwzględniają perspektywę młodzieży. Niektóre wyraźnie odnoszą się również do strategii UE na rzecz młodzieży (np. komunikat Komisji w sprawie kompleksowego podejścia do zdrowia psychicznego, który opracowano przy udziale młodych osób 33 ). Chociaż istnieje wiele synergii między politykami UE, dowody na konkretne działania mające na celu wykorzystanie komplementarności i synergii są ograniczone, co uwypukla możliwości dalszej wzmocnionej współpracy na szczeblu UE.
Z komunikatu Komisji w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży wynika, że istnieje możliwość wzmożenia wysiłków na wszystkich szczeblach w celu poczynienia dalszych postępów we włączaniu problematyki młodzieżowej w główny nurt we wszystkich obszarach polityki, w tym za pomocą konkretnych instrumentów służących takiemu włączaniu.
Opracowując politykę UE, Komisja wykorzysta pełny potencjał włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki jako części ram i zestawu narzędzi służących lepszemu stanowieniu prawa, czego wynikiem będzie test wpływu polityki UE na młodzież. Dopracowanie i pilotażowe wprowadzenie tego podejścia jest w toku w 2024 r. z myślą o zastosowaniu testu wpływu polityki UE na młodzież w odniesieniu do nowych inicjatyw ujętych w rocznym programie prac Komisji, począwszy od 2025 r. Działania te obejmą również lepsze działania informacyjne skierowane do organizacji społeczeństwa obywatelskiego, sieci i młodzieży, aby zachęcić je do udziału w konsultacjach dotyczących nowych inicjatyw UE, w tym w panelach obywatelskich. Utworzona zostanie nowa platforma zainteresowanych stron w dziedzinie młodzieży, której pierwsze spotkanie odbędzie się jesienią 2024 r., aby ułatwić wymianę z organizacjami młodzieżowymi, naukowcami zajmującymi się młodzieżą, przedstawicielami państw członkowskich i innymi instytucjami UE. Również w 2024 r. kontynuowanie dialogów młodzieżowych na temat polityki z komisarzami europejskimi, organizowanie okrągłych stołów poświęconych włączaniu problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki oraz regularne mobilizowanie wewnętrznej sieci Komisji ds. młodzieży (w szczególności za pośrednictwem koordynatora UE ds. młodzieży) będą również ważnymi sposobami usprawnienia uwzględniania problematyki młodzieżowej.
Komisja będzie również wspierać wysiłki krajowe, organizując we współpracy z państwami członkowskimi działania w zakresie wzajemnego uczenia się w zakresie włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki, aby wymienić poglądy na temat tego, jak angażować młodych ludzi i organizacje społeczeństwa obywatelskiego oraz uwzględnić perspektywę młodzieży w krajowych procesach kształtowania polityki mających wpływ na młodzież. Komisja zachęca również państwa członkowskie do wyznaczenia krajowych lub regionalnych koordynatorów ds. młodzieży, na wzór koordynatora UE ds. młodzieży.
Państwa członkowskie i Komisja mogłyby również określić konkretne obszary, w których należy zwiększyć synergię i komplementarność [np. między uczestnictwem młodzieży w ramach strategii UE na rzecz młodzieży a udziałem dzieci w ramach strategii UE na rzecz praw dziecka i strategii na rzecz lepszego internetu dla dzieci (BIK+) oraz z krajowymi politykami i inicjatywami w tych obszarach] w połączeniu ze środkami na rzecz włączającego zaangażowania obywatelskiego i uczestnictwa na rzecz odporności demokratycznej UE określonymi w pakiecie Komisji na rzecz obrony demokracji 34 .
Państwa członkowskie i Komisja mogłyby również współpracować przy konkretnych politykach i inicjatywach. Przykłady obejmują ukierunkowanie na wyzwania związane ze zdrowiem psychicznym młodych ludzi; rozważenie wzajemnych powiązań z życiem cyfrowym, w tym sztuczną inteligencją, sportem i kulturą; oraz dążenie do całościowego podejścia na podstawie komunikatu Komisji w sprawie kompleksowego podejścia do zdrowia psychicznego 35 i konkluzji Rady 36 . Kolejnym przykładem jest ścisła współpraca Komisji z państwami członkowskimi za pośrednictwem podgrupy ds. zdrowia psychicznego przy grupie ekspertów ds. zdrowia publicznego 37 . Podobną współpracę można ułatwić w innych kluczowych obszarach, w oparciu o wyzwania wskazane przez młodych ludzi i interesariuszy działających na rzecz młodzieży. Organy publiczne na szczeblu krajowym i regionalnym mogą również zwrócić się o wsparcie w ramach Instrumentu Wsparcia Technicznego UE w celu opracowania i wdrożenia polityki ukierunkowanej na młodzież.
Istnieje również potrzeba i pole do zwiększenia zaangażowania interesariuszy, lepszego informowania na temat celu włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki i międzysektorowego charakteru strategii UE na rzecz młodzieży, a także rozpowszechniania i podnoszenia świadomości na temat skutecznego włączania problematyki młodzieży w główny nurt polityki na wszystkich szczeblach.
Działania priorytetowe mające na celu dalsze wzmocnienie włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki zostały określone w komunikacie Komisji w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży.
ØKoordynator UE ds. młodzieży: zasadnicze znaczenie dla włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki, zwrócenie uwagi na rolę
W ocenie wykazano, że koordynator UE ds. młodzieży jest liderem w zakresie włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki na szczeblu UE, w szczególności za pośrednictwem wewnętrznej sieci młodzieżowej Komisji; oraz że ma on duży potencjał i pełni istotną rolę dla ciągłych wysiłków na rzecz promowania zaangażowania młodych osób. Informacje zwrotne od interesariuszy wskazują, że istnieje pole do poprawy pod względem zwiększenia widoczności roli i pracy koordynatora UE ds. młodzieży wśród zewnętrznych interesariuszy; oraz lepszego informowania i ewentualne dalszego doprecyzowania mandatu, który jest bardzo szeroki.
W oparciu o pozytywne doświadczenia Europejskiego Roku Młodzieży koordynator UE ds. młodzieży będzie mógł korzystać z platformy zainteresowanych stron w dziedzinie młodzieży służącej do konsultacji, dyskusji, wymiany i współtworzenia, przez wspólnotę praktyków, która angażuje zainteresowane strony na wszystkich szczeblach i wzmocni partycypacyjne zarządzanie europejską strategią UE na rzecz młodzieży.
4.3 Instrumenty wspomagające
ØProgramy UE: badanie dalszych synergii
Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności są kluczowymi instrumentami wspierania strategii UE na rzecz młodzieży na szczeblu UE. Ważne jest zatem zabezpieczenie powiązań między tymi programami a celami i działaniami strategii. Istnieje również pole do poprawy pod względem dalszego badania synergii między tymi programami a innymi programami/funduszami/instrumentami na poziomie UE (np. programem „Horyzont Europa”, funduszami polityki spójności i Instrumentem Wsparcia Technicznego), a także krajowymi programami/funduszami. Może to ułatwić sieć młodzieżowa Komisji, a także działania w zakresie wzajemnego uczenia się.
ØInformacja i komunikacja w zakresie młodzieży: opracowanie planu komunikacji
Istnieje pole do poprawy pod względem jaśniejszego informowania o strategii UE na rzecz młodzieży oraz jej wzajemnie powiązanych elementach i wynikach, lepszego ukierunkowania komunikacji na decydentów politycznych oraz organizacje/praktyków społeczeństwa obywatelskiego, a także dopracowania produktów na Europejskim Portalu Młodzieżowym dla młodych osób. Można temu zaradzić poprzez opracowanie planu komunikacji dla strategii UE na rzecz młodzieży.
ØNarzędzia oparte na dowodach: ciągłe doskonalenie, zwracanie uwagi na komunikację
Konieczne są stałe wysiłki na rzecz terminowego i przyjaznego dla użytkownika dostarczania wszystkim interesariuszom odpowiednich danych na temat wdrażania i wyników strategii UE na rzecz młodzieży oraz zmieniającej się sytuacji młodych osób. W ocenie stwierdzono, że trzeba lepiej wykorzystywać dotychczasowe osiągnięcia. Istnieje pole do poprawy pod względem sprawniejszego zapewniania zasobów dla decydentów politycznych oraz organizacji/praktyków społeczeństwa obywatelskiego (obecnie rozmieszczonych na kilku portalach i stronach internetowych). Mogłoby to obejmować przegląd częstotliwości i formy sprawozdania UE na temat młodzieży, aby sprawdzić, czy można je zmienić w celu lepszego zaspokojenia potrzeb różnych odbiorców.
Aby ułatwić monitorowanie i ocenę, proponuje się w ocenie opracowanie kilku kluczowych wskaźników, aby pomóc śledzić postępy i zapewnić pomost między celami wyższego szczebla a bardziej bezpośrednią sferą wpływu strategii UE na rzecz młodzieży (na ewolucję polityki młodzieżowej, praktyki organizacji młodzieżowych i uczestnictwo młodzieży) oraz kontynuować prace nad dostępnością danych w oparciu o propozycje grupy ekspertów ad hoc ds. wskaźników dotyczących młodzieży.
Państwa członkowskie i Komisja mogłyby, z udziałem zainteresowanych stron z sektora młodzieży, współpracować przy dalszym opracowywaniu kluczowych wskaźników, metod i danych na potrzeby monitorowania strategii UE na rzecz młodzieży.
4.4 Możliwości uproszczenia
ØInstrumenty planowania przyszłych działań na szczeblu krajowym: rozważenie rozwiązań alternatywnych
W ocenie wskazano, że istnieje pole do poprawy pod względem uproszczenia i zmniejszenia obciążeń sprawozdawczych państw członkowskich w odniesieniu do instrumentów planowania przyszłych działań na szczeblu krajowym 38 . Konsultacje wykazały, że decydenci uznali je za uciążliwe do wypełnienia i mające ograniczone zastosowanie. Wskazuje to, że trzeba rozważyć alternatywne sposoby gromadzenia informacji na temat priorytetów krajowej polityki młodzieżowej we współpracy z państwami członkowskimi (np. poprzez Youth Wiki i uproszczone ankiety).
4.5 Droga przed nami
Europejski Rok Młodzieży 2022 postawił młodych ludzi na pierwszym miejscu w programie politycznym. Stworzył on silną mobilizację i impuls do zwiększenia możliwości, przestrzeni i narzędzi uczestnictwa młodych ludzi oraz osób pracujących z młodzieżą i na rzecz młodzieży. Komunikat Komisji w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży obejmuje działania priorytetowe mające na celu podtrzymanie i wykorzystanie sukcesu Roku Młodzieży. Wraz z wnioskami z niniejszej oceny strategii UE na rzecz młodzieży stwarza to możliwości dalszego przyspieszenia wdrażania i zwiększenia wpływu strategii UE na rzecz młodzieży na lata 2019–2027.
W połowie okresu działania te można by realizować i kształtować w ramach istniejących celów strategii i europejskich celów młodzieżowych (w głównych obszarach angażowania, łączenia i wzmacniania pozycji) oraz w zakresie włączania problematyki młodzieżowej w główny nurt polityki na wszystkich szczeblach, z wykorzystaniem istniejących mechanizmów i procesów, takich jak plan prac na lata 2025–2027.
Aby dalej wspierać przygotowania do unijnej współpracy w zakresie polityki młodzieżowej po roku 2027, w tym w kontekście nowych wieloletnich ram finansowych, Komisja proponuje, by w latach 2025–2026 rozpocząć proces wysłuchiwania opinii i współtworzenia z udziałem wszystkich interesariuszy Komisja zmobilizuje platformę zainteresowanych stron w dziedzinie młodzieży do gromadzenia opinii i pomysłów, współpracy i wspólnego wnoszenia wkładu. Mogłoby to przybrać formę spotkań i wydarzeń lub kampanii online, a także stanowić część konsultacji w ramach unijnego dialogu młodzieżowego.