KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 28.6.2023

COM(2023) 369 final

2023/0212(COD)

Wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie ustanowienia cyfrowego euro

{SEC(2023) 257 final} - {SWD(2023) 233 final} - {SWD(2023) 234 final}

UZASADNIENIE

1.KONTEKST WNIOSKU

•Przyczyny i cele wniosku

•Spójność z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki

Poza odpowiednimi postanowieniami Traktatów (art. 3 ust. 1 lit. c) TFUE i art. 127–133 TFUE), zaleceniem Komisji z dnia 22 marca 2010 r. dotyczącym zakresu i skutków statusu banknotów i monet euro jako prawnego środka płatniczego 3 oraz wnioskiem dotyczącym rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zakresu i skutków statusu banknotów i monet euro jako prawnego środka płatniczego oraz dostępu do nich (przyjętym wraz z niniejszym wnioskiem) 4 nie obowiązują żadne przepisy w odnośnym obszarze polityki, tj. prawa walutowego w ramach polityki pieniężnej strefy euro.

Niniejszy wniosek jest zgodny z tymi przepisami prawa pierwotnego. Aby zapewnić spójność między obiema formami pieniądza banku centralnego (cyfrowe euro i gotówka euro), gotówka mająca status prawnego środka płatniczego również będzie regulowana w sposób spójny z cyfrowym euro mającym status prawnego środka płatniczego, bez uszczerbku dla różnic między tymi postaciami euro.

Podstawą niniejszego wniosku jest swoboda świadczenia usług płatniczych na rynku wewnętrznym, niezależnie od tego, gdzie dostawca usług płatniczych jest zarejestrowany. Aby zapewnić wszystkim dostawcom usług płatniczych w UE możliwość dystrybucji cyfrowego euro w całej strefie euro, inicjatywie tej towarzyszy wniosek dotyczący rozporządzenia [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie świadczenia usług związanych z cyfrowym euro przez dostawców usług płatniczych zarejestrowanych w państwach członkowskich, których walutą nie jest euro – COM(2023) 368 final].

•Spójność z innymi politykami Unii

–Inicjatywa ta przyczynia się do realizacji celu, jakim jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony prywatności w płatnościach zgodnie z unijnymi przepisami dotyczącymi ochrony danych; w szczególności rozporządzenie (UE) 2016/679 (RODO) 6 i rozporządzenie (UE) 2018/1715 (EUDPR) 7 będą miały zastosowanie do dystrybucji cyfrowego euro i korzystania z cyfrowego euro, w przypadku gdy przetwarzane będą dane osobowe. Cyfrowe euro zostanie skonstruowane w taki sposób, aby ograniczyć przetwarzanie danych osobowych przez dostawców usług płatniczych i Europejski Bank Centralny do minimum niezbędnego do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania cyfrowego euro. Cyfrowe euro będzie dostępne w trybie offline, przy zachowaniu poziomu prywatności wobec dostawców usług płatniczych, który będzie porównywalny z poziomem prywatności przy wypłatach banknotów w bankomatach i korzystaniu z gotówki. Rozliczanie transakcji w cyfrowym euro będzie odbywać się w taki sposób, aby ani Europejski Bank Centralny, ani krajowe banki centralne nie mogły przypisać danych do zidentyfikowanego lub możliwego do zidentyfikowania użytkownika cyfrowego euro.

–W celu zapewnienia zgodności z dyrektywą (UE) 2019/882 (europejski akt prawny w sprawie dostępności) 8 cyfrowe euro zostanie skonstruowane w taki sposób, aby umożliwić korzystanie z niego w maksymalnym zakresie przez osoby z niepełnosprawnościami, osoby z ograniczeniami funkcjonalnymi lub osoby o ograniczonych umiejętnościach cyfrowych oraz osoby starsze.

–Jeśli chodzi o włączenie finansowe, inicjatywa jest inspirowana podejściem przyjętym w ramach dyrektywy 2014/92/UE (dyrektywa w sprawie rachunków płatniczych) 9 , która ma na celu zapewnienie powszechnego dostępu do rachunków płatniczych z podstawowymi funkcjami dla wszystkich konsumentów, w tym osób wykluczonych finansowo. Cyfrowe euro będzie oferowane przy zastosowaniu podobnego podejścia, przy czym wprowadzone zostaną wymagane dostosowania, w celu zapewnienia powszechnego dostępu do podstawowych usług płatniczych związanych z cyfrowym euro. Po pierwsze, wszystkie instytucje kredytowe świadczące usługi w ramach rachunków płatniczych byłyby zobowiązane do świadczenia podstawowych usług płatniczych związanych z cyfrowym euro na żądanie swoich klientów. Po drugie, w przypadku konsumentów, którzy nie są klientami instytucji kredytowych, rozdział IV dyrektywy w sprawie rachunków płatniczych dotyczący dostępu do podstawowego rachunku płatniczego miałby zastosowanie w odniesieniu do dostępu do podstawowego rachunku w cyfrowym euro, przy czym podstawowe usługi związane z cyfrowym euro byłyby oferowane osobom fizycznym nieodpłatnie. Po trzecie, inicjatywa ta zapewnia, aby podmioty publiczne (organy lokalne lub regionalne lub urzędy pocztowe) prowadziły również dystrybucję cyfrowego euro wśród osób fizycznych, które nie chcą otworzyć rachunku w cyfrowym euro w instytucji kredytowej lub u innych dostawców usług płatniczych. Ponadto w ramach tej inicjatywy Europejski Urząd Nadzoru Bankowego i Urząd ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy mają wspólnie opracować wytyczne, w których określone zostaną powiązania między wymogami dotyczącymi przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML/CFT) a dostępem do podstawowych usług płatniczych związanych z cyfrowym euro. 

–W dyrektywie (UE) 2015/2366 (druga dyrektywa w sprawie usług płatniczych) 10 uregulowano kwestię świadczenia usług płatniczych przez dostawców usług płatniczych (w tym instytucje kredytowe, instytucje pieniądza elektronicznego i instytucje płatnicze) oraz określono prawa i obowiązki uczestników transakcji płatniczej. Komisja zaproponowała nowy pakiet legislacyjny składający się zarówno z nowej dyrektywy w sprawie usług płatniczych na rynku wewnętrznym, jak i rozporządzenia, przyjęty w dniu 28 czerwca 2023 r. 11 W pakiecie tym rozszerzono definicję środków pieniężnych, tak aby obejmowała wszystkie formy pieniądza banku centralnego emitowanego do użytku detalicznego (banknoty, monety i cyfrowa waluta banku centralnego). W dniu 22 października 2022 r. Komisja przyjęła wniosek ustawodawczy w sprawie udostępnienia płatności natychmiastowych w euro wszystkim obywatelom i przedsiębiorstwom posiadającym rachunek bankowy w UE lub w jednym z państw EOG.

–Dzięki temu, że inicjatywa jest zgodna z podejściem opartym na analizie ryzyka, które stanowi podstawę unijnych ram dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy, oraz dzięki wykluczeniu pełnej anonimowości, jest ona spójna z celami pakietu dotyczącego przeciwdziałania praniu pieniędzy 12 przyjętego przez Komisję w lipcu 2021 r. Jednocześnie inicjatywa ta zapewnia wysoki poziom ochrony prywatności płatności w cyfrowym euro dokonywanych w trybie offline, które są płatnościami zbliżeniowymi podobnymi do płatności gotówkowych. Transakcje płatnicze w cyfrowym euro dokonywane w trybie online podlegałyby tym samym przepisom dotyczącym ochrony danych, ochrony prywatności oraz AML/CFT co transakcje dokonywane przy użyciu prywatnych cyfrowych środków płatniczych, zgodnie z unijnymi ramami dotyczącymi AML/CFT oraz drugą dyrektywą w sprawie usług płatniczych, a także zgodnie z RODO i strategią Komisji w zakresie otwartych danych.

–Ogólnounijny, interoperacyjny europejski portfel tożsamości cyfrowej 13 umożliwia użytkownikom, na zasadzie dobrowolności, przeprowadzanie onboardingu i silnego uwierzytelniania klienta podczas dokonywania płatności, zgodnie z wymogami określonymi w art. 97 drugiej dyrektywy w sprawie usług płatniczych. Te same funkcje powinny być oferowane użytkownikom cyfrowego euro.

2.PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ

•Podstawa prawna

•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)

•Proporcjonalność

•Wybór instrumentu

3.WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCEN SKUTKÓW

•Konsultacje z zainteresowanymi stronami

–5 kwietnia 2022 r. Komisja opublikowała zaproszenie do zgłaszania uwag i rozpoczęła ukierunkowane konsultacje na temat cyfrowego euro, które trwały do 16 czerwca 2022 r. Te ukierunkowane konsultacje uzupełniły konsultacje publiczne EBC o dodatkowe informacje od specjalistów z sektora, dostawców usług płatniczych (w tym instytucji kredytowych, instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego), dostawców infrastruktury płatniczej, twórców rozwiązań płatniczych, akceptantów, stowarzyszeń akceptantów, organów regulacyjnych i nadzorczych ds. płatności detalicznych, organów sprawujących nadzór w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, jednostek analityki finansowej, Europejskiej Rady Ochrony Danych i innych odpowiednich organów i ekspertów, a także organizacji konsumenckich, w celu uwzględnienia ich w ocenie skutków przygotowywanej przez Komisję na potrzeby jej wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie cyfrowego euro. Główne wnioski z ukierunkowanych konsultacji są następujące: obywatele Unii akceptują cel, jakim jest zapewnienie wszystkim dostępu do pieniądza publicznego w formie cyfrowej, w tym osobom nieposiadającym rachunku płatniczego. Specjaliści, którzy wzięli udział w konsultacjach, twierdzili, że cyfrowe euro może przynieść korzyści przedsiębiorstwom/akceptantom we wszystkich sytuacjach płatniczych. Obywatele opowiedzieli się za szybkim, bezpiecznym pod względem prywatności, bezpłatnym i powszechnym dostępem do cyfrowego euro. Większość specjalistów uznała szeroką dostępność i łatwy onboarding, łatwość stosowania, możliwość płacenia dowolnej osobie w dowolnym miejscu i czasie oraz natychmiastowe rozliczenia za najważniejsze aspekty, które powinny być oferowane ogółowi społeczeństwa. Uznano, że szeroko dostępne cyfrowe euro wspiera otwartą strategiczną autonomię UE. Większość specjalistów, którzy wzięli udział w konsultacjach, poparła przyznanie cyfrowemu euro statusu prawnego środka płatniczego. Większość respondentów wyraziła poparcie dla cyfrowego euro dostępnego głównie dla osób mających miejsce zamieszkania w strefie euro i przedsiębiorstw mających w niej siedzibę oraz dla transakcji wewnątrz strefy euro.

–Eksperci z państw członkowskich i krajowych banków centralnych oraz przedstawiciele Europejskiego Banku Centralnego mieli okazję przedstawić swoje opinie w ramach Grupy Ekspertów ds. Bankowości, Płatności i Ubezpieczeń (EGBPI) powołanej przez Komisję na okres od września 2022 r. do lutego 2023 r. Dyskusjom towarzyszyły ukierunkowane konsultacje prowadzone z poszczególnymi krajami. Państwa członkowskie wyrażały również swoje opinie w ramach posiedzeń Eurogrupy, począwszy od 2021 r. Podczas gdy eksperci z państw członkowskich przedstawiali jedynie wstępne opinie na posiedzeniach EGBPI, większość z nich poparła potencjalną emisję cyfrowego euro, które uzyskałoby status prawnego środka płatniczego w strefie euro.

–7 listopada 2022 r. Komisja zorganizowała konferencję wysokiego szczebla z udziałem przedstawicieli władz krajowych i organów unijnych, posłów do Parlamentu Europejskiego, przedstawicieli sektora prywatnego i społeczeństwa obywatelskiego oraz środowisk akademickich.

–W lutym i marcu 2023 r. Komisja zorganizowała obrady okrągłego stołu z udziałem przedstawicieli akceptantów/przedsiębiorstw, konsumentów i dostawców usług płatniczych.

–Komisja uczestniczyła w debacie na posiedzeniu plenarnym Parlamentu Europejskiego, która odbyła się w kwietniu 2023 r., oraz w debatach orientacyjnych zorganizowanych przez Komisję Gospodarczą i Monetarną Parlamentu Europejskiego w styczniu i marcu 2023 r. 

•Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy eksperckiej

–dowodów uzyskanych w ramach poszczególnych konsultacji wymienionych powyżej;

–analiz grup dyskusyjnych przeprowadzonych przez EBC w latach 2021, 2022 i 2023;

–badania dotyczącego nowych cyfrowych metod płatności (raport Kantar z marca 2022 r.);

–udziału służb Komisji w charakterze obserwatora w pracach grupy doradczej EBC w zakresie rynku ds. cyfrowego euro oraz w pracach Rady ds. Płatności Detalicznych w Euro;

–dokumentów roboczych EBC, dokumentów roboczych służb Komisji, badań i danych statystycznych;

–symulacji i badań naukowych przeprowadzonych przez Komisję i Wspólne Centrum Badawcze (JRC).

•Ocena skutków

–w gospodarce, która szybko przechodzi transformację cyfrową, pieniądz banku centralnego w formie fizycznej, tj. gotówka, nie jest dostępny na potrzeby dokonywania płatności w rozwijającej się części gospodarki, w szczególności w handlu elektronicznym, i nie może zaspokoić przyszłych potrzeb Przemysłu 4.0 (np. płatności maszyna-maszyna, płatności warunkowe);

–CBDC państw trzecich i inne innowacyjne środki płatnicze (tj. stabilne kryptowaluty) niedenominowane w euro mogą stopniowo zwiększać swój udział w rynkach płatności strefy euro i osłabiać rolę euro.

–zapewnienie cyfrowemu euro statusu prawnego środka płatniczego z obowiązkiem jego akceptacji przez wszystkich odbiorców, z uwzględnieniem uzasadnionych i proporcjonalnych wyjątków oraz ustaleń dotyczących dystrybucji. Aby zapewnić spójność między wszystkimi formami pieniądza banku centralnego, sugeruje się ponadto uregulowanie statusu gotówki jako prawnego środka płatniczego w równoległym wniosku ustawodawczym;

–EBC powinien opublikować poziom maksymalnych opłat i opłat pobieranych w ramach rozliczeń między dostawcami usług płatniczych;

–zapewnienie wysokiego poziomu ochrony prywatności i ochrony danych w przypadku płatności zbliżeniowych w trybie offline o niskiej wartości przez przetwarzanie danych osobowych dotyczących tożsamości użytkowników w momencie otwierania rachunków płatniczych w cyfrowym euro u dostawców usług płatniczych, ale bez ujawniania danych dotyczących transakcji dostawcom usług płatniczych, podczas gdy płatności online byłyby traktowane jak prywatne cyfrowe środki płatnicze zgodnie z obecnymi wymogami dotyczącymi AML/CFT;

–zmniejszenie ryzyka związanego z przepływami środków pieniężnych z pominięciem pośrednictwa bankowego oraz ryzyka dla stabilności finansowej przez umożliwienie Europejskiemu Bankowi Centralnemu zdefiniowania i wdrożenia narzędzi mających na celu utrzymanie funkcji cyfrowego euro jako środka przechowywania wartości w rozsądnych granicach;

–udostępnienie cyfrowego euro w pierwszej kolejności osobom fizycznym i prawnym mającym miejsce zamieszkania lub siedzibę w strefie euro oraz osobom odwiedzającym, z ewentualnym rozszerzeniem stosowania cyfrowego euro na późniejszym etapie na państwa członkowskie spoza strefy euro i państwa trzecie, na podstawie umów lub porozumień, w celu ograniczenia ryzyka dla stabilności finansowej i suwerenności monetarnej.

•Sprawność regulacyjna i uproszczenie

•Prawa podstawowe

4.WPŁYW NA BUDŻET

5.ELEMENTY FAKULTATYWNE

•Plany wdrożenia i monitorowanie, ocena i sprawozdania

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów wniosku

Przedmiot, ustanowienie i emisja cyfrowego euro (art. 1–4)

Przepisy mające zastosowanie i właściwe organy (art. 5 i 6)

W art. 5 wyjaśniono, że dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniona dyrektywą (UE) [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie usług płatniczych i usług związanych z pieniądzem elektronicznym zmieniającej dyrektywę 98/26/WE i uchylającej dyrektywy 2015/2366/UE i 2009/110/WE – COM(2023) 366 final] ma zastosowanie do cyfrowego euro. W dyrektywie tej rozszerzono definicję środków pieniężnych w celu objęcia nią pieniądza banku centralnego emitowanego do użytku detalicznego, w tym cyfrowych walut banków centralnych.

Do cyfrowego euro zastosowanie mają również rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1230 z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie płatności transgranicznych w Unii zmienione rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie świadczenia usług związanych z cyfrowym euro przez dostawców usług płatniczych zarejestrowanych w państwach członkowskich, których walutą nie jest euro – COM(2023) 368 final], dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (z wyjątkiem płatności w trybie offline), zastąpiona [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy – COM(2021) 421 final i wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy – COM(2021) 423] oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych.

Prawny środek płatniczy (art. 7–12)

Dystrybucja (art. 13–14)

Ograniczenia w korzystaniu z cyfrowego euro jako środka przechowywania wartości (art. 16)

Opłaty za usługi płatnicze związane z cyfrowym euro (art. 17)

Dostęp do cyfrowego euro i korzystanie z niego poza strefą euro (art. 18–21)

Cechy techniczne (art. 22–24)

Sposoby dystrybucji (art. 25–33)

Prywatność i ochrona danych (art. 34–36)

Ramy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (art. 37)

Przepisy końcowe (art. 38–42)

2023/0212 (COD)

Wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie ustanowienia cyfrowego euro

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 133,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Banku Centralnego 18 ,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 19 ,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)W strategiach w zakresie finansów cyfrowych i płatności detalicznych 20 z września 2020 r. Komisja podkreśliła, że cyfrowe euro, jako detaliczna cyfrowa waluta banku centralnego, będzie katalizatorem innowacji w obszarach płatności, finansów i handlu w kontekście trwających działań na rzecz ograniczenia fragmentacji unijnego rynku płatności detalicznych. W marcu 2021 r. uczestnicy szczytu państw strefy euro zaapelowali o stworzenie silniejszego i bardziej innowacyjnego sektora finansów cyfrowych oraz wydajniejszych i odporniejszych systemów płatności. W oświadczeniu z 25 lutego również Eurogrupa uznała potencjał cyfrowego euro w zakresie wspierania innowacji w systemie finansowym. W tym kontekście zarówno Parlament Europejski 21 , jak i Rada Ecofin 22 z zadowoleniem przyjęły w lutym i marcu 2022 r. decyzję Europejskiego Banku Centralnego o rozpoczęciu zaplanowanego na dwa lata etapu badania w ramach projektu cyfrowego euro, począwszy od października 2021 r.

(2)2 października 2020 r. Europejski Bank Centralny opublikował „Raport na temat cyfrowego euro” 23 . Raport ten był punktem wyjścia do zebrania opinii na temat korzyści i wyzwań związanych z emisją cyfrowego euro oraz jego ewentualnej konstrukcji.

(3)Pieniądz banku centralnego w formie banknotów i monet nie może być używany do płatności online. Obecnie płatności online opierają się w całości na pieniądzu banków komercyjnych. Akceptowalność i zamienność pieniądza banku komercyjnego zależy od jego wymienialności w stosunku jeden do jednego na pieniądz banku centralnego będący prawnym środkiem płatniczym, który pełni rolę monetarnego oparcia. To monetarne oparcie jest podstawą funkcjonowania systemów monetarnych i finansowych. Stanowi ono podstawę zaufania użytkowników do pieniądza banku komercyjnego i euro jako waluty, a zatem ma zasadnicze znaczenie dla ochrony stabilności systemu walutowego w cyfrowej gospodarce i cyfrowym społeczeństwie. Pieniądz banku centralnego w formie tylko fizycznej nie może zaspokoić potrzeb szybko cyfryzującej się gospodarki, co może stopniowo prowadzić do wyeliminowania monetarnego oparcia dla pieniądza banku komercyjnego. W związku z tym należy wprowadzić nową formę waluty urzędowej będącej prawnym środkiem płatniczym, która jest wolna od ryzyka i umożliwia wymienialność według wartości nominalnej pieniądza emitowanego przez różne banki komercyjne.

(4)Aby zaspokoić potrzeby szybko cyfryzującej się gospodarki, należy zapewnić możliwość wykorzystania cyfrowego euro w różnych przypadkach użycia w płatnościach detalicznych. Te przypadki użycia obejmują płatności realizowane pomiędzy osobami fizycznymi, przez osobę fizyczną na rzecz przedsiębiorstwa, przez osobę fizyczną na rzecz instytucji rządowej, przez przedsiębiorstwo na rzecz osoby fizycznej, pomiędzy przedsiębiorstwami, przez przedsiębiorstwo na rzecz instytucji rządowej, przez instytucję rządową na rzecz osoby fizycznej, przez instytucję rządową na rzecz przedsiębiorstwa oraz pomiędzy instytucjami rządowymi. Cyfrowe euro powinno ponadto być również w stanie zaspokoić przyszłe potrzeby w zakresie płatności, a w szczególności płatności maszyna-maszyna w kontekście Przemysłu 4.0 i płatności w zdecentralizowanym internecie (Web 3.0). Cyfrowe euro nie powinno służyć do dokonywania płatności realizowanych pomiędzy pośrednikami finansowymi, dostawcami usług płatniczych i innymi uczestnikami rynku (tj. płatności hurtowych), dla których istnieją systemy rozrachunku w pieniądzu banku centralnego i w przypadku których Eurosystem analizuje możliwości wykorzystania różnych technologii.

(5)W sytuacji, gdy sama gotówka nie jest w stanie zaspokoić potrzeb gospodarki cyfrowej, konieczne jest wspieranie włączenia finansowego przez zapewnienie powszechnego, przystępnego cenowo i łatwego dostępu do cyfrowego euro osobom fizycznym w strefie euro, jak również szerokiej akceptacji cyfrowego euro w płatnościach. W związku z tym, że prywatne cyfrowe środki płatnicze mogą nie zaspokajać szczególnych potrzeb słabszych grup społecznych lub mogą nie być odpowiednie na niektórych obszarach wiejskich lub w regionach oddalonych, na których brakuje (stabilnej) sieci łączności, wykluczenie finansowe w gospodarce cyfrowej może wzrosnąć. Według Banku Światowego i Banku Rozrachunków Międzynarodowych „kluczowe znaczenie dla większego włączenia finansowego mają wydajne, dostępne i bezpieczne systemy i usługi płatności detalicznych” 24 . Stwierdzenie to zostało dodatkowo potwierdzone w zleconym przez Europejski Bank Centralny badaniu dotyczącym nowych cyfrowych metod płatności, w którym ustalono, że dla osób nieposiadających rachunku płatniczego, osób korzystających głównie z operacji kasowych lub osób nieposiadających dostępu do internetu najważniejszymi cechami nowej metody płatności są: łatwość w użyciu, fakt, że nie wymaga ona posiadania umiejętności technologicznych oraz że jest bezpieczna i bezpłatna 25 . Cyfrowe euro stanowiłoby publiczną alternatywę dla prywatnych cyfrowych środków płatniczych i sprzyjałoby włączeniu finansowemu, ponieważ zostałoby skonstruowane z uwzględnieniem tych celów, a więc z zapewnieniem swobodnego dostępu, łatwości w użyciu oraz szerokiej dostępności i akceptacji.

(6)Cyfrowe euro powinno być – obok banknotów i monet euro – dodatkową formą pieniądza, a więc nie powinno zastępować fizycznej formy jednej waluty. Zarówno gotówka, jak i cyfrowe euro są równie ważne jako prawne środki płatnicze. Rozporządzenie (UE) [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie statusu banknotów i monet euro jako prawnego środka płatniczego – COM(2023) 364] zharmonizuje status prawnego środka płatniczego w odniesieniu do gotówki i zapewni jej szerokie rozpowszechnienie i skuteczne wykorzystanie. 

(7)Rozwój sytuacji w zakresie płatności cyfrowych w przyszłości może wpłynąć na rolę euro na rynkach płatności detalicznych zarówno w Unii Europejskiej, jak i na arenie międzynarodowej. Wiele banków centralnych na całym świecie rozważa obecnie emisję cyfrowych walut banku centralnego („CBDC”), a niektóre kraje już je wyemitowały. Ponadto tak zwane stabilne kryptowaluty z państw trzecich, które nie są denominowane w euro, mogłyby – jeśli byłyby powszechnie stosowane do celów płatności – zastąpić płatności denominowane w euro w gospodarce Unii, zaspokajając popyt na płatności programowalne (które w kontekście niniejszego rozporządzenia określa się jako płatności warunkowe), w tym w handlu elektronicznym, na rynkach kapitałowych lub w Przemyśle 4.0. Cyfrowe euro miałoby zatem duże znaczenie dla podtrzymania roli euro w epoce cyfrowej.

(8)Konieczne jest zatem określenie ram prawnych dla ustanowienia cyfrowej formy euro mającej status prawnego środka płatniczego, do stosowania przez osoby prywatne, przedsiębiorstwa i organy publiczne w strefie euro. Cyfrowe euro, jako nowa forma euro dostępna dla ogółu społeczeństwa, powinno mieć istotne konsekwencje społeczne i gospodarcze. Konieczne jest zatem ustanowienie cyfrowego euro i uregulowanie jego najważniejszych cech w postaci środka prawa walutowego. Europejski Bank Centralny w ramach wykonywania uprawnień przyznanych mu na mocy Traktatów jest uprawniony do emisji cyfrowego euro oraz do upoważniania krajowych banków centralnych państw członkowskich, których walutą jest euro, do jego emisji. Na podstawie tych uprawnień i zgodnie z ramami prawnymi określonymi w niniejszym rozporządzeniu Europejski Bank Centralny powinien mieć zatem możliwość podejmowania decyzji w kwestii emisji cyfrowego euro oraz terminów i wysokości kwot emisji, a także w kwestii innych szczególnych środków, które są nierozerwalnie związane z jego emisją, oprócz banknotów i monet.

(9)Cyfrowe euro powinno stanowić – podobnie jak banknoty i monety euro – bezpośrednie zobowiązanie Europejskiego Banku Centralnego lub krajowych banków centralnych państw członkowskich, których walutą jest euro, wobec użytkowników cyfrowego euro. Cyfrowe euro powinno być emitowane w kwocie równej wartości nominalnej odpowiadającego mu zobowiązania w bilansie skonsolidowanym Europejskiego Banku Centralnego i krajowych banków centralnych państw członkowskich, których walutą jest euro, w szczególności przez wymianę rezerw, utrzymywanych w bankach centralnych przez dostawców usług płatniczych, na zasoby cyfrowego euro, w celu zaspokojenia popytu ze strony użytkowników cyfrowego euro. Aby posiadać cyfrowe euro i z niego korzystać, użytkownicy cyfrowego euro powinni jedynie nawiązać stosunek umowny z dostawcami usług płatniczych prowadzącymi dystrybucję cyfrowego euro w celu otwarcia rachunku płatniczego w cyfrowym euro. Użytkownik cyfrowego euro nie będzie musiał otworzyć żadnego rachunku ani nawiązać żadnego innego stosunku umownego z Europejskim Bankiem Centralnym lub krajowymi bankami centralnymi. Dostawcy usług płatniczych powinni zarządzać rachunkami w cyfrowym euro w imieniu użytkowników cyfrowego euro oraz zapewniać użytkownikom cyfrowego euro usługi płatnicze związane z cyfrowym euro. Ponieważ dostawcy usług płatniczych nie są stroną bezpośrednich zobowiązań użytkowników cyfrowego euro wobec Europejskiego Banku Centralnego i krajowych banków centralnych państw członkowskich, których walutą jest euro, i działają w imieniu użytkowników cyfrowego euro, niewypłacalność dostawców usług płatniczych nie miałaby wpływu na użytkowników cyfrowego euro.

(10)Cyfrowe euro powinno być regulowane przepisami niniejszego rozporządzenia. Mogą one być uzupełniane aktami delegowanymi, które Komisja jest uprawniona przyjąć na podstawie art. 11, 34, 35, 36 i 38, oraz aktami wykonawczymi, które Komisja jest uprawniona przyjąć na podstawie art. 37. W ramach niniejszego rozporządzenia i aktów delegowanych do niego Europejski Bank Centralny może ponadto przyjąć w ramach własnych kompetencji szczegółowe środki, zasady i normy. Jeżeli takie środki, zasady i normy mają wpływ na ochronę praw i wolności osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych, Europejski Bank Centralny powinien skonsultować się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych. Aby zapewnić pewność prawa, w rozporządzeniu wyjaśniono również, że cyfrowe euro jest objęte zakresem stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych, bez uszczerbku dla dostosowanych ram przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu określonych w niniejszym rozporządzeniu w odniesieniu do transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie offline. Transakcje płatnicze w cyfrowym euro i powiązane usługi płatnicze są również objęte zakresem stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmienionej dyrektywą [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie usług płatniczych i usług związanych z pieniądzem elektronicznym w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającej dyrektywę 98/26/WE i uchylającej dyrektywy 2015/2366/UE i 2009/110/WE – COM(2023) 366 final], która stanowi, że „środki pieniężne” obejmują pieniądz banku centralnego emitowany do użytku detalicznego (tj. banknoty, monety i cyfrowe waluty banku centralnego), oraz zakresem stosowania rozporządzenia (UE) 2021/1230 w sprawie płatności transgranicznych.

(11)Aby zapewnić skuteczną ochronę statusu cyfrowego euro jako prawnego środka płatniczego jako jednej waluty w całej strefie euro oraz akceptację płatności w cyfrowym euro, w państwach członkowskich należy wprowadzić i stosować przepisy dotyczące sankcji za naruszenia.

(12)Odpowiednie przepisy dyrektywy (UE) 2015/2366, zastąpionej dyrektywą (UE) [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie usług płatniczych i usług związanych z pieniądzem elektronicznym w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającej dyrektywę 98/26/WE i uchylającej dyrektywy 2015/2366/UE i 2009/110/WE – COM(2023) 366 final], dyrektywy (UE) 2015/849, zastąpionej dyrektywą (UE) [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy – COM(2021) 423 final] oraz rozporządzenia (UE) 2016/679 powinny regulować nadzór sprawowany przez właściwe organy oraz system sankcji i ustalenia nadzorcze między właściwymi organami państw członkowskich pochodzenia i przyjmujących państw członkowskich dotyczące działalności dostawców usług płatniczych mających siedzibę w państwach członkowskich, których walutą nie jest euro. Aby zapewnić skuteczny nadzór nad dostawcami usług płatniczych prowadzącymi dystrybucję cyfrowego euro, właściwe organy odpowiedzialne na podstawie dyrektywy (UE) 2015/2366 za nadzorowanie świadczenia usług płatniczych powinny również współpracować z Europejskim Bankiem Centralnym w celu nadzorowania stosowania obowiązków związanych z płatnościami określonych w rozporządzeniu (UE) nr XXX w sprawie ustanowienia cyfrowego euro. Wszelkie przetwarzanie danych osobowych na podstawie niniejszego rozporządzenia musi być zgodne z rozporządzeniem (UE) 2016/679 i rozporządzeniem (UE) 2018/1725 w ramach ich odpowiedniego zakresu stosowania. W związku z tym organy nadzorcze, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2016/679 i rozporządzeniu (UE) 2018/1725, są odpowiedzialne za nadzór nad przetwarzaniem danych osobowych prowadzonym w kontekście niniejszego rozporządzenia.

(13)Państwa członkowskie, ich odpowiednie organy i dostawcy usług płatniczych powinni wdrożyć środki informacyjne i edukacyjne, aby zapewnić niezbędny poziom świadomości i wiedzy na temat poszczególnych aspektów cyfrowego euro.

(14)Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 26 pojęcie „prawnego środka płatniczego” w odniesieniu do środka płatniczego denominowanego w jednostce waluty oznacza w powszechnym rozumieniu, że przyjęcia tego środka płatniczego nie można co do zasady odmówić w ramach zaspokojenia długu wyrażonego w tej samej jednostce monetarnej, przy czym zaspokojenie następuje według jego wartości nominalnej i ze skutkiem zwalniającym.

(15)Status prawnego środka płatniczego stanowi cechę charakterystyczną pieniądza banku centralnego. W strefie euro banknoty i monety euro są jak dotąd jedynymi prawnymi środkami płatniczymi zgodnie z art. 128 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej („TFUE”) oraz art. 10 i 11 rozporządzenia Rady (WE) nr 974/98 27 w sprawie wprowadzenia euro 28 .

(16)Cyfrowe euro, jako waluta cyfrowa będąca prawnym środkiem płatniczym denominowanym w euro, emitowana przez Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne państw członkowskich, których walutą jest euro, w ramach Eurosystemu powinno być powszechnie dostępne, użyteczne i akceptowane jako środek płatniczy. Przyznanie cyfrowemu euro statusu prawnego środka płatniczego powinno przyczynić się do zwiększenia jego użyteczności w płatnościach w całej strefie euro, a tym samym także do wspierania działań na rzecz zapewnienia ciągłej dostępności pieniądza banku centralnego w związku z jego rolą monetarnego oparcia, ponieważ sama gotówka nie jest w stanie zaspokoić potrzeb szybko cyfryzującej się gospodarki. Obowiązek akceptacji płatności w cyfrowym euro, będący jednym z głównych warunków posiadania statusu prawnego środka płatniczego, zapewnia ponadto obywatelom i przedsiębiorstwom korzyści w postaci szerokiej akceptacji oraz daje im faktyczną możliwość dokonywania płatności pieniądzem banku centralnego w sposób cyfrowy i jednolity w całej strefie euro.

(17)Cyfrowe euro powinno mieć status prawnego środka płatniczego w przypadku transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie offline realizowanych w strefie euro, podobnie jak banknoty i monety euro, które mają status prawnego środka płatniczego w strefie euro. Cyfrowe euro powinno mieć również status prawnego środka płatniczego w przypadku transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie online na rzecz odbiorcy mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w strefie euro, w przypadku gdy płatnik również ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w strefie euro. Podobnie cyfrowe euro powinno mieć status prawnego środka płatniczego w przypadku transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie online na rzecz odbiorcy mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w strefie euro, w przypadku gdy płatnik nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w strefie euro.

(18)Ponieważ cyfrowe euro wymaga zdolności do akceptowania cyfrowych środków płatniczych, nałożenie na wszystkich odbiorców obowiązku akceptacji płatności w cyfrowym euro mogłoby być nieproporcjonalne. W tym celu należy przewidzieć wyjątki od obowiązku akceptowania płatności w cyfrowym euro dla osób fizycznych w ramach czynności o czysto osobistym lub domowym charakterze. Wyjątki od obowiązku akceptacji należy także przewidzieć w odniesieniu do mikroprzedsiębiorstw, które w strefie euro mają szczególne znaczenie dla rozwoju przedsiębiorczości, tworzenia miejsc pracy i innowacji, a także odgrywają istotną rolę w kształtowaniu gospodarki. Polityka i działania Unii powinny prowadzić do zmniejszenia obciążeń regulacyjnych nakładanych na przedsiębiorstwa tej wielkości. Należy również przewidzieć wyjątki od obowiązku akceptacji dla podmiotów prawnych o charakterze niezarobkowym, które działają w interesie publicznym i służą dobru publicznemu, ponieważ realizują różne cele leżące w interesie społecznym, w tym związane z równością, edukacją, zdrowiem, ochroną środowiska i prawami człowieka. W przypadku mikroprzedsiębiorstw i podmiotów prawnych o charakterze niezarobkowym nabycie wymaganej infrastruktury i koszty związane z akceptowaniem byłyby niewspółmiernie wysokie. Podmioty te należy zatem zwolnić z obowiązku akceptacji płatności w cyfrowym euro. W takich przypadkach nadal powinny być dostępne inne sposoby regulowania zobowiązań pieniężnych. Mikroprzedsiębiorstwa i podmioty prawne o charakterze niezarobkowym, które akceptują porównywalne cyfrowe środki płatnicze od płatników, powinny jednak podlegać obowiązkowi akceptacji płatności w cyfrowym euro. Porównywalne cyfrowe środki płatnicze powinny obejmować płatność kartą debetową lub płatność natychmiastową, lub inne przyszłe rozwiązania technologiczne stosowane w punkcie interakcji, ale nie powinny obejmować polecenia przelewu i polecenia zapłaty, które nie są inicjowane w punkcie interakcji. Mikroprzedsiębiorstwa i podmioty prawne o charakterze niezarobkowym, które nie akceptują porównywalnych cyfrowych środków płatniczych od płatników w celu uregulowania ich zobowiązań (np. akceptują tylko banknoty i monety euro), ale mogą korzystać z płatności cyfrowych w celu rozliczania swoich zobowiązań wobec odbiorców (np. dokonują płatności w formie polecenia przelewu), nie powinny podlegać obowiązkowi akceptacji płatności w cyfrowym euro. Ponadto odbiorca może odmówić akceptacji płatności w cyfrowym euro, jeżeli dokonuje takiej odmowy w dobrej wierze i podaje jej uzasadnione i mające zastosowanie w danym czasie powody, proporcjonalne do konkretnych okoliczności pozostających poza jego kontrolą, prowadzących do niemożności akceptacji płatności w cyfrowym euro w danym momencie dokonywania transakcji, takich jak brak zasilania w przypadku transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie online lub uszkodzenie urządzenia w przypadku transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie offline lub online.

(19)W celu zapewnienia możliwości wprowadzenia w późniejszym czasie dodatkowych wyjątków od obowiązku akceptacji cyfrowego euro, jeżeli będą one wymagane, na przykład ze względu na uwarunkowania techniczne, które mogą wystąpić w przyszłości, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do wprowadzenia dodatkowych wyjątków wchodzących w zakres prawa walutowego od obowiązku akceptowania transakcji płatniczych w cyfrowym euro, które to wyjątki miałyby zastosowanie w sposób zharmonizowany w całej strefie euro i byłyby wprowadzane z uwzględnieniem wszelkich wniosków państw członkowskich w tym zakresie. Komisja może przyjąć takie wyjątki tylko wtedy, gdy są one konieczne, uzasadnione interesem ogólnym, proporcjonalne i nie ograniczają skuteczności statusu cyfrowego euro jako prawnego środka płatniczego. Uprawnienia Komisji do przyjmowania aktów delegowanych w celu wprowadzenia dodatkowych wyjątków od obowiązku akceptowania transakcji płatniczych w cyfrowym euro powinny pozostawać bez uszczerbku dla możliwości przyjmowania przez państwa członkowskie, zgodnie z ich własnymi uprawnieniami w obszarach kompetencji dzielonych, przepisów krajowych wprowadzających wyjątki od obowiązku akceptacji wynikającego ze statusu prawnego środka płatniczego zgodnie z warunkami określonymi przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach połączonych C-422/19 i C-423/19.

(20)W celu zapewnienia, aby obywatele i przedsiębiorstwa mieli dostęp do szerokiej sieci podmiotów akceptujących cyfrowe euro i mogli skutecznie korzystać z cyfrowego euro w codziennych płatnościach, odbiorcy, którzy podlegają obowiązkowi akceptacji płatności w cyfrowym euro, nie powinni jednostronnie uniemożliwiać dokonywania płatności w cyfrowym euro przez wprowadzanie warunków umownych, które nie zostały indywidualnie wynegocjowane, lub stosowanie takiego podejścia w praktykach handlowych.

(21)Głównym celem wprowadzenia cyfrowego euro jest używanie go jako formy jednej waluty będącej prawnym środkiem płatniczym w strefie euro. W tym celu i zgodnie z Porozumieniem o Europejskim Obszarze Gospodarczym użytkownicy cyfrowego euro mający miejsce zamieszkania lub siedzibę w strefie euro, w tym konsumenci nieposiadający stałego adresu zamieszkania, osoby ubiegające się o azyl oraz konsumenci, którym nie wydano zezwolenia na pobyt, ale których wydalenie jest niemożliwe z przyczyn prawnych lub faktycznych, mogą korzystać z usług płatniczych związanych z cyfrowym euro świadczonych przez dostawców usług płatniczych mających siedzibę w Europejskim Obszarze Gospodarczym. Osoby fizyczne i prawne, które już korzystały z usług płatniczych związanych z cyfrowym euro, ponieważ otworzyły rachunek płatniczy w cyfrowym euro w czasie, gdy miały miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie członkowskim, którego walutą jest euro, ale już nie mają miejsca zamieszkania lub siedziby w takim państwie członkowskim, mogą nadal korzystać z usług płatniczych związanych z cyfrowym euro świadczonych przez dostawców usług płatniczych mających siedzibę w Europejskim Obszarze Gospodarczym, zgodnie z Porozumieniem o Europejskim Obszarze Gospodarczym, z zastrzeżeniem ewentualnych ograniczeń czasowych w odniesieniu do posiadania przez te osoby miejsca zamieszkania lub siedziby, które może określić Europejski Bank Centralny.

(22)Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 „środki pieniężne” oznaczają banknoty i monety, zapisy księgowe lub pieniądz elektroniczny. Cyfrowe euro, które stanowi nową formę pieniądza banku centralnego będącą prawnym środkiem płatniczym, należy uznać za środki pieniężne w rozumieniu dyrektywy (UE) 2015/2366. Należy zapewnić, aby dostawcy usług płatniczych prowadzący dystrybucję cyfrowego euro podlegali wymogom określonym w tej dyrektywie transponowanej przez państwa członkowskie oraz nadzorowi sprawowanemu w tym zakresie przez właściwe organy, o których mowa w tej dyrektywie. Emitując cyfrowe euro, Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne państw członkowskich, których walutą jest euro, w ramach Eurosystemu działałyby w charakterze organów kształtujących politykę pieniężną, a zatem nie powinny podlegać dyrektywie (UE) 2015/2366 zgodnie z jej art. 1 lit. e).

(23)Rachunki płatnicze w cyfrowym euro to kategoria rachunków płatniczych denominowanych w euro, za pośrednictwem których użytkownicy cyfrowego euro mogą dokonywać m.in. następujących transakcji: deponować środki pieniężne, wypłacać gotówkę oraz zlecać transakcje płatnicze wobec stron trzecich i otrzymywać takie transakcje od stron trzecich, niezależnie od zastosowanej technologii i od struktury księgi lub danych (np. tego, czy cyfrowe euro są ujmowane jako salda posiadanych zasobów czy jako jednostki wartości). W przypadku gdy czynności te wymagają przetwarzania danych osobowych, administratorami powinni być dostawcy usług płatniczych.

(24)Dostawcy usług płatniczych prowadzący rachunek w rozumieniu dyrektywy (UE) 2015/2366 powinni świadczyć usługi finansowania i definansowania na rzecz swoich klientów, niezależnie od ich zdolności do zapewnienia źródła płynności dla tych środków pieniężnych w pieniądzu banku centralnego. Na wniosek klientów w celu skutecznego świadczenia usług finansowania i definansowania dostawcy usług płatniczych prowadzący rachunek, którzy mogą posiadać rachunek w banku centralnym, powinni zapewnić dostawcom usług płatniczych prowadzącym rachunek, którzy nie mogą posiadać rachunku w banku centralnym, dostęp do systemów płatności, a także powinni przekazywać za pośrednictwem infrastruktury rozrachunkowej zlecenia rozrachunku składane przez dostawców usług płatniczych prowadzących rachunek, którzy nie mogą posiadać rachunku w banku centralnym, w sposób obiektywny, proporcjonalny i niedyskryminujący. 

(25)W celu właściwego egzekwowania wszelkich limitów utrzymywanej kwoty w przypadku korzystania z cyfrowego euro, które Europejski Bank Centralny może określić, dostawcy usług płatniczych odpowiedzialni za dystrybucję cyfrowego euro powinni sprawdzać – podczas onboardingu użytkowników cyfrowego euro lub, w stosownych przypadkach, podczas kontroli ex post – czy ich potencjalny lub obecny klient posiada już rachunki płatnicze w cyfrowym euro. Europejski Bank Centralny może wspierać dostawców usług płatniczych w wykonywaniu zadania polegającego na egzekwowaniu wszelkich limitów utrzymywanej kwoty, w tym przez ustanowienie – samodzielnie lub wspólnie z krajowymi bankami centralnymi – pojedynczego punktu dostępu służącego do weryfikacji identyfikatorów użytkowników cyfrowego euro i powiązanych limitów utrzymywanej kwoty cyfrowego euro. Europejski Bank Centralny powinien wdrożyć odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, w tym najnowocześniejsze środki bezpieczeństwa i ochrony prywatności, w celu zapewnienia, aby niemożliwe było powiązanie tożsamości poszczególnych użytkowników cyfrowego euro z informacjami dostępnymi w pojedynczym punkcie dostępu przez podmioty inne niż dostawcy usług płatniczych, których klientem lub potencjalnym klientem jest dany użytkownik cyfrowego euro. W zakresie, w jakim czynności te wymagają przetwarzania danych osobowych, administratorem danych powinien być Europejski Bank Centralny. Jeżeli Europejski Bank Centralny ustanowi pojedynczy punkt dostępu wspólnie z krajowymi bankami centralnymi, powinny one być współadministratorami.

(26)Aby wspierać powszechny dostęp do cyfrowego euro dla ogółu społeczeństwa w strefie euro, a także pobudzać innowacje i dbać o wysoki poziom konkurencji na rynku płatności detalicznych, wszyscy stosowni pośrednicy powinni mieć możliwość dystrybucji cyfrowego euro. Wszyscy dostawcy usług płatniczych prowadzący rachunek w rozumieniu dyrektywy (UE) 2015/2366, w tym instytucje kredytowe, instytucje pieniądza elektronicznego, instytucje płatnicze, instytucje świadczące żyro pocztowe, które są uprawnione na mocy prawa krajowego do świadczenia usług płatniczych, Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne państw członkowskich, których walutą jest euro, w ramach Eurosystemu, gdy nie działają w charakterze organów kształtujących politykę pieniężną lub innych organów publicznych, oraz państwa członkowskie lub ich organy regionalne lub lokalne, gdy nie działają w charakterze organów publicznych, powinny mieć możliwość oferowania rachunków płatniczych w cyfrowym euro i powiązanych usług płatniczych związanych z cyfrowym euro, niezależnie od ich lokalizacji na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów podlegający rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 29 , którzy są dostawcami usług płatniczych prowadzącymi rachunek w rozumieniu dyrektywy (UE) 2015/2366, również powinni mieć możliwość dystrybucji cyfrowego euro. Zgodnie z dyrektywą (UE) 2015/2366 dostawcy usług płatniczych prowadzący rachunek powinni być zobowiązani do zapewnienia dostępu do danych dotyczących rachunków płatniczych dostawcom świadczącym usługi inicjowania płatności i dostawcom świadczącym usługi dostępu do informacji o rachunku w oparciu o interfejsy programowania aplikacji (API), aby umożliwić tym dostawcom rozwijanie i świadczenie innowacyjnych dodatkowych usług.

(27)Gdyby dostępność cyfrowego euro zależała od swobodnych decyzji biznesowych podejmowanych przez wszystkich dostawców usług płatniczych, cyfrowe euro mogłoby zostać zmarginalizowane lub wręcz wykluczone przez dostawców usług płatniczych. Mogłoby to uniemożliwić użytkownikom dokonywanie i otrzymywanie płatności w walucie posiadającej przecież status prawnego środka płatniczego. W takim przypadku nie byłoby zagwarantowane jednolite stosowanie cyfrowego euro w całej strefie euro, wymagane na podstawie art. 133 TFUE. Należy zatem koniecznie zobowiązać wyznaczonych dostawców usług płatniczych do dystrybucji podstawowych usług związanych z cyfrowym euro.

(28)Zobowiązanie do dystrybucji cyfrowego euro powinno być proporcjonalne do celu, jakim jest zapewnienie skutecznego korzystania z cyfrowego euro jako prawnego środka płatniczego. Ograniczenie tego zobowiązania do instytucji kredytowych, które już prowadzą działalność w zakresie detalicznych usług biznesowych, zapewniłoby skuteczność statusu prawnego środka płatniczego, a jednocześnie pozwoliłoby zapobiec nakładaniu niewspółmiernie wysokich obciążeń na dostawców usług płatniczych stosujących wyspecjalizowane modele biznesowe inne niż modele zorientowane na konsumenta. Zobowiązanie do dystrybucji cyfrowego euro jest zatem ograniczone do instytucji kredytowych świadczących usługi rachunku płatniczego na wniosek klientów. Pozostaje to bez uszczerbku dla stosowania rozdziału IV dyrektywy w sprawie rachunków płatniczych dotyczącego dostępu do podstawowego rachunku płatniczego w odniesieniu do dostępu do podstawowego rachunku w cyfrowym euro w przypadku konsumentów, którzy nie są klientami instytucji kredytowych. 

(29)Aby zapewnić powszechne korzystanie z cyfrowego euro, w tym przez osoby, które nie posiadają rachunku płatniczego w niecyfrowym euro, nie chcą otwierać rachunku płatniczego w cyfrowym euro w instytucji kredytowej ani u innych dostawców usług płatniczych, którzy mogą prowadzić dystrybucję cyfrowego euro, lub osoby z niepełnosprawnościami, osoby z ograniczeniami funkcjonalnymi lub osoby o ograniczonych umiejętnościach cyfrowych oraz osoby starsze, podmioty publiczne, w tym organy lokalne lub regionalne lub urzędy pocztowe, powinny prowadzić dystrybucję cyfrowego euro. W tym celu państwa członkowskie powinny wyznaczyć podmioty, które będą wykonywać to zadanie na ich terytorium. Takie podmioty, jako dostawcy usług płatniczych w rozumieniu dyrektywy (UE) 2015/2366, powinny przestrzegać przepisów niniejszego rozporządzenia oraz dyrektywy (UE) 2015/2366 i dyrektywy (UE) 2015/849.

(30)Aby umożliwić powszechne korzystanie z cyfrowego euro i dotrzymać kroku innowacjom w zakresie płatności cyfrowych, usługi płatnicze związane z cyfrowym euro powinny obejmować podstawowe i dodatkowe usługi płatnicze związane z cyfrowym euro. Podstawowe usługi płatnicze związane z cyfrowym euro obejmują usługi płatnicze, usługi powiązane z rachunkiem lub usługi wsparcia, które uznaje się za niezbędne do korzystania z cyfrowego euro przez osoby fizyczne. Obejmuje to między innymi zapewnienie osobom fizycznym co najmniej jednego instrumentu płatniczego. Cały zestaw podstawowych usług związanych z cyfrowym euro powinni świadczyć jedynie dostawcy usług płatniczych prowadzący rachunek w rozumieniu dyrektywy (UE) 2015/2366. Oprócz podstawowych usług płatniczych związanych z cyfrowym euro dostawcy usług płatniczych prowadzący rachunek i inni dostawcy usług płatniczych w rozumieniu dyrektywy (UE) 2015/2366 mogą rozwijać i świadczyć dodatkowe usługi płatnicze związane z cyfrowym euro. Dodatkowe usługi płatnicze związane z cyfrowym euro obejmują na przykład warunkowe transakcje płatnicze w cyfrowym euro, takie jak usługi pay-per-use lub usługi inicjowania płatności. Infrastruktura związana z cyfrowym euro powinna ułatwiać wdrażanie takich opcjonalnych usług.

(31)Zgodnie ze swoimi uprawnieniami wynikającymi z Traktatów i zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia Europejski Bank Centralny powinien mieć możliwość określania ograniczeń w korzystaniu z cyfrowego euro jako środka przechowywania wartości. Skuteczne korzystanie z cyfrowego euro jako prawnego środka płatniczego należy utrzymać przez określenie limitu wysokości opłat pobieranych w ramach rozliczeń między dostawcami usług płatniczych lub opłat ponoszonych przez akceptantów.

(32)Brak ograniczeń w korzystaniu z cyfrowego euro jako środka przechowywania wartości mógłby zagrozić stabilności finansowej w strefie euro, co wpłynęłoby niekorzystnie na udzielanie kredytów podmiotom gospodarczym przez instytucje kredytowe. W związku z tym w celu zapewnienia stabilności systemu finansowego i zgodnie z zasadą proporcjonalności Europejski Bank Centralny może wprowadzić ograniczenia w korzystaniu z cyfrowego euro jako środka przechowywania wartości. Narzędzia polityczne, które można by wykorzystać w tym celu, obejmują między innymi ograniczenia ilościowe dotyczące indywidualnych zasobów cyfrowego euro oraz ograniczenia dotyczące wymiany innych kategorii środków pieniężnych na cyfrowe euro w określonym czasie. Przy podejmowaniu decyzji o parametrach i wykorzystaniu instrumentów, o których mowa w ust. 1, Europejski Bank Centralny powinien przestrzegać zasady otwartej gospodarki rynkowej z wolną konkurencją zgodnie z art. 127 ust. 1 TFUE.

(33)Ograniczenia nie powinny zastępować środków wczesnej interwencji ani innych środków nadzorczych. Ograniczeń takich nie należy również nakładać w odniesieniu do sytuacji poszczególnych instytucji kredytowych, które to sytuacje właściwe organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji lub inne odpowiednie organy standardowo rozwiązałyby za pomocą dostępnych im narzędzi i uprawnień, w tym zawieszeń płatności, moratoriów na spłatę długu, środków dostępnych na podstawie dyrektywy 2013/36/UE, dyrektywy 2014/59/UE lub rozporządzenia (UE) nr 806/2014 lub innych podobnych środków, które mają na celu przywrócenie rentowności, restrukturyzację i uporządkowaną likwidację danej instytucji lub poprawę trudnej sytuacji finansowej w inny sposób.

(34)Użytkownicy cyfrowego euro powinni mieć możliwość korzystania z cyfrowego euro w trybie online lub offline, z zastrzeżeniem ograniczeń określonych odpowiednio przez Europejski Bank Centralny i w akcie wykonawczym Komisji. Dostawcy usług płatniczych powinni rejestrować i wyrejestrowywać lokalne urządzenia pamięciowe na potrzeby transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych przez klientów w trybie offline. Dostawcy usług płatniczych powinni przechowywać identyfikator lokalnego urządzenia pamięciowego używanego do obsługi cyfrowego euro w trybie offline jedynie przez czas, w którym udostępniają klientom cyfrowe euro w trybie offline. Dostawcy usług płatniczych powinni wdrożyć odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, w tym najnowocześniejsze środki bezpieczeństwa i ochrony prywatności, w celu zapewnienia, aby niemożliwe było wykorzystanie identyfikatora urządzenia należącego do poszczególnych użytkowników cyfrowego euro do innych celów niż udostępnienie cyfrowego euro w trybie offline.

(35)Dostawcy usług płatniczych powinni rejestrować i ponownie rejestrować lokalne urządzenia pamięciowe na potrzeby transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych przez klientów w trybie offline. Dostawcy usług płatniczych powinni przechowywać identyfikator lokalnego urządzenia pamięciowego używanego do obsługi cyfrowego euro w trybie offline jedynie przez czas, w którym udostępniają klientom cyfrowe euro w trybie offline. Dostawcy usług płatniczych powinni wdrożyć odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, w tym najnowocześniejsze środki bezpieczeństwa i ochrony prywatności, w celu zapewnienia, aby niemożliwe było porównanie identyfikatora urządzenia należącego do poszczególnych użytkowników cyfrowego euro z informacjami o użytkowniku cyfrowego euro w celu zidentyfikowania osoby, której dane dotyczą, z wyjątkiem celów określonych w art. 37. 

(36)Cyfrowe euro powinno umożliwiać sprawne dokonywanie płatności. Europejski Bank Centralny powinien mieć ten cel na uwadze przy wprowadzaniu wszelkich instrumentów w celu ograniczenia funkcji cyfrowego euro jako środka przechowywania wartości. Zautomatyzowane mechanizmy, które łączą rachunek płatniczy w cyfrowym euro z rachunkiem płatniczym w niecyfrowym euro, powinny umożliwiać swobodne korzystanie z funkcji dokonywania płatności w cyfrowym euro, zapewniając skuteczną realizację transakcji przy jednocześnie obowiązujących indywidualnych limitach utrzymywanej kwoty cyfrowego euro, które mogą stać się wiążące dla danego płatnika lub odbiorcy. W szczególności użytkownicy cyfrowego euro powinni mieć możliwość zainicjowania transakcji płatniczej w cyfrowym euro, nawet jeśli kwota posiadanych zasobów cyfrowego euro jest niższa niż kwota transakcji, przez automatyczne uruchomienie środków z rachunku płatniczego w niecyfrowym euro w celu uzupełnienia kwoty transakcji („funkcja odwróconej kaskady”). Analogicznie użytkownicy cyfrowego euro powinni mieć możliwość otrzymywania transakcji płatniczych w cyfrowym euro, nawet jeśli kwota transakcji przekracza limit nałożony w odniesieniu do ich zasobów cyfrowego euro, przez automatyczne przekazanie środków w kwocie, o którą przekracza się limit, na rachunek płatniczy w niecyfrowym euro („funkcja kaskady”). Użytkownicy cyfrowego euro powinni wyrazić wyraźną zgodę na takie funkcje płatnicze. Jeżeli rachunek płatniczy w cyfrowym euro prowadzony przez jednego dostawcę usług płatniczych jest powiązany z rachunkiem płatniczym w niecyfrowym euro prowadzonym przez innego dostawcę usług płatniczych, powinni oni zawrzeć umowę określającą ich role i obowiązki wynikające z przepisów o ochronie danych, a także uzgodnić środki bezpieczeństwa niezbędne do zapewnienia bezpiecznego przesyłania danych osobowych między dwoma dostawcami usług płatniczych.

(37)Chociaż instrumenty stosowane przez Europejski Bank Centralny w celu ograniczenia nadmiernego korzystania z cyfrowego euro jako środka przechowywania wartości mają na celu ochronę stabilności finansowej i pośrednictwa finansowego, mogą one jednak wpływać na politykę pieniężną Europejskiego Banku Centralnego i wchodzić z nią w interakcje. Tego rodzaju instrumenty należy zatem stosować jednolicie w całej strefie euro, aby zapewnić wykorzystanie cyfrowego euro jako jednej waluty, a także jednolite stosowanie polityki pieniężnej. Jednolite stosowanie byłoby ponadto konieczne w celu zapewnienia równych warunków działania dostawcom usług płatniczych na jednolitym rynku europejskim lub zapobieżenia sytuacji, w której egzekwowanie jakiegokolwiek instrumentu za pośrednictwem dostawców usług płatniczych w zależności od miejsca zamieszkania użytkowników cyfrowego euro byłoby zbyt złożone. W ramach niniejszego rozporządzenia cyfrowe euro nie powinno być oprocentowane, w celu zapewnienia wykorzystywania go głównie jako środka płatniczego, a zarazem ograniczenia korzystania z niego jako środka przechowywania wartości.

(38)Ograniczenia w korzystaniu z cyfrowego euro przez użytkowników cyfrowego euro mających miejsce zamieszkania lub siedzibę poza strefą euro nie powinny być bardziej korzystne niż te, które obowiązują użytkowników cyfrowego euro mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w strefie euro, również ze względu na kwestie suwerenności monetarnej i stabilności finansowej zarówno w strefie euro, jak i poza nią.

(39)Wszelkie ograniczenia dotyczące funkcji cyfrowego euro jako środka przechowywania wartości, które Europejski Bank Centralny zdecydował się wprowadzić, powinny być wiążące dla dostawców usług płatniczych prowadzących dystrybucję cyfrowego euro oraz powinny być przez nich wdrażane. Chociaż osoby fizyczne lub prawne mogą posiadać jeden rachunek płatniczy w cyfrowym euro lub większą liczbę takich rachunków u tego samego dostawcy usług płatniczych lub u różnych dostawców usług płatniczych, powinny one podlegać indywidualnemu limitowi utrzymywanej kwoty, którą użytkownik cyfrowego euro może rozłożyć między różnych dostawców usług płatniczych. Dostawcy usług płatniczych mogą oferować użytkownikom cyfrowego euro możliwość posiadania zgodnie z prawem wspólnego rachunku płatniczego w cyfrowym euro. W takim przypadku limit utrzymywanej kwoty nałożony na wspólny rachunek płatniczy w cyfrowym euro powinien być równy sumie limitów utrzymywanej kwoty przyznanych danym użytkownikom cyfrowego euro. W przypadku gdy posiadaczem prawnym rachunku płatniczego prowadzonego w cyfrowym euro jest tylko jeden użytkownik cyfrowego euro, ale z technicznego punktu widzenia do rachunku może mieć dostęp i może z niego korzystać kilka osób na podstawie faktycznego lub prawnego upoważnienia udzielonego przez użytkownika cyfrowego euro, wszelkie limity utrzymywanej kwoty nałożone w odniesieniu do rachunku płatniczego w cyfrowym euro powinny pozostać równe limitowi utrzymywanej kwoty określonemu dla rachunku płatniczego w cyfrowym euro posiadanego przez jednego użytkownika cyfrowego euro, aby zapobiec próbom obchodzenia limitów utrzymywanej kwoty.

(40)Aby zapewnić szeroki dostęp do cyfrowego euro i korzystanie z niego zgodnie z jego statusem prawnego środka płatniczego oraz aby wesprzeć jego rolę jako monetarnego oparcia w strefie euro, osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w strefie euro, osoby fizyczne, które otworzyły rachunek w cyfrowym euro w czasie, gdy miały miejsce zamieszkania w strefie euro, ale już go nie mają, a także osoby odwiedzające, nie powinny być obciążane opłatami za podstawowe usługi płatnicze związane z cyfrowym euro. Oznacza to, że tacy użytkownicy cyfrowego euro nie powinni ponosić żadnych bezpośrednich opłat za podstawowy dostęp do cyfrowego euro i podstawowe korzystanie z niego, w tym nie powinni być obciążani opłatami transakcyjnymi ani żadnymi innymi opłatami, które są bezpośrednio powiązane ze świadczeniem usług związanych z podstawowym korzystaniem z cyfrowego euro. Użytkownicy cyfrowego euro nie powinni być zobowiązani do posiadania lub otwierania rachunku płatniczego w niecyfrowym euro ani do akceptowania innych produktów w niecyfrowym euro. Jeżeli użytkownik cyfrowego euro wyraża zgodę na korzystanie z pakietu usług obejmującego usługi związane z niecyfrowym euro i podstawowe usługi płatnicze związane z cyfrowym euro, dostawca usług płatniczych powinien mieć możliwość naliczania opłat za ten pakiet usług według swojego uznania. W takim przypadku opłaty za usługi związane z niecyfrowym euro nie powinny być różnicowane w zależności od tego, czy są one oferowane oddzielnie czy jako część pakietu obejmującego podstawowe usługi płatnicze związane z cyfrowym euro. Jeżeli użytkownik cyfrowego euro chce korzystać wyłącznie z podstawowych usług płatniczych związanych z cyfrowym euro świadczonych przez danego dostawcę usług płatniczych i gdy ten użytkownik cyfrowego euro posiada również rachunek płatniczy w niecyfrowym euro u innego dostawcy usług płatniczych, usługi płatnicze związane z cyfrowym euro nie powinny być objęte opłatami, w tym opłatami za funkcje kaskady i odwróconej kaskady. Dostawcy usług płatniczych powinni mieć możliwość naliczania opłat od użytkowników cyfrowego euro za dodatkowe usługi płatnicze związane z cyfrowym euro wykraczające poza podstawowe usługi płatnicze związane z cyfrowym euro.

(41)Europejski Bank Centralny ani Eurosystem nie obciążają dostawców usług płatniczych kosztami ponoszonymi w związku ze świadczeniem przez nich usług związanych z cyfrowym euro na rzecz użytkowników cyfrowego euro.

(42)Ponieważ cyfrowe euro jest formą jednej waluty posiadającą status prawnego środka płatniczego, dostawcy usług płatniczych nie powinni naliczać nadmiernych opłat z tytułu transakcji płatniczych w cyfrowym euro. W szczególności nadanie cyfrowemu euro statusu prawnego środka płatniczego, co wiąże się z obowiązkową akceptacją, oznacza, że akceptanci byliby zmuszeni do akceptowania transakcji płatniczych w cyfrowym euro. Oprócz tego wszelkie opłaty naliczane za transakcję lub okres zmniejszają, bezpośrednio lub pośrednio, wartość nominalną otrzymywanych płatności, co jest istotnym elementem statusu prawnego środka płatniczego. Istotne jest zatem, aby opłata jako czynnik obniżający wartość nominalną cyfrowego euro była obiektywnie uzasadniona i proporcjonalna do celu, jakim jest zapewnienie skutecznego korzystania z cyfrowego euro jako prawnego środka płatniczego.

(43)W celu zapewnienia jednolitych i proporcjonalnych opłat w całej strefie euro Europejski Bank Centralny powinien regularnie monitorować ich poziom i na tej podstawie podawać do wiadomości publicznej ich wysokość wraz ze sprawozdaniem wyjaśniającym. Ustalenie maksymalnej wysokości opłaty powinno umożliwiać wolną konkurencję między pośrednikami poniżej tego poziomu. Wysokość opłat nie powinna przekraczać odpowiednich kosztów ponoszonych przez dostawców usług płatniczych w związku ze świadczeniem usług płatniczych związanych z cyfrowym euro w odniesieniu do transakcji płatniczych w cyfrowym euro, które to koszty są elementami obiektywnymi i mogą obejmować rozsądną marżę zysku. W tym celu Europejski Bank Centralny powinien posłużyć się szacunkami reprezentatywnego średniego kosztu ponoszonego przez dostawców usług płatniczych w całej strefie euro i w związku z tym powinien być w stanie zebrać odpowiednie dane od dostawców usług płatniczych. Odpowiednie koszty świadczenia usług płatniczych związanych z cyfrowym euro w odniesieniu do transakcji płatniczych w cyfrowym euro powinny wynikać z kosztów ponoszonych przez reprezentatywną grupę najbardziej efektywnych dostawców usług płatniczych w danym roku. Właściwe organy wyznaczone przez państwa członkowskie powinny odpowiadać za zapewnienie, aby dostawcy usług płatniczych przestrzegali maksymalnej wysokości opłat.

(44)Ponadto, aby zapewnić efektywne korzystanie z cyfrowego euro, ważne jest, aby opłaty nie były wyższe niż te pobierane w przypadku porównywalnych prywatnych cyfrowych środków płatniczych. Za porównywalne środki płatnicze należy uznać międzynarodowe systemy kart płatniczych podlegające rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/751 30 , krajowe systemy kart płatniczych oraz płatności natychmiastowe w punkcie interakcji realizowane przez dostawców usług płatniczych.

(45)Ponieważ dostawcy usług płatniczych prowadzący dystrybucję cyfrowego euro nie byliby w stanie pobierać opłat od osób fizycznych za podstawowe usługi płatnicze związane z cyfrowym euro, konieczne może być wprowadzenie opłaty pobieranej w ramach rozliczeń między dostawcami usług płatniczych, która będzie pokrywać koszty dystrybucji ponoszone przez tych dostawców usług płatniczych. Opłata pobierana w ramach rozliczeń między dostawcami usług płatniczych powinna w wystarczającym stopniu pokrywać koszty dystrybucji ponoszone zarówno przez dostawców usług płatniczych świadczących usługę dystrybucji, jak i usługę acquiringu, w tym rozsądną marżę zysku. 

(46)Dystrybucja cyfrowego euro przez osoby fizyczne lub prawne mające miejsce zamieszkania lub siedzibę poza strefą euro może przyczynić się do zwiększenia wykorzystania euro w skali międzynarodowej. Przyniosłoby to również korzyści dla gospodarek państw strefy euro i innych gospodarek dzięki ułatwieniu dokonywania płatności transgranicznych w celach handlowych lub realizacji przekazów pieniężnych zgodnie z programem działań grupy G-20.

(47)Nadmierna dystrybucja cyfrowego euro poza strefą euro mogłaby mieć niepożądany wpływ na wielkość i strukturę bilansu skonsolidowanego Europejskiego Banku Centralnego i krajowych banków centralnych. Wpływ na suwerenność monetarną i stabilność finansową państw spoza strefy euro może się również różnić w zależności od korzystania z cyfrowego euro poza strefą euro. Skutki te mogą być niekorzystne, w przypadku gdy cyfrowe euro zastąpi walutę krajową w dużej liczbie transakcji krajowych. W szczególności sytuacja, w której cyfrowe euro zaczyna odgrywać wiodącą rolę w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro, faktycznie zastępując walutę krajową, może kolidować z kryteriami i procesem przyjęcia do strefy euro określonymi w art. 140 TFUE. Aby uniknąć niepożądanych skutków i zapobiec zagrożeniom dla suwerenności monetarnej i stabilności finansowej zarówno w strefie euro, jak i poza nią, należy zapewnić Unii możliwość zawierania umów z państwami trzecimi, a Europejskiemu Bankowi Centralnemu możliwość zawierania porozumień z krajowymi bankami centralnymi państw członkowskich, których walutą nie jest euro, oraz z krajowymi bankami centralnymi państw trzecich w celu określenia warunków regularnego świadczenia usług płatniczych związanych z cyfrowym euro na rzecz użytkowników cyfrowego euro mających miejsce zamieszkania lub siedzibę poza strefą euro. Takie umowy i porozumienia nie powinny obejmować osób odwiedzających strefę euro, na rzecz których dostawcy usług płatniczych mający siedzibę w Europejskim Obszarze Gospodarczym 31 mogą bezpośrednio świadczyć usługi płatnicze związane z cyfrowym euro zgodnie z Porozumieniem o Europejskim Obszarze Gospodarczym.

(48)Świadczenie usług płatniczych związanych z cyfrowym euro na rzecz użytkowników cyfrowego euro mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro, powinno podlegać porozumieniu zawartemu uprzednio między Europejskim Bankiem Centralnym a krajowym bankiem centralnym państwa członkowskiego, którego walutą nie jest euro, na wniosek państwa członkowskiego, którego walutą nie jest euro. Zgodnie z Porozumieniem o Europejskim Obszarze Gospodarczym użytkownicy cyfrowego euro mający miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwach członkowskich spoza strefy euro mogą korzystać z usług płatniczych związanych z cyfrowym euro świadczonych przez dostawców usług płatniczych mających siedzibę w Europejskim Obszarze Gospodarczym.

(49)Świadczenie usług płatniczych związanych z cyfrowym euro na rzecz użytkowników cyfrowego euro mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwach trzecich, z wyłączeniem państw trzecich lub terytoriów, które są objęte układem monetarnym z Unią, powinno podlegać umowie zawartej uprzednio między Unią a takim państwem trzecim. Zasada ta powinna również mieć zastosowanie w przypadku państw, które są stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konwencji ustanawiającej Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu. Uzupełnieniem takiej umowy powinno być porozumienie pomiędzy Europejskim Bankiem Centralnym a krajowym bankiem centralnym państwa trzeciego. Pośrednicy mający siedzibę w tym samym kraju, w którym mają miejsce zamieszkania lub siedzibę użytkownicy cyfrowego euro, oraz dostawcy usług płatniczych mający siedzibę w Europejskim Obszarze Gospodarczym mogą świadczyć usługi płatnicze związane z cyfrowym euro na rzecz użytkowników cyfrowego euro mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwach trzecich. Pośrednicy świadczący usługi płatnicze związane z cyfrowym euro w państwach trzecich powinni podlegać odpowiednim wymogom regulacyjnym i nadzorczym w celu zapewnienia bezpiecznej i odpowiedniej dystrybucji cyfrowego euro, które jest pieniądzem banku centralnego, oraz jego właściwego wykorzystania. W ramach zawieranej umowy międzynarodowej należy określić wymogi regulacyjne i nadzorcze, oparte na proporcjonalnych, obiektywnych i jednolitych kryteriach. Umowy i porozumienia z państwami trzecimi wysokiego ryzyka zidentyfikowanymi zgodnie z rozporządzeniem [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy – COM(2021) 421 final] należy ograniczyć, zawiesić lub rozwiązać.

(50)Świadczenie usług płatniczych związanych z cyfrowym euro na rzecz użytkowników cyfrowego euro mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwach trzecich lub na terytoriach, które są objęte układem monetarnym z Unią, powinno być regulowane układami monetarnymi. Pośrednicy mający siedzibę w tym samym kraju, w którym mają miejsce zamieszkania lub siedzibę użytkownicy cyfrowego euro, oraz dostawcy usług płatniczych mający siedzibę w Europejskim Obszarze Gospodarczym mogą świadczyć usługi płatnicze związane z cyfrowym euro na rzecz użytkowników cyfrowego euro mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwach trzecich lub na terytoriach, które są objęte układem monetarnym z Unią.

(51)Korzystanie z cyfrowego euro w przypadku płatności obejmujących różne waluty przyczyniłoby się ponadto do zwiększenia wykorzystania euro w skali międzynarodowej. Przyniosłoby to również korzyści dla gospodarek państw strefy euro i innych gospodarek dzięki ułatwieniu dokonywania płatności transgranicznych w celach handlowych lub realizacji przekazów pieniężnych zgodnie z programem działań grupy G-20.

(52)Użytkownicy cyfrowego euro, niezależnie od tego, czy mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w strefie euro czy nie, mogą również mieć możliwość otrzymywania lub inicjowania płatności w różnych walutach między cyfrowym euro a walutą krajową. W porozumieniach zawartych między Europejskim Bankiem Centralnym a krajowymi bankami centralnymi w państwach członkowskich, których walutą nie jest euro, oraz w państwach trzecich należy określić warunki dostępu do interoperacyjnych systemów płatności i korzystania z nich do celów płatności w różnych walutach z wykorzystaniem cyfrowego euro.

(53)Umowy i porozumienia dotyczące świadczenia usług płatniczych związanych z cyfrowym euro lub płatności w różnych walutach z wykorzystaniem cyfrowego euro powinny być zawierane na zasadzie dobrowolności, w pierwszej kolejności z państwami członkowskimi spoza strefy euro. Europejski Bank Centralny powinien współpracować z krajowymi bankami centralnymi państw członkowskich, których walutą nie jest euro, w celu dokonywania płatności w różnych walutach z wykorzystaniem cyfrowego euro. 

(54)Konstrukcja techniczna cyfrowego euro powinna zapewniać jego szeroką dostępność i użyteczność dla ogółu społeczeństwa. W szczególności powinna ona sprzyjać większemu dostępowi osób wykluczonych finansowo lub osób zagrożonych wykluczeniem finansowym, osób z niepełnosprawnościami przez zapewnienie zgodności z wymogami dostępności określonymi w załączniku I do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 32 (europejski akt prawny w sprawie dostępności), osób z ograniczeniami funkcjonalnymi, które również odniosłyby korzyści z dostępności cyfrowego euro, lub osób o ograniczonych umiejętnościach cyfrowych oraz osób starszych. W tym celu cyfrowe euro powinno być wyposażone w funkcje użytkowe, które są nieskomplikowane i łatwe w obsłudze, a także powinno być dostatecznie dostępne za pośrednictwem szerokiej gamy urządzeń sprzętowych, aby zaspokoić potrzeby różnych grup ludności. Dostawcy usług płatniczych powinni ponadto zapewniać użytkownikom cyfrowego euro usługi płatnicze związane z cyfrowym euro niezależnie od tego, czy użytkownicy ci posiadają rachunki płatnicze w niecyfrowym euro. Dodatkowo użytkownicy ci powinni mieć możliwość posiadania rachunków płatniczych w cyfrowym euro u dostawców usług płatniczych innych niż ci, u których posiadają rachunki płatnicze w niecyfrowym euro.

(55)Cyfrowe euro należy skonstruować w taki sposób, aby możliwe było programowanie warunkowych transakcji płatniczych w cyfrowym euro przez dostawców usług płatniczych. Cyfrowe euro nie powinno być jednak „programowalnym pieniądzem”, oznaczającym jednostki, które ze względu na określone w związku z ich charakterem warunki wydatkowania mogą być wykorzystywane wyłącznie do zakupu określonych rodzajów towarów lub usług lub podlegają ograniczeniom czasowym, zgodnie z którymi po upływie określonego czasu nie można ich już wykorzystać. Warunkowe transakcje płatnicze to płatności, które są automatycznie uruchamiane przez oprogramowanie na podstawie wcześniej określonych i uzgodnionych warunków. Wykorzystanie cyfrowego euro jako programowalnego pieniądza nie powinno stanowić celu ani skutku płatności warunkowych. Dostawcy usług płatniczych mogą opracowywać różne rodzaje rozwiązań logicznych w celu oferowania użytkownikom cyfrowego euro różnych warunkowych transakcji płatniczych, w tym zautomatyzowanych transakcji płatniczych służących do deponowania cyfrowych euro na rachunku lub wypłacania ich, wykonywania stałych zleceń płatniczych, w ramach których następuje automatyczne uruchomienie płatności określonej kwoty w określonym dniu, oraz płatności maszyna-maszyna, w przypadku których maszyny te są zaprogramowane tak, aby automatycznie uruchamiać płatności za zamówione części zamienne, za ładowanie energii elektrycznej i płacenie za energię elektryczną na najkorzystniejszych warunkach rynkowych, za opłacanie ubezpieczenia oraz opłaty leasingowe i konserwacyjne na podstawie wykorzystania.

(56)Aby ułatwić korzystanie z cyfrowego euro i świadczenie innowacyjnych usług, Eurosystem powinien wspierać udostępnianie warunkowych transakcji płatniczych w cyfrowym euro. Po pierwsze, w odniesieniu do niektórych rodzajów usług płatności warunkowych można by wprowadzić szczegółowe środki, zasady i normy, które ułatwiłyby dostawcom usług płatniczych opracowywanie i obsługę interoperacyjnych aplikacji realizujących logikę warunkową. Może to obejmować zestaw narzędzi technicznych takich jak interfejsy programowania aplikacji. Po drugie, Eurosystem mógłby zapewnić dodatkowe funkcje w infrastrukturze rozrachunkowej służącej do obsługi cyfrowego euro, niezbędne do świadczenia użytkownikom cyfrowego euro usług w zakresie płatności warunkowych. Mogłoby to ułatwiać rezerwację środków w infrastrukturze rozrachunkowej na potrzeby realizacji określonych płatności warunkowych w przyszłości. Dostawcy usług płatniczych powinni dostosować logikę biznesową wykonywania warunkowych transakcji płatniczych w cyfrowym euro zgodnie z normami i interfejsami programowania aplikacji, które Eurosystem może przyjąć w celu ułatwienia wykonywania takich transakcji.

(57)Europejskie portfele tożsamości cyfrowej mogłyby ułatwić przeprowadzanie transakcji cyfrowych dzięki umożliwieniu uwierzytelniania, identyfikacji i wymiany atrybutów, w tym licencji i certyfikatów. Europejskie portfele tożsamości cyfrowej powinny przyczyniać się do zapewnienia skutecznego powszechnego dostępu do cyfrowego euro i korzystania z niego. Państwa członkowskie powinny wydawać europejskie portfele tożsamości cyfrowej na podstawie wspólnych norm i praktyk określonych w przepisach wykonawczych. Europejski portfel tożsamości cyfrowej powinien posiadać silne i specjalne zabezpieczenia zapewniające ochronę danych i prywatności oraz wysoki poziom certyfikacji bezpieczeństwa. W rozwiązaniach typu front-end, które mają zostać opracowane przez Europejski Bank Centralny, należy zatem odpowiednio uwzględnić specyfikacje techniczne dotyczące europejskich portfeli tożsamości cyfrowej. Pozwoli to na uzyskanie odpowiedniej interoperacyjności z europejskimi portfelami tożsamości cyfrowej, która umożliwi osiągnięcie korzyści wynikających z ich stosowania. Zależnie od wyboru użytkownika interoperacyjność z europejskim portfelem tożsamości cyfrowej powinna również umożliwiać wywiązanie się z wymogu należytej staranności wobec klienta zgodnie z rozporządzeniem (UE) [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy – COM(2021) 421 final]. Aby ponadto stworzyć klientom spójne środowisko korzystania z usług, pośrednicy mogą zadecydować o pełnej integracji swoich usług typu front-end związanych z cyfrowym euro ze specyfikacjami regulującymi europejskie portfele tożsamości cyfrowej.

(58)Użytkownicy powinni mieć możliwość, jeśli sobie tego życzą, włączenia się do systemu cyfrowego euro i autoryzowania płatności w tej walucie za pomocą europejskich portfeli tożsamości cyfrowej. Dostawcy usług płatniczych powinni zatem być zobowiązani do akceptowania europejskich portfeli tożsamości cyfrowej do celów weryfikacji tożsamości zarówno potencjalnych, jak i obecnych klientów, zgodnie z rozporządzeniem (UE) [proszę wstawić odniesienie – wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy – COM(2021) 421 final]. Aby ułatwić otwieranie rachunków w cyfrowym euro w całej Unii, dostawcy usług płatniczych powinni również mieć możliwość korzystania z kwalifikowanych poświadczeń zapewnianych przez europejskie portfele tożsamości cyfrowej, w tym w celu wywiązania się na odległość z wymogu należytej staranności wobec klienta. Dostawcy usług płatniczych powinni też akceptować korzystanie z europejskich portfeli tożsamości cyfrowej, jeśli płatnik chce używać portfela do autoryzacji transakcji płatniczych w cyfrowym euro. Co więcej, aby ułatwić dokonywanie płatności zbliżeniowych w cyfrowym euro w trybie offline, należy umożliwić korzystanie z europejskich portfeli tożsamości cyfrowej do przechowywania cyfrowych euro w urządzeniu płatniczym.

(59)Aby zapewnić jednolity poziom obsługi użytkowników, przepisy, normy i procesy dotyczące cyfrowego euro, które Europejski Bank Centralny może przyjąć w ramach własnych kompetencji, powinny gwarantować każdemu użytkownikowi cyfrowego euro możliwość dokonywania transakcji płatniczych w cyfrowym euro z innymi użytkownikami cyfrowego euro w całej strefie euro, niezależnie od tego, którzy dostawcy usług płatniczych biorą udział w transakcji i z jakich usług typu front-end korzysta użytkownik. Aby ograniczyć fragmentację europejskiego rynku płatności detalicznych oraz wspierać konkurencję, efektywność i innowacje na tym rynku, a także rozwój instrumentów płatniczych w całej Unii zgodnie z celem strategii Komisji w zakresie płatności detalicznych, cyfrowe euro powinno, w miarę możliwości, być kompatybilne z prywatnymi rozwiązaniami w zakresie płatności cyfrowych oraz wykorzystywać synergie funkcjonalne i techniczne z tymi rozwiązaniami. W szczególności Europejski Bank Centralny powinien dążyć do zapewnienia kompatybilności cyfrowego euro z prywatnymi rozwiązaniami w zakresie płatności cyfrowych w punkcie interakcji oraz w zakresie transferów środków pieniężnych między osobami, w których to obszarach występuje obecnie znaczna fragmentacja unijnego rynku płatności detalicznych. W zapewnianiu takiej kompatybilności przydatne może być korzystanie ze standardów otwartych, wspólnych reguł i procesów oraz ewentualnie współdzielonej infrastruktury. O ile możliwe jest korzystanie z istniejących rozwiązań, jeżeli zostaną one uznane za odpowiednie do zapewnienia kompatybilności, w szczególności w celu zminimalizowania ogólnych kosztów dostosowania, o tyle takie istniejące rozwiązania nie powinny tworzyć nadmiernych zależności, które mogłyby uniemożliwić dostosowanie cyfrowego euro do nowych technologii lub byłyby niezgodne z cechami cyfrowego euro. Aby osiągnąć te cele i bez przyznawania jakichkolwiek możliwych do wyegzekwowania praw operatorom rynku, Europejski Bank Centralny powinien dążyć do zapewnienia kompatybilności cyfrowego euro z prywatnymi rozwiązaniami w zakresie płatności cyfrowych, z zachowaniem najwyższej staranności i w przypadkach, gdy uzna to za stosowne.

(60)Aby ułatwić rozstrzyganie sporów, Europejski Bank Centralny powinien zapewnić dostawcom usług płatniczych i użytkownikom cyfrowego euro wsparcie techniczne i funkcjonalne w zakresie rozstrzygania sporów, związanych co najmniej z kwestiami technicznymi i oszustwami, również na wczesnym etapie ich rozstrzygania. Spory dotyczące kwestii technicznych obejmują między innymi różnice w kwotach transakcji, zdublowane transakcje bądź brak autoryzacji lub wstępnej walidacji. Spory dotyczące oszustw obejmują między innymi sytuacje kradzieży tożsamości, oszustwa dotyczące tożsamości akceptanta, podrabianie towarów.

(61)Aby umożliwić użytkownikom cyfrowego euro dostęp do cyfrowego euro i korzystanie z niego w ramach usług płatniczych związanych z cyfrowym euro, należy zapewnić im usługi typu front-end. Użytkownicy ci powinni mieć możliwość dostępu do usług płatniczych związanych z cyfrowym euro i korzystania z nich za pośrednictwem usług typu front-end świadczonych przez dostawców usług płatniczych i Europejski Bank Centralny. Dostawcy usług płatniczych powinni mieć możliwość podjęcia decyzji o korzystaniu z usług typu front-end świadczonych przez inne zainteresowane strony, w tym Europejski Bank Centralny, w szczególności w przypadku, gdy koszty opracowania i obsługi usług typu front-end, w tym aplikacji, są niewspółmiernie wysokie. W przypadku gdy użytkownicy cyfrowego euro mogą wybierać pomiędzy różnymi usługami typu front-end, decyzja o wyborze danej usługi typu front-end powinna ostatecznie należeć do tych użytkowników i nie powinni jej narzucać dostawcy usług płatniczych ani Europejski Bank Centralny. W związku z tym dostawcy usług płatniczych powinni być w stanie zapewnić użytkownikom cyfrowego euro możliwość dostępu do usług płatniczych związanych z cyfrowym euro i korzystania z nich za pośrednictwem usług typu front-end świadczonych przez Europejski Bank Centralny. Europejski Bank Centralny i dostawcy usług płatniczych powinni wdrożyć odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, w tym najnowocześniejsze środki bezpieczeństwa i ochrony prywatności, w celu zapewnienia, aby EBC nie mógł uzyskać dostępu do tożsamości poszczególnych użytkowników cyfrowego euro za pośrednictwem swojego rozwiązania typu front-end.

(62)Aby uniknąć ingerencji w relacje z klientami dostawców usług płatniczych i ich rolę w dystrybucji cyfrowego euro, rozwiązania typu front-end dostarczane przez Europejski Bank Centralny powinny ograniczać się do zapewnienia interfejsu między użytkownikami cyfrowego euro a infrastrukturą płatniczą dostawców usług płatniczych. W szczególności Eurosystem nie nawiązywałby stosunków umownych z użytkownikami cyfrowego euro, nawet jeśli użytkownicy ci korzystaliby z usług typu front-end świadczonych przez Europejski Bank Centralny. EBC i dostawcy usług płatniczych powinni wdrożyć odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, w tym najnowocześniejsze środki bezpieczeństwa i ochrony prywatności, w celu zapewnienia, aby EBC nie mógł uzyskać dostępu do tożsamości poszczególnych użytkowników cyfrowego euro za pośrednictwem swojego rozwiązania typu front-end.

(63)Aby umożliwić użytkownikom sprawne korzystanie z cyfrowego euro, dostawcy usług płatniczych, którzy zapewniają użytkownikom cyfrowego euro usługi typu front-end umożliwiające dostęp do cyfrowego euro i korzystanie z niego, powinni zadbać o to, aby użytkownicy cyfrowego euro mogli szybko i łatwo uzyskać dostęp do cyfrowego euro i korzystać z niego. W szczególności rachunki płatnicze w cyfrowym euro powinny być wyraźnie oznaczone za pomocą oficjalnego logo cyfrowego euro. Dostęp do rachunków płatniczych w cyfrowym euro powinien być możliwy za pośrednictwem jednej z głównych stron portalu internetowego lub aplikacji internetowej lub innych usług typu front-end, na takich samych zasadach jak ma to miejsce w przypadku rachunków płatniczych w niecyfrowym euro.

(64)Aby zapewnić możliwość natychmiastowego rozliczania, transakcje w cyfrowym euro, zarówno dokonywane w trybie online, jak i offline, w tym w kontekście finansowania i definansowania, a także funkcje kaskady i odwróconej kaskady, powinny być w normalnych okolicznościach rozliczane natychmiast, w ciągu zaledwie kilku sekund. Rozliczanie transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie online powinno następować w ramach ustanowionej przez Eurosystem infrastruktury rozrachunkowej służącej do obsługi cyfrowego euro. Transakcje płatnicze w cyfrowym euro dokonywane w trybie online powinny być rozliczane w ciągu kilku sekund, zgodnie z wymogami funkcjonalnymi i technicznymi przyjętymi przez Europejski Bank Centralny. Ostateczne rozliczenie transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie online powinno następować w momencie zarejestrowania danej kwoty cyfrowych euro płatnika i odbiorcy w zatwierdzonej przez Europejski Bank Centralny infrastrukturze rozrachunkowej służącej do obsługi cyfrowego euro, niezależnie od tego, czy cyfrowe euro są rejestrowane jako salda posiadanych zasobów czy jako jednostki wartości, i niezależnie od zastosowanej technologii. Przy tworzeniu infrastruktury rozrachunkowej służącej do obsługi cyfrowego euro należy dążyć do zapewnienia dostosowania do nowych technologii, w tym technologii rozproszonego rejestru.

(65)Ze względu na brak łączności sieciowej rozliczanie płatności zbliżeniowych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie offline powinno odbywać się w lokalnej pamięci urządzenia płatniczego odpowiednio płatnika i odbiorcy. Płatności zbliżeniowe w cyfrowym euro dokonywane w trybie offline powinny być rozliczane w ciągu kilku sekund, zgodnie z wymogami funkcjonalnymi i technicznymi przyjętymi przez Europejski Bank Centralny. Ostateczne rozliczenie powinno następować w momencie aktualizacji zapisów dotyczących odnośnych zasobów cyfrowego euro w lokalnych urządzeniach pamięciowych odpowiednio płatnika i odbiorcy, niezależnie od tego, czy cyfrowe euro są rejestrowane jako salda posiadanych zasobów czy jako jednostki wartości, i niezależnie od zastosowanej technologii.

(66)Ponieważ dostawcy usług płatniczych nie są stroną transakcji płatniczej w cyfrowym euro między dwoma użytkownikami cyfrowego euro, transakcje płatnicze w cyfrowym euro nie niosą ze sobą ryzyka systemowego, a zatem nie uzasadniają uznania ich za system w rozumieniu art. 2 lit. a) dyrektywy 98/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 33 . Transakcje płatnicze w cyfrowym euro powinny być rozliczane w ciągu kilku sekund, a zatem nie powinny być dozwolone żadne opcje kompensowania.

(67)Ze względu na swobodę umów i w celu zapewnienia konkurencji użytkownicy cyfrowego euro powinni mieć możliwość przenoszenia rachunków płatniczych w cyfrowym euro do różnych dostawców usług płatniczych. Na wniosek użytkowników cyfrowego euro dostawcy usług płatniczych powinni następnie umożliwiać przeniesienie rachunków płatniczych w cyfrowym euro, przy zachowaniu tych samych identyfikatorów rachunków. W wyjątkowych okolicznościach, gdy dostawca usług płatniczych nie jest w stanie wykonać tego zadania, w tym z powodu utraty odpowiednich danych dotyczących rachunku płatniczego w cyfrowym euro, Europejski Bank Centralny powinien być w stanie zatwierdzić przeniesienie rachunków płatniczych w cyfrowym euro, tak aby nowy dostawca usług płatniczych wskazany przez użytkownika cyfrowego euro mógł pobrać informacje o zasobach cyfrowego euro tego użytkownika cyfrowego euro i dokończyć przeniesienie rachunku bez udziału niedostępnego dostawcy usług płatniczych. Proces ten powinien umożliwić użytkownikowi cyfrowego euro utrzymanie dostępu do posiadanych zasobów cyfrowego euro za pośrednictwem nowego wskazanego dostawcy usług płatniczych. Europejski Bank Centralny nie odgrywałby żadnej roli operacyjnej w przeniesieniu rachunku zarówno w przypadku kontynuacji działalności, jak i w wyjątkowych okolicznościach.

(68)Zasadnicze znaczenie dla ochrony obywateli korzystających z cyfrowego euro, dla integralności danych osobowych przetwarzanych w związku z realizacją płatności w cyfrowym euro oraz dla zapewnienia sprawnego i skutecznego funkcjonowania cyfrowego euro ma zapobieganie oszustwom przez dostawców usług płatniczych. Zapobieganie oszustwom odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zaufania do jednej waluty. Aby to zapewnić, Europejski Bank Centralny może ustanowić ogólny mechanizm wykrywania oszustw i zapobiegania im, który wspomoże działania w zakresie zwalczania oszustw prowadzone przez dostawców usług płatniczych w odniesieniu do transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie online. W ramach ogólnego mechanizmu wykrywania oszustw i zapobiegania im dostępnych jest szereg funkcji niezbędnych do wykrywania schematów oszukańczego działania, których pojedynczy dostawca usług płatniczych nie byłby w stanie wykryć samodzielnie. Jeden dostawca usług płatniczych często nie ma pełnego oglądu wszystkich elementów, które mogą prowadzić do szybkiego wykrycia oszustwa. Skuteczność wykrywania oszustw można jednak zwiększyć dzięki informacjom o potencjalnie oszukańczych działaniach, pochodzącym od innych dostawców usług płatniczych. Taka ogólna funkcja wykrywania oszustw występuje w porównywalnych systemach płatności i jest niezbędna do osiągnięcia wyraźnie niskiej liczby oszustw, a tym samym do zagwarantowania bezpieczeństwa cyfrowego euro zarówno konsumentom, jak i akceptantom. Przekazywanie informacji między dostawcami usług płatniczych a mechanizmem wykrywania oszustw i zapobiegania im powinno być objęte najnowocześniejszymi środkami bezpieczeństwa i ochrony prywatności, które zapewnią, aby poszczególni użytkownicy cyfrowego euro nie mogli zostać zidentyfikowani przez centralny mechanizm wykrywania oszustw i zapobiegania im.

(69)Aby przetwarzać płatności w cyfrowym euro dokonywane w trybie online lub offline, dostawcy usług typu front-end związanych z cyfrowym euro i emitenci europejskich portfeli tożsamości cyfrowej muszą uzyskać dostęp do technologii komunikacji zbliżeniowej (NFC) na urządzeniach mobilnych. Komponenty te obejmują w szczególności, ale nie wyłącznie, anteny NFC i tak zwane bezpieczne elementy urządzeń mobilnych (np. uniwersalna karta z układem scalonym (UICC), wbudowany element bezpieczeństwa (eSE), karta microSD itp.). Należy zatem zapewnić, aby w razie potrzeby świadczenia usług związanych z cyfrowym euro producenci oryginalnego sprzętu wytwarzający urządzenia mobilne ani dostawcy usług łączności elektronicznej nie blokowali dostępu do anten NFC i bezpiecznych elementów. Pieniądz banku centralnego będący prawnym środkiem płatniczym powinien być powszechnie dostępny. Aby osiągnąć ten cel również w gospodarce cyfrowej, dostawcy usług typu front-end związanych z cyfrowym euro i operatorzy europejskich portfeli tożsamości cyfrowej powinni być uprawnieni do przechowywania oprogramowania na odpowiednich urządzeniach mobilnych, tak aby dokonywanie transakcji w cyfrowym euro było możliwe z technicznego punktu widzenia zarówno w trybie online, jak i offline. W tym celu producenci oryginalnego sprzętu urządzeń mobilnych i dostawcy usług łączności elektronicznej powinni być zobowiązani do zapewnienia w razie potrzeby dostępu na sprawiedliwych, rozsądnych i niedyskryminujących warunkach do wszystkich komponentów sprzętu i oprogramowania do celów dokonywania transakcji w cyfrowym euro w trybie online i offline. We wszystkich przypadkach tacy operatorzy byliby zobowiązani do zapewnienia wystarczającej wydajności odpowiednich funkcji sprzętu i oprogramowania w urządzeniach mobilnych, służących do przetwarzania transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie online oraz do przechowywania cyfrowych euro na urządzeniach mobilnych do celów dokonywania transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie offline. Obowiązek ten powinien pozostawać bez uszczerbku dla art. 6 ust. 7 rozporządzenia (UE) 2022/1925, na mocy którego strażnicy dostępu są zobowiązani do zapewnienia nieodpłatnie skutecznej interoperacyjności z systemem operacyjnym, funkcjami sprzętu lub oprogramowania urządzeń mobilnych oraz dostępu do nich do celów interoperacyjności, co ma zastosowanie do istniejących i nowych cyfrowych środków płatniczych, w tym cyfrowego euro.

(70)Prawa do prywatności i ochrony danych osobowych są prawami podstawowymi zapisanymi w art. 7 i 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Jak podkreśliła Europejska Rada Ochrony Danych 34 , wysoki poziom prywatności i ochrony danych jest niezbędny, aby zapewnić zaufanie Europejczyków do przyszłego cyfrowego euro. Opinia ta jest też zgodna z zasadami porządku publicznego grupy G-7 dotyczącymi detalicznych cyfrowych walut banku centralnego. Przetwarzanie danych osobowych w celu zapewnienia zgodności i w kontekście niniejszego rozporządzenia odbywałoby się zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2016/679 35 i rozporządzeniem (UE) 2018/1715 36 , a także, w stosownych przypadkach, zgodnie z dyrektywą 2002/58/WE 37 . 

(71)Cyfrowe euro należy zatem skonstruować w taki sposób, aby zminimalizować przetwarzanie danych osobowych przez dostawców usług płatniczych i Europejski Bank Centralny do tego, co jest konieczne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania cyfrowego euro. Cyfrowe euro powinno być dostępne w trybie offline, przy zachowaniu poziomu prywatności wobec dostawców usług płatniczych, który będzie porównywalny z poziomem prywatności przy wypłatach banknotów w bankomatach. Rozliczanie transakcji w cyfrowym euro powinno odbywać się w taki sposób, aby ani Europejski Bank Centralny, ani krajowe banki centralne nie mogły przypisać danych do zidentyfikowanego lub możliwego do zidentyfikowania użytkownika cyfrowego euro.

(72)Uwzględnienie ochrony danych już w fazie projektowania i domyślna ochrona danych powinny być wbudowane we wszystkie systemy przetwarzania danych opracowywane i używane w ramach niniejszego rozporządzenia. Przetwarzanie danych osobowych powinno podlegać odpowiednim zabezpieczeniom praw i wolności osoby, której dane dotyczą. Zabezpieczenia te powinny polegać na wdrożeniu środków technicznych i organizacyjnych, w szczególności zapewniających poszanowanie zasad ochrony danych określonych w rozporządzeniu (UE) 2016/679 i rozporządzeniu (UE) 2018/1715, w tym zasady minimalizacji danych i zasady celowości.

(73)Dostawcy usług płatniczych powinni mieć możliwość przetwarzania danych osobowych w zakresie, w jakim jest to konieczne do realizacji zadań, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania cyfrowego euro. Zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (UE) 2016/679 czynności przetwarzania należy uznać za zgodne z prawem w odniesieniu do cyfrowego euro w przypadkach, gdy – i w takim zakresie, w jakim – są one niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. W ramach niniejszego rozporządzenia przetwarza się dane osobowe do celów następujących zadań: egzekwowanie limitów utrzymywanej kwoty, inicjowanie finansowania i definansowania zasobów użytkownika oraz zarządzanie lokalnymi urządzeniami pamięciowymi na potrzeby płatności w cyfrowym euro dokonywanych w trybie offline, które to zadania leżą w interesie publicznym i mają zasadnicze znaczenie dla ochrony obywateli korzystających z cyfrowego euro, a także dla stabilności i integralności unijnego systemu finansowego. Administratorami danych osobowych w odniesieniu do tych zadań są dostawcy usług płatniczych. Ponadto dostawcy usług płatniczych mogą przetwarzać dane osobowe w celu wykonywania dotychczasowych zadań leżących w interesie publicznym lub w celu wypełnienia zobowiązania prawnego ustanowionego w prawie Unii, które mają zastosowanie do środków pieniężnych określonych w dyrektywie (UE) 2015/2366. Zadania te dotyczą świadczenia usług płatniczych oraz zapobiegania oszustwom i ich wykrywania zgodnie z dyrektywą (UE) 2015/2366, zwalczania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu zgodnie z dyrektywą (UE) 2015/849, wypełniania obowiązków związanych z opodatkowaniem i unikaniem opodatkowania oraz zarządzania ryzykiem operacyjnym i ryzykiem dla bezpieczeństwa zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2022/255.

(74)Przetwarzanie danych osobowych w celu weryfikowania, czy użytkownicy są osobami lub podmiotami umieszczonymi w wykazie na podstawie środków ograniczających przyjętych zgodnie z art. 215 TFUE, powinno być zgodne z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679. Przetwarzanie nazwisk oraz identyfikatorów rachunków płatniczych osób fizycznych musi być proporcjonalne i niezbędne do zapewnienia zgodności ze środkami ograniczającymi przyjętymi zgodnie z art. 215 TFUE przewidującymi zamrożenie aktywów lub zakaz udostępniania środków finansowych lub zasobów gospodarczych.

(75)Transakcje płatnicze w cyfrowym euro dokonywane w trybie offline to płatności dokonywane w niewielkiej odległości fizycznej („twarzą w twarz”). Są one podobne do transakcji gotówkowych i powinny być traktowane w podobny sposób pod względem prywatności. Dostawcy usług płatniczych nie powinni zatem przetwarzać danych osobowych związanych z transakcjami płatniczymi w cyfrowym euro dokonywanymi w trybie offline, a jedynie dane osobowe związane z deponowaniem lub wypłacaniem cyfrowych euro z rachunków płatniczych w cyfrowym euro w celu załadowania ich na lokalne urządzenia pamięciowe lub z lokalnych urządzeń pamięciowych na rachunki płatnicze w cyfrowym euro. Obejmuje to identyfikator lokalnych urządzeń pamięciowych, który dostawcy usług płatniczych przypisują do użytkownika cyfrowego euro posiadającego cyfrowe euro w trybie offline. Ten poziom prywatności byłby porównywalny do wypłat banknotów w bankomatach, w przypadku których dostawcy usług płatniczych przetwarzają dane osobowe związane z tożsamością użytkownika oraz dane dotyczące sposobu realizacji transakcji finansowania i definansowania. Oznacza to, że w przypadku transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie offline nie powinno mieć miejsca monitorowanie danych dotyczących transakcji.

(76)Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne mogą przetwarzać dane osobowe w zakresie, w jakim jest to konieczne do realizacji zadań, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania cyfrowego euro. W ramach niniejszego rozporządzenia przetwarza się dane osobowe do celów następujących zadań: rozliczanie transakcji płatniczych w cyfrowym euro oraz zarządzanie bezpieczeństwem i integralnością infrastruktury do obsługi cyfrowego euro, które to zadania leżą w interesie publicznym i mają zasadnicze znaczenie dla ochrony obywateli korzystających z cyfrowego euro, a także dla stabilności i integralności unijnego systemu finansowego. Zadanie związane z utrzymaniem bezpieczeństwa i integralności cyfrowej infrastruktury do obsługi cyfrowego euro obejmuje działania związane z zapewnieniem stabilności i odporności operacyjnej cyfrowego euro. Administratorami danych osobowych w odniesieniu do tych zadań byłyby Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne. Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne przetwarzałyby dane osobowe do celów wykonywania tych zadań przy użyciu najnowocześniejszych środków bezpieczeństwa i ochrony prywatności, takich jak pseudonimizacja lub szyfrowanie, aby zapewnić, by dane nie mogły być wykorzystane do bezpośredniej identyfikacji konkretnego użytkownika cyfrowego euro.

(77)W celu egzekwowania limitów utrzymywanej kwoty i zapewnienia przenoszenia rachunków płatniczych w cyfrowym euro w wyjątkowych okolicznościach i sytuacjach awaryjnych na wniosek użytkownika cyfrowego euro pojedynczy punkt dostępu do identyfikatorów użytkowników cyfrowego euro i powiązanych limitów utrzymywanej kwoty cyfrowego euro jest niezbędny do zapewnienia sprawnego funkcjonowania cyfrowego euro w całej strefie euro, ponieważ użytkownicy cyfrowego euro mogą posiadać rachunki płatnicze w cyfrowym euro w różnych państwach członkowskich. Przy ustanawianiu pojedynczego punktu dostępu Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne powinny zapewnić, aby przetwarzanie danych osobowych było zminimalizowane do tego, co jest bezwzględnie niezbędne, oraz aby w procesie tym uwzględniono ochronę danych w fazie projektowania i domyślną ochronę danych. Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne powinny rozważyć, w stosownych przypadkach i w celu zminimalizowania ryzyka naruszenia danych, wykorzystanie zdecentralizowanego przechowywania danych.

(78)W pakiecie dotyczącym przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego do prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, przyjętym przez Komisję 21 lipca 2021 r. 38 („pakiet dotyczący AML”), Komisja zaproponowała znaczne wzmocnienie przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy („AML”) w całej Unii. Zgodnie z tym celem oraz z myślą o zapewnieniu skutecznego stosowania wymogów dotyczących AML/CFT w odniesieniu do cyfrowego euro niniejsze rozporządzenie powinno stanowić, że transakcje płatnicze w cyfrowym euro dokonywane w trybie online podlegają wymogom dotyczącym AML/CFT określonym w dyrektywie (UE) 2015/849.

(79)Aby ułatwić powszechne wprowadzenie cyfrowego euro, potencjalnym użytkownikom cyfrowego euro należy zapewnić w sposób zharmonizowany w całej strefie euro łatwy dostęp do usług płatniczych związanych z cyfrowym euro świadczonych przez dostawców usług płatniczych. W związku z tym właściwe jest, bez uszczerbku dla podejścia opartego na ocenie ryzyka leżącego u podstaw pakietu dotyczącego AML, aby unijny Urząd ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy („AMLA”) uwzględnił kwestię otwierania rachunków płatniczych w cyfrowym euro w swoich regulacyjnych standardach technicznych dotyczących należytej staranności wobec klienta. W przypadku transakcji lub stosunków biznesowych obarczonych niskim ryzykiem AMLA powinien określić odpowiednie uproszczone środki należytej staranności, które dostawcy usług płatniczych powinni stosować. Opracowanie tych regulacyjnych standardów technicznych powinno zostać potraktowane priorytetowo przez AMLA. 

(80)W przeciwieństwie do transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie offline transakcje płatnicze w cyfrowym euro dokonywane w trybie online nie ograniczają się jedynie do transakcji dokonywanych w niewielkiej odległości fizycznej i mogą służyć do przekazywania środków na odległość między użytkownikami cyfrowego euro. W przypadku transakcji płatniczych w cyfrowym euro dokonywanych w trybie online cyfrowe waluty banku centralnego mogą stwarzać większe ryzyko w zakresie AML/CFT niż gotówka, ponieważ działałyby one jako instrument o płynności podobnej do płynności gotówki, ale nieobjęty ograniczeniami możliwości przenoszenia, które nieodłącznie charakteryzują gotówkę. Należy zatem ustanowić, że transakcja płatnicza w cyfrowym euro dokonywana w trybie online ma podlegać dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 oraz rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 39 .

(81)W celu zapewnienia spójnego stosowania wymogów dotyczących prawnych środków płatniczych i odzwierciedlenia rozwoju technologicznego należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w celu uzupełnienia niniejszego rozporządzenia przez przyjęcie aktów delegowanych w odniesieniu do dodatkowych wyjątków od obowiązku akceptowania transakcji oraz rodzajów danych osobowych przetwarzanych przez dostawców usług płatniczych, Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne oraz dostawców usług wsparcia. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(82)Chociaż transakcje płatnicze w cyfrowym euro dokonywane w trybie offline są podobne do transakcji gotówkowych i powinny być traktowane w podobny sposób pod względem prywatności, określone limity utrzymywanej kwoty i wysokości transakcji w przypadku płatności zbliżeniowych w trybie offline są niezbędne do ograniczenia ryzyka związanego z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

(83)W celu zapewnienia jednolitych warunków stosowania limitów utrzymywanych kwot i wysokości transakcji w przypadku płatności zbliżeniowych w trybie offline należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 40 . Przy przyjmowaniu aktów wykonawczych określających limity wysokości transakcji i utrzymywanej kwoty w cyfrowym euro w trybie offline należy stosować procedurę sprawdzającą, zważywszy że akty te przyczyniają się do przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

(84)Zgodnie z zasadą proporcjonalności konieczne i stosowne jest przyjęcie przepisów dotyczących w szczególności statusu euro jako prawnego środka płatniczego, jego dystrybucji, wykorzystania i podstawowych cech, aby osiągnąć podstawowy cel, jakim jest zapewnienie korzystania z euro jako jednej waluty w gospodarce cyfrowej. Niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia założonych celów, zgodnie z art. 5 ust. 4 Traktatu o Unii Europejskiej.