19.5.2016   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 181/35

—

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—

uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza z dnia 10 grudnia 1982 r.,

—

uwzględniając rezolucje Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczące rybołówstwa, w szczególności ust. 157 rezolucji 66/68 odnoszącej się do zobowiązań krajów rozwiniętych wobec krajów najsłabiej rozwiniętych i małych rozwijających się państw wyspiarskich,

—

uwzględniając porozumienie z 1995 r. w sprawie wykonania postanowień Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza z dnia 10 grudnia 1982 r. odnoszących się do ochrony międzystrefowych zasobów rybnych i zasobów rybnych masowo migrujących oraz zarządzania nimi,

—

uwzględniając międzynarodowy plan działania FAO na rzecz zarządzania zdolnościami połowowymi, zatwierdzony przez Radę FAO w listopadzie 2000 r.,

—

uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1005/2008 z dnia 29 września 2008 r. ustanawiające wspólnotowy system zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania, zwanym dalej połowami NNN (1),

—

uwzględniając Umowę o środkach stosowanych przez państwo portu w celu zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania, zatwierdzoną przez Konferencję FAO na 36. sesji w dniu 22 listopada 2009 r.,

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 22 listopada 2012 r. w sprawie zewnętrznego wymiaru wspólnej polityki rybołówstwa (2),

—

uwzględniając wspólny komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 21 marca 2012 r. pt. „W kierunku odnowionego partnerstwa na rzecz rozwoju między UE a regionem Pacyfiku” (3),

—

uwzględniając Konwencję o ochronie i zarządzaniu zasobami ryb masowo migrujących w zachodnim i środkowym Pacyfiku, której UE jest stroną na mocy decyzji 2005/75/WE od dnia 25 stycznia 2005 r. (4),

—

uwzględniając decyzję Rady 2006/539/WE z dnia 22 maja 2006 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Konwencji na rzecz wzmocnienia Międzyamerykańskiej Komisji ds. Tuńczyka Tropikalnego ustanowionej Konwencją pomiędzy Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Republiką Kostaryki z 1949 r. (5),

—

uwzględniając Konwencję w sprawie ochrony pełnomorskich zasobów rybnych na południowym Oceanie Spokojnym i zarządzania nimi (6), zatwierdzoną w imieniu Unii Europejskiej zgodnie z decyzją Rady 2012/130/UE (7) i ustanawiającą Regionalną Organizację ds. Zarządzania Rybołówstwem na Południowym Pacyfiku,

—

uwzględniając decyzję Rady 2011/144/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie zawarcia Umowy przejściowej o partnerstwie między Wspólnotą Europejską, z jednej strony, a państwami Pacyfiku, z drugiej strony (8),

—

uwzględniając Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku z jednej strony a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r. (9) zwaną dalej umową z Kotonu,

—

uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 215/2008 z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do 10. Europejskiego Funduszu Rozwoju (10),

—

uwzględniając Umowę o partnerstwie między Wspólnotą Europejską a Sfederowanymi Stanami Mikronezji w sprawie połowów na wodach przybrzeżnych Sfederowanych Stanów Mikronezji (11),

—

uwzględniając Umowę o partnerstwie w sprawie połowów między Wspólnotą Europejską, z jednej strony, a Republiką Kiribati, z drugiej strony (12),

—

uwzględniając Umowę o partnerstwie w sprawie połowów między Unią Europejską a Wyspami Salomona (13),

—

uwzględniając decyzję Komisji z dnia 15 listopada 2012 r. w sprawie powiadomienia państw trzecich o możliwości uznania ich za niewspółpracujące państwa trzecie zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1005/2008 ustanawiającym wspólnotowy system zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania (14),

—

uwzględniając art. 48 Regulaminu,

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji Rybołówstwa oraz opinię Komisji Rozwoju (A7–0297/2013),

A.

mając na uwadze, że w celu wdrożenia spójności polityki na rzecz rozwoju unijnej polityki mającej wpływ na rybołówstwo w państwach AKP regionu Pacyfiku – tj. politykę rybołówstwa oraz politykę handlową i rozwojową – należy realizować w sposób zapewniający jej udział w osiąganiu celów z zakresu zrównoważonego rozwoju rybołówstwa wyznaczonych przez państwa AKP regionu Pacyfiku; mając na uwadze, że podejście takie powinno zostać uwzględnione przy kolejnym przedłużeniu umowy z Kotonu lub włączone do instrumentów mogących zastąpić tę umowę;

B.

mając na uwadze, że UE musi dążyć do spójności polityki na rzecz rozwoju na podstawie art. 208 ust. 1 TFUE, zgodnie z którym przy „realizacji polityk, które mogłyby mieć wpływ na kraje rozwijające się, Unia bierze pod uwagę cele współpracy na rzecz rozwoju”;

C.

mając na uwadze, że UE jest drugim po Australii największym darczyńcą w tym regionie, przekazującym pomoc w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR), oraz że jedynie 2,3 % pomocy w ramach 10. EFR przeznaczane jest na działalność związaną z rybołówstwem, pomimo że zasoby rybołówstwa stanowią główne i jedyne wspólne źródło dochodów państw AKP regionu Pacyfiku i że państwa z regionu zachodniego i środkowego Pacyfiku przy licznych okazjach wyrażały zamiar uczynienia połowów tuńczyka motorem rozwoju społeczno-gospodarczego w tym regionie;

D.

mając na uwadze, że dwustronne i wielostronne porozumienia handlowe negocjowane obecnie przez UE należy poprzedzić ocenami skutków, zwłaszcza w odniesieniu do ochrony żywych zasobów morskich i wpływu przedmiotowych porozumień na miejscową ludność; mając na uwadze, że tego rodzaju dwustronne i wielostronne porozumienia powinny opierać się na wynikach takich ocen skutków;

E.

mając na uwadze, że w toku trwających negocjacji w ramach umowy o partnerstwie gospodarczym UE i państw AKP regionu Pacyfiku w celu dostosowania ogólnego systemu preferencji taryfowych wynikającego z postanowień umowy z Kotonu do zasad Światowej Organizacji Handlu produkty rybołówstwa odgrywają kluczową rolę zarówno w kwestii dostępu do rynków europejskich, jak i w kwestii dostępu do zasobów i dobrego zarządzania w zakresie rybołówstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju;

F.

mając na uwadze zagrożenia wynikające z odstępstwa od reguł pochodzenia przewidzianego w art. 6 ust. 6 protokołu II w sprawie reguł pochodzenia załączonego do Umowy przejściowej o partnerstwie między WE a państwami Pacyfiku, które to odstępstwo prowadzi do zagrożenia nieuczciwą konkurencją na europejskim rynku produktów rybołówstwa;

G.

mając na uwadze zainteresowanie UE zacieśnieniem stosunków z tym regionem Pacyfiku oraz współpracą na rzecz realizacji celu, jakim jest zrównoważony rozwój, przy założeniu konserwacji zasobów rybołówstwa, promocji zrównoważonego rozwoju rybołówstwa i wsparcia przejrzystego zarządzania rybołówstwem;

H.

mając na uwadze, że blisko połowa połowów tuńczyka na świecie odbywa się na wodach zachodniego i środkowego Pacyfiku, z czego 80 % odpowiada działalności w ramach wyłącznych stref ekonomicznych państw wyspiarskich, a zaledwie 20 % działalności na obszarze wód międzynarodowych;

I.

mając na uwadze, że najnowsze oceny zasobów przeprowadzone w 2012 r. przez Komitet Naukowy WCPFC na obszarze podlegającym jego regulacji nie wskazują na przeławianie bonito (Katsuwonus pelamis), ani tuńczyka żółtopłetwego (Thunnus albacares), ale wskazują na fakt przeławiania opastuna (Thunnus obesus); mając na uwadze, że duże zaniepokojenie budzą dane dotyczące śmiertelności młodych osobników z gatunku opastuna w połowach przy użyciu okrężnic, zwłaszcza w połowach wykorzystujących urządzenia do sztucznej koncentracji ryb;

J.

mając na uwadze, że chociaż odnotowano nieznaczną poprawę monitorowania i nadzoru tego obszaru Pacyfiku, stwierdzono znaczny wzrost liczby statków sejnerów, głównie pochodzących z Azji oraz z państw wyspiarskich, wzrost nakładów połowowych oraz nielegalnych połowów zagrażających trwałości zasobów regionu;

K.

mając na uwadze, że podejście Unii Europejskiej w dziedzinie rybołówstwa w regionie Pacyfiku powinno polegać na aktywnym wspieraniu wysiłków podejmowanych obecnie w regionie w celu rozwiązania problemu nadmiernej zdolności połowowej i w celu sprawniejszego zarządzania rybołówstwem;

L.

mając na uwadze tradycję istnienia agencji i struktur regionalnych ds. zarządzania połowami tuńczyka, takich jak Agencja Forum Wysp Pacyfiku ds. Rybołówstwa (Pacific Islands Forum Fisheries Agency), znana jako FFA, lub subregionalna organizacja Sygnatariusze Porozumienia z Nauru (Parties to the Nauru Agreement), zwana dalej PNA;

M.

mając na uwadze, że system handlu dniami połowowymi przez statki (VDS) wprowadzony został przez Sygnatariuszy Porozumienia z Nauru (PNA) w 2008 r. w ramach starań mających na celu zarządzanie dostępem do wód państw PNA, ograniczenie nakładu połowowego na tych wodach i uzyskanie jak największych korzyści z rybołówstwa przez małe rozwijające się państwa wyspiarskie z regionu Pacyfiku;

N.

mając na uwadze, że nadmierne nakłady połowowe stron są faktem oraz że w WCPFC prowadzi się dyskusje nad nowym środkiem na rzecz ochrony i zarządzania na następne lata, który ureguluje ograniczenia nakładów;

O.

mając na uwadze, że Stany Zjednoczone od 1988 r. posiadają wielostronną umowę z państwami zachodniego i środkowego Pacyfiku i że umowa ta, obecnie w trakcie ponownej negocjacji jej postanowień, gwarantuje dostęp do około 20 % dni połowowych regionu;

P.

mając na uwadze, że system handlu dniami połowowymi przez statki (Vessel Day Scheme), zwany dalej VDS, musi być w pełni przejrzysty, a przepisy regulujące system muszą zostać udoskonalone i wdrożone przez wszystkie objęte nim państwa, aby możliwe było osiągnięcie celów systemu oraz zapewnienie pełnej zgodności środków mających zastosowanie zarówno do wyłącznych stref ekonomicznych, jak i do morza pełnego;

Q.

mając na uwadze, że na przestrzeni najbliższych lat spodziewany jest dalszy znaczny wzrost kosztów dostępu flot dalekomorskich do zasobów, jako że opłaty te stanowią istotne źródło dochodów państw tego obszaru; mając na uwadze, że obecnie koszt dnia połowowego uzgodniony podczas dorocznego spotkania państw PNA wynosi co najmniej 6 000 USD na rok 2014;

R.

mając na uwadze, że podpisane przez UE umowy o partnerstwie w sprawie połowów tradycyjnie opierały się na ograniczeniu liczby statków w połączeniu z orientacyjnym tonażem referencyjnym, również w odniesieniu do państw tego obszaru, oraz że w związku z tym powstały rozbieżności w wyniku wprowadzenia systemu VDS przez państwa PNA i ich chęci stosowania tego systemu w odniesieniu do umów o partnerstwie podpisanych przez UE;

S.

mając na uwadze, że odpowiednio opracowany i należycie egzekwowany system handlu dniami połowowymi przez statki może stanowić sposób na zapobieganie dalszym wzrostom nakładu w regionie;

T.

mając na uwadze, że współpraca i przestrzeganie przepisów w zakresie połowów NNN to wymóg ustanowiony przez UE w odniesieniu do stosunków z państwami trzecimi w kontekście przyszłych umów o partnerstwie w sprawie połowów; mając na uwadze, że art. 38 ust. 9 rozporządzenia (WE) nr 1005/2008 o zwalczaniu połowów NNN stanowi, iż Komisja nie powinna podejmować z państwami niewspólpracującymi w tym zakresie negocjacji prowadzących do zawarcia wspomnianych umów o partnerstwie;

U.

mając na uwadze, że umowy o partnerstwie gospodarczym powinny zawierać konkretne odniesienie do wdrożenia rozporządzenia w sprawie połowów NNN zamiast tylko ogólnej wzmianki o konieczności zwalczania połowów NNN, a ponadto nie powinny być zawierane z państwami trzecimi uznanymi za państwa niewspółpracujące;

V.

mając na uwadze, że w decyzji z dnia 15 listopada 2012 r. Komisja stwierdziła, że między innymi Republika Fidżi oraz Republika Vanuatu mogą być niewspółpracującymi państwami trzecimi w rozumieniu rozporządzenia w sprawie połowów NNN, zarówno z uwagi na brak odstraszających działań i sankcji w odniesieniu do statków praktykujących połowy NNN pływających pod banderą tych państw, jak i ze względu na niewprowadzenie zaleceń regionalnych organizacji ds. zarządzania rybołówstwem;

W.

mając na uwadze, że wieloletnia działalność połowowa sejnerów wspólnotowych prowadzona jest głównie na obszarze środkowego Pacyfiku, zarówno na wodach międzynarodowych, jak i w obrębie wyłącznej strefy ekonomicznej Kiribati, Tuvalu, Tokelau i Nauru na mocy umów prywatnych;

X.

niemniej, mając na uwadze, że poza umową o partnerstwie z Republiką Kiribati, UE bezskutecznie negocjowała umowy o partnerstwie w sprawie połowów z niektórymi państwami zachodniego Pacyfiku i że umowy te nie zostały wprowadzone w życie, ponieważ umowa ze Sfederowanymi Stanami Mikronezji nie została ratyfikowana przez parlament tego państwa, zaś negocjacje w zakresie odnowienia umowy z Wyspami Salomona są zablokowane od 2012 r.;

Y.

mając na uwadze, że Komisja Europejska zakończyła wstępną ocenę Wysp Cooka i Tuvalu w kontekście rozpoczęcia negocjacji porozumień w sprawie połowów z tymi państwami oraz że podpisano odpowiednie protokoły ustaleń, co stanowiło kroki przygotowawcze do przedłożenia Radzie wniosku o udzielenie mandatów negocjacyjnych;

Z.

mając na uwadze, że Europejska Służba Działań Zewnętrznych nie posiadała do tej pory personelu odpowiedzialnego za kwestie z dziedziny rybołówstwa przypisanego do jej delegatury na Fidżi;

1.

zachęca Komisję do zapewnienia spójności wszelkich obszarów polityki unijnej mających znaczenie w tym regionie, zgodnie z wymogami art. 208 TFUE, zwłaszcza obszarów polityki związanych z rybołówstwem, handlem i rozwojem, wspierając ewentualne synergie, w celu osiągnięcia efektu mnożnikowego, maksymalizując korzystne skutki zarówno dla państw tego regionu, jak i dla państw członkowskich UE, propagując wymiar międzynarodowy, a także zwiększając strategiczną obecność oraz widoczność działań UE na obszarze zachodniego i środkowego Pacyfiku oraz przyczyniając się do zrównoważonej eksploatacji zasobów regionu Pacyfiku;

2.

w kontekście przyszłych ram stosunków z państwami AKP regionu Pacyfiku po upływie okresu obowiązywania umowy z Kotonu strategię połowową powinno cechować podejście regionalne wzmacniające pozycję i rolę UE w regionie zachodniego i środkowego Pacyfiku;

3.

zwraca się do Komisji o dopilnowanie, by w 11. EFR wzięto pod uwagę tę strategię, jak również możliwość ustanowienia wyższej stawki pomocy sektorowej przeznaczonej na zaspokajanie potrzeb społeczności rybackich (w tym zwiększanie ich udziału w zapewnianiu bezpieczeństwa żywnościowego na danym obszarze), rozwijanie miejscowej infrastruktury rybackiej do wyładunku i przetwórstwa połowów, jako że rybołówstwo stanowi jeden z głównych zasobów gospodarczych tego regionu;

4.

pozytywnie ocenia to, że w ostatnim okresie do delegatury UE na Fidżi został zaangażowany personel, który skupi się w szczególności na kwestiach z dziedziny rybołówstwa, a także ufa, że pomoże to ustanowić trwałą i wyspecjalizowaną więź z państwami tego regionu w tym zakresie;

5.

wzywa również do lepszej koordynacji i wzajemnego uzupełniania z innymi podmiotami tego regionu w zakresie pomocy rozwojowej zgodnie z Porozumieniem Cairns z sierpnia 2009 r.; z zadowoleniem przyjmuje fakt zorganizowania w dniu 12 czerwca 2012 r. drugiego posiedzenia ministerialnego UE-Forum Wysp Pacyfiku, które wzmacnia dialog polityczny między UE a Pacyfikiem, w szczególności w dziedzinie rybołówstwa i rozwoju, zapewniając tym samym większą skuteczność działań podejmowanych w tych dziedzinach przez Unię i państwa tego regionu;

6.

zwraca uwagę, że flota dalekomorska – we współpracy z krajami Pacyfiku – musi przyczyniać się do zmniejszenia presji połowowej w związku z połowami zasobów tuńczyka tropikalnego, w tym poprzez istotne zmniejszenie poziomów śmiertelności młodych opastunów, które mają duże znaczenie gospodarcze dla regionu i są obecnie nadmiernie poławiane.

7.

podkreśla, jak istotne jest ustanowienie strategii połowowej w odniesieniu do zachodniego i środkowego Pacyfiku z uwagi na znaczenie tego regionu ze względu na rybołówstwo, jak również jego zainteresowanie flotą UE oraz unijnym rynkiem i przemysłem przetwórczym produktów rybołówstwa, przy jednoczesnym zagwarantowaniu pewności prawa statkom prowadzącym tam swą działalność;

8.

stwierdza, że strategia UE w kontekście dostępu do zasobów wyłącznych stref ekonomicznych państw tego regionu za pośrednictwem umów o współpracy w zakresie sektora rybołówstwa nie okazała się skuteczna, z wyjątkiem przypadku Republiki Kiribati, i ocenia, że rewitalizacja i konsolidacja umów wymaga ustanowienia nowych ram bliższych i bardziej owocnych stosunków między wszystkimi zaangażowanymi podmiotami;

9.

ocenia, że część problemów wywodzi się z tego, iż UE prowadziła bezskuteczne negocjacje dotyczące umów z państwami zachodniego Pacyfiku, gdzie znajdują się wyłączne strefy ekonomiczne Wysp Salomona i Sfederowanych Stanów Mikronezji, zamiast skierować swe wysiłki w stronę Pacyfiku środkowego, gdzie unijne sejnery od lat koncentrowały swą działalność;

10.

bardzo pozytywnie ocenia to, że Komisja Europejska zakończyła wstępną ocenę Wysp Cooka i Tuvalu w kontekście rozpoczęcia negocjacji dotyczących umów o partnerstwie w sprawie połowów oraz że podpisano odpowiednie protokoły ustaleń, co stanowiło kroki przygotowawcze do przedłożenia Radzie wniosku o udzielenie mandatów negocjacyjnych;

11.

ocenia, że ta nowa droga negocjacji jest bliższa regionalnemu podejściu, o którego przyjęcie przy licznych okazjach zwracał się Parlament, w szczególności w odniesieniu do połowów gatunków masowo migrujących; wzywa Komisję do zapewnienia zgodności z przepisami WCPFC w przypadku negocjacji ze stronami PNA i innymi krajami AKP regionu Pacyfiku;

12.

zauważa, że podejście UE do regionu Pacyfiku powinno polegać na wspomaganiu państw rozwijających się, w szczególności małych rozwijających się państw wyspiarskich, w staraniach o uzyskanie większych korzyści ze zrównoważonej eksploatacji międzystrefowych zasobów rybnych i zasobów rybnych masowo migrujących, oraz powinno wzmacniać wysiłki podejmowane na szczeblu regionalnym w celu zrównoważonej ochrony takich stad i zrównoważonego zarządzania ich połowami, zgodnie z postulatem wyrażonym na konferencji przeglądowej porozumienia ONZ w sprawie wykonania postanowień Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza, odnoszących się do ochrony międzystrefowych zasobów rybnych i zasobów rybnych masowo migrujących i zarządzania nimi;

13.

wyraża zaniepokojenie występowaniem połowów NNN na tym obszarze i choć przyznaje, że nastąpiła pewna poprawa w zakresie zarządzania, ocenia ten postęp jako nadal niewystarczający, zwłaszcza w zakresie wdrożenia podstawowych narzędzi zwalczania połowów NNN;

14.

wzywa Komisję do uwzględnienia jednoznacznego odniesienia do rozporządzenia (WE) nr 1005/2008 w sprawie połowów NNN w postanowieniach umowy o partnerstwie gospodarczym negocjowanej z państwami regionu Pacyfiku;

15.

zwraca się do państw AKP o dalszy aktywny udział w regionalnych organizacjach ds. rybołówstwa i o bardziej regularne informowanie społeczeństwa obywatelskiego i organizacji społeczno-zawodowych o decyzjach podejmowanych w dziedzinie rybołówstwa.

16.

zwraca się do Komisji z wnioskiem, aby przewidziano możliwość ustanowienia długoterminowej strategii prowadzącej do regulacji dostępu floty UE do zasobów wyłącznych stref ekonomicznych państw tego obszaru, opartą na regionalnym porozumieniu ramowym zawartym pomiędzy Unią Europejską a państwami zachodniego i środkowego Pacyfiku, o treści wynegocjowanej z Agencją Forum Wysp Pacyfiku ds. Rybołówstwa, powołującym się na następujące kwestie:

17.

podkreśla, że w końcowym etapie tego procesu należy wypracować podejście o charakterze wyłącznie regionalnym, które powinno przyjąć formę wielostronnego porozumienia o współpracy w zakresie sektora rybołówstwa z państwami sygnatariuszami umowy o partnerstwie gospodarczym, umożliwiające flocie unijnej dostęp do zasobów w obrębie wyłącznych stref ekonomicznych tych państw;

18.

zaleca, aby Komisja wzięła pod uwagę tę strategię połowową w odniesieniu do regionu Pacyfiku, jak również aby uwzględniła cechy szczególne państw wyspiarskich podczas weryfikacji umowy z Kotonu;

19.

podkreśla, że Parlament musi być odpowiednio zaangażowany w przygotowanie i proces negocjacji, a także w długoterminowe monitorowanie i ocenę funkcjonowania umów dwustronnych zgodnie z postanowieniami TFUE; utrzymuje, że Parlament powinien być niezwłocznie i w pełni informowany, na równi z Radą, na wszystkich etapach procedury zawierania umów o partnerstwie w sprawie połowów, zgodnie z art. 13 ust. 2 oraz art. 218 ust. 10 TFUE; przypomina swoje zdanie, że Parlament powinien być reprezentowany przez obserwatorów na posiedzeniach wspólnego komitetu przewidzianego w ramach umów w sprawie połowów; domaga się, aby w posiedzeniach tych uczestniczyli również obserwatorzy reprezentujący społeczeństwo obywatelskie, w tym sektora rybołówstwa – zarówno z UE, jak i z państw trzecich;

20.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszego sprawozdania Radzie, Komisji oraz Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych.