This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 31977L0538
Council Directive 77/538/EEC of 28 June 1977 on the approximation of the laws of the Member States relating to rear fog lamps for motor vehicles and their trailers
Dyrektywa Rady z dnia 28 czerwca 1977 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do tylnych świateł przeciwmgielnych pojazdów silnikowych i ich przyczep
Dyrektywa Rady z dnia 28 czerwca 1977 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do tylnych świateł przeciwmgielnych pojazdów silnikowych i ich przyczep
Dz.U. L 220 z 29.8.1977, p. 60–71
(DA, DE, EN, FR, IT, NL) Ten dokument został opublikowany w wydaniu(-iach) specjalnym(-ych)
(EL, ES, PT, FI, SV, CS, ET, LV, LT, HU, MT, PL, SK, SL, BG, RO, HR)
No longer in force, Date of end of validity: 31/10/2014; Uchylony przez 32009R0661
Dziennik Urzędowy L 220 , 29/08/1977 P. 0060 - 0071
Specjalne wydanie fińskie: Rozdział 13 Tom 7 P. 0200
Specjalne wydanie greckie: Rozdział 13 Tom 6 P. 0199
Specjalne wydanie szwedzkie: Rozdział 13 Tom 7 P. 0200
Specjalne wydanie hiszpańskie: Rozdział 13 Tom 7 P. 0212
Specjalne wydanie portugalskie Rozdział 13 Tom 7 P. 0212
Dyrektywa Rady z dnia 28 czerwca 1977 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do tylnych świateł przeciwmgielnych pojazdów silnikowych i ich przyczep (77/538/EWG) RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, w szczególności jego art. 100, uwzględniając wniosek Komisji, uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego [1], uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego [2], a także mając na uwadze, co następuje: wymagania techniczne, jakim muszą odpowiadać pojazdy silnikowe na mocy ustawodawstw krajowych, dotyczą między innymi tylnych świateł przeciwmgielnych; w związku z różnicami, jakie istnieją między przepisami krajowymi poszczególnych Państw Członkowskich, zachodzi konieczność przyjęcia przez wszystkie te Państwa – w uzupełnieniu do ich obowiązujących obecnie przepisów krajowych lub w miejsce tych przepisów – jednolitych regulacji, które pozwolą na objęcie wszystkich typów pojazdów homologacją typu EWG, będącą przedmiotem dyrektywy Rady 70/156/EWG z dnia 6 lutego 1970 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do homologacji typu pojazdów silnikowych i ich przyczep [3], która ma być wprowadzona w stosunku do każdego typu pojazdu; w dyrektywie 76/756/EWG [4] Rada ustanowiła wspólne wymagania dotyczące instalacji urządzeń oświetleniowych i sygnalizacji świetlnej na pojazdach silnikowych i ich przyczepach; ujednolicona procedura homologacji typu tylnych świateł przeciwmgielnych umożliwi każdemu Państwu Członkowskiemu kontrolę zgodności z wymaganiami dotyczącymi jednolitej konstrukcji oraz z wymaganiami zawartymi w testach oraz informowanie innych Państw Członkowskich o swoich wynikach poprzez wysłanie kopii sporządzonego świadectwa homologacji typu elementu dla każdego typu; umiejscowienie znaku homologacji typu EWG elementu na wszystkich tylnych światłach przeciwmgielnych wyprodukowanych zgodnie z typem posiadającym homologację zapobiega potrzebie kontroli technicznych tylnych świateł przeciwmgielnych w innych Państwach Członkowskich; należy sporządzić projekt wymagań technicznych, które miałyby ten sam cel co praca wykonywana przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ; zbliżenie ustawodawstw krajowych odnoszących się do pojazdów silnikowych uprawnia do wzajemnego uznawania przez Państwa Członkowskie przeprowadzonych przez nie testów opartych na wspólnych wymaganiach, PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ: Artykuł 1 1. Każde Państwo Członkowskie udziela homologacji typu EWG elementu odnoszącego się do dowolnego typu tylnych świateł przeciwmgielnych, które spełniają wymagania pod względem konstrukcji i testy ustalone w załącznikach 0, II i III. 2. Państwo Członkowskie, które udzieliło homologacji typu EWG elementu, przyjmuje środki w celu sprawdzenia, czy modele produkcyjne są zgodne z typem posiadającym homologację, tak dalece, jak jest to konieczne, i w przypadku zaistnienia potrzeby wypływającej ze współpracy z innymi Państwami Członkowskimi. Takie sprawdzanie jest ograniczone do kontroli na miejscu. Artykuł 2 Państwa Członkowskie, dla każdego typu tylnego światła przeciwmgielnego, któremu udzielają homologacji zgodnie z art. 1, wydają producentowi lub jego upoważnionemu przedstawicielowi znak homologacji typu EWG elementu, którego przykład jest przedstawiony w załączniku II. Państwa Członkowskie przyjmują odpowiednie środki zapobiegające stosowaniu znaków, które mogą powodować pomyłki między tylnymi światłami przeciwmgielnymi, które uzyskały homologację typu zgodnie z art. 1 i innymi urządzeniami. Artykuł 3 1. Żadne Państwo Członkowskie nie może zabronić wprowadzenia na rynek tylnych świateł przeciwmgielnych na podstawie ich konstrukcji lub metod działania, w przypadku kiedy posiadają one znak homologacji typu. 2. Jednakże Państwo Członkowskie może zabronić wprowadzania na rynek tylnych świateł przeciwmgielnych posiadających znak homologacji typu EWG elementu, które w sposób ciągły nie odpowiadają typowi, który posiada homologację. Państwo to powiadamia pozostałe Państwa Członkowskie oraz Komisję o przyjętych środkach, przedstawiając powody swojej decyzji. Artykuł 4 Właściwe władze każdego Państwa Członkowskiego w ciągu jednego miesiąca przesyłają właściwym władzom pozostałych Państw Członkowskich kopię świadectwa homologacji typu elementu, którego przykład podany jest w załączniku I, wypełnionego dla każdego typu tylnych świateł przeciwmgielnych, którym udzieliły lub odmówiły udzielenia homologacji. Artykuł 5 1. W przypadku kiedy Państwo Członkowskie, które udzieliło homologacji typu EWG elementu, stwierdzi, że pewna ilość tylnych świateł przeciwmgielnych posiadających ten sam znak homologacji typu EWG elementu nie odpowiada typowi, któremu udzieliły homologacji, przyjmuje środki konieczne do zapewnienia, że produkowane modele odpowiadają typowi, który posiada homologację. Właściwe władze tego państwa powiadamiają władze pozostałych Państw Członkowskich o przyjętych środkach, które w przypadku stałego braku zgodności z typem, który posiada homologację, mogą skutkować cofnięciem homologacji typu EWG elementu. Wspomniane władze przyjmują takie środki, jeśli zostały poinformowane przez właściwe władze innego Państwa Członkowskiego o takim braku zgodności. 2. Właściwe władze Państw Członkowskich w ciągu miesiąca powiadamiają się o cofnięciu homologacji typu EWG elementu oraz o powodach przyjęcia środków. Artykuł 6 Każda decyzja podjęta zgodnie z przepisami przyjętymi przy wprowadzaniu niniejszej dyrektywy, dotycząca odmowy lub cofnięcia homologacji typu EWG elementu tylnych świateł przeciwmgielnych lub zabraniająca wprowadzenia ich do obrotu lub ich użytkowania, szczegółowo określa powody, na których została oparta. Decyzja taka jest przekazywana zainteresowanej stronie, która w tym samym czasie jest informowana o przysługującym jej prawie do odwołania zgodnie z obowiązującymi przepisami w danym Państwie Członkowskim oraz o terminach wnoszenia takiego odwołania. Artykuł 7 Żadne Państwo Członkowskie nie może odmówić udzielenia homologacji typu EWG lub krajowej homologacji dowolnego pojazdu silnikowego na podstawie jego tylnych świateł przeciwmgielnych, jeśli posiadają one znak homologacji typu EWG elementu oraz są zainstalowane zgodnie z wymaganiami ustanowionymi w dyrektywie 76/756/EWG. Artykuł 8 Żadne Państwo Członkowskie nie może odmówić lub zabronić sprzedaży, rejestracji, dopuszczenia do ruchu lub eksploatowania dowolnego pojazdu na podstawie jego tylnych świateł przeciwmgielnych, jeśli posiadają one znak homologacji typu EWG elementu oraz są zainstalowane zgodnie z wymaganiami ustanowionymi w dyrektywie 76/756/EWG. Artykuł 9 Do celów niniejszej dyrektywy "pojazd" oznacza pojazd silnikowy przeznaczony do użytkowania na drogach, z karoserią lub bez, mający przynajmniej cztery koła i o maksymalnej prędkości konstrukcyjnej przekraczającej 25 km/h, oraz jego przyczepy, z wyjątkiem pojazdów szynowych, ciągników rolniczych lub leśnych oraz maszyn i sprzętu do robót publicznych. Artykuł 10 Wszystkie zmiany konieczne do dostosowania wymagań załączników do postępu technicznego przyjmuje się zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 13 dyrektywy 70/156/EWG. Artykuł 11 1. Państwa Członkowskie wprowadzają w życie przepisy konieczne do wykonania niniejszej dyrektywy w terminie 18 miesięcy od jej ogłoszenia i niezwłocznie informują o tym Komisję. 2. Państwa Członkowskie przekazują Komisji teksty podstawowych przepisów prawa krajowego przyjętych na podstawie niniejszej dyrektywy. Artykuł 12 Niniejsza dyrektywa skierowana jest do Państw Członkowskich. Sporządzono w Luksemburgu, dnia 28 czerwca 1977 r. W imieniu Rady W. Rodgers Przewodniczący [1] Dz.U. C 118 z 16.5.1977, str. 29. [2] Dz.U. C 114 z 11.5.1977, str. 2. [3] Dz.U. L 42 z 23.2.1970, str. 1. [4] Dz.U. L 262 z 27.9.1976, str. 1. -------------------------------------------------- LISTA ZAŁĄCZNIKÓW ZAŁĄCZNIK 0: | Definicje, specyfikacje ogólne, natężenie wysyłanego światła, procedura testu, barwa wysyłanego światła, zgodność produkcji | ZAŁĄCZNIK I: | Wzór świadectwa homologacji typu EWG elementu | ZAŁĄCZNIK II: | Wymagania dotyczące homologacji typu EWG elementu oraz znaku | ZAŁĄCZNIK III: | Pomiary fotometryczne | -------------------------------------------------- ZAŁĄCZNIK 0 DEFINICJE, SPECYFIKACJE OGÓLNE, NATĘŻENIE WYSYŁANEGO ŚWIATŁA, PROCEDURA TESTU, TESTY ODPORNOŚCI NA CIEPŁO, BARWA WYSYŁANEGO ŚWIATŁA, ZGODNOŚĆ PRODUKCJI 1. DEFINICJE 1.1. "Tylne światło przeciwmgielne" oznacza światło stosowane dla umożliwienia lepszej widoczności pojazdu od tyłu w gęstej mgle. 1.2. "Oś odniesienia" oznacza charakterystyczną oś sygnału świetlnego określoną przez producenta jako kierunek odniesienia (H = 0°, V = 0°), stosowany przy pomiarach fotometrycznych oraz przy instalowaniu świateł w pojeździe. 1.3. "Środek odniesienia" oznacza przecięcie osi odniesienia z zewnętrzną powierzchnią emitującą światło, określony przez producenta światła. 1.4. "Zewnętrzna powierzchnia emitująca światło" dla określonego kierunku obserwacji oznacza rzut prostopadły powierzchni wysyłającej światło na płaszczyznę prostopadłą do kierunku obserwacji. 1.5. "Typ tylnego światła przeciwmgielnego" oznacza tylne światła przeciwmgielne, które zasadniczo nie różnią się pod względem: 1.5.1. znaku fabrycznego lub towarowego; 1.5.2. charakterystyki systemu optycznego; 1.5.3. istnienia elementów, które mogą powodować zmianę efektu optycznego poprzez odbicie, załamanie lub pochłanianie światła; 1.5.4. typu żarówki. 2. SPECYFIKACJE OGÓLNE 2.1. Każda próbka, określona w sekcji 1.2.3. załącznika II, spełnia wymagania ustalone w poniższych sekcjach. 2.2. Tylne światła przeciwmgielne są tak zaprojektowane i skonstruowane, aby w normalnych warunkach ich stosowania, pomimo wibracji, którym mogą podlegać podczas użytkowania, gwarantowały zadowalające działanie i zachowały opisane w niniejszej dyrektywie właściwości. 3. NATĘŻENIE WYSYŁANEGO ŚWIATŁA 3.1. Natężenie światła wysyłanego przez każdą z dwóch próbek określonych w sekcji 1.2.3 załącznika II, spełniające wymagania sekcji 5 poniżej, nie może być mniejsze od minimalnego i większe od maksymalnego natężenia określonego poniżej oraz mierzone jest w stosunku do osi odniesienia w kierunkach przedstawionych poniżej (wyrażonych w stopniach, od osi odniesienia). 3.2. Natężenie wzdłuż osi H i V, między 10° do lewej i 10° do prawej oraz między 5° w górę i 5° w dół, nie powinno być mniejsze niż 150 cd. Natężenie między osiami nie powinno być mniejsze niż 75 cd. 3.3. Natężenie światła wysyłanego we wszystkich kierunkach, w których światło może być obserwowane, nie powinno przekraczać 300 cd. 3.4. Zewnętrzna powierzchnia wysyłająca światło w kierunku osi odniesienia nie powinna przekraczać 140 cm2. 3.5. Załącznik III przedstawia szczegóły dotyczące metod pomiaru. 4. PROCEDURA TESTU Wszystkie pomiary są przeprowadzane przy zastosowaniu bezbarwnej żarówki wzorcowej, której typ zalecany jest dla tylnych świateł przeciwmgielnych i wyregulowanych w taki sposób, aby wytwarzały wiązkę światła przewidzianą dla tego typu żarówki. 5. TEST ODPORNOŚCI NA CIEPŁO 5.1. Światło jest poddawane jednogodzinnemu testowi stałego działania następującego po 20-minutowym okresie rozgrzewania. Temperatura otoczenia wynosi 23° ± 5°. Stosowana lampa żarowa jest kategorii zalecanej dla tego światła i jest zasilana prądem o napięciu wytwarzającym właściwą średnią moc odpowiednią dla przeprowadzenia testu. 5.2. W przypadku kiedy określona jest jedynie maksymalna moc, test przeprowadzany jest poprzez regulowanie napięcia w celu uzyskania mocy równej 90 % mocy określonej. Moc średnia lub maksymalna, określona powyżej, we wszystkich przypadkach wynosi w zależności od wyboru napięcia 6, 12 lub 24 V, które to napięcie umożliwia osiągnięcie najwyższej wartości mocy. 5.3. Kiedy temperatura światła uzyska temperaturę otoczenia, nie dają się zauważyć żadne zniekształcenia, odkształcenia, pęknięcia lub zmiany barwy. 6. BARWA WYSYŁANEGO ŚWIATŁA Urządzenie musi wysyłać światło czerwone. Barwa wysyłanego światła mierzonego z zastosowaniem źródła światła o temperaturze barwy wynoszącej 2854 K, odpowiadającej urządzeniu oświetlającemu A Międzynarodowej Komisji ds. Oświetlenia (CIE), musi zawierać się w granicach następujących współrzędnych trójchromatycznych: granica w kierunku żółtego : y ≤ 0,335 granica w kierunku fioletu : z ≤ 0,008. 7. ZGODNOŚĆ PRODUKCJI Każde tylne światło przeciwmgielne posiadające znak homologacji typu EWG elementu musi być zgodne z typem, który posiada homologację, i spełniać warunki fotometryczne wyszczególnione w sekcjach 3 i 6. Niemniej w przypadku tylnych świateł przeciwmgielnych wybranych losowo z produkcji seryjnej wymagania dotyczące minimalnego natężenia wysyłanego światła (mierzonego przy użyciu żarówki wzorcowej określonej w sekcji 4) mogą być ograniczone w każdym odpowiednim kierunku do 80 % minimalnej wartości określonej w sekcji 3. -------------------------------------------------- ZAŁĄCZNIK I +++++ TIFF +++++ -------------------------------------------------- ZAŁĄCZNIK II WYMAGANIA DOTYCZĄCE HOMOLOGACJI TYPU EWG ELEMENTU ORAZ ZNAKU 1. WNIOSEK O HOMOLOGACJĘ TYPU EWG ELEMENTU 1.1. Wniosek o homologację typu EWG elementu jest składany przez posiadacza znaku fabrycznego lub towarowego lub przez jego upoważnionego przedstawiciela. 1.2. Dla każdego typu tylnych świateł przeciwmgielnych do wniosku należy dołączyć: 1.2.1. Krótki opis techniczny podający przede wszystkim typ(-y) zalecanej żarówki, która musi spełniać wymagania Międzynarodowej Komisji ds. Oświetlenia (CIE). 1.2.2. Rysunki (w trzech kopiach), na tyle szczegółowe, aby pozwalały na identyfikację typu tylnych świateł przeciwmgielnych, przedstawiające w sposób geometryczny pozycję, w jakiej umieszczone są tylne światła przeciwmgielne na pojeździe, osie obserwacji wzięte jako osie odniesienia w testach (kąt poziomy H = 0°, kąt wierzchołkowy V = 0°) oraz punkt stanowiący w wymienionym teście środek odniesienia. 1.2.3. Nawet jeśli próby tylnych świateł przeciwmgielnych stwarzają możliwość ich ponownego zainstalowania jedynie na jednej stronie pojazdu, to przedstawione dwie próby mogą być identyczne i odpowiednie dla umieszczenia jedynie po prawej stronie lub jedynie po lewej stronie pojazdu. 1.2.4. Dodatkowa próbka jest przechowywana w laboratorium w celu przeprowadzenia wszelkich następnych weryfikacji, które mogą okazać się konieczne. 2. OZNAKOWANIE 2.1. Próbki typu tylnych świateł przeciwmgielnych przedstawione do homologacji typu EWG elementu muszą mieć: 2.1.1. znak fabryczny lub towarowy wnioskującego, który musi być czytelny i niedający się zetrzeć; 2.1.2. czytelne i niedające się zetrzeć oznakowanie wskazujące typ(-y) zalecanych żarówek; 2.1.3. zawierać przestrzeń wystarczającą, aby umieścić w niej znak homologacji typu oraz dodatkowe symbole opisane w sekcji 4. Przestrzeń ta jest wskazana na rysunku wspomnianym w sekcji 1.2.2. 3. HOMOLOGACJA TYPU EWG ELEMENTU 3.1. Jeżeli dwie próbki przedstawione zgodnie z sekcją 1.2.3 spełniają wymagania załączników 0, II i III, udzielana jest homologacja typu EWG elementu oraz przydzielany jest numer homologacji typu EWG elementu. 3.2. Numer ten nie jest przydzielany żadnemu innemu typowi tylnych świateł przeciwmgielnych. 3.3. W przypadku kiedy jest składany wniosek o udzielenie homologacji typu EWG elementu dla typu oświetlenia i przyrządu wysyłającego światło obejmującego tylne światło przeciwmgielne i inne światła, może zostać wydany jednolity znak homologacji typu EWG elementu, pod warunkiem że tylne światło przeciwmgielne spełnia wymagania niniejszej dyrektywy oraz że każde z innych świateł tworzące część oświetlenia i przyrządów wysyłających światło, dla których wymagana jest homologacja typu EWG elementu, spełniają wymagania szczególnej dyrektywy mającej do nich zastosowanie. 4. ZNAKI 4.1. Każde tylne światło przeciwmgielne odpowiadające typowi, który posiada homologację zgodnie z niniejszą dyrektywą, ma znak homologacji typu EWG elementu. 4.2. Znak ten składa się z prostokąta otaczającego małą literę "e", po której następuje numer lub litery charakterystyczne dla Państwa Członkowskiego, które udzieliło homologacji typu EWG elementu: 1 Niemcy, 2 Francja, 3 Włochy, 4 Niderlandy, 6 Belgia, 11 Zjednoczone Królestwo, 13 Luksemburg, 18 Dania, IRL Irlandia. Musi on również obejmować numer homologacji typu EWG elementu odpowiadający numerowi świadectwa homologacji typu EWG elementu wydanego dla każdego typu tylnego światła przeciwmgielnego. 4.3. Znak homologacji typu EWG elementu ma dodatkowo symbol "F". 4.4. Numer homologacji typu EWG elementu musi być umieszczony w odpowiednim miejscu, blisko prostokąta otaczającego literę "e". 4.5. Znak homologacji typu EWG elementu oraz dodatkowy symbol muszą być dołączone do soczewki lampy lub jednej z soczewek w sposób trudno ścieralny i czytelny, nawet jeśli tylne światło(-a) przeciwmgielne jest (są) zainstalowane na pojeździe. 4.6. Przykład znaku homologacji typu EWG elementu oraz dodatkowy symbol są pokazane w dodatku 1. 4.7. W przypadku wydania dla typu oświetlenia i przyrządu wysyłającego światło, obejmującego tylne światło przeciwmgielne i inne światła, jednolitej homologacji typu EWG elementu, zgodnie z sekcją 3.3, może zostać dołączony jedynie jeden znak homologacji EWG typu elementu składający się z: - prostokąta otaczającego literę "e", po której następuje(-ą) litery lub numer(-y) charakterystyczne dla Państwa Członkowskiego, które udzieliło homologacji typu EWG, - numer homologacji typu EWG elementu, - dodatkowego symbolu wymaganego przez różne dyrektywy, zgodnie z którymi udzielana jest homologacja typu EWG. 4.8. Rozmiary różnych składników tego znaku nie powinny być mniejsze niż największy z minimalnych rozmiarów określonych dla indywidualnego oznakowania według dyrektyw, zgodnie z którymi została udzielona homologacja typu EWG elementu. 4.9. Przykłady oznakowania homologacji typu elementu dla urządzenia obejmującego kilka świateł są podane w dodatku 2. -------------------------------------------------- Dodatek 1 Przykład znaku homologacji typu EWG +++++ TIFF +++++ Przyrząd noszący znak homologacji typu EWG elementu pokazany powyżej jest światłem przeciwmgielnym, któremu udzielono homologacji w Zjednoczonym Królestwie (e 11) pod numerem 1471. -------------------------------------------------- Dodatek 2 Przykład znaku homologacji typu EWG +++++ TIFF +++++ Przyrząd noszący znak homologacji typu EWG elementu pokazany powyżej jest przyrządem obejmującym lampy kierunkowskazu w kategorii 2, światła hamowania, tylne światła postojowe, światło odblaskowe w klasie I i światła przeciwmgielne, któremu udzielono homologacji typu EWG w Belgii pod numerem 270. Strzałka pokazuje kierunek, w jakim przyrząd, który może być zamontowany tylko na jednej stronie pojazdu, ma być zamontowany. Strzałka wskazuje przód pojazdu. Przykłady oznakowania na przyrządach obejmujących kilka świateł, posiadających homologację typu EWG (światła łączone) +++++ TIFF +++++ -------------------------------------------------- ZAŁĄCZNIK III POMIARY FOTOMETRYCZNE 1. Podczas pomiarów fotometrycznych zapobiega się wystąpieniu odbicia rozproszonego za pomocą odpowiedniego maskowania. 2. Pomiary są przeprowadzane w taki sposób, aby spełniały następujące wymagania: 2.1. odległość pomiaru powinna zezwalać na zastosowanie prawa odwrotności kwadratu odległości; 2.2. sprzęt pomiarowy powinien być taki, aby apertura kątowa odbiornika widziana ze środka odniesienia światła była zawarta między 10′ a 1°; 2.3. wymóg natężenia dla określonego kierunku obserwacji jest uważany za spełniony, jeśli wymóg ten odpowiada kierunkowi różniącemu się o nie więcej niż 15′ od kierunku obserwacji. 3. Kierunek H = 0° i V = 0° odpowiada osi odniesienia (która w przypadku światła zainstalowanego w pojeździe musi być pozioma, równoległa do środkowej płaszczyzny wzdłużnej pojazdu i zorientowana w wymaganym kierunku widoczności). Przechodzi ona przez środek odniesienia. +++++ TIFF +++++ 3.1. Natężenie występujące na zewnątrz osi powinno być mierzone w ramach rombu opisanego przez najdalsze kierunki pomiaru (patrz rysunek powyżej). --------------------------------------------------