1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw it-tagħlim tul il-ħajja inklużiv u l-edukazzjoni ta’ kwalità ekwa fil-livelli kollha. Huma għandhom jaħdmu biex jiżguraw li l-bniet u s-subien kollha jlestu l-edukazzjoni primarja u sekondarja bla ħlas, ekwa u ta’ kwalità u jkollhom aċċess għal żvilupp, kura u edukazzjoni preprimarja bikrija tat-tfal ta’ kwalità, b’kunsiderazzjoni xierqa għad-differenzi bejn il-ġeneri. Huma għandhom jaħdmu biex jiżguraw aċċess ugwali għan-nisa u l-irġiel kollha għal edukazzjoni teknika, vokazzjonali u terzjarja ta’ kwalità u affordabbli, inkluża l-università. Għandha tingħata attenzjoni speċjali lill-investiment fix-xjenza, it-teknoloġija, l-inġinerija u l-matematika (STEM) u lill-promozzjoni tal-edukazzjoni diġitali u tal-arti għal kulħadd.

2.   Il-Partijiet għandhom jintensifikaw l-isforzi biex jiżguraw li kulħadd ikollu l-għarfien, il-ħiliet u l-kapaċitajiet biex igawdi kwalità tal-ħajja mtejba, biex ikun involut bis-sħiħ fis-soċjetà, biex jikkontribwixxi għall-benesseri soċjali u ekonomiku tal-komunità tiegħu, u biex jipparteċipa b’mod attiv u ekwu fil-ħajja demokratika u kulturali.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu skejjel sikuri u sistemi edukattivi li jiffunzjonaw tajjeb, b’riżorsi adegwati għall-ippjanar, il-ġestjoni u l-iżgurar tal-effettività tal-għoti tal-edukazzjoni u t-taħriġ, inkluż permezz ta’ mezzi online u mezzi mhux konvenzjonali oħrajn. Huma għandhom jikkooperaw biex jistabbilixxu u jsaħħu sistemi ta’ assigurazzjoni tal-kwalità u r-rikonoxximent reċiproku tal-kwalifiki. Huma għandhom jiffaċilitaw il-mobilità tal-istudenti, tal-persunal u tal-akkademiċi bejn u fost il-pajjiżi Afrikani, tal-Karibew u tal-Paċifiku u l-Unjoni Ewropea.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li s-saħħa hija ċentrali għall-ħajja tan-nies u indikatur ewlieni tal-iżvilupp sostenibbli. Huma jaffermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom li jipproteġu u jippromwovu l-ogħla standard li jista’ jintlaħaq ta’ saħħa fiżika u mentali għal kulħadd.

2.   Il-Partijiet għandhom isaħħu s-sistemi tas-saħħa nazzjonali b’mekkaniżmi u riżorsi ta’ finanzjament tas-saħħa sostenibbli, infrastrutturi operazzjonali, ħaddiema speċjalizzati fis-settur tas-saħħa, inkluż fir-rigward tar-reklutaġġ u ż-żamma, u teknoloġiji xierqa, bħal għodod diġitali, b’appoġġ għall-iżvilupp tas-saħħa mobbli.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu kopertura tas-saħħa universali, aċċess ekwu u universali għal servizzi tal-kura tas-saħħa komprensivi u ta’ kwalità u aċċess għal mediċini u vaċċini essenzjali sikuri, effettivi, ta’ kwalità u affordabbli.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jipprevjenu u jindirizzaw il-mard komunikabbli u theddid maġġuri ieħor għas-saħħa transkonfinali, bħar-reżistenza antimikrobika, u biex inaqqsu l-piż tal-mard mhux komunikabbli permezz ta’ prevenzjoni u kontroll aħjar. Huma għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw kriżijiet tas-saħħa globali u jipprevjenu l-eskalazzjoni tagħhom, inter alia billi jappoġġaw sistemi ta’ twissija bikrija għal skambju rapidu ta’ informazzjoni, tħejjija u azzjoni bikrija fl-assistenza umanitarja li ssalva l-ħajjiet, u l-iżvilupp ta’ pjanijiet koerenti u multisettorjali biex tissaħħaħ il-kapaċità tas-sistemi tas-saħħa. Huma għandhom jappoġġaw ir-riċerka u l-iżvilupp, u l-iskjerament ta’ vaċċini, dijanjostika u mediċini.

5.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-aċċess universali għall-komoditajiet tas-saħħa sesswali u riproduttiva u għas-servizzi tal-kura tas-saħħa, inkluż għall-ippjanar tal-familja, l-informazzjoni u l-edukazzjoni, u l-integrazzjoni tas-saħħa riproduttiva fl-istrateġiji u l-programmi nazzjonali.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-kisba tas-sigurtà alimentari u tan-nutrizzjoni mtejba tikkostitwixxi sfida globali kbira fil-ġlieda kontra l-faqar u l-inugwaljanza dejjem tikber u, għalhekk, jaqblu li jindirizzaw il-kawżi strutturali tagħhom, li jinkludu kunflitti, kriżijiet, degradazzjoni tar-riżorsi naturali u t-tibdil fil-klima.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu għajxien reżiljenti, jiggarantixxu l-aċċess għall-art, għall-ilma u għal riżorsi oħrajn, u jippromwovu tkabbir inklużiv u sostenibbli fil-produzzjoni u l-produttività tal-agrikoltura, kif ukoll ktajjen tal-valur effiċjenti.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu azzjonijiet fuq l-adattament għat-tibdil fil-klima u l-varjabbiltà tul il-ktajjen tal-valur tal-produzzjoni tal-ikel.

4.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jipprovdu aċċess għal kulħadd għal ikel affordabbli, sikur, suffiċjenti u nutrittiv, li jżidu l-kapaċità għall-produzzjoni diversifikata tal-ikel, u li jiżviluppaw politiki dwar is-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni u mekkaniżmi ta’ protezzjoni soċjali għas-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni mtejba li jtejbu r-reżiljenza ta’ dawk l-aktar vulnerabbli, b’mod partikolari f’pajjiżi li jiffaċċjaw kriżijiet rikorrenti.

5.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-isforzi kkoordinati, mgħaġġla u transsettorjali biex itemmu l-ġuħ, jindirizzaw il-forom kollha ta’ nutrizzjoni ħażina u jiżguraw li l-karestija tiġi evitata fiċ-ċirkostanzi kollha.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu aċċess universali għal ilma tax-xorb adegwat u sikur, inkluż permezz ta’ riżorsi tal-ilma sostenibbli u integrati u ġestjoni tas-sistemi, kif ukoll permezz ta’ użu aktar effiċjenti tal-ilma u r-riċiklaġġ tal-ilma.

2.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jiżguraw aċċess adegwat u ekwu għas-servizzi tas-sanità, inklużi l-immaniġġjar tal-iskart u l-promozzjoni tal-iġjene għal kulħadd, filwaqt li jagħtu attenzjoni speċjali lill-ħtiġijiet tan-nisa u tal-bniet u ta’ dawk f’sitwazzjonijiet vulnerabbli.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li akkomodazzjoni adegwata, sikura u affordabbli għandha impatt trasformattiv fuq il-komunitajiet vulnerabbli u emarġinati, u għandha impatti sinifikanti fuq is-saħħa tan-nies u l-iżvilupp soċjoekonomiku tal-komunitajiet tagħhom. Il-Partijiet għandhom jaħdmu biex jiżguraw l-aċċess għal akkomodazzjoni adegwata, sikura u affordabbli għal kulħadd permezz tal-iżvilupp ta’ politiki, strateġiji, ippjanar u kodiċijiet tal-bini u biex jammeljoraw il-kwartieri foqra.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-aċċess għal enerġija affordabbli, affidabbli, sostenibbli u moderna għal kulħadd, u sistemi tal-enerġija stabbiliti sewwa li jappoġġaw, inter alia, is-setturi tal-ilma, tas-servizzi sanitarji u tal-akkomodazzjoni.

1.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jtejbu l-koeżjoni soċjali billi progressivament jiksbu ugwaljanza akbar u inklużività soċjali u billi jiżguraw li l-iżvilupp tal-bniedem u l-iżvilupp soċjali javvanzaw b’mod parallel mal-iżvilupp ekonomiku, filwaqt li ħadd ma jitħalla jibqa’ lura. Għandha tingħata attenzjoni speċjali lil dawk li jinsabu f’sitwazzjonijiet żvantaġġati, vulnerabbli u emarġinati, inklużi l-anzjani u l-orfni, f’konformità mal-prinċipji tas-solidarjetà u tan-nondiskriminazzjoni. B’mod partikolari, huma għandhom jippromwovu:

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ politiki u sistemi ta’ protezzjoni u sigurtà soċjali sabiex jinqered il-faqar u tittejjeb il-koeżjoni soċjali. Huma jirrikonoxxu r-rwol trasformattiv fis-soċjetajiet tal-politiki u s-sistemi tal-protezzjoni soċjali, irawmu l-ekwità, jippromwovu l-inklużjoni soċjali u d-djalogu mal-imsieħba soċjali, u jsaħħu t-tkabbir ekonomiku inklużiv u ekwu. Huma jimpenjaw ruħhom li jibnu sistemi ta’ protezzjoni soċjali progressivament universali u li huma proprjetà nazzjonali, inkluża l-adozzjoni ta’ livelli minimi ta’ protezzjoni soċjali.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu d-drittijiet tal-persuni b’diżabbiltà biex jiżguraw l-inklużjoni sħiħa tagħhom fis-soċjetà u l-parteċipazzjoni ugwali tagħhom fis-suq tax-xogħol, filwaqt li jqisu l-ħtiġijiet speċifiċi tagħhom. Huma għandhom jieħdu passi konkreti biex jiffirmaw, jirratifikaw u jimplimentaw bis-sħiħ il-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Persuni b’Diżabbiltà, magħmula fi New York fit-13 ta’ Diċembru 2006.

1.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom li jiksbu impjieg sħiħ u produttiv u xogħol deċenti għan-nisa u l-irġiel kollha, inkluż għaż-żgħażagħ u l-persuni b’diżabbiltà. Għal dak l-għan, huma għandhom jippromwovu l-Aġenda għal Xogħol Deċenti, kif stabbilita fid-Dikjarazzjoni tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol (ILO, International Labour Organization) tal-2008 dwar il-Ġustizzja Soċjali għal Globalizzazzjoni Ġusta.

2.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-obbligi tagħhom bħala membri tal-ILO u l-impenji tagħhom skont id-Dikjarazzjoni tal-ILO dwar il-Prinċipji Fundamentali u d-Drittijiet fuq ix-Xogħol u s-Segwitu tagħha. Huma jaffermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom għad-djalogu soċjali u għall-promozzjoni u l-implimentazzjoni effettiva tal-istandards tax-xogħol ewlenin rikonoxxuti fuq livell internazzjonali, kif definiti mill-konvenzjonijiet u l-protokolli rilevanti tal-ILO dwar il-libertà ta’ assoċjazzjoni u d-dritt għal negozjar kollettiv, l-abolizzjoni tax-xogħol furzat u t-tmiem tal-iskjavitù modern u tat-traffikar tal-bnedmin, l-eliminazzjoni tat-tħaddim tat-tfal bi prijorità mogħtija lill-agħar forom, lill-età minima fuq ix-xogħol, lir-remunerazzjoni ugwali u lin-nondiskriminazzjoni fir-rigward tal-impjieg. Huma għandhom jagħmlu sforzi sostnuti u kontinwi biex, jekk ikunu għadhom ma għamlux dan, jirratifikaw dawk il-konvenzjonijiet u l-protokolli, jew jaċċedu għalihom, kif xieraq.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu ambjenti tax-xogħol sikuri u siguri għall-ħaddiema kollha. Huma għandhom jadottaw u jimplimentaw miżuri u politiki rigward is-sikurezza u s-saħħa okkupazzjonali, kemm fl-ekonomija formali kif ukoll f’dik informali, u għandhom jaħdmu biex jistabbilixxu u jżommu sistema effettiva ta’ spezzjoni tax-xogħol, f’konformità mal-istandards internazzjonali tax-xogħol kif definiti mill-ILO.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li t-tkabbir demografiku u l-bidliet demografiċi jista’ jkollhom impatt sinifikanti fuq l-kisbiet fl-iżvilupp u l-progress ekonomiku u għandhom jaħdmu flimkien lejn approċċ integrat li jimminimizza l-isfidi u jimmassimizza l-benefiċċji tad-dividend demografiku. Għal dak l-għan, huma għandhom jimmiraw li jistabbilixxu, jappoġġaw, iżommu u jsostnu riformi u trasformazzjonijiet strutturali fis-sistemi ekonomiċi u soċjali biex joħolqu opportunitajiet ta’ edukazzjoni, xogħol u għajxien deċenti għal popolazzjoni żagħżugħa emerġenti.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw proċessi ta’ djalogu ta’ politika inklużivi u jinkorporaw ix-xejriet u l-projezzjonijiet demografiċi fil-politiki kollha sabiex isaħħu l-pożizzjoni tat-tfal u taż-żgħażagħ u jippromwovu l-parteċipazzjoni sħiħa u attiva tagħhom fis-soċjetà, u jabilitaw u jissalvagwardjaw il-ħtiġijiet tal-anzjani u jippermettu l-involviment attiv tagħhom.

3.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-urbanizzazzjoni li hija inklużiva u sostenibbli, permezz ta’ governanza u ppjanar urbani effettivi, bil-ħsieb li jimminimizzaw kwalunkwe impatt negattiv fuq l-ambjent u jindirizzaw kwalunkwe konsegwenza soċjali u ekonomika negattiva oħra kkawżata minn tkabbir rapidu tal-popolazzjoni f’żoni urbani. Huma għandhom jaħdmu biex jindirizzaw b’mod effettiv l-isfidi u l-opportunitajiet ippreżentati mill-urbanizzazzjoni rapida, inkluż permezz ta’ politiki urbani nazzjonali, ippjanar urban integrat parteċipattiv, l-għoti ta’ servizzi muniċipali, inkluż l-immaniġġjar tal-iskart, u l-finanzjament tal-iżvilupp urban u tal-infrastrutturi, sabiex jinħolqu bliet u rħula reżiljenti u abitabbli.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu l-parteċipazzjoni attiva taż-żgħażagħ fis-soċjetà, inkluż fl-iżvilupp, fl-implimentazzjoni u fis-segwitu tal-politiki li jaffettwawhom. Din għandha tinkludi:

2.   Il-Partijiet jaqblu li l-għoti ta’ ambjent sikur u li jrawwem lit-tfal huwa element vitali fit-trawwim ta’ popolazzjoni żagħżugħa b’saħħitha, li kapaċi tilħaq il-potenzjal sħiħ tagħha, inklużi dimensjonijiet fiżiċi, psikoloġiċi, soċjali u ekonomiċi. Huma għandhom jaħdmu biex jiżguraw li d-drittijiet u l-ħtiġijiet tal-bniet u tas-subien jiġu rikonoxxuti u realizzati mit-twelid u mit-tfulija bikrija sal-adolexxenza u t-tranżizzjoni tagħhom għall-età adulta. Huma għandhom jaħdmu biex itejbu l-protezzjoni tat-tfal u l-parteċipazzjoni tagħhom f’deċiżjonijiet li jikkonċernaw lilhom.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u t-tisħiħ tal-pożizzjoni ekonomika tan-nisa huma essenzjali biex jinkisbu żvilupp sostenibbli ekwu u tkabbir inklużiv. Huma għandhom iwettqu riformi, inkluż permezz tal-ħolqien u l-konsolidazzjoni ta’ oqfsa legali, biex jagħtu lin-nisa drittijiet ugwali għar-riżorsi ekonomiċi u finanzjarji, kif ukoll aċċess għal, sjieda ta’ u kontroll fuq l-art u r-riżorsi naturali, il-wirt, u forom oħrajn ta’ proprjetà. Huma għandhom jieħdu azzjonijiet biex iżidu l-parteċipazzjoni sħiħa u effettiva tan-nisa fil-ħajja politika.

Minbarra l-aċċess ugwali għall-impjiegi u għal kondizzjonijiet tax-xogħol deċenti, il-Partijiet għandhom jippromwovu r-rikonoxximent tal-kura bla ħlas u tax-xogħol domestiku permezz tal-għoti ta’ servizzi pubbliċi, politiki dwar l-infrastruttura u l-protezzjoni soċjali u l-promozzjoni ta’ responsabbiltajiet kondiviżi fi ħdan l-unità domestika u l-familja b’mod ġenerali.

2.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom għall-implimentazzjoni sħiħa u effettiva tad-Dikjarazzjoni u l-Pjattaforma għal Azzjoni ta’ Beijing u l-Programm ta’ Azzjoni tal-Konferenza Internazzjonali dwar il-Popolazzjoni u l-Iżvilupp u l-eżiti tal-konferenzi ta’ rieżami tagħhom u jimpenjaw ruħhom għas-saħħa u d-drittijiet sesswali u riproduttivi, f’dak il-kuntest.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-ġestjoni tas-saħħa mestrwali hija importanti għas-saħħa tan-nisa u tal-bniet, kif ukoll għad-dinjità, il-mobilità u l-benesseri tagħhom u, għalhekk, huma jaqblu li jippromwovu miżuri ta’ appoġġ adegwati u xierqa.

1.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid li l-kultura hija element ewlieni tal-iżvilupp sostenibbli u komponent integrali tad-dimensjonijiet soċjali, ekonomiċi u ambjentali tagħha. Huma jimpenjaw ruħhom għall-integrazzjoni ta’ perspettiva kulturali fil-politiki u l-istrateġiji ta’ żvilupp tagħhom, billi jqisu l-ispeċifiċitajiet kulturali u s-sistemi ta’ għarfien lokali u indiġeni.

2.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kontribut tal-atturi kulturali għall-iżvilupp sostenibbli permezz tal-parteċipazzjoni tagħhom fi djalogu mtejjeb, networks professjonali u sħubijiet bejn diversi partijiet ikkonċernati.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-bnedmin kollha għandhom id-dritt li jipparteċipaw liberament fil-ħajja kulturali tal-komunità, f’konformità mad-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem, u jimpenjaw ruħhom li jipproteġu u jikkonservaw id-drittijiet kulturali u l-libertà tal-espressjoni artistika.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu viżjoni ta’ żvilupp tal-bniedem u żvilupp soċjali li tinkorpora d-djalogu fost il-kulturi u r-rikonoxximent tad-diversità kulturali bħala wirt komuni tal-umanità. Huma jimpenjaw ruħhom li jsaħħu l-fehim u l-għarfien reċiproċi tal-kulturi rispettivi tagħhom, bir-rispett dovut għad-diversità, għall-valuri universali u għad-drittijiet tal-bniedem, billi jrawmu d-dimensjoni kulturali fl-edukazzjoni, kif ukoll l-iskambji kulturali u l-inizjattivi konġunti mmirati lejn l-inkoraġġiment tad-djalogu interkulturali.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu r-rwol li għandha l-kultura fil-preservazzjoni tal-paċi u tal-koeżjoni nazzjonali. Huma jaffermaw li r-rispett għad-diversità tal-kulturi, it-tolleranza, id-djalogu u l-kooperazzjoni, fi klima ta’ fiduċja u fehim reċiproċi, huma kruċjali għall-istabbiliment u ż-żamma tal-paċi u tas-sigurtà u fil-proċessi ta’ rikonċiljazzjoni, kif ukoll għar-restawr tal-memorja kollettiva u l-konnessjonijiet soċjali fost il-komunitajiet. Huma għandhom isaħħu r-rwol tal-kultura fil-bini tar-reżiljenza, kif ukoll fil-kisba ta’ rkupru u rikostruzzjoni sostenibbli wara l-kriżi, b’mod partikolari fl-iżvilupp urban.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu r-rikonoxximent tal-wirt bħala fattur li jgħaqqad, li jista’ jirrifletti identitajiet u legati differenti, filwaqt li jrawmu l-ħolqien ta’ valuri kondiviżi. Huma għandhom jaħdmu biex jissalvagwardjaw, jippreservaw, jikkonservaw u jiżviluppaw il-wirt kulturali kemm tanġibbli kif ukoll intanġibbli, f’konformità ma’ standards u konvenzjonijiet internazzjonali bħala mezz għall-koeżjoni soċjali, il-kreattività u l-innovazzjoni.

2.   Il-Partijiet jaqblu li s-setturi kulturali u kreattivi, inkluża l-arti kontemporanja, huma ċentrali għal tkabbir ekonomiku inklużiv, id-diversifikazzjoni u l-ħolqien ta’ opportunitajiet ta’ xogħol. Għal dak l-għan, huma għandhom jappoġġaw l-intraprenditorija kulturali u l-iżvilupp fit-tul tas-setturi kulturali u kreattivi.

3.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri, f’konformità mal-liġi internazzjonali eżistenti, biex jipprevjenu u jiġġieldu l-importazzjoni, l-esportazzjoni u t-trasferiment illeċiti tas-sjieda ta’ proprjetà kulturali. Huma għandhom jippromwovu l-konservazzjoni, il-bini tal-kapaċitajiet u l-kollaborazzjoni fost il-professjonisti tal-wirt kulturali, il-komunitajiet tas-sors u l-istituzzjonijiet kulturali, u għandhom isegwu kooperazzjoni internazzjonali u djalogu kontinwu biex jippromwovu l-aċċess għall-wirt kulturali.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jimmobilizzaw investiment sostenibbli u responsabbli bil-ħsieb li jtejbu t-tkabbir u l-iżvilupp ekonomiċi inklużivi u sostenibbli. Għal dak l-għan, huma għandhom jistabbilixxu klima ta’ investiment favorevoli, li tattira investiment domestiku u barrani, inkluż investiment mid-dijaspora tagħhom, u żżomm id-dritt li tirregola, permezz ta’ oqfsa regolatorji, amministrattivi u ta’ politika trasparenti, prevedibbli u effiċjenti.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jappoġġaw ir-riformi u l-politiki ekonomiċi u istituzzjonali meħtieġa li huma msejsa fuq l-istrateġija ta’ żvilupp ġenerali ta’ pajjiż u li huma koerenti u sinerġistiċi fil-livelli nazzjonali, reġjonali u internazzjonali bil-ħsieb li jinħoloq ambjent li jwassal għal investiment sostenibbli u jiffaċilita l-iżvilupp ta’ settur privat dinamiku, vijabbli u kompetittiv.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jistabbilixxu sistemi finanzjarji sodi biex jimmobilizzaw l-investiment għal proġetti sostenibbli. Huma għandhom jieħdu miżuri biex jappoġġaw l-investiment billi jżidu l-aċċess għall-finanzjament permezz ta’ assistenza teknika, għotjiet, garanziji u strumenti finanzjarji innovattivi biex itaffu r-riskju, jagħtu spinta lill-fiduċja tal-investituri, u jimmassimizzaw is-sorsi privati u pubbliċi ta’ finanzjament. Meta jagħmlu dan, huma għandhom iqisu wkoll il-ħtieġa li jindirizzaw il-fallimenti tas-suq jew sitwazzjonijiet ta’ investiment subottimali, filwaqt li jiżguraw l-addizzjonalità tal-investiment li ma kienx iseħħ mingħajr dawk il-miżuri ta’ appoġġ. Huma għandhom jagħtu attenzjoni speċjali lis-setturi ta’ prijorità deskritti fl-Artikolu 44(6).

4.   Il-Partijiet jaqblu li jtejbu l-ambjent regolatorju kif ukoll il-kwalità, id-disponibbiltà u l-aċċessibbiltà tas-servizzi finanzjarji u mhux finanzjarji, biex jappoġġaw l-iżvilupp ta’ intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju (MSMEs) fil-kuntest tal-mobilizzazzjoni tal-investiment domestiku.

5.   Il-Partijiet jifhmu u jirrikonoxxu l-importanza ta’ investiment responsabbli mill-atturi rilevanti bħala mezz biex jinkiseb valur ekonomiku, soċjali u ambjentali sostenibbli fit-tul. B’appoġġ għal dak l-objettiv, huma għandhom jippromwovu prattiki ta’ responsabbiltà soċjali korporattiva (CSR, corporate social responsibility) u mġiba responsabbli fin-negozju (RBC, responsible business conduct), inklużi linji gwida ta’ implimentazzjoni, standards u strumenti applikabbli rikonoxxuti fuq livell internazzjonali li jipprovdu gwida lill-investituri, lill-gvernijiet u lil atturi oħrajn dwar l-implimentazzjoni ta’ CSR u RBC bħala komplement għal-liġijiet nazzjonali u għal leġiżlazzjoni applikabbli oħra.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jiffaċilitaw l-investiment permezz ta’ leġiżlazzjoni, regolamenti u politiki mmirati biex inaqqsu l-ostakli regolatorji u amministrattivi, itejbu t-trasparenza u jevitaw kompetizzjoni dannuża għall-investiment. Huma jaqblu li tali miżuri għandhom jiġu żviluppati b’mod trasparenti, u jkunu disponibbli għall-pubbliku biex jinkoraġġixxu djalogu pubbliku-privat u jipprovdu l-opportunità għall-partijiet ikkonċernati kollha biex jipparteċipaw.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jippromwovu l-użu effettiv tal-għodod diġitali biex jiffaċilitaw l-investiment.

3.   Il-Partijiet, f’konformità mal-istrateġiji rispettivi tagħhom, jaqblu fuq l-importanza li jipprovdu ċertezza legali u protezzjoni adegwata lill-investimenti stabbiliti, li t-trattament tagħhom għandu jkun ta’ natura mhux diskriminatorja u għandu jinkludi mekkaniżmi effettivi ta’ prevenzjoni u soluzzjoni tat-tilwim. F’dak ir-rigward, huma jaffermaw mill-ġdid l-importanza li jikkonkludu ftehimiet ta’ investiment internazzjonali, li jippreservaw bis-sħiħ id-dritt sovran tagħhom li jirregolaw l-investiment għal skopijiet leġittimi ta’ ordni pubbliku.

4.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kapaċità tal-istituzzjonijiet pubbliċi u privati rilevanti li jippromwovu u jiffaċilitaw l-investiment b’mod effettiv, u li jipprevjenu u jittrattaw tilwim relatat mal-investiment.

1.   Il-Partijiet jaqblu fuq l-importanza tat-trasformazzjoni ekonomika, l-iżvilupp tas-settur privat u l-avvanz industrijali għal tkabbir inklużiv u sostenibbli. Huma għandhom jippromwovu impjieg sħiħ u produttiv u xogħol deċenti għal kulħadd permezz ta’ kompetittività mtejba, diversifikazzjoni, diġitalizzazzjoni, innovazzjoni, aċċess għall-finanzi, żieda fil-valur fis-setturi tal-manifattura u tas-servizzi, u konnessjonijiet fost is-setturi u l-industriji. Huma għandhom jagħtu attenzjoni partikolari lill-MSMEs lokali u lill-formalizzazzjoni ta’ attivitajiet ekonomiċi informali.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu t-tranżizzjoni għal ekonomija effiċjenti fl-użu tar-riżorsi u b’emissjonijiet baxxi. Huma għandhom jappoġġaw approċċi ta’ konsum u produzzjoni sostenibbli, immaniġġjar ambjentalment korrett tal-iskart u tas-sustanzi kimiċi u miżuri li jnaqqsu kull forma ta’ tniġġis. Il-Partijiet jaqblu li l-urbanizzazzjoni ġestita tajjeb hija element kritiku fl-avvanz tal-iżvilupp ekonomiku sostenibbli. Għalhekk, huma għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw b’mod effettiv l-isfidi u l-opportunitajiet ippreżentati mill-urbanizzazzjoni rapida u għandhom jappoġġaw l-iżvilupp u l-infrastrutturi urbani u l-konnessjonijiet rurali-urbani effettivi.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw fil-qasam tal-impjiegi u l-affarijiet soċjali, b’mod partikolari biex jappoġġaw l-inklużjoni ekonomika u soċjali u t-tisħiħ tal-pożizzjoni tan-nisa, taż-żgħażagħ u tal-ifqar u dawk l-aktar vulnerabbli. Huma jaqblu wkoll li jiżguraw ir-rispett għall-istandards tax-xogħol u soċjali stabbiliti fil-konvenzjonijiet u fil-protokolli tal-ILO u li jiżguraw l-aċċess għall-ġustizzja taħt il-proċess dovut, inklużi rimedji xierqa u effettivi.

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni fil-qasam tat-trasformazzjoni ekonomika, inkluża l-industrijalizzazzjoni. Huma għandhom jippromwovu t-tranżizzjoni minn ekonomiji b’dipendenza fuq il-komoditajiet għal ekonomiji diversifikati, u jippromwovu l-benefiċjazzjoni tar-riżorsi naturali, iż-żieda fil-valur u l-integrazzjoni fi ktajjen ta’ valur reġjonali u globali. Huma jaqblu dwar ir-rwol importanti li għandu s-settur tas-servizzi fit-trasformazzjoni ekonomika u fl-industrijalizzazzjoni.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jappoġġaw l-iżvilupp ta’ kapaċitajiet produttivi, produttività mtejba, diversifikazzjoni u kompetittività. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jegħlbu r-restrizzjonijiet min-naħa tal-provvista permezz ta’, inter alia, il-promozzjoni tal-innovazzjoni u t-titjib tat-teknoloġija u t-tixrid tagħha, klima mtejba tan-negozju u tal-investiment, kapaċitajiet regolatorji msaħħa, l-istabbiltà makroekonomika, kif ukoll l-iżvilupp ta’ swieq kapitali effiċjenti u sistemi finanzjarji sodi għal aċċess imtejjeb għall-finanzi, b’mod partikolari għas-settur privat. Għal dak l-għan, huma jaffermaw l-importanza tad-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija fl-aċċellerazzjoni tal-iżvilupp tal-kapaċità produttiva. L-enfasi għandha tkun fuq setturi u industriji b’żieda ta’ valur għoli u b’potenzjal għoli għal ħolqien ta’ impjiegi deċenti.

3.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jtejbu l-istabbiltà makroekonomika u finanzjarja billi jsegwu politiki fiskali u monetarji sodi u trasparenti u li jippromwovu riformi ekonomiċi u strutturali sabiex joħolqu ambjent li jwassal għal aktar investimenti u li jrawmu l-iżvilupp tas-settur privat. Il-Partijiet jirrikonoxxu wkoll l-importanza tal-indipendenza tal-banek ċentrali fl-iffissar tal-għanijiet ta’ politika tagħhom u fit-tmexxija tal-politiki monetarji. Huma jaqblu wkoll li jżommu djalogu u jiskambjaw informazzjoni bejn l-awtoritajiet tagħhom, kif xieraq, biex itejbu l-fehim tal-prinċipji fundamentali tal-ekonomiji rispettivi tal-Partijiet.

4.   Il-Partijiet għandhom jintensifikaw l-isforzi fl-edukazzjoni u t-taħriġ tekniċi u vokazzjonali, kif ukoll fir-riċerka u l-innovazzjoni, u jorbtu tali miżuri b’mod aktar effettiv mal-opportunitajiet u l-ħtiġijiet tal-ħiliet tas-suq tax-xogħol. Huma għandhom jikkooperaw biex jimmassimizzaw l-esperjenzi ta’ xulxin, inkluż fl-iżvilupp ta’ kapaċitajiet produttivi permezz tal-iżvilupp tal-ħiliet u l-promozzjoni tat-trasferiment tat-teknoloġija, it-trawwim ta’ konnessjonijiet bejn ditti ta’ Membri tal-OSAKP u tal-Parti UE, b’enfasi fuq l-MSMEs.

5.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid ir-rwol sinifikanti tal-infrastruttura fl-indirizzar tar-restrizzjonijiet min-naħa tal-provvista u fl-iżvilupp ta’ ktajjen tal-valur reġjonali u subreġjonali kompetittivi permezz tal-faċilitazzjoni tal-moviment effiċjenti ta’ oġġetti, servizzi u kapital. Huma għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw infrastruttura effiċjenti u sostenibbli, inklużi t-trasport bl-ajru, bl-art u bil-baħar, l-enerġija, l-ilma u l-konnettività diġitali, b’kunsiderazzjoni xierqa għall-ħtiġijiet differenti tal-ekonomiji tal-Istati l-inqas żviluppati, tal-Istati mingħajr kosta u tal-Istati gżejjer. Għaldaqstant, huma għandhom jikkooperaw biex jimmobilizzaw ir-riżorsi pubbliċi u privati, inkluż permezz ta’ investiment għall-iżvilupp tal-infrastruttura.

6.   Il-Partijiet, b’impenn li jsegwu tkabbir ekonomiku kondiviż, jaqblu li jikkooperaw, inter alia, fuq l-oqsma li ġejjin li għandhom jitqiesu bħala setturi ta’ prijorità: l-agrikoltura u n-negozju agrikolu, il-bhejjem u l-ġilda, l-ekonomija blu, is-sajd, l-industriji tal-minjieri u estrattivi, l-industriji kulturali u kreattivi, it-turiżmu sostenibbli, l-enerġija sostenibbli, l-ICT u t-trasport. Il-Partijiet jenfasizzaw ir-rwol sinifikanti ta’ dawn is-setturi fiż-żieda tal-valur, il-ħolqien ta’ impjiegi deċenti, it-titjib tal-kapaċitajiet produttivi u għall-isforzi ġenerali fuq it-trasformazzjoni ekonomika. Għaldaqstant, huma għandhom jikkooperaw fl-identifikazzjoni tal-ixprunaturi tat-tkabbir għal kull settur, fil-mobilizzazzjoni tal-investiment u fl-indirizzar tar-restrizzjonijiet li jdgħajfu l-istabbiliment ta’ konnessjonijiet b’lura u ’l quddiem.

7.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu d-djalogu, jistimolaw it-trasferiment tal-ħiliet u tat-teknoloġija, jaħdmu biex itejbu l-ktajjen tal-valur, u jsaħħu l-kooperazzjoni għall-arrikkiment reċiproku tal-esperjenzi u t-tixrid tal-aħjar prattiki fis-settur tal-agrikoltura. Huma għandhom jikkooperaw ukoll biex jappoġġaw mekkaniżmi u oqfsa maħsuba biex iżidu l-produzzjoni agrikola sostenibbli u ta’ kwalità.

1.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza tal-iżvilupp tas-settur privat għat-trasformazzjoni ekonomika u għall-ħolqien tal-impjiegi, għandhom jimmiraw li jippromwovu l-intraprenditorija u li jiżviluppaw u jtejbu l-kompetittività tal-intrapriżi. Għandha tingħata attenzjoni partikolari lill-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju, inklużi negozji ġodda, b’mod partikolari permezz tal-promozzjoni ta’ oqfsa legali, amministrattivi u istituzzjonali abilitanti, bil-ħsieb li dawn jiġu integrati b’suċċess fi ktajjen tal-provvista u tal-valur sostenibbli. Għandha tingħata attenzjoni wkoll lis-settur informali u biex l-attivitajiet ekonomiċi informali jiġu aġġornati f’oħrajn formali, u biex titħeġġeġ l-integrazzjoni ta’ objettivi relatati mas-sostenibbiltà fil-mudelli tan-negozju. Il-Partijiet jaqblu wkoll li jappoġġaw l-iżvilupp tal-intraprenditorija fost in-nisa u ż-żgħażagħ fil-kuntest tat-tisħiħ tal-pożizzjoni ekonomika tagħhom u l-promozzjoni ta’ żvilupp inklużiv. Huma jaffermaw l-importanza tal-bini ta’ kapaċitajiet reġjonali u nazzjonali sabiex tittejjeb il-kompetittività fil-manifattura ta’ teknoloġija medja u avvanzata.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu d-djalogu u l-kooperazzjoni bejn is-settur pubbliku u dak privat, inkluż permezz ta’ fora tan-negozju fis-settur privat. Huma għandhom isaħħu l-kooperazzjoni għall-arrikkiment reċiproku tal-esperjenzi u t-tixrid tal-aħjar prattiki li jrawmu l-intraprenditorija, jippromwovu djalogu u kuntatti bejn in-negozji, u jistimolaw it-trasferimenti ta’ ħiliet u teknoloġija.

3.   Il-Partijiet jaqblu fuq il-ħtieġa li jistabbilixxu strateġiji u jiżviluppaw politiki aħjar dwar l-inklużjoni finanzjarja u leġiżlazzjoni xierqa, u li jtejbu l-aċċess għall-finanzi u għas-servizzi finanzjarji u mhux finanzjarji, inkluż permezz ta’ mekkaniżmi ta’ finanzjament innovattivi, b’attenzjoni partikolari għall-għoti ta’ kreditu affordabbli għall-bdiewa tal-familja, għall-bdiewa b’azjendi agrikoli żgħar, għall-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju, u għall-imprendituri nisa u żgħażagħ.

4.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li kemm is-sorsi pubbliċi kif ukoll dawk privati ta’ finanzjament għandhom rwol ewlieni biex jappoġġaw l-iżvilupp tas-settur privat, b’mod partikolari permezz ta’ għodod u mekkaniżmi bħal sħubijiet pubbliċi-privati (–PPPs, public-private partnerships) u finanzjament imħallat, u biex jistimolaw l-investiment fis-setturi rilevanti, inkluż l-iżvilupp tal-infrastruttura. Għaldaqstant, huma għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw oqfsa u strateġiji trasparenti u prevedibbli għall-użu tal-PPPs, inkluż it-tisħiħ tal-kapaċitajiet istituzzjonali sabiex il-proġetti jiġu nnegozjati, implimentati u mmonitorjati taħt arranġament ta’ PPPs.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu r-rwol tax-xjenza, tat-teknoloġija u tal-innovazzjoni (‘science, technology and innovation’ — STI) fl-espansjoni tal-fruntieri tal-għarfien, fl-aċċellerazzjoni tat-tranżizzjoni u l-qabża lejn l-iżvilupp sostenibbli permezz ta’ trasformazzjoni ekonomika, żieda fil-katina tal-valur u konnessjonijiet bejn il-kumpaniji, fit-trawwim tal-iżvilupp tal-għarfien u t-tisħiħ tal-pożizzjoni tal-bniedem, b’mod partikolari tan-nisa u taż-żgħażagħ, u fl-appoġġ lil dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet u li jfasslu l-politika fl-eżerċizzju ta’ żvilupp sostenibbli.

2.   Il-Partijiet għandhom jaħdmu biex jiżviluppaw soċjetajiet ta’ għarfien. Huma jaqblu li jinvestu fil-kapital uman, jippromwovu l-adozzjoni ta’ oqfsa ta’ politika u regolatorji koerenti u komprensivi, u jiżviluppaw konnettività infrastrutturali u għodod diġitali.

3.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-kooperazzjoni abbażi ta’ benefiċċju reċiproku, billi jibnu fuq il-mekkaniżmi eżistenti, filwaqt li jesploraw toroq ġodda fil-finanzjament tal-STI, soġġetti għal protezzjoni xierqa u effettiva tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali. Huma għandhom jippromwovu l-għarfien indiġenu, tradizzjonali u lokali bħala għodda biex jitnaqqsu l-lakuni fl-għarfien u fit-teknoloġija fis-setturi rilevanti.

4.   Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu l-investiment fil-ħolqien, it-tixrid u t-trasferiment ta’ teknoloġiji ġodda b’attenzjoni partikolari għal teknoloġiji nodfa u innovattivi li jħarsu l-ambjent. Huma għandhom jippromwovu l-enerġija rinnovabbli u jikkooperaw fl-iżvilupp ta’ kapaċità produttiva u regolatorja.

5.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw l-impatt potenzjali tat-teknoloġiji fuq is-soċjetà, jindirizzaw kwistjonijiet relatati maċ-ċibersigurtà u jiggarantixxu l-protezzjoni tad-data personali, u jikkunsidraw l-effetti ta’ teknoloġija fixkiela, inklużi l-intelliġenza artifiċjali u r-robotika.

6.   Il-Partijiet jirrikonoxxu r-rwol tal-ispazju bħala faċilitatur għal benefiċċji soċjali u ekonomiċi, inkluż fl-oqsma tal-ambjent, it-tibdil fil-klima, il-governanza tal-oċeani, it-trasport, l-enerġija, l-agrikoltura, l-estrazzjoni u l-forestrija. Huma għandhom jikkooperaw fi kwistjonijiet ta’ interess komuni fl-attivitajiet spazjali ċivili, bħar-riċerka spazjali, l-applikazzjonijiet u s-servizzi tas-Sistemi Globali ta’ Navigazzjoni bis-Satellita, l-iżvilupp ta’ sistemi ta’ awmentazzjoni bis-satellita, l-użu ta’ applikazzjonijiet u servizzi ta’ Osservazzjoni tad-Dinja u x-Xjenza tad-Dinja.

1.   Il-Partijiet jaqblu li r-riċerka u l-iżvilupp huma kritiċi biex jinħolqu l-prosperità ekonomika u l-opportunitajiet għal xogħol deċenti, u jistgħu jagħtu kontribut ċentrali sabiex jitwettqu l-għanijiet ta’ dan il-Ftehim.

2.   Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu l-ġenerazzjoni u t-tixrid ta’ għarfien ġdid, filwaqt li jqisu l-impatti potenzjali tiegħu, inklużi effetti dannużi, fuq l-ambjent u s-soċjetà. Huma għandhom jappoġġaw it-titjib tal-ħiliet biex iżommu l-pass mal-avvanzi teknoloġiċi u l-innovazzjoni, u għandhom jappoġġaw il-mobilità u t-taħriġ tar-riċerkaturi. Huma għandhom jippromwovu sħubijiet bejn l-industrija, l-akkademiċi u s-settur pubbliku, kif ukoll attivitajiet tas-settur privat immirati lejn il-ġbir tal-għarfien u l-ittestjar tal-ideat sabiex jiġġeneraw prodotti ġodda b’potenzjal kummerċjali reali, filwaqt li jagħtu attenzjoni speċjali lin-nisa u liż-żgħażagħ bħala innovaturi.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-investimenti fir-riċerka u l-iżvilupp, speċjalment f’segmenti b’valur miżjud għoli tal-ktajjen tal-valur, u għandhom jagħmlu ħilithom biex jindirizzaw l-isfidi tas-soċjetà, speċjalment fl-oqsma tal-ambjent, it-tibdil fil-klima, l-enerġija, is-sikurezza u s-sigurtà alimentari, u s-saħħa.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex inaqqsu d-distakk diġitali billi jippromwovu l-kooperazzjoni fir-rigward tal-iżvilupp tas-soċjetà diġitali għall-benefiċċju taċ-ċittadini u tan-negozji permezz tal-aċċessibbiltà għat-teknoloġiji diġitali, inklużi l-ICT, adattati għaċ-ċirkostanzi lokali. Il-Partijiet għandhom jappoġġaw miżuri li jippermettu aċċess faċli għall-ICT permezz ta’, fost l-oħrajn, l-użu ta’ sorsi ta’ enerġija affordabbli u rinnovabbli u l-iżvilupp u r-riallokazzjoni ta’ networks mingħajr fili bi prezz baxx. Huma għandhom jaħdmu wkoll lejn komplementarjetà u armonizzazzjoni akbar tas-sistemi ta’ komunikazzjoni u l-adattament tagħhom għal teknoloġiji ġodda.

2.   Il-Partijiet jaqblu fuq ir-rwol ċentrali tal-ekonomija diġitali bħala amplifikatur u aċċelleratur għall-bidla li tista’ tixpruna diversifikazzjoni ekonomika sinifikanti, toħloq l-impjiegi u tippermetti t-tkabbir f’daqqa. Huma jaqblu li javvanzaw id-diġitalizzazzjoni bil-ħsieb li jnaqqsu l-kostijiet tat-tranżazzjoni u jnaqqsu l-assimetriji fl-informazzjoni bl-għanijiet ġenerali li jtejbu l-produttività u s-sostenibbiltà.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu u jappoġġaw l-intraprenditorija diġitali, b’mod partikolari min-nisa u ż-żgħażagħ, u t-trasformazzjoni diġitali tal-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju. Huma għandhom jinkoraġġixxu l-iżvilupp tal-kummerċ elettroniku biex iġeddu l-ktajjen tal-provvista u jespandu s-swieq, u jinkoraġġixxu l-espansjoni tal-operazzjonijiet bankarji elettroniċi, inkluż għat-tnaqqis tal-kostijiet tar-rimessi, u l-iskjerament ta’ soluzzjonijiet ta’ governanza elettronika.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fl-iżvilupp u l-ġestjoni ta’ politiki dwar il-privatezza u l-protezzjoni tad-data, jippromwovu miżuri biex jiffaċilitaw il-flussi tad-data, u jappoġġaw il-qafas regolatorju biex jippromwovu l-produzzjoni, il-bejgħ u l-konsenja ta’ prodotti u s-servizzi diġitali.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-iżvilupp soċjali u ekonomiku u l-ħarsien tal-ambjent huma interdipendenti u jsaħħu lil xulxin. Huma jaffermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom, b’kunsiderazzjoni xierqa għal-livelli rispettivi ta’ żvilupp tagħhom, li jtejbu l-integrazzjoni tal-iżvilupp sostenibbli, li jikkonsisti fl-iżvilupp ekonomiku, l-iżvilupp soċjali u l-ħarsien tal-ambjent, f’kull aspett tar-relazzjonijiet kummerċjali tagħhom sabiex jippromwovu t-tkabbir sostenibbli. Għal dak l-għan, il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu fir-relazzjonijiet kummerċjali tagħhom livell għoli ta’ ħarsien tal-ambjent, protezzjoni soċjali u protezzjoni tal-ħaddiema, b’mod partikolari dawk l-impenji speċifikati fl-Artikolu 54, fil-Kapitoli 1 sa 3 tat-Titolu V u fil-Kapitolu 2 tat-Titolu III ta’ din il-Parti, sabiex jitwettqu l-objettivi tal-SDGs miftiehma taħt l-Aġenda 2030. Il-Partijiet jaqblu wkoll li jenħtieġ li l-miżuri ambjentali u soċjali ma jintużawx għal skopijiet protezzjonisti.

2.   Il-Partijiet jaqblu li mhuwiex xieraq li jinkoraġġixxu l-kummerċ u l-investiment billi jbaxxu jew joffru li jbaxxu l-livell ta’ protezzjoni domestika mogħtija fil-liġijiet ambjentali jew tax-xogħol, jew l-infurzar tagħhom.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu d-drittijiet rispettivi tagħhom biex jiddeterminaw l-objettivi u l-prijoritajiet tal-politika ta’ żvilupp sostenibbli u jistabbilixxu l-livelli tagħhom ta’ protezzjoni domestika fl-oqsma soċjali, tax-xogħol u ambjentali, inkluż it-tibdil fil-klima, skont kif iqisu li huwa xieraq, sakemm il-liġijiet u l-politiki adottati ma jkunux inkonsistenti mal-impenji tagħhom għal standards ta’ protezzjoni rikonoxxuti fuq livell internazzjonali u ftehimiet rilevanti.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-kummerċ fil-prodotti miksuba permezz tal-ġestjoni sostenibbli, il-konservazzjoni u l-użu effiċjenti tar-riżorsi naturali. Il-Partijiet għandhom jikkooperaw ukoll biex jippromwovu l-kummerċ u l-investiment f’oġġetti u servizzi ta’ rilevanza partikolari għall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, inkluż fi prodotti manifatturati u manifatturati mill-ġdid b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju, enerġija rinnovabbli, u prodotti u servizzi effiċjenti fl-użu tal-enerġija f’konformità mal-impenji internazzjonali tagħhom.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jippromwovu l-koerenza u l-appoġġ reċiproku bejn il-politiki kummerċjali, tax-xogħol u ambjentali, u għandhom isaħħu d-djalogu, u l-iskambju ta’ informazzjoni u tal-aħjar prattiki, dwar aspetti relatati mal-kummerċ tal-iżvilupp sostenibbli, inkluż bl-involviment tal-partijiet ikkonċernati rilevanti. F’dak il-kuntest, huma jaqblu wkoll li jikkooperaw biex jippromwovu prattiki ta’ responsabbiltà soċjali korporattiva u mġiba responsabbli fin-negozju, inklużi linji gwida, standards u strumenti applikabbli rikonoxxuti fuq livell internazzjonali billi jinkorporaw dawk il-prattiki f’attivitajiet kummerċjali u ta’ negozju. Barra minn hekk, il-kooperazzjoni għandu jkollha l-għan li tindirizza l-isfidi u l-opportunitajiet maħluqa mill-aspetti relatati mal-kummerċ ta’ skemi ta’ assigurazzjoni sostenibbli volontarji privati u pubbliċi marbuta ma’, inter alia, ix-xogħol, l-ambjent, il-konservazzjoni tal-bijodiversità, l-użu u l-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi tal-foresti u l-prattiki tas-sajd sostenibbli u l-kummerċ fi prodotti tas-sajd ġestiti b’mod sostenibbli.

6.   Il-Partijiet jaqblu li jżommu jew jistabbilixxu, fejn xieraq, sistemi li jappoġġaw u jimmonitorjaw l-implimentazzjoni effettiva tal-istandards soċjali, tax-xogħol u ambjentali rikonoxxuti fuq livell internazzjonali u l-ftehimiet rilevanti, fil-kuntest tar-relazzjonijiet kummerċjali tagħhom, inkluż billi jsaħħu l-kapaċitajiet istituzzjonali biex jadottaw u jinfurzaw il-leġiżlazzjoni rilevanti.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jibnu fuq il-kisbiet tal-Ftehim ta’ Cotonou fil-kuntest tar-relazzjonijiet kummerċjali tagħhom. Huma jissottolinjaw is-sinifikat tal-kummerċ fir-relazzjonijiet ġenerali tagħhom u jimpenjaw ruħhom li jippromwovu l-intensifikazzjoni u d-diversifikazzjoni tal-flussi kummerċjali għall-benefiċċju reċiproku tagħhom, b’mod partikolari bil-għan tal-integrazzjoni tal-ekonomiji tal-Membri tal-OSAKP fil-ktajjen tal-valur reġjonali u globali.

2.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni kummerċjali għandha titmexxa f’konformità mas-sistema kummerċjali multilaterali bbażata fuq ir-regoli bil-ħsieb li jittejjeb il-kummerċ ħieles, ġust u miftuħ għall-kisba ta’ tkabbir u żvilupp sostenibbli, speċjalment fil-Membri tal-OSAKP. Għal dak l-għan, il-kooperazzjoni għandha tkun konformi mal-obbligi assunti mill-Partijiet fi ħdan il-qafas tal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO, World Trade Organization), inklużi dispożizzjonijiet għal trattament speċjali u differenzjali.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jikkonkludu arranġamenti kummerċjali, li jiksbu opportunitajiet kummerċjali akbar u jrawmu l-integrazzjoni effettiva tagħhom fl-ekonomija globali. Il-Partijiet jirrikonoxxu d-dritt rispettiv tagħhom li jidħlu f’arranġamenti reġjonali jew multilaterali għat-tnaqqis jew l-eliminazzjoni ta’ miżuri mhux tariffarji li jaffettwaw il-kummerċ f’oġġetti u servizzi. Il-Partijiet jagħmlu ħilithom ukoll biex jillimitaw l-impatti negattivi possibbli tal-arranġamenti kummerċjali rispettivi tagħhom ma’ partijiet terzi fuq il-pożizzjonijiet kompetittivi li kull Parti tgawdi fis-swieq domestiċi tal-oħrajn.

4.   Filwaqt li jżommu f’moħħhom il-ħtieġa li jibnu fuq l-arranġamenti kummerċjali preferenzjali eżistenti tagħhom u fuq il-Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika (FSE) bħala strumenti tal-kooperazzjoni kummerċjali tagħhom, il-Partijiet jirrikonoxxu li l-kooperazzjoni għandha primarjament tissaħħaħ biex tappoġġa l-implimentazzjoni konkreta ta’ dawk l-istrumenti eżistenti.

5.   Il-Partijiet jaqblu wkoll li l-qafas tal-FSE għandu jkun inklużiv u jqis l-eteroġeneità tas-sitwazzjonijiet fil-Membri u r-reġjuni tal-OSAKI, f’diversi stadji tal-proċess tal-FSE u l-livell ta’ żvilupp tal-Membri tal-OSAKI. Il-firmatarji għall-FSE jaffermaw mill-ġdid l-impenji tagħhom li jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa biex jiżguraw l-implimentazzjoni sħiħa tagħhom, li jenħtieġ li jwasslu għat-tkabbir u l-iżvilupp ekonomiċi tagħhom, filwaqt li jikkontribwixxu għall-approfondiment tal-proċessi ta’ integrazzjoni reġjonali fl-Afrika, il-Karibew u l-Paċifiku (AKP). Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jwessgħu l-kamp ta’ applikazzjoni tal-FSE u jinkoraġġixxu l-adeżjoni ta’ Stati Membri ġodda. Il-Partijiet jaqblu li jżommu jew jistabbilixxu, fil-livelli xierqa, arranġamenti bejn l-AKP-UE biex jissorveljaw l-implimentazzjoni tal-FSE u jivvalutaw l-impatt tagħhom fuq l-iżvilupp tal-ekonomiji tal-Membri tal-OKAPI madwar ir-reġjuni AKP u fuq il-proċessi ta’ integrazzjoni reġjonali tagħhom.

6.   Il-Partijiet għall-FSE rispettivi jaqblu li r-referenzi li jinsabu fihom għad-dispożizzjonijiet dwar miżuri xierqa fil-Ftehim ta’ Cotonou jinftiehmu bħala referenzi għad-dispożizzjonijiet korrispondenti f’dan il-Ftehim.

7.   Il-Partijiet jaqblu wkoll li l-kooperazzjoni tagħhom għandha tikkontribwixxi biex jiġu intensifikati l-isforzi u l-proċessi ta’ integrazzjoni reġjonali fl-Afrika, fil-Karibew u fil-Paċifiku u biex jitħeġġeġ aktar il-kummerċ reġjonali intra-AKP.

8.   Il-Partijiet jissottolinjaw l-importanza tal-parteċipazzjoni attiva tagħhom fid-WTO, kif ukoll f’organizzazzjonijiet internazzjonali relevanti oħrajn billi jsiru membri ta’ dawk l-organizzazzjonijiet u jsegwu mill-qrib l-aġenda u l-attivitajiet tagħhom. Huma jaqblu li jikkooperaw mill-qrib fl-identifikazzjoni u t-tisħiħ tal-interessi komuni tagħhom fil-kooperazzjoni ekonomika u kummerċjali internazzjonali, b’mod partikolari fid-WTO. F’dan il-kuntest, għandha tingħata attenzjoni partikolari biex jittejjeb l-aċċess għall-Unjoni Ewropea u għal swieq oħrajn għal oġġetti u servizzi li joriġinaw mill-Membri tal-OSAKP.

9.   Il-Partijiet jaqblu fuq l-importanza tal-flessibbiltà fir-regoli tad-WTO biex iqisu l-livelli differenti ta’ żvilupp tal-pajjiżi u r-reġjuni tal-AKP, kif ukoll id-diffikultajiet li jiffaċċjaw biex jissodisfaw l-obbligi tagħhom. Għalhekk, huma jaqblu wkoll li jikkooperaw biex jiżviluppaw il-kapaċità meħtieġa u xierqa biex jimplimentaw b’mod effettiv l-impenji tagħhom tad-WTO. Il-Partijiet jirrikonoxxu wkoll l-approċċ innovattiv għal trattament speċjali u differenzjali inerenti fil-Ftehim ta’ Faċilitazzjoni tal-Kummerċ (TFA, Trade Facilitation Agreement) tad-WTO li jippermetti lill-pajjiżi l-inqas żviluppati (LCDs, least developed countries) u lill-pajjiżi li qegħdin jiżviluppaw jimplimentaw bis-sħiħ l-impenji tagħhom kontinġenti fuq l-għoti tal-appoġġ kummerċjali meħtieġ f’konformità man-notifiki tal-implimentazzjoni tagħhom taħt it-TFA.

10.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jtejbu d-djalogu biex jindirizzaw il-kummerċ u kwistjonijiet ta’ interess komuni relatati mal-kummerċ. Huma jaqblu li jippromwovu l-involviment tas-soċjetà ċivili u tas-settur privat f’dak id-djalogu.

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kummerċ fis-servizzi huwa magna b’saħħitha għat-tkabbir u l-iżvilupp tal-ekonomiji tagħhom u jkomplu jaffermaw mill-ġdid id-drittijiet u l-obbligi rispettivi tagħhom skont il-Ftehim Ġenerali tad-WTO dwar il-Kummerċ fis-Servizzi (–GATS, General Agreement on Trade in Services).

2.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jikkooperaw u jtejbu l-kummerċ fis-servizzi, speċjalment fil-modi ta’ provvista ta’ interess għall-esportazzjoni għalihom, inkluż il-moviment ta’ persuni fiżiċi għall-finijiet ta’ negozju, u f’setturi li jqisu bħala prijoritajiet, inkluż is-settur tal-ICT, it-turiżmu, it-trasport, is-servizzi ambjentali, is-servizzi finanzjarji, u s-servizzi sportivi u setturi ta’ prijorità oħrajn, kif xieraq.

3.   Il-Partijiet, filwaqt li jqisu l-Artikolu 39(2), għandhom jikkooperaw biex isaħħu l-kapaċità fil-provvista ta’ servizzi relatati mal-industriji kulturali u kreattivi.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw l-ostakli għall-kummerċ fis-servizzi bil-ħsieb li jiffaċilitaw l-aċċess għas-swieq u jtejbu l-kummerċ. Huma jaqblu wkoll li jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom biex jappoġġaw l-iżvilupp ta’ oqfsa u kapaċitajiet regolatorji domestiċi, itejbu l-kapaċità tal-fornituri tas-servizzi li jikkonformaw mar-regolamenti u l-istandards tal-Parti UE u tal-Membri tal-OSAKP fil-livelli kontinentali, reġjonali, nazzjonali u subnazzjonali, u jinkoraġġixxu l-istabbiliment ta’ ftehimiet ta’ rikonoxximent reċiproku, fejn xieraq, fis-setturi tas-servizzi ta’ interess reċiproku msemmija fil-paragrafu 2.

5.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza ta’ servizzi tat-trasport marittimu kosteffettivi u effiċjenti bħala l-mod ewlieni ta’ trasport li jiffaċilita l-kummerċ. Il-Partijiet għandhom itejbu l-kompetittività tas-servizzi tat-trasport marittimu billi jsaħħu l-konnettività biex itejbu l-fluss sikur tal-merkanzija u tan-nies fis-settur tat-trasport marittimu. Għal dak l-għan, huma għandhom jikkooperaw fil-fora xierqa biex jilliberalizzaw it-trasport marittimu bħala l-mod ewlieni ta’ trasport biex jiffaċilitaw il-kummerċ. Huma għandhom jippermettu aċċess għas-swieq internazzjonali tat-trasport marittimu u għall-portijiet u s-servizzi fil-portijiet, fuq bażi kummerċjali u mhux diskriminatorja. Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fl-isforzi biex jiżviluppaw u jippromwovu servizzi tat-trasport marittimu kosteffettivi u effiċjenti fil-Membri tal-OSAKP bil-ħsieb li tiżdied il-parteċipazzjoni tal-operaturi tal-Membri tal-OSAKP fis-servizzi tat-trasport marittimu internazzjonali.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza dejjem tikber ta’ miżuri mhux tariffarji (–NTMs, non-tariff measures) fil-kummerċ hekk kif jaqgħu l-ostakli tariffarji. Għalhekk, huma jirrikonoxxu l-ħtieġa li jikkooperaw bil-ħsieb li jissorveljaw u jneħħu l-ostakli mhux meħtieġa għall-kummerċ u, b’hekk, iżidu u jiffaċilitaw il-kummerċ bejn il-Parti UE u l-Membri tal-OSAKP u fost il-Membri tal-OSAKP. F’dan ir-rigward, il-Partijiet jaqblu li jżommu jew jistabbilixxu, fejn xieraq, arranġamenti biex jindirizzaw l-NTMs li jistgħu jaffettwaw b’mod negattiv l-esportazzjonijiet lejn is-suq tan-naħa l-oħra.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jtejbu l-kooperazzjoni tagħhom fil-qasam tal-istandardizzazzjoni u taċ-ċertifikazzjoni tal-oġġetti biex jipprevjenu, jidentifikaw u jeliminaw l-ostakli tekniċi mhux meħtieġa għall-kummerċ fi ħdan il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Ftehim tad-WTO dwar l-Ostakli Tekniċi għall-Kummerċ (il-‘Ftehim dwar l-OTK’) u għandhom jagħmlu ħilithom biex jibnu fuq dan billi jżidu u jsaħħu t-trasparenza. Il-Partijiet jaqblu wkoll li jikkooperaw biex jistabbilixxu u jtejbu l-kapaċitajiet tekniċi u l-infrastruttura istituzzjonali dwar kwistjonijiet li jikkonċernaw ostakli tekniċi għall-kummerċ.

3.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid id-drittijiet ta’ kull Parti li tadotta jew li tinforza miżuri sanitarji u fitosanitarji (SPS, sanitary and phytosanitary) biex tipproteġi l-ħajja jew is-saħħa tal-bniedem, tal-annimali jew tal-pjanti fit-territorju tagħha, filwaqt li tiżgura li tali miżuri SPS adottati minn kull Parti ma joħolqux ostakli bla bżonn għall-kummerċ, skont il-Ftehim tad-WTO dwar l-Applikazzjoni ta’ miżuri Sanitarji u Fitosanitarji (il-‘Ftehim SPS’). Għal dak l-għan, il-Partijiet jaqblu li jtejbu l-kollaborazzjoni tagħhom għall-implimentazzjoni effettiva tal-prinċipji u d-dixxiplini tal-Ftehim SPS, filwaqt li jqisu l-livelli ta’ żvilupp rispettivi tagħhom. F’dak il-kuntest, il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw kwistjonijiet sanitarji u fitosanitarji, inkluż l-immaniġġjar ta’ reżistenza antimikrobika, u kwistjonijiet ta’ benessri tal-annimali, sabiex isaħħu l-kapaċitajiet tal-Partijiet u jtejbu l-aċċess għas-swieq tal-Parti l-oħra, filwaqt li jissalvagwardjaw il-livell xieraq ta’ protezzjoni tal-bnedmin, tal-annimali u tal-pjanti.

4.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li s-sistema tal-proprjetà intellettwali hija maħsuba biex tippromwovi l-progress ekonomiku, soċjali u kulturali billi tistimula x-xogħol kreattiv u l-innovazzjoni teknoloġika, speċjalment bejn il-Parti UE u r-reġjuni tal-AKP, filwaqt li tikkontribwixxi għal ekonomija aktar sostenibbli u inklużiva. F’dak il-kuntest, il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-importanza tal-protezzjoni u l-infurzar tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, kif iddikjarat fl-Artikolu 7 tal-Ftehim tad-WTO dwar l-Aspetti tad-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali Relatati mal-Kummerċ (il-‘Ftehim TRIPS’, Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights), li jenħtieġ li jikkontribwixxu għall-promozzjoni tal-innovazzjoni teknoloġika u għat-trasferiment u t-tixrid tat-teknoloġija, għall-vantaġġ reċiproku tal-produtturi u tal-utenti tal-għarfien teknoloġiku u b’mod li jwassal għall-benessri soċjali u ekonomiku, u għal bilanċ ta’ drittijiet u obbligi. Il-Partijiet jirrikonoxxu l-ħtieġa li jipproteġu d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, inklużi d-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati, trademarks, indikazzjonijiet ġeografiċi, disinji industrijali, topografiji ta’ ċirkwiti integrati, drittijiet ta’ varjetajiet ta’ pjanti u privattivi. Dik il-protezzjoni għandha tinkludi wkoll protezzjoni kontra kompetizzjoni inġusta, u protezzjoni ta’ informazzjoni mhux divulgata. Il-Partijiet jissottolinjaw l-importanza, f’dan il-kuntest, tal-aderenza mal-Ftehim TRIPS, mal-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika, magħmula f’Rio de Janeiro fil-5 ta’ Ġunju 1992, u mal-konvenzjonijiet imsemmija fil-Parti I tal-Ftehim TRIPS, f’konformità mal-livell ta’ żvilupp tagħhom. Il-Partijiet jissottolinjaw ukoll l-importanza tal-kooperazzjoni u tal-assistenza teknika fil-qasam tal-proprjetà intellettwali għall-miżuri, il-proċeduri u r-rimedji meħtieġa biex jiżguraw l-infurzar ta’ drittijiet tal-proprjetà intellettwali bil-ħsieb li jiksbu livell effettiv ta’ protezzjoni, speċjalment fil-Membri tal-OSAKP.

5.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid li l-introduzzjoni u l-implimentazzjoni ta’ politki u regoli ta’ kompetizzjoni effettivi u tajbin huma ta’ importanza kruċjali sabiex itejbu u jiggarantixxu klima li tiffavorixxi l-investiment, proċess ta’ industrijalizzazzjoni sostenibbli u trasparenza fl-aċċess għas-swieq. Għalhekk, huma jimpenjaw ruħhom li jimplimentaw regoli u politiki nazzjonali jew reġjonali biex jindirizzaw b’mod effettiv prattiki kummerċjali antikompetittivi, inklużi sussidji relatati ma’ attivitajiet ekonomiċi mogħtija mill-Partijiet, li għandhom il-potenzjal li jfixklu l-funzjonament xieraq tas-swieq u li jaffettwaw b’mod negattiv l-interessi kummerċjali tal-Partijiet l-oħrajn. Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jiżguraw kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni bejn il-parteċipanti fis-suq pubbliku u f’dak privat. Huma jaqblu wkoll li jsaħħu l-kooperazzjoni f’dan il-qasam bil-ħsieb li jifformulaw u jappoġġaw politiki ta’ kompetizzjoni effettivi mal-awtoritajiet nazzjonali u reġjonali xierqa, li progressivament jiżguraw l-infurzar effiċjenti tar-regoli tal-kompetizzjoni. F’dak il-kuntest, il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw biex jiżviluppaw il-kapaċitajiet adegwati bil-ħsieb li jistabbilixxu l-qafas legali xieraq għall-protezzjoni tal-kompetizzjoni u l-infurzar tiegħu permezz ta’ aġenziji tal-kompetizzjoni xierqa, b’mod partikolari fit-territorju tal-Membri tal-OSAKP.

6.   Il-Partijiet jaqblu li jżidu l-kooperazzjoni biex jiżguraw tħaddim aħjar tas-swieq internazzjonali tal-komoditajiet u t-trasparenza tas-suq.

7.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza ta’ akkwist pubbliku trasparenti biex jippromwovu l-iżvilupp ekonomiku u l-industrijalizzazzjoni. Il-Partijiet jaqblu fuq l-importanza tal-kooperazzjoni biex itejbu l-fehim reċiproku tas-sistemi ta’ akkwist pubbliku rispettivi tagħhom. Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom għall-prinċipji tat-trasparenza, tal-kompetittività u tal-prevedibbiltà tas-sistemi tal-akkwist u għandhom jikkooperaw fil-ħarsien tagħhom.

1.   Il-Partijiet għandhom jaħdmu biex jippreservaw, iħarsu, itejbu u jirriabilitaw l-ambjent. Għal dak l-għan, huma għandhom jippromwovu miżuri fil-livell nazzjonali, reġjonali u globali, inkluż fl-oqsma ta’ valur għoli tal-bijodiversità u l-protezzjoni tal-ekosistemi naturali, il-kwalità tal-arja, il-kwalità tal-ilma, l-iskarsezza tal-ilma u n-nixfiet, l-immaniġġjar tal-iskart, it-tniġġis industrijali u l-perikli industrijali u l-immaniġġjar tas-sustanzi kimiċi.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw il-konservazzjoni u l-ġestjoni u l-użu sostenibbli tar-riżorsi naturali, inklużi l-art, l-ilma, il-foresti, il-bijodiversità u l-ekosistemi. Huma għandhom jippromwovu azzjoni biex itemmu t-traffikar ta’ speċijiet protetti ta’ flora u fawna, u jindirizzaw kemm id-domanda għal prodotti illegali li joriġinaw minn organiżmi selvaġġi kif ukoll il-provvista tagħhom. Huma għandhom jippromwovu l-governanza sostenibbli tal-pussess tal-art, tas-sajd u tal-foresti.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-istrumenti legali, l-istrateġiji integrati tal-ambjent u l-iżvilupp, u l-governanza tajba għall-integrazzjoni tal-kunsiderazzjonijiet dwar il-bijodiversità fis-setturi rilevanti kollha sabiex iwaqqfu t-telfien tal-bijodiversità u jżommu l-għoti ta’ servizzi tal-ekosistema. Il-Partijiet għandhom jippromwovu approċċi bbażati fuq l-ekosistema u soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura biex jitwettqu l-għanijiet ambjentali. Huma jirrikonoxxu l-importanza tal-ekosistemi u tal-bijodiversità għall-indirizzar tat-tibdil fil-klima u għall-konservazzjoni u r-restawr tal-ekosistemi kollha, inklużi l-ekosistemi akkwatiċi u terrestri. Huma għandhom ukoll jistabbilixxu, jiġġestixxu u jtejbu l-governanza ta’ żoni protetti.

4.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-ekosistemi naturali, b’mod partikolari l-foresti, joffru ħabitats għall-annimali u l-pjanti, u għandhom rwol ewlieni fil-mitigazzjoni u l-adattament għat-tibdil fil-klima, fil-konservazzjoni tal-bijodiversità u fil-prevenzjoni u l-ġlieda kontra d-deżertifikazzjoni u d-degradazzjoni tal-art. Il-Partijiet jirrikonoxxu wkoll li l-foresti, l-artijiet mistagħdra u s-savani jipprovdu protezzjoni tal-ilma u tal-ħamrija u protezzjoni minn perikli naturali, u jipprovdu servizzi ambjentali oħra. B’kont meħud ta’ danta’ hawn fuq, il-Partijiet għandhom jippromwovu l-konservazzjoni u r-restawr tal-ekosistemi kollha, inklużi l-foresti.

5.   Il-Partijiet għandhom jissoktaw bil-ġlieda kontra d-deżertifikazzjoni, id-degradazzjoni tal-art u n-nixfa, u għandhom jagħmlu ħilithom biex jirrestawraw u jirriabilitaw l-art u l-ħamrija degradati biex iwasslu għal ġestjoni sostenibbli tal-art u jiksbu ambjent newtrali għad-degradazzjoni tal-art. Huma għandhom inaqqsu t-telfien tal-bijodiversità, joħolqu opportunitajiet ta’ xogħol u jgħinu biex itejbu l-forniment ta’ servizzi u funzjonijiet tal-ekosistema, inkluż billi jtejbu t-tħejjija u r-reżiljenza għar-riskju ta’ nixfa, kif ukoll inaqqsu aktar ir-riskji u l-impatt ta’ maltempati tar-ramel u tat-trab.

6.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-aċċess ġust u ekwu u l-kondiviżjoni tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ riżorsi ġenetiċi u aċċess xieraq għal tali riżorsi, kif miftiehem fuq livell internazzjonali.

7.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw il-promozzjoni ta’ approċċi tal-ekonomija ċirkolari u prattiki ta’ konsum u produzzjoni sostenibbli, u jagħmlu ħilithom biex jagħmlu użu mill-opportunitajiet ta’ investiment offruti mill-aħjar teknoloġiji nodfa disponibbli.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-pressjonijiet umani dejjem jiżdiedu u l-impatti kumulattivi tagħhom fuq l-ibħra u l-oċeani u jirrikonoxxu n-natura tagħhom bħala ġid komuni interkonness, li l-konservazzjoni, il-protezzjoni u l-governanza tagħhom huma responsabbiltà kondiviża li teħtieġ l-azzjonijiet kollettivi u kkoordinati tal-partijiet ikkonċernati. Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid il-karattru universali u unifikat tal-UNCLOS bħala l-bażi għal azzjoni u kooperazzjoni nazzjonali, reġjonali u globali fis-settur tal-baħar u f’dak marittimu.

2.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-governanza tal-oċeani u jindirizzaw b’mod effettiv il-pressjonijiet dejjem jiżdiedu fuq l-ibħra u l-oċeani, li jheddu r-reżiljenza tal-ekosistemi tal-baħar u l-kontribut tagħhom għall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament għalih.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu u jtejbu l-protezzjoni u r-restawr tal-ekosistemi tal-baħar u l-konservazzjoni u l-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi tal-baħar, inkluż f’żoni lil hinn mill-ġuriżdizzjoni rispettiva tagħhom, bil-ħsieb li jinkisbu oċeani b’saħħithom u produttivi. Huma għandhom jippromwovu ġestjoni tas-sajd sostenibbli fil-livelli nazzjonali, reġjonali u globali, billi jikkooperaw mal-organizzazzjonijiet reġjonali tal-ġestjoni tas-sajd rilevanti u billi jiġġieldu s-sajd illegali, mhux irrappurtat u mhux regolat. Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-konservazzjoni ta’ speċijiet akkwatiċi fil-periklu u azzjonijiet maħsuba biex jikkontrollaw it-tniġġis u l-iskart fil-baħar, kif ukoll jindirizzaw l-impatti tat-tibdil fil-klima, inkluża l-aċidifikazzjoni tal-oċeani.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp sostenibbli ta’ ekonomija blu bl-għan li jiggarantixxu l-kontribut tal-oċeani għas-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni, itejbu l-għajxien, joħolqu opportunitajiet ta’ xogħol, u jiżguraw ekwità soċjali u benessri kulturali għall-ġenerazzjonijiet attwali u futuri.

5.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni ta’ politiki u strateġiji ta’ tkabbir blu biex jippromwovu ġestjoni integrata tal-oċeani li tirrestawra, tipproteġi u żżomm id-diversità, il-produttività, ir-reżiljenza, il-funzjonijiet ewlenin u l-valur intrinsiku tal-ekosistemi tal-baħar.

6.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu d-djalogu u l-kooperazzjoni fuq l-aspetti kollha tal-governanza tal-oċeani, inkluż fuq kwistjonijiet relatati mat-tibdil fil-klima, iż-żieda fil-livell tal-baħar u l-effetti u l-implikazzjonijiet possibbli tagħha, l-estrazzjoni minn qiegħ il-baħar, is-sajd, it-tniġġis tal-baħar u r-riċerka u l-iżvilupp.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-impatti negattivi tat-tibdil fil-klima u tal-varjabbiltà fil-klima joħolqu theddida għall-ħajja u l-għajxien tan-nies. Huma jikkonfermaw l-impenn tagħhom li jieħdu azzjoni urġenti biex jipprevjenu t-tibdil fil-klima, jindirizzaw l-impatti tiegħu u jikkooperaw b’mod urġenti u kkoordinat fil-livelli internazzjonali, reġjonali, interreġjonali u nazzjonali, sabiex isaħħu r-rispons globali għat-tibdil fil-klima.

2.   Il-Partijiet għandhom jimplimentaw b’mod effettiv il-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima, magħmula fi New York fid-9 ta’ Mejju 1992,u l-Ftehim ta’ Pariġi.

3.   Il-Partijiet huma impenjati li jilħqu l-għan ġenerali li jżommu ż-żieda fit-temperatura medja globali għal ferm inqas minn 2 oC ’il fuq mil-livelli pre-industrijali u li jissoktaw bl-isforzi biex jillimitaw iż-żieda fit-temperatura għal 1,5 oC ’il fuq mil-livelli pre-industrijali, filwaqt li jtejbu l-kapaċità tagħhom li jadattaw, inaqqsu l-vulnerabbiltajiet u jsaħħu r-reżiljenza, li jagħmlu l-investimenti u l-flussi finanzjarji kollha konsistenti mal-Ftehim ta’ Pariġi.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jieħdu azzjoni klimatika biex jindirizzaw l-adattament, il-mitigazzjoni, kif ukoll il-mezzi ta’ implimentazzjoni, u li jkunu ffokati fuq l-aktar pajjiżi vulnerabbli, inklużi s-SIDS, l-Istati kostali li jinsabu fil-baxx, l-LDCs u l-LLDCs.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jimplimentaw u jintraċċaw il-progress lejn il-kontributi stabbiliti fil-livell nazzjonali (NDCs, nationally determined contributions) tagħhom u li jagħmlu ħilithom biex jifformulaw u jikkomunikaw l-istrateġiji ta’ żvilupp tal-emissjonijiet baxxi ta’ gassijiet serra sa nofs is-seklu u fit-tul sabiex jintlaħaq l-għan tat-temperatura miftiehem fil-Ftehim ta’ Pariġi, filwaqt li jqisu r-responsabbiltajiet komuni iżda differenzjati u l-kapaċitajiet rispettivi tagħhom, fid-dawl ta’ ċirkostanzi nazzjonali differenti. Huma jimpenjaw ruħhom li jsaħħu l-konnessjonijiet bejn l-NDCs, l-Aġenda 2030 u l-istrateġiji nazzjonali tagħhom.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jimpenjaw ruħhom fl-ippjanar, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-progress fl-implimentazzjoni tal-pjanijiet ta’ adattament nazzjonali (NAPs, national adaptation plans) u ta’ strateġiji oħrajn. Huma jimpenjaw ruħhom li jistabbilixxu u jsaħħu strutturi ta’ governanza effettivi għal dak l-iskop. Huma jirrikonoxxu l-ħtieġa li tissaħħaħ aktar l-integrazzjoni tal-NAPs u ta’ strateġiji ta’ adattament oħrajn fl-istrateġiji u l-proċessi nazzjonali sabiex jinkiseb żvilupp sostenibbli reżiljenti għall-klima.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-impatti negattivi tad-diżastri naturali fuq l-iżvilupp sostenibbli, inklużi t-tsunamis, it-terremoti u l-eruzzjonijiet vulkaniċi, kif ukoll il-frekwenza u l-intensità dejjem jiżdiedu ta’ fenomeni relatati mal-klima, bħal ċikluni u uragani, għargħar u nixfiet.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu politiki u strateġiji koerenti fil-livelli kollha biex jidentifikaw il-vulnerabbiltajiet u motivaturi oħrajn tar-riskju. Huma għandhom jikkooperaw biex itejbu r-reżiljenza għad-diżastri għall-impatti fuq perjodu ta’ żmien qasir u twil tad-diżastri u jagħtu attenzjoni partikolari lill-koordinazzjoni, il-komplementarjetà u s-sinerġiji bejn it-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri u l-istrateġiji ta’ adattament għat-tibdil fil-klima. Il-Partijiet għandhom iwettqu azzjoni ta’ twissija bikrija u ta’ prevenzjoni u jtejbu t-tnaqqis tar-riskju u l-istat ta’ tħejjija billi jsaħħu l-komunikazzjoni fil-livell bażiku u l-governanza tar-riskji u billi jintegraw mod effettiv it-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri fl-istrateġiji ta’ żvilupp.

3.   Il-Partijiet għandhom jintegraw b’mod sistematiku l-valutazzjoni komprensiva tar-riskju, il-ġestjoni u r-reżiljenza fl-azzjoni tagħhom, filwaqt li jiżguraw li l-individwi, il-komunitajiet, l-istituzzjonijiet u l-pajjiżi jkunu jistgħu jħejju ruħhom aħjar, jifilħu u jadattaw għax-xokkijiet u l-effetti negattivi tagħhom, u jirkupraw malajr minnhom, inkluż meta l-impatti jaqbżu l-aħjar sforzi biex jadattaw mingħajr ma jikkompromettu l-prospetti ta’ żvilupp fit-tul.

4.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw ir-riskji ta’ diżastri billi jieħdu approċċ integrat b’ħafna perikli, li jkopri l-fehim tar-riskju ta’ diżastri, it-tisħiħ tal-governanza tiegħu, u l-bini ta’ kapaċitajiet istituzzjonali għall-implimentazzjoni effettiva ta’ investimenti informati dwar ir-riskju. Huma għandhom jiżguraw eżiti inklużivi u ekwi biex jibnu r-reżiljenza ta’ dawk l-aktar vulnerabbli.

5.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw strateġiji biex isaħħu r-reżiljenza urbana u rurali bil-għan li jtejbu l-ġestjoni tar-riskju ta’ diżastri b’attenzjoni partikolari għal insedjamenti mhux ippjanati.

1.   Il-Partijiet jaqblu li rispons bikri u kkoordinat għad-diżastri naturali huwa kritiku għar-riabilitazzjoni u għall-irkupru ta’ wara d-diżastri. Il-Partijiet jaqblu fuq l-importanza ta’ valutazzjonijiet tal-ħtiġijiet ikkoordinati, it-tħejjija mtejba għad-diżastri u l-kapaċità għal rispons lokali, bikri u effettiv li jissodisfaw l-ħtiġijiet ta’ persuni affettwati minn kriżi, inkluż permezz ta’ strateġiji ta’ komunikazzjoni effettivi.

2.   Il-Partijiet jaqblu li r-rispons għad-diżastri u l-isforzi ta’ rkupru għandhom jagħtu prijorità, fuq perjodu ta’ żmien qasir, lill-assistenza f’każ ta’ emerġenza u lir-riabilitazzjoni, inkluż l-appoġġ għall-irkupru bikri. Huma jaqblu li l-assistenza ta’ wara l-emerġenza għandha timmira li torbot l-għajnuna għal żmien qasir mal-iżvilupp fit-tul permezz ta’ proċess ta’ rkupru sostenibbli, bini mill-ġdid aħjar, inklużi l-isforzi ta’ rikostruzzjoni u r-riabilitazzjoni tan-nisġa soċjoekonomika u kulturali. Dan jinvolvi koordinazzjoni mtejba bejn il-partijiet ikkonċernati umanitarji u tal-iżvilupp mill-bidu tal-kriżi biex tinbena kif suppost ir-reżiljenza tal-popolazzjonijiet affettwati.

1.   Il-Partijiet għandhom ifittxu li jiksbu l-benefiċċji ta’ migrazzjoni u mobilità sikuri, ordnati u regolari, b’rispett sħiħ għad-dritt internazzjonali u f’konformità mal-kompetenzi rispettivi tagħhom. F’dak ir-rigward, huma għandhom jaħdmu biex jiżviluppaw u jużaw perkorsi legali għall-migrazzjoni, inklużi l-migrazzjoni tal-ħaddiema u skemi ta’ mobilità oħrajn, filwaqt li jqisu l-prijoritajiet nazzjonali u l-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol.

2.   Il-Partijiet għandhom jaħdmu biex jimplimentaw rekwiżiti trasparenti u effettivi għad-dħul u r-residenza għall-fini ta’ xogħol, riċerka, studji, taħriġ u servizz volontarju bil-ħsieb li jiffaċilitaw il-migrazzjoni ċirkolari u l-mobilità. Il-Partijiet għandhom isaħħu t-trasparenza tal-informazzjoni rigward ir-regoli applikabbli dwar il-migrazzjoni.

3.   Il-Partijiet għandhom iqisu l-migrazzjoni ċirkolari bħala mezz biex irawmu t-tkabbir u l-iżvilupp fil-pajjiżi ta’ oriġini u ta’ destinazzjoni. Għal dak l-għan, huma għandhom jikkunsidraw skemi għall-migrazzjoni ċirkolari, u għandhom jimplimentaw u jtejbu, kif xieraq, l-oqfsa legali għall-iffaċilitar tal-proċeduri ta’ dħul mill-ġdid taċ-ċittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament, u jikkunsidraw aspetti tar-riintegrazzjoni tagħhom fil-pajjiżi ta’ oriġini biex jiżguraw li l-esperjenza jew il-kwalifiki miksuba minnhom jistgħu jkunu ta’ benefiċċju għas-suq tax-xogħol lokali u għall-komunità.

4.   Il-Partijiet għandhom jidħlu fi djalogu dwar il-proċeduri li jiggwidaw il-migrazzjoni legali, inkluża r-riunifikazzjoni tal-familja u, kif xieraq, il-portabbiltà tad-drittijiet tal-pensjoni. Il-Partijiet għandhom ikomplu jsegwu skambju miftuħ dwar kwistjonijiet ta’ viża u dwar l-iffaċilitar tal-mobilità u l-kuntatti bejn il-persuni, inkluż f’oqsma bħat-turiżmu, il-kultura, l-isport, l-edukazzjoni, ir-riċerka, u n-negozju, bil-ħsieb li jrawmu fehim reċiproku u jippromwovu valuri kondiviżi.

5.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-kooperazzjoni bejn l-aġenziji u l-istituzzjonijiet rilevanti, l-awtoritajiet lokali, is-soċjetà ċivili u l-imsieħba soċjali bil-ħsieb li jinkoraġġixxu proġetti ta’ riċerka konġunti, l-identifikazzjoni ta’ lakuni fil-ħiliet, kif ukoll opportunitajiet ta’ investiment u ta’ impjiegi u l-evalwazzjoni tal-politiki u l-istrateġiji dwar il-migrazzjoni tal-ħaddiema.

6.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu t-trasparenza u l-komparabbiltà tal-kwalifiki kollha, bl-għan li jiffaċilitaw ir-rikonoxximent tagħhom għall-aċċess għal tagħlim ulterjuri, kif ukoll l-aċċettazzjoni tagħhom fis-suq tax-xogħol.

7.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu u jimmodernizzaw is-sistemi tar-reġistru tal-istat ċivili, bil-ħsieb li jtejbu s-sigurtà u l-ħruġ ta’ karti tal-identità u passaporti.

1.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu sforzi biex jadottaw politiki ta’ integrazzjoni effettivi għal dawk li jirrisjedu legalment fit-territorji tagħhom li huma mmirati biex jagħtu drittijiet u jimponu obbligi komparabbli għal dawk taċ-ċittadini tagħhom u biex jippromwovu l-koeżjoni soċjali. F’dak ir-rigward, il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ strateġiji biex jintegraw ċittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni, rispettivament, fis-swieq tax-xogħol u fis-soċjetajiet ospitanti, filwaqt li jappoġġaw u jsaħħu l-kooperazzjoni u l-koordinazzjoni ta’ diversi atturi li jaħdmu fuq l-integrazzjoni fil-livelli nazzjonali, reġjonali u lokali, inklużi l-gvern lokali u s-soċjetà ċivili.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jiżguraw trattament ġust taċ-ċittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament, it-titjib tan-nondiskriminazzjoni fil-ħajja ekonomika, soċjali u kulturali, kif ukoll l-iżvilupp ta’ miżuri kontra r-razziżmu u l-ksenofobija.

3.   Il-Partijiet jaqblu li t-trattament mogħti lil ċittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament, għandu jkun ħieles minn kwalunkwe diskriminazzjoni bbażata fuq iċ-ċittadinanza fir-rigward tal-kondizzjonijiet tax-xogħol, ir-remunerazzjoni u t-tkeċċija, meta mqabbla maċ-ċittadini ta’ kull Stat Membru tal-Unjoni Ewropea u l-Membru tal-OSAKP, rispettivament. Għal dak l-għan, il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw li r-regoli dwar il-migrazzjoni u l-mekkaniżmi ta’ reklutaġġ ikunu ggwidati minn prinċipji ġusti u etiċi li jiżguraw li ċ-ċittadini kollha ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament, jiġu ttrattati b’mod ġust u b’dinjità fil-pajjiżi ospitanti u jkunu protetti kontra l-isfruttament.

1.   Il-Partijiet għandhom ifittxu li jippromwovu trasferimenti ta’ rimessi aktar siguri, aktar rapidi u legalment konformi, sabiex jiffaċilitaw investimenti domestiċi produttivi, inkluż permezz tal-użu ta’ teknoloġiji ġodda u strumenti innovattivi.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex inaqqsu l-ispejjeż tat-tranżazzjonijiet tar-rimessi għal inqas minn 3 % u biex jeliminaw il-kurituri tar-rimessi bi spejjeż ogħla minn 5 %, f’konformità mal-miri maqbula internazzjonalment, u biex itejbu l-oqfsa regolatorji għal involviment akbar ta’ atturi mhux tradizzjonali.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu r-rilevanza tal-migrazzjoni min-Nofsinhar għan-Nofsinhar kemm f’termini ta’ sfidi kif ukoll ta’ opportunitajiet, inklużi l-benefiċċji potenzjali ta’ migrazzjoni ġestita tajjeb min-Nofsinhar għan-Nofsinhar għall-iżvilupp sostenibbli tal-pajjiżi ta’ oriġini, ta’ tranżitu u ta’ destinazzjoni. Għal dak l-għan, il-Partijiet għandhom jappoġġaw politiki u azzjonijiet biex jippromwovu l-iżvilupp ekonomiku u soċjali fil-pajjiżi ta’ oriġini, ta’ tranżitu u ta’ destinazzjoni.

2.   Il-Partijiet għandhom jiskambjaw l-esperjenza u l-aħjar prattiki dwar il-mitigazzjoni tal-impatt soċjali u ekonomiku tal-flussi tal-migrazzjoni min-Nofsinhar għan-Nofsinhar fuq il-pajjiżi ta’ oriġini, ta’ tranżitu u ta’ destinazzjoni u għandhom itejbu l-kooperazzjoni fil-livelli reġjonali u nazzjonali.

1.   Il-Partijiet għandhom iqisu r-rabta bejn il-migrazzjoni, inkluż l-ispostament, u d-diżastri naturali, it-tibdil fil-klima u d-degradazzjoni ambjentali.

2.   Il-Partijiet għandhom jieħdu azzjoni biex jindirizzaw il-ħtiġijiet ta’ persuni spostati permezz tal-adozzjoni ta’ strateġiji lejn il-mitigazzjoni, l-adattament u r-reżiljenza għad-diżastri naturali, l-effetti avversi tat-tibdil fil-klima u d-degradazzjoni ambjentali, fil-livelli rilevanti kollha, inklużi l-livelli interreġjonali.

1.   Il-Partijiet jikkonfermaw l-impenn politiku kondiviż biex jiġu indirizzati l-kawżi ewlenin tal-migrazzjoni irregolari u tal-ispostament sfurzat u biex jiġu żviluppati reazzjonijiet adegwati għalihom.

2.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid id-determinazzjoni tagħhom li jnaqqsu l-flussi tal-migrazzjoni irregolari, b’rispett sħiħ għad-dritt internazzjonali u għad-drittijiet tal-bniedem. F’dak ir-rigward, huma jirrikonoxxu l-impatti negattivi tal-migrazzjoni irregolari fuq il-pajjiżi ta’ oriġini, tranżitu u destinazzjoni, inklużi l-isfidi umanitarji u ta’ sigurtà relatati. Il-Partijiet jirrikonoxxu r-riskju akbar tal-migranti li jesperjenzaw ksur tad-drittijiet tal-bniedem u li jsiru vittmi tat-traffikar u l-abbuż u jaqblu li jimplimentaw miżuri biex jipproteġu lil dawk il-migranti minn kull forma ta’ sfruttament u abbuż.

1.   Il-Partijiet għandhom iżidu l-isforzi konġunti biex jipprevjenu r-reat transfruntier tal-faċilitazzjoni tal-immigrazzjoni illegali, u għandhom itejbu b’mod konġunt l-isforzi biex itemmu l-impunità tal-organizzazzjonijiet kriminali permezz ta’ investigazzjoni u prosekuzzjoni effettivi.

2.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw li jkun hemm oqfsa leġiżlattivi u istituzzjonali xierqa fis-seħħ, f’konformità mal-Konvenzjoni tan-NU kontra l-Kriminalità Organizzata Tranżnazzjonali, b’mod partikolari l-Protokoll tagħha kontra l-Faċilitazzjoni tal-Immigrazzjoni Illegali bl-Art, bil-Baħar u bl-Ajru. Huma jimpenjaw ruħhom ukoll li jtejbu l-kondiviżjoni tal-informazzjoni u li jrawmu l-kooperazzjoni tal-pulizija u ġudizzjarja operattiva.

1.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid id-dritt tagħhom li jirritornaw migranti b’soġġorn illegali u jaffermaw mill-ġdid l-obbligu legali ta’ kull Stat Membru tal-Unjoni Ewropea u ta’ kull Membru tal-OSAKP li jaċċettaw lura ċ-ċittadini tagħhom stess li jkunu preżenti illegalment fit-territorju ta’ Stat Membru ieħor tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP mingħajr kundizzjonalità u mingħajr formalitajiet ulterjuri għajr il-verifika prevista fil-paragrafu 3. Għal dak l-għan, il-Partijiet għandhom jikkooperaw fuq ir-ritorn u r-riammissjoni u għandhom jiżguraw li d-drittijiet u d-dinjità tal-individwi jkunu protetti u rrispettati bis-sħiħ, inkluż fi kwalunkwe proċedura li tinbeda għar-ritorn ta’ migranti b’soġġorn illegali lejn il-pajjiżi tal-oriġini tagħhom.

2.   Kull Stat Membru tal-Unjoni Ewropea għandu jaċċetta r-ritorn u r-riammissjoni ta’ kwalunkwe ċittadin tiegħu li jkun preżenti illegalment fit-territorju ta’ Membru tal-OSAKP, fuq it-talba ta’ dak l-Istat mingħajr aktar formalitajiet mill-verifika prevista fil-paragrafu 3 għal dawk il-persuni li ma għandhomx dokument tal-ivvjaġġar validu.

Kull Membru tal-OSAKP għandu jaċċetta r-ritorn u r-riammissjoni ta’ kwalunkwe ċittadin tiegħu li jkun preżenti illegalment fit-territorju ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea, fuq it-talba ta’ dak l-Istat Membru mingħajr aktar formalitajiet mill-verifika prevista fil-paragrafu 3 għal dawk il-persuni li ma għandhomx dokument tal-ivvjaġġar validu.

Fir-rigward tal-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, l-obbligi stipulati f’dan il-paragrafu japplikaw biss fir-rigward ta’ persuni li għandhom iċ-ċittadinanza ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea, ta’ Stat Membru. Fir-rigward tal-Membri tal-OSAKP, l-obbligi stipulati f’dan il-paragrafu japplikaw biss fir-rigward ta’ dawk il-persuni li huma meqjusa bħala ċ-ċittadini tagħhom f’konformità mas-sistema legali rispettiva tagħhom.

3.   L-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea u l-Membri tal-OSAKP għandhom iwieġbu malajr għat-talbiet ta’ riammissjoni ta’ xulxin. Huma għandhom iwettqu proċessi ta’ verifika bl-użu tal-aktar proċeduri ta’ identifikazzjoni xierqa u effiċjenti, bil-ħsieb li tiġi aċċertata n-nazzjonalità tal-persuna kkonċernata u li jinħarġu dokumenti tal-ivvjaġġar xierqa għal finijiet ta’ ritorn, kif stabbilit fl-Anness I. L-ebda ħaġa f’dak l-Anness ma għandha tipprevjeni r-ritorn ta’ persuna taħt arranġamenti formali jew informali bejn l-Istat li lilu tiġi ppreżentata talba ta’ riammissjoni u l-Istat li jippreżenta talba ta’ riammissjoni.

4.   Minkejja l-proċeduri previsti fl-Artikolu 101(5), jekk Parti tqis li Parti oħra tonqos milli tirrispetta l-limitu ta’ żmien imsemmi fl-Anness I f’konformità mal-Istandard 5.26 tal-Kapitolu 5 tal-Anness 9 għall-Konvenzjoni dwar l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, hija għandha tinnotifika lill-Parti l-oħra b’dan. Jekk dik il-Parti l-oħra tkompli tonqos milli tikkonforma ma’ dawk l-obbligi, il-Parti li tinnotifika tista’ tieħu miżuri proporzjonati li jibdew minn 30 jum min-notifika.

5.   Il-Partijiet jaqblu li jissorveljaw l-implimentazzjoni ta’ dawn l-impenji fil-qafas tad-djalogu ta’ sħubija regolari.

1.   Il-Partijiet huma impenjati li jsaħħu l-protezzjoni u d-dinjità tar-refuġjati u ta’ persuni spostati oħrajn f’konformità mad-dritt internazzjonali u d-dritt internazzjonali dwar id-drittijiet tal-bniedem, inkluż il-prinċipju ta’ non-refoulement u, fejn applikabbli, id-dritt internazzjonali dwar ir-refuġjati u d-dritt umanitarju internazzjonali.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-integrazzjoni tar-refuġjati u ta’ persuni spostati oħrajn fil-pajjiżi ospitanti, kif xieraq, u jsaħħu l-kapaċitajiet tal-ewwel pajjiżi tal-ażil, tat-tranżitu u tad-destinazzjoni. Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jipprovdu lir-refuġjati u lill-persuni spostati fil-pajjiżi ospitanti u ta’ tranżitu, b’sigurtà fil-kampijiet tar-refuġjati, u aċċess għall-ġustizzja, assistenza legali, protezzjoni tax-xhieda, appoġġ mediku u soċjopsikoloġiku.

3.   Il-Partijiet għandhom jagħtu attenzjoni partikolari għall-persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli u għall-ħtiġijiet speċifiċi tagħhom, inklużi nisa, tfal u minorenni mhux akkumpanjati, filwaqt li jqisu l-prinċipju tal-aħjar interessi tal-minorenni.

1.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-istabbiltà makroekonomika u jippromwovu riformi strutturali u politiki ekonomiċi, fiskali u monetarji xierqa li joħolqu l-ispazju tant meħtieġ għall-espansjoni tal-investiment, il-ħolqien tal-impjiegi u l-iżvilupp tas-settur privat, u jsaħħu r-reżiljenza għax-xokkijiet ekonomiċi. Huma għandhom jiffaċilitaw il-proċess tar-riforma ekonomika billi jtejbu l-fehim kondiviż u l-iskambju ta’ informazzjoni dwar il-prinċipji fundamentali tal-ekonomiji tagħhom u l-formulazzjoni u l-implimentazzjoni ta’ politiki ekonomiċi.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jappoġġaw il-prinċipji ta’ governanza ekonomika tajba, jadottaw miżuri biex itejbu l-ġestjoni tal-finanzi pubbliċi, jaħdmu lejn is-sostenibbiltà tad-dejn pubbliku, isaħħu s-sistemi statistiċi nazzjonali u reġjonali, kif ukoll il-mekkaniżmi ta’ sorveljanza reġjonali u multilaterali, u jippromwovu eżekuzzjoni baġitarja trasparenti b’aċċess pubbliku għal dokumenti, sistemi ta’ kontroll effettivi u sistema tal-akkwist pubbliku kompetittiva, trasparenti u responsabbli.

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kapital uman billi jinvestu fl-oqsma tal-edukazzjoni, it-tisħiħ tal-ħiliet u l-bini tal-kapaċitajiet bil-ħsieb li jkunu jaqblu mad-domandi tas-suq tax-xogħol u jtejbu l-produttività tax-xogħol, filwaqt li jagħtu attenzjoni partikolari lill-prinċipji tal-ugwaljanza bejn il-ġeneri u n-nondiskriminazzjoni. Huma għandhom jiżguraw li s-sistemi edukattivi u l-kurrikuli nazzjonali jkunu mmirati lejn ir-rekwiżiti tax-xogħol futuri u jissodisfaw il-ħtiġijiet tal-kapaċitajiet nazzjonali.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu sistemi ta’ edukazzjoni u taħriġ tekniċi u vokazzjonali mmexxija mid-domanda, inkluż permezz ta’ sħubija mas-settur privat, li jkunu adattati għall-ħtiġijiet u l-opportunitajiet tas-swieq tax-xogħol lokali u reġjonali, b’mod partikolari f’żoni rurali u remoti.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw u jimplimentaw politiki li jtejbu l-ħiliet diġitali u l-litteriżmu u jintegrawhom fis-sistema tal-edukazzjoni.

1.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-oqfsa regolatorji nazzjonali u reġjonali u jissimplifikaw ir-regolamenti u l-proċessi tan-negozju, inaqqsu u jissimplifikaw il-formalitajiet amministrattivi, isaħħu l-kooperazzjoni u jibnu l-kapaċitajiet biex jimplimentaw politiki tal-kompetizzjoni effettivi. Huma għandhom jadottaw oqfsa regolatorji miftuħa, trasparenti u ċari għan-negozju u l-investiment, bi protezzjoni tad-drittijiet tal-proprjetà, tad-drittijiet tal-art u tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali. Huma għandhom jiżguraw sistemi tat-taxxa effettivi, trasparenti u prevedibbli u jtejbu r-rwol tal-awtoritajiet doganali fl-iffaċilitar tal-kummerċ, filwaqt li jinfurzaw ir-regoli fis-seħħ biex jiġġieldu l-frodi u ksur ieħor. Huma għandhom jippromwovu politiki li jtejbu r-rilevanza, l-effiċjenza u l-effettività tal-istituzzjonijiet tas-suq tax-xogħol, filwaqt li jilħqu l-bilanċ it-tajjeb bejn il-flessibbiltà u l-protezzjoni tal-ħaddiema.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw riformi fis-settur finanzjarju permezz ta’ miżuri li jippromwovu t-titjib tal-aċċess għall-finanzi u għas-servizzi finanzjarji, speċjalment għal intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju (MSMEs), l-iżvilupp u l-interkonnettività tas-swieq finanzjarji, u l-integrazzjoni tas-swieq kapitali biex tiġi żgurata l-allokazzjoni effiċjenti tat-tfaddil għall-investiment produttiv u s-settur privat. Huma għandhom jimmiraw li jrawmu l-kompetizzjoni bejn il-fornituri ta’ servizzi finanzjarji, li jiżviluppaw setturi finanzjarji bankarji u mhux bankarji vijabbli u li jsaħħu s-servizzi finanzjarji mobbli u diġitali bil-ħsieb li jiżdied l-aċċess għall-finanzi, speċjalment għall-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju. Huma għandhom jimmiraw ukoll li jsaħħu l-kollaborazzjoni tagħhom fl-implimentazzjoni ta’ standards internazzjonali u li jiżguraw swieq miftuħa, il-protezzjoni tal-konsumaturi u ta’ utenti oħrajn u aċċess akbar għal servizzi mobbli.

3.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jipprovdu lin-negozji u lill-investituri b’informazzjoni rilevanti u faċilment aċċessibbli dwar l-opportunitajiet ta’ negozju u dwar kif jistabbilixxu negozji ġodda fl-Afrika u fl-UE. Huma għandhom jappoġġaw djalogu pubbliku-privat strutturat, in-networking tal-operaturi ekonomiċi u l-iżvilupp ta’ sħubijiet kummerċjali, biex jiżguraw li l-perspettivi tas-settur privat jitqiesu fl-isforzi biex jitnaqqsu r-riskji ta’ investiment u fl-indirizzar tal-ostakli għal investiment sostenibbli, filwaqt li jagħtu prijorità lill-aġendi tar-riforma tal-klima tal-investiment.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw il-bini tal-kapaċitajiet tal-awtoritajiet pubbliċi biex isegwu titjib fil-politika u riformi regolatorji għall-ambjent tan-negozju u l-klima tal-investiment, inkluż permezz ta’ taħriġ u għarfien espert u trasferimenti tal-għarfien.

5.   Il-Partijiet jaqblu li l-kwistjonijiet relatati mal-ambjent tan-negozju u mal-klima tal-investiment għandhom jiġu riflessi kif xieraq fid-djalogu tagħhom.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp sostenibbli u reżiljenti f’infrastrutturi ewlenin bħall-enerġija, it-trasport, it-teknoloġija tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ICT) u l-konnettività diġitali biex jiffaċilitaw it-trasformazzjoni tal-ekonomiji tagħhom, filwaqt li jqisu l-Programm għall-Iżvilupp tal-Infrastruttura fl-Afrika.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fl-identifikazzjoni, il-promozzjoni u l-finanzjament konġunt ta’ proġetti li huma mistennija jiffaċilitaw it-trasformazzjoni tal-ekonomiji tagħhom. Huma għandhom jikkooperaw biex jibnu u jżommu infrastruttura mmirata tajjeb, inklużi parks industrijali u żoni ta’ pproċessar għall-esportazzjoni, sabiex jappoġġaw lill-industriji u s-setturi kompetittivi marbuta mas-swieq globali.

3.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-governanza tas-settur tal-infrastruttura. Huma għandhom jimmobilizzaw l-investiment, itejbu l-mobilizzazzjoni tar-riżorsi domestiċi, jinkoraġġixxu s-sħubijiet pubbliċi-privati u jisfruttaw il-ħiliet u l-innovazzjoni tas-settur privat fil-forniment ta’ infrastruttura u servizzi relatati.

4.   Il-Partijiet jaqblu li jiffaċilitaw l-iżvilupp u l-manutenzjoni tal-infrastruttura sostenibbli u reżiljenti permezz ta’ appoġġ finanzjarju, teknoloġiku u tekniku mtejjeb, b’attenzjoni partikolari għall-pajjiżi l-inqas żviluppati, il-pajjiżi mingħajr kosta li qed jiżviluppaw u l-Istati gżejjer żgħar li qed jiżviluppaw (SIDS, small island developing states).

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni dwar id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, inkluż fil-formulazzjoni tal-qafas regolatorju għall-promozzjoni, il-protezzjoni u l-infurzar tagħhom, filwaqt li jqisu l-objettivi tal-politika sottostanti.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex isaħħu l-kapaċitajiet biex jippromwovu, jipproteġu u jinfurzaw id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali fil-livelli domestiċi, reġjonali u kontinentali.

3.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw li l-proċeduri ta’ infurzar ikunu disponibbli skont il-liġi tagħhom sabiex jippermettu lid-detenturi tad-drittijiet jieħdu azzjoni effettiva kontra kwalunkwe att ta’ ksur tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali.

4.   Il-Partijiet għandhom jibnu kapaċitajiet biex jippromwovu r-reġistrazzjoni u l-protezzjoni tal-indikazzjonijiet ġeografiċi (IĠ) għall-prodotti agrikoli u tal-ikel kemm Afrikani kif ukoll Ewropej. Huma għandhom jieħdu azzjonijiet biex jappoġġaw l-implimentazzjoni tal-Istrateġija Kontinentali tal-UA għall-Indikazzjonijiet Ġeografiċi fl-Afrika, kif ukoll jappoġġaw lill-komunitajiet lokali biex jieħdu vantaġġ sħiħ mill-IĠ biex javvanzaw tul il-ktajjen tal-valur reġjonali u globali.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jaħdmu b’mod konġunt biex jisfruttaw l-investiment sostenibbli u responsabbli minn sorsi domestiċi u barranin, pubbliċi u privati. Huma għandhom jagħtu attenzjoni partikolari lis-setturi li huma essenzjali għall-iżvilupp ekonomiku, li għandhom potenzjal għoli għall-ħolqien ta’ impjiegi sostenibbli, b’mod partikolari f’setturi li jżidu l-valur, u jrawmu s-sostenibbiltà ambjentali.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jiffaċilitaw l-investiment permezz ta’ leġiżlazzjoni, regolamentazzjoni u politiki, li huma jiżviluppaw b’mod trasparenti, jinkoraġġixxu d-djalogu pubbliku-privat u jipprovdu lill-partijiet ikkonċernati kollha l-opportunità li jipparteċipaw.

3.   Il-Partijiet għandhom jagħtu spinta lill-isforzi tagħhom biex itejbu l-klima tal-investiment u l-ambjent tan-negozju. Huma għandhom jappoġġaw miżuri li jnaqqsu d-distakk fl-għarfien dwar il-kondizzjonijiet ta’ investiment lokali minn investituri barranin. Huma għandhom jippromwovu l-kuntatti kummerċjali u n-networks ta’ informazzjoni u jiffaċilitaw l-investimenti konġunti u l-impriżi konġunti.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-użu effettiv u aktar strateġiku tal-investiment pubbliku biex jattiraw l-investiment mis-settur privat permezz ta’ taħlit, garanziji u strumenti finanzjarji innovattivi oħrajn sabiex jimmassimizzaw riżorsi addizzjonali mis-swieq kapitali, ineħħu r-riskji mill-investiment u jiffaċilitaw l-aċċess għall-finanzi. Il-Partijiet għandhom iqisu inizjattivi oħrajn li jikkontribwixxu għall-finanzjament u l-promozzjoni tal-investiment tas-settur privat fl-Afrika sabiex tiġi żgurata l-koerenza.

5.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu r-responsabbiltà soċjali korporattiva (CSR, corporate social responsibility) u l-imġiba responsabbli fin-negozju (RBC, responsible business conduct) tul il-katina tal-valur kollha, billi jipprovdu oqfsa ta’ politika ta’ appoġġ li jinkoraġġixxu l-adozzjoni ta’ prattiki rilevanti min-negozji u billi jappoġġaw l-aderenza ma’, l-implimentazzjoni, is-segwitu u t-tixrid ta’ standards internazzjonali rilevanti, bħall-Prinċipji Gwida tan-NU dwar in-Negozju u d-Drittijiet tal-Bniedem, il-Linji Gwida tal-OECD għall-Intrapriżi Multinazzjonali u d-Dikjarazzjoni Tripartitika dwar il-Prinċipji li Jikkonċernaw l-Intrapriżi Multinazzjonali u l-Politika Soċjali tal-ILO. Huma għandhom jirrikonoxxu l-kontribut għas-sostenibbiltà u s-CSR ta’ inizjattivi volontarji oħrajn, inkluża l-awtoregolamentazzjoni tal-industrija.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu industrijalizzazzjoni inklużiva u sostenibbli fl-Afrika, permezz tal-innovazzjoni u l-iżvilupp teknoloġiku, b’enfasi fuq setturi b’valur miżjud għoli u li jirrikjedu ħafna ħaddiema.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu t-trasformazzjoni tal-ekonomiji Afrikani u t-tranżizzjoni tagħhom minn ekonomiji b’dipendenza fuq il-komoditajiet għal ekonomiji diversifikati permezz tat-trattament u l-ipproċessar tal-materja prima lokalment, il-manifattura tal-valur miżjud u l-integrazzjoni fi ktajjen tal-valur reġjonali u globali, inkluż billi jqisu l-Istrateġija għal Żvilupp Industrijali Aċċellerat fl-Afrika.

3.   Il-Partijiet għandhom jaħdmu biex jegħlbu l-ostakli li jxekklu l-iżvilupp industrijali. Huma għandhom jindirizzaw ir-restrizzjonijiet min-naħa tal-provvista, jippromwovu t-titjib fil-produttività, jinkoraġġixxu l-użu ta’ ICT u intelliġenza artifiċjali avvanzati, u jappoġġaw it-trasformazzjoni diġitali, filwaqt li jqisu t-teknoloġiji soċjali, tal-mobilità, tal-analitika u tal-cloud(SMAC). Huma għandhom irawmu prattiki intelliġenti fil-livell klimatiku u li ma jagħmlux ħsara lill-ambjent u l-użu ta’ enerġija nadifa u affordabbli.

4.   Il-Partijiet għandhom ifittxu li joħolqu konnessjonijiet industrijali permezz ta’ żieda akbar fil-valur għal, inter alia, l-agrikoltura u l-pajjiżi li għandhom ħafna riżorsi. Huma għandhom irawmu r-relazzjonijiet bejn industriji iżgħar u akbar fl-Afrika. Huma għandhom jiżviluppaw is-settur tas-servizzi biex jiżguraw li dan jikkontribwixxi b’mod effiċjenti għall-industrijalizzazzjoni.

5.   Il-Partijiet għandhom jiffaċilitaw l-iżvilupp tal-MSMEs fl-Afrika, inkluż billi jiżviluppaw rabtiet fl-Afrika u sinerġiji ma’ kumpaniji tal-UE. Huma għandhom jappoġġaw il-politiki għall-iżvilupp tal-intraprenditorija fost iż-żgħażagħ u n-nisa fil-kuntest tat-tisħiħ tal-pożizzjoni ekonomika tagħhom u l-promozzjoni ta’ żvilupp inklużiv.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu u jsaħħu r-rwol tas-settur privat bħala xprunatur effettiv tal-iżvilupp sostenibbli bbażat fuq CSR u RBC. Huma għandhom jipprovdu ambjent abilitanti biex jiġi sfruttat il-potenzjal ta’ intraprenditorija xprunata mill-opportunitajiet u biex tiġi sfruttata aħjar il-bażi intraprenditorjali tal-Afrika, billi jikkombinaw taħlita ta’ għodod bħall-finanzjament, is-servizzi u t-taħriġ, il-kultura tan-negozju u l-oqfsa regolatorji, l-innovazzjoni u l-applikazzjoni ta’ teknoloġiji moderni. Huma għandhom jagħtu attenzjoni partikolari lis-settur informali u lill-formalizzazzjoni ta’ attivitajiet ekonomiċi informali.

2.   Il-Partijiet għandhom jistabbilixxu l-qafas tan-negozju t-tajjeb u jappoġġaw lill-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju u lin-negozji ġodda biex jaħtfu l-opportunitajiet ta’ tkabbir, inkluż billi jippromwovu inizjattivi għall-internazzjonalizzazzjoni tagħhom. Huma għandhom isaħħu s-servizzi ta’ appoġġ tal-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju billi jiffokaw fuq il-miżuri ta’ akkumpanjament, l-aċċess għas-suq, il-bini tal-kapaċitajiet u l-aġġornament tan-negozju. Huma għandhom jippromwovu u jappoġġaw l-innovazzjoni u l-intraprenditorija, speċjalment fost iż-żgħażagħ u n-nisa.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw id-djalogu strutturat bejn is-setturi privati tal-Afrika u tal-UE u l-kooperazzjoni bejn l-MSMEs Afrikani u tal-UE biex jgħinu fil-ħolqien ta’ ambjent tan-negozju mtejjeb li jippermetti t-tkabbir fis-setturi ekonomiċi kollha.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-impenn u l-azzjoni tas-settur privat dwar l-iżvilupp tan-negozju ekoloġiku u l-ekonomija ċirkolari, inkluż permezz tal-iżvilupp tal-intraprenditorija soċjali u l-faċilitazzjoni tal-aċċess għal finanzjament sostenibbli.

5.   Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu u jiffaċilitaw l-użu usa’ tal-muniti rispettivi tagħhom fit-tranżazzjonijiet internazzjonali tagħhom.

1.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza tal-kummerċ bħala kontributur ewlieni għat-tkabbir u l-iżvilupp ekonomiċi, għandhom isaħħu l-opportunitajiet kummerċjali għall-benefiċċju reċiproku tagħhom. Huma għandhom jikkooperaw biex jibnu l-kapaċità kummerċjali u biex jistabbilixxu l-kondizzjonijiet u l-politiki qafas biex jiffaċilitaw iż-żieda fil-flussi kummerċjali bejniethom.

2.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni kummerċjali għandha tiġi implimentata f’konformità sħiħa mad-dispożizzjonijiet tad-WTO, inkluż trattament speċjali u differenzjali.

3.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni kummerċjali għandha primarjament tibni fuq l-arranġamenti kummerċjali preferenzjali eżistenti u l-Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika (FSE).

4.   Il-firmatarji għall-FSE għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni tagħhom, inkluża l-possibbiltà li jwessgħu l-kamp ta’ applikazzjoni tagħhom u l-adeżjoni ta’ membri ġodda, fejn xieraq.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jappoġġaw, bil-mezzi rispettivi tagħhom, l-implimentazzjoni taż-Żona ta’ Kummerċ Ħieles Kontinentali Afrikana.

6.   Il-Partijiet jaqblu li l-implimentazzjoni tal-FSE, tal-Ftehim li jistabbilixxi ż-Żona ta’ Kummerċ Ħieles Kontinentali Afrikana u ta’ arranġamenti kummerċjali applikabbli oħrajn, tikkomplementa u tappoġġa b’mod reċiproku, kif ukoll tikkontribwixxi għal, l-approfondiment tal-proċess ta’ integrazzjoni reġjonali u kontinentali taħt l-aġenda ta’ trasformazzjoni strutturali u kummerċjali tal-UA.

7.   Il-Partijiet jaqblu li jżommu jew jistabbilixxu, fil-livelli xierqa, arranġamenti konġunti biex jimmonitorjaw l-implimentazzjoni tal-FSE u jiddiskutu arranġamenti kummerċjali applikabbli oħrajn, u jivvalutaw l-impatt tagħhom fuq l-iżvilupp tal-ekonomiji Afrikani u fuq il-proċessi ta’ integrazzjoni reġjonali u kontinentali tagħhom.

8.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw il-proċessi ta’ integrazzjoni ekonomika reġjonali, inkluż permezz tal-faċilitazzjoni tal-kummerċ u l-armonizzazzjoni regolatorja u għandhom jippromwovu l-kummerċ intra-Afrikan u l-integrazzjoni tal-pajjiżi Afrikani fil-ktajjen tal-valur reġjonali u globali. Huma jaqblu wkoll li jiffaċilitaw u jistimolaw il-ħolqien u l-konsolidazzjoni tas-swieq reġjonali għall-prodotti u s-servizzi.

9.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw inizjattivi li jnaqqsu u jeliminaw l-ostakoli tekniċi mhux meħtieġa għall-kummerċ fi ħdan il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Ftehim tad-WTO dwar l-Ostakli Tekniċi għall-Kummerċ (il-‘Ftehim TBT’, Technical Barriers to Trade). Huma għandhom jikkooperaw biex isaħħu r-regolamenti u l-prattiki sanitarji u fitosanitarji skont il-Ftehim tad-WTO dwar il-miżuri Sanitarji u Fitosanitarji (SPS, Sanitary and Phyto-Sanitary) (il-‘Ftehim SPS’). B’mod partikolari, il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw standards internazzjonali li jappoġġaw l-oqfsa ta’ politika rilevanti tal-Partijiet. Huma għandhom jikkooperaw biex itejbu t-trasparenza fl-iżvilupp ta’ miżuri regolatorji u fl-implimentazzjoni ta’ standards, regolamenti tekniċi u proċeduri ta’ valutazzjoni tal-konformità (ittestjar, ċertifikazzjoni, kalibrar). Huma għandhom jindirizzaw, fost l-oħrajn, kwistjonijiet ta’ metroloġija u akkreditazzjoni ta’ laboratorji u korpi oħrajn ta’ valutazzjoni tal-konformità flimkien ma’ infrastruttura adegwata ta’ sorveljanza tas-suq.

10.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-qasam tal-faċilitazzjoni tal-kummerċ, billi jibnu fuq l-impenji rispettivi tagħhom taħt il-Ftehim tad-WTO dwar il-Faċilitazzjoni tal-Kummerċ (TFA, Trade Facilitation Agreement). Huma għandhom jadottaw miżuri, inkluża assistenza teknika, biex jimplimentaw il-Ftehim TBT, il-Ftehim SPS u t-TFA, u għandhom jappoġġaw il-konformità mal-istandards internazzjonali permezz ta’ bini tal-kapaċitajiet xieraq.

11.   Il-Partijiet għandhom jistimolaw l-iżvilupp tas-suq permezz ta’ konnessjonijiet infrastrutturali u jagħtu prijorità lit-tneħħija tal-ostakli u r-restrizzjonijiet mhux meħtieġa li jiffaċċjaw l-esportazzjonijiet bejn l-Afrika u l-Unjoni Ewropea.

12.   Il-Partijiet, skont il-livell ta’ żvilupp u l-prijoritajiet tagħhom, jimpenjaw ruħhom li jtejbu l-aċċess għas-suq tal-merkanzija lejn is-swieq Afrikani u tal-UE sabiex jimmassimizzaw il-benefiċċji tal-ftehimiet kummerċjali eżistenti.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex iżidu l-produzzjoni, il-produttività u l-ipproċessar agrikoli sostenibbli u ta’ kwalità bil-ħsieb li jtejbu s-sigurtà alimentari u tan-nutrizzjoni, itejbu l-għajxien, joħolqu impjiegi deċenti, itejbu l-ktajjen tal-valur u jżidu l-introjtu. Huma għandhom isaħħu l-prattiki reżiljenti għall-klima, jippromwovu l-ġestjoni u l-użu sostenibbli tar-riżorsi naturali u tas-servizzi tal-ekosistema, jeliminaw l-inċentivi li jiġġeneraw xejriet ta’ produzzjoni mhux sostenibbli u jużaw l-aktar teknoloġiji sostenibbli, effiċjenti fl-użu tal-enerġija u b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju. Huma għandhom jiżguraw it-tranżizzjoni lejn sistemi tal-ikel sostenibbli billi jagħtu attenzjoni lid-dimensjonijiet kollha tas-sostenibbiltà u għandhom isaħħu r-reżiljenza tas-sistemi agroalimentari tagħhom għar-riskji klimatiċi u ambjentali u għal xokkijiet eżoġeni.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jagħtu spinta lill-investiment pubbliku u privat, jorbtu aħjar in-negozji Afrikani u tal-UE fis-settur agroalimentari, jiskambjaw l-aħjar prattiki u jiġbru flimkien l-għarfien espert tal-UE u tal-Afrika għall-iżvilupp agrikolu. Huma għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni tal-Programm Komprensiv għall-Iżvilupp tal-Agrikoltura fl-Afrika (CAADP).

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-investiment, jistabbilixxu regoli u regolamenti li jiffavorixxu lill-investituri biex jippromwovu investiment privat responsabbli u jippermettulu jkun suċċess fis-settur agroalimentari. Huma għandhom jappoġġaw l-iżvilupp ta’ ktajjen tal-valur agroalimentari sostenibbli, fost l-oħrajn permezz ta’ infrastrutturi rurali mtejba, taħriġ u edukazzjoni vokazzjonali mtejba, riċerka u teknoloġiji agrikoli, u aċċess iffaċilitat għall-finanzi u s-swieq.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu l-opportunitajiet għall-produtturi, il-proċessuri u l-esportaturi agrikoli biex jaċċessaw is-swieq nazzjonali, reġjonali u internazzjonali. Huma għandhom jippromwovu l-bini tal-kapaċitajiet fil-qasam tal-istandards tal-SPS, l-iskemi ta’ kummerċ ġust għall-ipproċessar agrikolu, l-aċċess għas-servizzi, il-pariri agrikoli u t-teknoloġiji xierqa, b’enfasi partikolari fuq il-kapaċità ta’ bdiewa żgħażagħ, nisa, bdiewa b’azjendi agrikoli żgħar u bdiewa tal-familja. Huma għandhom jibnu l-kapaċitajiet tal-organizzazzjonijiet ta’ bdiewa tal-familja u tal-MSMEs fit-tekniki tal-produzzjoni u tal-ipproċessar, permezz ta’ politiki ta’ abilitazzjoni, b’mod partikolari għaż-żgħażagħ u għan-nisa.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fuq il-governanza tas-settur agrikolu, b’mod partikolari permezz ta’ miżuri ta’ appoġġ għas-sistemi ta’ informazzjoni u ta’ twissija bikrija biex jiġu evitati kriżijiet, permezz ta’ proċess inklużiv ta’ tfassil tal-politika, u billi jibnu l-kapaċitajiet ta’ organizzazzjonijiet professjonali fil-livelli nazzjonali, reġjonali u kontinentali. Huma għandhom jiffaċilitaw l-aċċess għall-art agrikola u d-drittijiet tal-wirt, inkluż għall-bdiewa tal-familja, għaż-żgħażagħ u għan-nisa.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu l-produzzjoni sostenibbli tal-bhejjem, il-pastoraliżmu u t-transumanza transkonfinali, biex jiżviluppaw ktajjen tal-valur tal-bhejjem, inkluż billi jtejbu l-kapaċità ta’ organizzazzjonijiet professjonali, u biex jappoġġaw l-ipproċessar, il-konservazzjoni, il-kummerċ u l-iżvilupp ta’ prodotti tal-annimali bħall-ġilda, il-ħalib u l-laħam, filwaqt li jqisu s-sostenibbiltà ambjentali, ir-reżiljenza għall-klima, l-iżvilupp soċjoekonomiku u t-tkabbir inklużiv. Huma għandhom jikkooperaw ukoll biex jimmodernizzaw l-infrastruttura għall-ipproċessar u l-kummerċjalizzazzjoni tal-bhejjem u tal-prodotti tal-bhejjem bil-ħsieb li jiffaċilitaw l-aċċess għas-swieq u jsaħħu s-swieq interreġjonali fl-Afrika.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw u jimmodernizzaw is-settur tal-bhejjem f’konformità mal-għanijiet tas-CAADP, filwaqt li jqisu l-Istrateġija tal-Iżvilupp tal-Bhejjem għall-Afrika.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu s-saħħa tal-annimali, itejbu s-servizzi veterinarji u jiżguraw il-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi agropastorali. Huma għandhom jinkoraġġixxu l-istabbiliment ta’ oqfsa regolatorji nazzjonali u reġjonali xierqa u t-tisħiħ tal-kapaċitajiet ta’ riċerka veterinarja. Huma għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw ir-riskji li jirriżultaw minn mard transkonfinali tal-annimali billi jsaħħu l-mekkaniżmi ta’ monitoraġġ u l-kooperazzjoni epidemjoloġika transfruntiera.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-ekonomija blu, filwaqt li jirrikonċiljaw it-tkabbir ekonomiku sostenibbli ma’ għajxien imtejjeb, ekwità soċjali, konservazzjoni tal-ekosistemi tal-baħar u interni u l-bijodiversità u r-reżiljenza tagħhom għat-tibdil fil-klima, u jsaħħu s-sigurtà alimentari u sistemi tal-ikel trasparenti, affidabbli u siguri.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu investiment sostenibbli u responsabbli fl-ekonomija blu u jappoġġaw intervent immirat biex jistimolaw investiment akbar fis-settur privat. Huma għandhom jippromwovu ġestjoni integrata tal-magħqad tal-ilma u ppjanar spazjali tal-baħar biex jirrikonċiljaw id-domandi għal użu multiplu u l-ħarsien tal-ambjent. Huma għandhom jippromwovu aktar l-iżvilupp u t-trasferiment tat-teknoloġija u l-kondiviżjoni tal-għarfien, l-innovazzjonijiet, l-aħjar prattiki u t-tagħlimiet meħuda fir-rigward tal-ekonomija blu sostenibbli.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu s-sajd sostenibbli fuq il-baħar u fl-ilmijiet interni għall-ħolqien tal-impjiegi, il-ġenerazzjoni tal-introjtu, il-ġlieda kontra l-faqar, u s-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni mtejba. Huma għandhom jiffaċilitaw l-impriżi konġunti, jippromwovu ż-żieda fil-valur u jindirizzaw it-telf wara l-ħsad permezz ta’ miżuri xierqa, u jrawmu aċċess imtejjeb għas-swieq. Huma għandhom itejbu l-benefiċċji soċjali u ekonomiċi tas-sajd fuq skala żgħira, inkluż is-sajd artiġjanali, billi jibnu ktajjen ta’ valur tas-sajd sostenibbli u jsaħħu l-investimenti u l-kapaċitajiet lokali, filwaqt li jagħtu attenzjoni lill-parteċipazzjoni ta’ persuni vulnerabbli u emarġinati.

4.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw il-konservazzjoni u l-ġestjoni u l-użu sostenibbli tar-riżorsi tas-sajd fuq il-baħar u fl-ilmijiet interni sabiex iżommu l-istokkijiet tal-ħut f’livelli sostenibbli, jipprevjenu s-sajd eċċessiv, jappoġġaw l-implimentazzjoni ta’ politiki intelliġenti fil-livell klimatiku u jimminimizzaw l-impatti negattivi tas-sajd fuq l-ambjent naturali. Huma għandhom jippromwovu l-kooperazzjoni reġjonali u jrawmu l-aħjar prattiki fil-ġestjoni tas-sajd, inkluża l-promozzjoni tal-ġbir u r-rapportar ta’ data u statistika dwar is-sajd.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw akkwakultura sostenibbli tal-baħar u tal-ilmijiet interni permezz ta’ ppjanar spazjali effettiv, approċċ ibbażat fuq l-ekosistema, aċċess aħjar għall-finanzjament u kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni mtejba għall-investituri, filwaqt li jiżguraw li din tissodisfa t-tħassib tal-komunitajiet lokali.

6.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp sostenibbli tat-turiżmu kostali u marittimu li jiġġenera d-dħul u joħloq l-impjiegi b’kunsiderazzjoni xierqa għad-dimensjonijiet ambjentali u soċjali.

7.   Il-Partijiet għandhom jesploraw il-potenzjal ta’ attivitajiet marittimi innovattivi, ġodda u emerġenti sostenibbli, inkluża l-enerġija mill-marea. Huma għandhom jistabbilixxu l-oqfsa regolatorji u ta’ politika meħtieġa għall-iżvilupp futur tagħhom, jappoġġaw ir-riċerka u jnaqqsu l-ostakoli tekniċi biex jiffaċilitaw l-aċċess għall-investituri, filwaqt li jevitaw riskji għall-ambjent tal-baħar.

8.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni tal-istrateġiji u l-pjanijiet ta’ azzjoni tal-ekonomija blu. Huma għandhom jiffaċilitaw l-involviment tas-settur privat u ta’ partijiet ikkonċernati oħrajn fl-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ ekonomija blu sostenibbli. Huma għandhom jagħtu l-attenzjoni dovuta lill-iżvilupp tas-SIDS, filwaqt li jirrikonoxxu d-dipendenza tagħhom fuq l-oċean.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu s-settur tal-industriji estrattivi biex jiksbu tkabbir u żvilupp inklużivi u sostenibbli u t-trasformazzjoni tal-ekonomiji Afrikani. Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu l-investiment fl-industriji estrattivi u fl-ipproċessar, filwaqt li jqisu l-prinċipju tas-sovranità tal-pajjiżi fuq ir-riżorsi naturali. Huma għandhom jippromwovu integrazzjoni akbar bejn il-ktajjen ta’ valur Afrikani u tal-UE.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu aċċess ġust, responsabbli u mingħajr distorsjoni għar-riżorsi estrattivi, filwaqt li jirrispettaw bis-sħiħ is-sovranità tal-pajjiżi fuq ir-riżorsi naturali tagħhom u għandhom irawmu kummerċ sostenibbli bejn l-operaturi Afrikani u tal-UE u jħarsu d-drittijiet tal-komunitajiet affettwati. Huma għandhom jappoġġaw l-iżvilupp, l-armonizzazzjoni u l-implimentazzjoni ta’ politiki koerenti u oqfsa regolatorji u legali robusti għall-esplorazzjoni, l-isfruttament, l-immaniġġjar, il-liċenzjar, l-ikkuntrattar, it-tassazzjoni, l-ipproċessar u l-esportazzjoni ta’ riżorsi estrattivi. Huma għandhom jinkoraġġixxu l-parteċipazzjoni tal-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju lokali fis-settur tal-industriji estrattivi billi jiffaċilitaw it-trasferiment tal-ħiliet u tat-teknoloġija sabiex jikkontribwixxu għall-kompetittività tagħhom, bil-ħsieb li jsiru atturi sħaħ fil-ktajjen tal-valur.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu governanza tajba fis-settur estrattiv għall-iżvilupp soċjoekonomiku. Huma għandhom isaħħu l-leġiżlazzjoni domestika biex jiżguraw konformità mal-prinċipji u l-linji gwida rikonoxxuti fuq livell internazzjonali, filwaqt li jqisu l-istrateġiji reġjonali kif xieraq. Huma għandhom jiġġieldu l-frodi tat-taxxa u l-evażjoni tat-taxxa u jiżguraw li l-operaturi kollha jħallsu t-taxxi, it-tariffi u r-royalties dovuti lill-pajjiżi ospitanti. Huma għandhom jużaw mezzi legali nazzjonali, reġjonali u internazzjonali biex jiġġieldu l-isfruttament u l-kummerċ illegali tar-riżorsi minerali.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw inizjattivi nazzjonali, reġjonali u internazzjonali biex jittejbu t-trasparenza u responsabbiltà akbar fl-użu u l-immaniġġjar tar-riżorsi estrattivi, inkluż permezz tal-promozzjoni tal-Proċess ta’ Kimberley u tal-Inizjattiva għat-Trasparenza tal-Industriji Estrattivi u ta’ inizjattivi rilevanti oħrajn dwar l-estrazzjoni u l-akkwist responsabbli u sostenibbli tal-minerali, bħall-Gwida tal-OECD dwar id-Diliġenza Dovuta għal Ktajjen ta’ Provvista Responsabbli tal-Minerali minn Żoni Affettwati mill-Kunflitti u Żoni ta’ Riskju Għoli.

5.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp ta’ leġiżlazzjoni u mekkaniżmi xierqa, filwaqt li jqisu l-ħtiġijiet tal-minaturi artiġjanali u fuq skala żgħira, tal-komunitajiet lokali u tas-soċjetà ċivili, filwaqt li jrawmu l-involviment tagħhom, biex jiżguraw sfruttament inklużiv u sostenibbli tar-riżorsi estrattivi. Huma għandhom jippromwovu s-sostenibbiltà ambjentali, il-prattiki intelliġenti fil-livell klimatiku, il-kondizzjonijiet tax-xogħol deċenti, is-saħħa u s-sikurezza tal-komunitajiet lokali u r-rispett għad-drittijiet tal-bniedem f’konformità mal-obbligi u l-impenji internazzjonali. Huma għandhom jikkooperaw biex jibnu l-kapaċitajiet produttivi tal-imprendituri lokali fil-ktajjen ta’ valur estrattivi u tal-minaturi artiġjanali u fuq skala żgħira, u għandhom jinkoraġġixxu s-sħubijiet soċjali bejn il-kumpaniji tal-minjieri, il-komunitajiet lokali u partijiet ikkonċernati rilevanti oħrajn. Huma għandhom jippromwovu attivitajiet ta’ mmappjar u ta’ esplorazzjoni reġjonali u nazzjonali biex itejbu l-kwalità tal-informazzjoni ġeoloġika u tas-sistemi ta’ ġestjoni tad-data ġeografika fl-Afrika.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex irawmu manifattura sostenibbli fl-Afrika, filwaqt li jiżviluppaw strateġiji mfassla apposta maħsuba biex inaqqsu d-dipendenza fuq il-produzzjoni primarja ta’ livell baxx u biex joħolqu żieda fil-valur fil-livelli lokali u reġjonali.

2.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw politiki biex jattiraw aktar investiment dirett domestiku u barrani fis-settur tal-manifattura. Huma għandhom jikkooperaw biex jappoġġaw il-kapaċità tal-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju. Huma għandhom jippromwovu r-raggruppamenti, in-networks u s-sħubijiet tal-innovazzjoni u tal-manifattura avvanzata.

3.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex iżidu l-proporzjon ta’ manifattura li tirrikjedi ħafna ħaddiema. Huma għandhom jikkooperaw biex jassimilaw teknoloġiji ġodda u emerġenti bil-ħsieb li jittrasformaw il-ktajjen tal-provvista u jimmodernizzaw il-produzzjoni.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-isforzi biex jiżdied il-kummerċ fil-prodotti manifatturati permezz ta’ konnessjonijiet ma’ swieq u ta’ faċilitazzjoni tal-kummerċ, inkluż għal standards tal-kwalità u infrastruttura mtejba. Huma għandhom isaħħu l-integrazzjoni reġjonali biex jisfruttaw il-potenzjal tal-manifattura tal-Afrika u jtejbu l-kompetittività tagħha fis-swieq globali.

1.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri li jappoġġaw l-iżvilupp ta’ settur tas-servizzi vibranti u robust biex iwittu t-triq għal aktar kummerċ fis-servizzi, esportazzjonijiet u investimenti, u integrazzjoni reġjonali u kooperazzjoni interreġjonali msaħħa.

2.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw politiki u miżuri speċifiċi għas-settur biex jindirizzaw l-ostakoli regolatorji, itejbu l-oqfsa istituzzjonali u regolatorji u jsaħħu l-kapaċità fil-provvista tas-servizzi. Huma għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni tal-Ftehim Ġenerali dwar il-Kummerċ fis-Servizzi (GATS) tad-WTO, japprofondixxu l-kooperazzjoni reġjonali, inaqqsu l-frammentazzjoni tas-swieq tas-servizzi fl-Afrika, isaħħu l-ġenerazzjoni u l-analiżi tad-data dwar il-kummerċ fis-servizzi, u jappoġġaw il-monitoraġġ tal-integrazzjoni tas-servizzi u l-impatt tar-riformi fuq it-tnaqqis tal-ispejjeż kummerċjali.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu l-kummerċ fis-servizzi, inkluż il-moviment ta’ persuni fiżiċi għall-finijiet ta’ negozju bejn l-Afrika u l-UE, b’enfasi partikolari fuq setturi ewlenin għat-tkabbir u l-iżvilupp ekonomiċi tagħhom, bħall-ICT, is-saħħa, is-servizzi finanzjarji, id-distribuzzjoni, it-turiżmu, il-kostruzzjoni u s-servizzi tal-inġinerija relatati f’konformità mal-ftehimiet internazzjonali eżistenti.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex isaħħu l-kapaċità fil-provvista ta’ servizzi relatati mal-industriji kulturali u kreattivi.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiksbu sistemi tat-trasport moderni, sikuri, siguri u sostenibbli, filwaqt li jsaħħu l-interkonnettività kemm fl-Afrika u bejn l-Afrika u l-UE.

2.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-governanza ġenerali tas-settur tat-trasport, jiżviluppaw u jimplimentaw regolamenti effiċjenti li jippermettu kompetizzjoni ġusta fi ħdan il-modi tat-trasport u bejniethom. Huma għandhom jimmiraw li jnaqqsu l-impatt ambjentali tal-modi tat-trasport billi jippromwovu enerġija nadifa permezz ta’ standards tal-fjuwil imtejba u teknoloġiji effiċjenti fl-użu tal-enerġija.

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-investiment biex jappoġġaw l-iżvilupp ulterjuri ta’ infrastrutturi u networks tat-trasport (jiġifieri t-toroq, l-ajru, l-ilma u l-ferroviji), filwaqt li jagħtu attenzjoni partikolari lill-infrastrutturi b’konnessjonijiet neqsin u l-manutenzjoni tagħhom u jqisu l-Programm għall-Iżvilupp tal-Infrastruttura fl-Afrika. Huma għandhom itejbu l-aċċess għall-infrastrutturi bażiċi għall-komunitajiet rurali u remoti sabiex itejbu l-iżvilupp soċjoekonomiku tagħhom. Huma għandhom jaħdmu biex isaħħu l-infrastruttura u l-faċilitajiet sostenibbli tal-portijiet u għandhom jesploraw il-possibbiltà li jinħolqu portijiet ekoloġiċi.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fis-settur tal-avjazzjoni, inkluż billi jappoġġaw l-istabbiliment u t-tisħiħ tas-suq uniku afrikan tat-trasport bl-ajru. Huma għandhom isaħħu l-investiment, iwessgħu u japprofondixxu l-kooperazzjoni regolatorja u jtejbu s-sikurezza u s-sigurtà u s-sorveljanza tal-ispazju tal-ajru, inkluża l-kapaċità tagħhom li jirrispondu għal theddid u riskji relatati.

1.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jaċċelleraw l-aċċess għal enerġija sostenibbli u affordabbli, biex jiżviluppaw infrastrutturi tal-enerġija reżiljenti, b’mod partikolari fiż-żoni rurali, u biex jippromwovu l-iżvilupp tal-enerġija rinnovabbli u l-użu effiċjenti tal-enerġija. Huma għandhom jippromwovu l-użu tal-aktar teknoloġiji effiċjenti tal-enerġija u ta’ livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju fis-setturi kollha, b’mod partikolari fl-agrikoltura, fil-manifattura, fl-industriji estrattivi u fit-turiżmu.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu s-sigurtà tal-enerġija u jistabbilixxu u jsaħħu interkonnessjonijiet tal-enerġija effettivi fl-Afrika u bejn l-Afrika u l-UE biex jiżguraw provvista tal-enerġija affidabbli u affordabbli. Huma għandhom jindirizzaw l-isfidi regolatorji, ekonomiċi, soċjetali u sfidi oħrajn relatati mal-iżvilupp ta’ kurituri strateġiċi tal-enerġija sostenibbli.

3.   Il-Partijiet għandhom jiffaċilitaw swieq tal-enerġija miftuħa, trasparenti, kompetittivi u li jiffunzjonaw billi jadottaw oqfsa legali u regolatorji li jixprunaw l-investiment fl-enerġija sostenibbli, il-ħażna tal-enerġija u l-effiċjenza enerġetika. Huma għandhom jeliminaw gradwalment is-sussidji tal-fjuwils fossili li jagħmlu ħsara lill-ambjent. Huma jimpenjaw ruħhom li jsaħħu s-sħubija bejn is-setturi privati Afrikani u tal-UE, u l-involviment tas-setturi pubbliċi u privati tagħhom, sabiex jagħtu spinta lill-investiment fil-ġenerazzjoni tal-enerġija sostenibbli, fl-effiċjenza enerġetika u fl-aċċess għall-enerġija. Huma għandhom jimmobilizzaw l-investiment f’taħlita ta’ enerġija diversifikata u nadifa għall-elettriku, li tiffavorixxi r-riżorsi rinnovabbli. Huma għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni ta’ inizjattivi tal-enerġija nazzjonali u reġjonali rilevanti fl-Afrika, inkluż billi jikkontribwixxu għall-għanijiet tal-Inizjattiva tal-Afrika għal Enerġija Rinnovabbli.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-effiċjenza enerġetika u l-iffrankar tal-enerġija fl-istadji kollha tal-katina tal-enerġija, mill-ġenerazzjoni sal-konsum. Huma jaqblu li jaħdmu biex iżidu l-kapaċità tal-ġenerazzjoni u tal-ħażna ta’ enerġija sostenibbli u li jtejbu l-infrastruttura tat-trażmissjoni u tad-distribuzzjoni permezz tal-promozzjoni ta’ soluzzjonijiet li huma sikuri, sostenibbli, effiċjenti fl-użu tar-riżorsi u intelliġenti fil-livell klimatiku u li jikkontribwixxu b’mod aktar effettiv għall-qerda tal-faqar.

5.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp u l-użu ta’ teknoloġiji tal-enerġija nodfa, differenti, kosteffettivi u sostenibbli, b’enfasi fuq teknoloġiji tal-enerġija rinnovabbli u b’emissjonijiet baxxi u fuq miżuri ta’ effiċjenza enerġetika u ffrankar tal-enerġija, permezz tat-tisħiħ tal-kapaċitajiet u l-promozzjoni ta’ sħubijiet bejn l-Afrika u l-UE, konnessjonijiet u impriżi konġunti bejn l-operaturi ekonomiċi. Huma għandhom jippromwovu networks konġunti ta’ riċerka u innovazzjoni dwar l-enerġija rinnovabbli u fl-effiċjenza enerġetika.

6.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw ir-riformi settorjali u l-iżvilupp ta’ oqfsa regolatorji u ta’ politika xierqa biex jiżguraw l-interkonnettività reġjonali u l-kooperazzjoni fil-qasam tal-enerġija. Huma għandhom isaħħu l-ġabriet ta’ enerġija reġjonali bħala veikolu għal swieq u kummerċ transkonfinali integrati tal-enerġija.

1.   Il-Partijiet għandhom iżidu l-aċċess għall-ICT, inkluż billi jappoġġaw investimenti pubbliċi u privati. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jistabbilixxu l-istituzzjonijiet regolatorji meħtieġa biex jagħtu l-liċenzji lill-fornituri tas-servizzi, jippromwovu mġiba kompetittiva u jiżguraw trattament ġust tal-konsumaturi u l-protezzjoni tad-data u tal-konsumaturi.

2.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-aċċess għat-teknoloġiji u s-servizzi diġitali u jistabbilixxu konnettività diġitali affordabbli, inkluż permezz ta’ politika u qafas regolatorju li jwasslu għal dan. Huma għandhom itejbu l-ambjent tan-negozju u jiffaċilitaw l-aċċess għall-finanzi u għas-servizzi ta’ appoġġ għan-negozju biex irawmu intraprenditorija li tkun iffaċilitata b’mod diġitali u jintegraw id-diġitalizzazzjoni sabiex itejbu l-effiċjenza u l-effettività tal-interventi fis-setturi ekonomiċi kollha bl-għan li jiksbu tkabbir u trasformazzjoni ekonomiċi inklużivi.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex joħolqu ambjent abilitanti, speċifikament permezz tal-istabbiliment u l-adattament ta’ oqfsa legali u istituzzjonali xierqa, sabiex jiġi sfruttat il-potenzjal tal-ekonomija diġitali, inkluż il-kummerċ elettroniku, fil-ħolqien ta’ impjiegi u żvilupp ekonomiku, b’enfasi partikolari fuq in-nisa u ż-żgħażagħ.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw it-tranżizzjoni lejn ekonomiji bbażati fuq l-għarfien.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex joħolqu ambjent abilitanti għal żvilupp bilanċjat u sostenibbli tat-turiżmu, li jrawwem l-iżvilupp ekonomiku, jiġġenera l-impjiegi u jippromwovi l-integrazzjoni ta’ kunsiderazzjonijiet ambjentali, kulturali u soċjali, inkluż billi jindirizzaw sfidi partikolari għall-industrija tat-turiżmu.

2.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-investiment fil-promozzjoni u l-iżvilupp ta’ prodotti tat-turiżmu, b’kunsiderazzjoni xierqa għall-pożizzjoni kompetittiva tal-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju. Huma għandhom isaħħu r-rabtiet bejn it-turiżmu u setturi ekonomiċi rilevanti oħrajn, bħall-agrikoltura, il-forestrija, it-trasport, l-ekonomija blu, l-industriji u l-wirt kulturali, bil-ħsieb li jiġu ottimizzati l-benefiċċji soċjoekonomiċi tat-turiżmu.

3.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-protezzjoni u l-promozzjoni tal-wirt kulturali u tar-riżorsi naturali, filwaqt li jagħtu attenzjoni partikolari lill-ħarsien tal-ambjent u tal-organiżmi selvaġġi. Huma għandhom jirrispettaw l-integrità u l-interessi tal-komunitajiet lokali u jimmassimizzaw l-involviment tagħhom fil-proċess tal-iżvilupp tat-turiżmu, b’mod partikolari t-turiżmu rurali u komunitarju u l-ekoturiżmu.

4.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw inizjattivi li jippromwovu t-turiżmu sostenibbli u jtejbu l-istandards tas-servizzi. Huma għandhom jippromwovu t-taħriġ u l-iskambji ta’ esperjenzi u jikkondividu informazzjoni u statistika ta’ interess reċiproku fis-settur tat-turiżmu.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jimmobilizzaw ir-riżorsi biex irawmu attivitajiet ta’ riċerka u innovazzjoni mmirati biex jappoġġaw it-tkabbir u l-iżvilupp ekonomiċi inklużivi u t-tranżizzjoni lejn soċjetajiet u ekonomiji bbażati fuq l-għarfien.

2.   Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu l-iżvilupp ta’ infrastrutturi u faċilitajiet ta’ riċerka. Huma għandhom irawmu riċerka bażika u applikata, inkluż fl-oqsma tal-inġinerija u l-intelliġenza artifiċjali, u jinkoraġġixxu data miftuħa sabiex tinkiseb eċċellenza xjentifika ta’ benefiċċju reċiproku. Huma għandhom jippromwovu r-riċerka mwettqa f’universitajiet, istituti u ċentri ta’ riċerka Afrikani, filwaqt li jagħtu attenzjoni speċjali lill-bini tal-kapaċitajiet, u lit-trasferiment tat-teknoloġija u tal-għarfien espert. Huma għandhom itejbu l-parteċipazzjoni fir-riċerka globali, fl-iżvilupp u t-trasferiment tat-teknoloġija, fl-innovazzjoni u fil-produzzjoni tal-għarfien.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu u jappoġġaw skemi innovattivi ta’ mobilità u taħriġ għall-istudenti, għall-akkademiċi u għar-riċerkaturi u jibnu l-kapaċità tal-istituzzjonijiet tal-edukazzjoni għolja li jibnu network effettiv fir-riċerka u l-innovazzjoni. Huma għandhom jinkoraġġixxu d-djalogu, l-iskambju tal-għarfien u l-kollaborazzjoni bejn il-komunità akkademika, ir-riċerkaturi u l-innovaturi, u s-settur privat bil-ħsieb li jtejbu l-produttività u l-kompetittività u jsaħħu l-ekosistemi intraprenditorjali.

1.   Il-Partijiet għandhom jisfruttaw il-benefiċċji potenzjali tax-xjenza, it-teknoloġija, l-innovazzjoni u l-applikazzjonijiet spazjali fuq kwistjonijiet ta’ interess komuni fil-qasam tal-attivitajiet spazjali ċivili, bħar-riċerka spazjali, l-applikazzjonijiet u s-servizzi tas-sistemi globali ta’ navigazzjoni bis-satellita, l-iżvilupp ta’ sistemi ta’ awmentazzjoni bis-satellita, l-osservazzjoni tad-dinja u x-xjenza tad-dinja, b’mod partikolari l-użu ta’ twissija bikrija u sorveljanza. Huma għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw suq u industrija spazjali responsabbli u sostenibbli li jippromwovu u jirrispondu għall-ħtiġijiet rispettivi tagħhom.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex imexxu attivitajiet li jisfruttaw it-teknoloġiji u l-applikazzjonijiet spazjali għall-iżvilupp sostenibbli u għat-titjib tal-benesseri tan-nies u li jindirizzaw l-opportunitajiet u l-isfidi soċjoekonomiċi tal-Afrika, filwaqt li jqisu l-Istrateġija tal-Politika Spazjali Afrikana. Huma għandhom itejbu l-aċċess għal data, informazzjoni, servizzi u prodotti derivati mill-ispazju.

1.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jiksbu aċċess universali, inklużiv u ekwu għal edukazzjoni ta’ kwalità fil-livelli kollha, mill-edukazzjoni preprimarja sal-edukazzjoni għolja, inklużi rati mtejba ta’ reġistrazzjoni u ta’ retenzjoni. Huma għandhom itejbu l-kwalità tal-edukazzjoni formali u tat-tagħlim mhux formali, jikkooperaw fl-iżvilupp tal-kurrikulu, u jtejbu l-infrastruttura u t-tagħmir fiċ-ċentri tal-edukazzjoni. Huma għandhom jagħtu attenzjoni partikolari għall-ħtiġijiet speċifiċi tan-nisa u tal-bniet, kif ukoll għall-aktar gruppi vulnerabbli u emarġinati, inklużi persuni b’diżabbiltà, u għal dawk f’sitwazzjonijiet ta’ emerġenza u fraġilità.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu t-twassil u l-applikazzjoni estiżi tax-xjenza, it-teknoloġija, l-inġinerija, l-arti u l-matematika (STEAM) għal kulħadd. Huma għandhom jippromwovu l-użu ta’ teknoloġiji diġitali aċċessibbli u affordabbli u l-iżvilupp ta’ ħiliet diġitali u litteriżmu għal kulħadd.

3.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex iżidu r-reġistrazzjonijiet u l-kwalità fl-edukazzjoni terzjarja, it-taħriġ tekniku u vokazzjonali u t-tagħlim ibbażat fuq ix-xogħol u t-tagħlim għall-adulti, sabiex jibnu massa kritika ta’ ħaddiema tal-innovazzjoni b’ħiliet u persuni b’edukazzjoni għolja u jirrispondu b’mod effettiv għal ħtiġijiet ekonomiċi speċifiċi.

4.   Il-Partijiet għandhom jaħdmu flimkien biex jinkoraġġixxu r-rikonoxximent u t-trasparenza tal-kwalifiki u l-assigurazzjoni u r-rilevanza tal-kwalità mtejba. Huma għandhom iżidu l-appoġġ għal inizjattivi speċifiċi biex jiffaċilitaw il-mobilità tal-istudenti, tal-persunal, tal-akkademiċi u tar-riċerkaturi bejn l-Afrika u l-UE. Huma għandhom irawmu sħubijiet bejn l-istituzzjonijiet u jippromwovu l-iżvilupp u t-trasferiment tal-għarfien.

1.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jiksbu kopertura tas-saħħa universali u aċċess ekwu għal servizzi essenzjali tal-kura tas-saħħa ta’ kwalità, inkluż permezz ta’ sistemi tas-saħħa nazzjonali msaħħa u faċilitajiet tal-kura tas-saħħa moderni u li jiffunzjonaw.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jeliminaw il-mortalità u l-morbidità materna, tat-tfal u neonatali li jistgħu jiġu evitati. Huma għandhom jimmiraw li jagħtu aċċess universali għas-servizzi tas-saħħa sesswali u riproduttiva. Huma għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw l-inċidenza u l-piż dejjem jikbru tal-mard mhux komunikabbli.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw il-mard komunikabbli u l-mard li jinġarr minn vetturi, inkluż il-mard tropikali ttraskurat. Huma għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw pandemiji bħall-HIV/AIDS, it-tuberkulożi u l-malarja u biex inaqqsu b’mod sostanzjali r-rata ta’ mwiet li jirriżultaw. Huma għandhom jappoġġaw l-aċċess għal mediċini, vaċċini u dijanjostika essenzjali sikuri u affordabbli, inkluż l-aċċess universali għal trattament antiretrovirali għal persuni bl-HIV/AIDS.

4.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kapaċità għat-tħejjija u r-rispons f’każ ta’ emerġenza biex jidentifikaw, jipprevjenu u jirrispondu għal tifqigħat ta’ mard u theddid ieħor għas-saħħa, bħar-reżistenza antimikrobika, billi jieħdu approċċ ‘saħħa waħda’. Huma jaqblu li jżidu l-appoġġ għas-sistemi nazzjonali u reġjonali tal-prevenzjoni, is-sorveljanza u l-monitoraġġ tas-saħħa.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-promozzjoni tal-għarfien lokali u r-regolamentazzjoni tal-mediċina tradizzjonali fl-attivitajiet tas-saħħa pubblika.

1.   Il-Partijiet għandhom jaħdmu biex jiżguraw li kulħadd ikollu aċċess għal ħabitats moderni u abitabbli b’servizzi bażiċi ta’ kwalità.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-aċċess għal akkomodazzjoni affordabbli u deċenti għal kulħadd f’insedjamenti umani sostenibbli, filwaqt li jqisu l-ippjanar territorjali effettiv u l-pussess tal-art, u s-sistemi ta’ użu u ġestjoni meta jippromulgaw politiki dwar l-akkomodazzjoni. Huma għandhom jaħdmu biex inaqqsu l-proporzjon ta’ nies li jgħixu fi kwartieri foqra u għandhom jikkooperaw biex itejbu l-kwartieri foqra u l-insedjamenti informali.

3.   Il-Partijiet għandhom irawmu aċċess universali għal ilma suffiċjenti, sikur, fiżikament aċċessibbli u affordabbli għall-użu personali u domestiku, inkluż permezz ta’ riżorsi tal-ilma u ġestjoni tas-sistemi sostenibbli u integrati, u użu aktar effiċjenti tal-ilma u r-riċiklaġġ tal-ilma.

4.   Il-Partijiet għandhom jagħtu spinta lill-aċċess fiżiku, affordabbli u aċċettabbli għas-sanità għal kulħadd, fl-oqsma kollha tal-ħajja, li huwa sikur, iġjeniku, sigur, soċjalment u kulturalment aċċettabbli u li jipprovdi l-privatezza u jiżgura d-dinjità.

5.   Il-Partijiet għandhom iżidu l-aċċess għal servizzi tal-enerġija sostenibbli għal kulħadd u jappoġġaw l-effiċjenza fl-użu tal-enerġija mill-unitajiet domestiċi.

1.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-aċċess għal ikel sikur u nutrittiv bil-ħsieb li tintlaħaq il-mira tal-eradikazzjoni tal-ġuħ u jiġu eradikati l-karestija u tipi oħrajn ta’ kriżijiet tal-ikel. Huma għandhom jappoġġaw l-istabbiliment ta’ sistemi adegwati ta’ provvista u ħażna tal-ikel.

2.   Il-Partijiet għandhom jiġġieldu kull forma ta’ nutrizzjoni ħażina, inkluż permezz tal-produzzjoni u d-distribuzzjoni mtejba tal-ikel u kondizzjonijiet sanitarji u ambjentali aħjar. Huma għandhom jappoġġaw il-produzzjoni u l-produttività sostenibbli tal-agrikoltura, inkluż fil-livell tas-sajd fuq skala żgħira biex jisfruttaw il-potenzjal sħiħ tagħhom bħala sorsi kritiċi għas-sigurtà alimentari u tan-nutrizzjoni, fost l-oħrajn permezz ta’ aċċess imtejjeb għall-finanzjament għal produtturi żgħar u infrastruttura żviluppata ta’ irrigazzjoni, ħażna u trasport biex jiffaċilitaw l-aċċess għas-suq u jiżguraw is-sikurezza u l-kwalità tal-prodotti tal-ikel.

3.   Il-Partijiet għandhom jibnu r-reżiljenza tal-aktar popolazzjonijiet vulnerabbli għal xokkijiet relatati mal-ikel permezz ta’ xbieki ta’ sikurezza soċjali msaħħa. Huma għandhom itejbu l-koordinazzjoni bejn l-iżvilupp u l-azzjoni umanitarja, sabiex jantiċipaw, jipprevjenu u jħejju aħjar għall-karestija u għal tipi oħrajn ta’ kriżijiet tal-ikel, u jiżguraw azzjoni f’waqtha biex jagħmlu l-ikel lokalment disponibbli.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ politiki u sistemi ta’ protezzjoni u sigurtà soċjali sabiex jinqered il-faqar, jiġu miġġielda l-inugwaljanzi u tissaħħaħ il-koeżjoni soċjali.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw ir-rwol trasformattiv tal-politiki u s-sistemi tal-protezzjoni soċjali, li jrawmu l-ekwità, jippromwovu l-inklużjoni soċjali u d-djalogu mal-imsieħba soċjali, u jsaħħu t-tkabbir ekonomiku inklużiv, ekwu u sostenibbli. Huma għandhom jimmiraw li jibnu sistemi ta’ protezzjoni soċjali li jkunu progressivament universali u proprjetà nazzjonali, inkluż permezz tal-adozzjoni ta’ livelli minimi ta’ protezzjoni soċjali, b’attenzjoni partikolari għal persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jappoġġaw il-kisba u s-sostenn ta’ tkabbir fl-introjtu tal-40 % tal-popolazzjoni li tinsab fl-aktar livell baxx b’rata ogħla mill-medja nazzjonali.

4.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jiżguraw li l-persuni kollha li jaħdmu fis-settur formali jiġu pprovduti bis-sigurtà soċjali. Huma għandhom jagħmlu ħilithom ukoll biex jagħtu spinta lin-numru ta’ nies fis-settur informali u fl-ekonomija rurali li għandhom aċċess għas-sigurtà soċjali, bl-għan li progressivament tintlaħaq l-universalità.

5.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw inizjattivi biex jappoġġaw it-tranżizzjoni mill-ekonomija informali għal dik formali, inkluż l-aċċess għall-kreditu u għall-mikrofinanzjament u miżuri ta’ protezzjoni soċjali msaħħa.

6.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu u jiffaċilitaw id-djalogu bejn l-organizzazzjonijiet tal-ħaddiema u ta’ min iħaddem fl-ekonomija formali u informali, u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, inkluż permezz tal-bini tal-kapaċitajiet.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ politiki makroekonomiċi, tal-impjiegi u soċjali li jiffokaw fuq il-ħolqien ta’ impjieg sħiħ u produttiv u xogħol deċenti għal kulħadd, b’mod partikolari għaż-żgħażagħ u għan-nisa, kif ukoll għal persuni u gruppi vulnerabbli.

2.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jżommu swieq tax-xogħol inklużivi u li jiffunzjonaw tajjeb u għandhom jadottaw miżuri li jindirizzaw l-ekonomija informali u jipprevjenu prattiki tax-xogħol inġusti.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw miżuri li jiżguraw opportunitajiet ta’ xogħol ugwali u remunerazzjoni ugwali għal xogħol ta’ valur ugwali u jiggarantixxu liv tal-ġenituri bi ħlas adegwat kemm fis-settur pubbliku kif ukoll f’dak privat. Huma għandhom jadottaw miżuri ta’ prevenzjoni u protezzjoni kontra kull forma ta’ diskriminazzjoni fuq il-post tax-xogħol, jiżguraw ir-rispett għad-drittijiet fundamentali fuq il-post tax-xogħol u jtejbu l-kondizzjonijiet tajbin għas-saħħa u sikuri għall-ħaddiema.

4.   Il-Partijiet għandhom jaħdmu lejn l-eliminazzjoni tat-tħaddim tat-tfal, u jipprijoritizzaw l-agħar forom tiegħu.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu, jipproteġu u jiżguraw it-tgawdija sħiħa u ugwali tad-drittijiet tal-bniedem kollha mill-persuni kollha b’diżabbiltà, fid-dawl tal-implimentazzjoni effettiva tal-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Persuni b’Diżabbiltà.

2.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri biex jiżguraw l-inklużjoni sħiħa fis-soċjetà ta’ persuni b’diżabbiltà u l-parteċipazzjoni tagħhom fl-oqsma kollha tal-ħajja pubblika u privata, inkluż fl-affarijiet demokratiċi u politiċi u fil-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet. Huma għandhom jipprevjenu, jiġġieldu u jeliminaw kwalunkwe prattika dannuża u kull forma ta’ sfruttament, vjolenza u abbuż jew diskriminazzjoni kontra persuni b’diżabbiltà u għandhom jipproteġu lil qraba, indokraturi jew intermedjarji minn diskriminazzjoni abbażi tal-assoċjazzjoni tagħhom ma’ persuni b’diżabbiltà.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu aċċess ugwali u mingħajr ostakoli għas-servizzi soċjali, għat-trasport u għal infrastruttura fiżika oħra, kif ukoll għal attivitajiet rikreattivi u kulturali għall-persuni b’diżabbiltà, u għandhom jappoġġaw metodi alternattivi ta’ komunikazzjoni, fejn xieraq, biex jippermettu l-inklużjoni sħiħa tagħhom fis-soċjetà.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-aċċess ugwali għas-swieq tax-xogħol, filwaqt li jipprojbixxu kwalunkwe diskriminazzjoni abbażi ta’ diżabbiltà fir-rigward tal-forom u l-kondizzjonijiet kollha tax-xogħol. Huma għandhom jappoġġaw l-impjieg ta’ persuni b’diżabbiltà fis-setturi pubbliċi u privati permezz ta’ politiki mmirati u miżuri ta’ inċentivi, inkluż għall-impjieg indipendenti u l-intraprenditorija.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw il-kultura bħala magna għall-iżvilupp sostenibbli u ekonomiku. Huma għandhom joħolqu ambjent abilitanti għall-innovazzjoni, id-diversità u l-iżvilupp kulturali, kif ukoll għall-ħolqien, il-protezzjoni, il-produzzjoni u d-distribuzzjoni ta’ xogħlijiet kulturali. Huma għandhom jinkoraġġixxu l-użu ta’ teknoloġiji ġodda tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni biex jippromwovu l-kultura tagħhom.

2.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-protezzjoni u l-promozzjoni ta’ wirt kulturali tanġibbli u intanġibbli, u d-diversità tal-espressjoni kulturali, bil-ħsieb li jtejbu l-fehim reċiproku u jrawmu skambji kulturali bilanċjati.

3.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jippromwovu l-mobilità tal-professjonisti fil-qasam tal-kultura u ċ-ċirkolazzjoni ta’ xogħlijiet tal-arti u biex iwettqu inizjattivi konġunti f’diversi setturi kulturali u kreattivi. Huma għandhom jinkoraġġixxu skambji u djalogu interkulturali fost l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ u s-soċjetà ċivili mill-Afrika u mill-UE.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp ta’ industriji kreattivi. Huma għandhom jaħdmu biex jistabbilixxu miżuri ta’ appoġġ bil-ħsieb li jistimolaw il-ħolqien artistiku u jiffaċilitaw l-iskambju ta’ espressjoni artistika.

5.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-isport bħala xprunatur għall-iżvilupp sostenibbli, l-inklużjoni soċjali, in-nondiskriminazzjoni u l-avvanz tad-drittijiet tal-bniedem. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jiżviluppaw faċilitajiet adegwati u biex jinkoraġġixxu l-parteċipazzjoni tan-nies f’attivitajiet sportivi u attivitajiet oħrajn ta’ edukazzjoni fiżika. Huma għandhom jappoġġaw ukoll l-isport bħala mezz għad-djalogu u l-kooperazzjoni interkulturali bejn in-nazzjonijiet, il-prevenzjoni tal-kunflitt u tal-vjolenza, u r-rikonċiljazzjoni wara l-kunflitt.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-ħtieġa għall-ġestjoni tal-opportunitajiet u l-isfidi tat-tibdil demografiku sabiex jissodisfaw aħjar l-aspirazzjonijiet u t-tamiet tal-ġenerazzjonijiet futuri fl-Afrika u mill-UE.

2.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw il-ġbir, l-analiżi, il-ħażna u t-tixrid sistematiċi ta’ statistika u data dwar il-popolazzjoni kollha f’konformità ma’ standards ta’ etika, kunfidenzjalità u privatezza u għandhom iqisu d-data u x-xejriet fil-pjanijiet ta’ żvilupp tagħhom.

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-pożizzjoni taż-żgħażagħ u tan-nisa u jinvestu fihom, filwaqt li jirrikonoxxu r-rwol kritiku tagħhom fil-proċessi demografiċi. Huma għandhom jippromwovu d-drittijiet tal-bniedem tan-nisa u taż-żgħażagħ u għandhom jipprovdulhom l-edukazzjoni u l-ħiliet li jeħtieġu. Huma għandhom jimmobilizzaw l-investiment u jisfruttaw l-opportunitajiet ekonomiċi, sabiex jisfruttaw il-potenzjal ta’ popolazzjonijiet kbar taż-żgħażagħ.

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni bl-għan li jtejbu u jespandu l-parteċipazzjoni u l-opportunitajiet indaqs għal kulħadd, fis-setturi kollha tal-ħajja politika, ekonomika, soċjali u kulturali. Huma għandhom jiżguraw li l-perspettiva tal-ġeneru tiġi integrata b’mod sistematiku fil-politiki u l-programmi kollha.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jippromwovu l-iżvilupp uman u soċjali tan-nisa u tal-bniet. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex ineħħu l-ostakoli kollha fis-saħħa u fl-edukazzjoni sabiex jeliminaw id-disparitajiet bejn il-ġeneri. Huma għandhom jaħdmu lejn aċċess universali u ugwali għall-edukazzjoni formali u t-taħriġ vokazzjonali sabiex jintlaħaq il-potenzjal sħiħ tan-nisa u tal-bniet u jgħinu biex jirrealizzaw l-aspirazzjonijiet tagħhom. Huma għandhom jiżguraw li l-materjali u l-metodi tat-tagħlim ikunu reattivi għal kwistjonijiet ta’ ġeneru u għandhom iħeġġu lin-nisa u lill-bniet biex jagħmlu studji fid-dixxiplini STEM.

3.   Il-Partijiet għandhom jiffaċilitaw l-aċċess ugwali min-nisa għal opportunitajiet ekonomiċi, impjiegi, servizzi ta’ kreditu u finanzjarji, u kontroll fuq u l-użu tal-art u ta’ assi produttivi oħrajn. Huma għandhom jappoġġaw lin-nisa imprendituri, jeliminaw id-differenza bejn il-ġeneri fil-pagi u jneħħu regolamenti u prattiki diskriminatorji. Huma għandhom jieħdu miżuri effettivi biex jidentifikaw u jieħdu azzjoni kontra atti ta’ sessiżmu u biex jindirizzaw il-kawżi ewlenin tad-diskriminazzjoni bbażata fuq il-ġeneru, bħal normi soċjali negattivi u sterjotipi marbuta mal-ġeneru, inkluż fil-media tal-massa.

4.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-vuċijiet tan-nisa u tal-bniet u l-parteċipazzjoni tagħhom fil-ħajja politika permezz ta’ miżuri biex tinkiseb parità bejn il-ġeneri fil-proċessi elettorali, ta’ politika u ta’ governanza u f’pożizzjonijiet għoljin tal-gvern, inklużi korpi kostituzzjonali u negozji li jkunu l-proprjetà tal-Istat, u għandhom jippromwovu r-rwol attiv tagħhom fil-konsolidazzjoni tal-paċi u fl-isforzi ta’ rikonċiljazzjoni.

5.   Il-Partijiet għandhom jippromulgaw u jinfurzaw leġiżlazzjoni li tipproteġi lin-nisa u lill-bniet minn kull forma ta’ vjolenza, inklużi vjolenza sesswali u abbażi tal-ġeneru, sfruttament sesswali u abbuż u traffikar.

6.   Il-Partijiet għandhom jimpenjaw ruħhom għall-implimentazzjoni sħiħa u effettiva tad-Dikjarazzjoni u l-Pjattaforma għal Azzjoni ta’ Beijing u tal-Programm ta’ Azzjoni tal-Konferenza Internazzjonali dwar il-Popolazzjoni u l-Iżvilupp u l-eżiti tal-konferenzi ta’ rieżami tagħhom. Huma għandhom jenfasizzaw ukoll il-ħtieġa għal aċċess universali għal informazzjoni u edukazzjoni komprensivi affordabbli u ta’ kwalità dwar is-saħħa sesswali u riproduttiva, filwaqt li jqisu l-gwida teknika internazzjonali tal-UNESCO dwar l-edukazzjoni dwar is-sesswalità, kif ukoll il-ħtieġa għall-għoti ta’ servizzi tal-kura tas-saħħa rilevanti. Huma għandhom jippromwovu u jinkoraġġixxu r-ratifika u l-implimentazzjoni effettiva tal-Protokoll għall-Karta Afrikana tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Popli dwar id-Drittijiet tan-Nisa fl-Afrika, magħmul f’Banjul fis-26 ta’ Ġunju 1981 (il-‘Protokoll ta’ Maputo’) u jappoġġaw l-implimentazzjoni effettiva tal-Pjan ta’ Azzjoni ta’ Maputo 2016-2030, kif xieraq.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-intraprenditorija taż-żgħażagħ u għandhom jimpenjaw ruħhom li jiggarantixxu impjieg deċenti għaż-żgħażagħ, inkluż billi jappoġġawhom fil-kisba ta’ ħiliet rilevanti għas-suq tax-xogħol permezz tal-edukazzjoni, it-taħriġ vokazzjonali u tekniku, u l-aċċess imtejjeb għat-teknoloġiji diġitali, u li jiffaċilitaw l-aċċess għall-art u għall-kreditu. Huma għandhom jistabbilixxu servizzi ta’ impjieg favur iż-żgħażagħ biex jgħaqqdu liż-żgħażagħ mal-opportunitajiet ta’ impjieg.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex isaħħu l-pożizzjoni taż-żgħażagħ u għandhom jaħdmu biex jiftħu spazju għall-inklużjoni attiva tagħhom fil-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet u l-parteċipazzjoni tagħhom fil-ħajja demokratika u politika, kif ukoll fl-isforzi għall-bini tal-paċi u r-rikonċiljazzjoni. Huma għandhom jippromwovu politiki u programmi għal żgħażagħ emarġinati, inklużi programmi ta’ promozzjoni taż-żgħażagħ, bl-għan li joffrulhom l-opportunità u l-motivazzjoni biex jerġgħu jintegraw fis-soċjetà.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw inizjattivi mmirati biex jiżguraw l-aċċess għal servizzi bażiċi ta’ kwalità għat-tfal kollha, jipprevjenu r-reklutaġġ u l-użu tat-tfal f’sitwazzjonijiet ta’ kunflitt u jtemmu kull forma ta’ vjolenza u prattiki dannużi kontra t-tfal, inklużi ż-żwieġ tat-tfal, prekoċi u sfurzat, it-tħaddim tat-tfal, l-abbuż tat-tfal u l-piena korporali, b’enfasi speċjali fuq it-tfal f’sitwazzjonijiet ta’ vulnerabbiltà.

1.   Il-Partijiet għandhom jagħtu spinta lill-potenzjal tal-bliet bħala ċentri għal tkabbir sostenibbli u inklużiv u għall-innovazzjoni.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-ippjanar sostenibbli tal-użu tal-art u l-ġestjoni ekwa tas-swieq tal-art, billi jagħtu attenzjoni partikolari lill-akkwiżizzjonijiet tal-art trasparenti u regolati u lid-drittijiet tal-proprjetà. Huma għandhom jippromwovu wkoll il-mobilità urbana sostenibbli u l-bliet intelliġenti u sikuri li jagħmlu użu minn opportunitajiet mid-diġitalizzazzjoni u t-teknoloġiji. Huma għandhom jintegraw il-produzzjoni sostenibbli tal-enerġija u s-soluzzjonijiet tal-effiċjenza enerġetika, jinkoraġġixxu l-użu produttiv tal-enerġija, itejbu l-immaniġġjar tal-iskart u jindirizzaw il-forom kollha ta’ tniġġis. Huma għandhom itejbu s-soluzzjonijiet ta’ mobilità urbana u jiżguraw li l-provvista ta’ servizzi u infrastruttura titfassal biex tkun tirrispetta l-klima u l-ambjent u li r-riżorsi jintużaw b’mod effiċjenti. Huma għandhom jibnu r-reżiljenza tal-bliet għax-xokkijiet u jisfruttaw l-opportunitajiet għal ekonomija b’emissjonijiet baxxi u reżiljenti għall-klima.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu żvilupp territorjali bilanċjat tal-ekonomiji u l-komunitajiet rurali, b’enfasi speċjali fuq il-ġenerazzjoni tal-impjiegi u tal-introjtu. Huma għandhom jaċċelleraw id-diversifikazzjoni rurali billi jżidu l-valur għall-prodotti lokali u jisfruttaw ir-riżorsi naturali u kulturali. Huma għandhom jippromwovu politiki territorjali u urbani inklużivi, bilanċjati u integrati, koordinazzjoni governattiva f’diversi livelli li tinvolvi b’mod attiv lill-awtoritajiet u l-komunitajiet lokali, u joħolqu rabtiet aktar b’saħħithom bejn iż-żoni rurali u urbani.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw li l-bijodiversità u l-ekosistemi jiġu ppreservati, protetti u restawrati sabiex is-servizzi ekonomiċi, soċjali u kulturali sinifikanti li jipprovdu jkomplu jappoġġaw il-benessri tal-bniedem u t-tkabbir ekonomiku. Huma għandhom jiżviluppaw u jimplimentaw strateġiji u pjanijiet ta’ azzjoni nazzjonali dwar il-bijodiversità f’konformità mal-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika u l-Protokolli tagħha.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromulgaw leġiżlazzjoni u jadottaw strateġiji integrati għall-inkorporazzjoni ta’ kunsiderazzjonijiet ta’ bijodiversità fis-setturi rilevanti kollha. Huma għandhom jappoġġaw għażliet innovattivi, bħal soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura jew agroekoloġija, kif ukoll jivvalutaw is-servizzi tal-ekosistemi, sabiex jimmassimizzaw l-integrazzjoni tal-bijodiversità.

3.   Il-Partijiet għandhom jieħdu approċċ inklużiv biex jindirizzaw l-ixprunaturi ewlenin tat-telf tal-ħabitat, bħat-tibdil fl-użu tal-art, l-espansjoni tal-agrikoltura ta’ sussistenza, u l-iżvilupp ta’ agrikoltura kummerċjali, żoni urbani u infrastrutturi tal-enerġija. Huma għandhom jieħdu miżuri biex jikkontrollaw l-isfruttament tal-foresti, l-ikklerjar tal-art għall-kultivazzjoni, in-nirien, ir-ragħa mill-annimali u speċijiet invażivi. Huma għandhom jipproteġu, jikkonservaw u jippromwovu l-użu sostenibbli u r-riabilitazzjoni tal-foresti, tal-imsaġar, tal-mergħat, tal-artijiet mistagħdra u ta’ żoni oħrajn b’kopertura veġetali. Huma għandhom iżommu u jtejbu l-ispeċijiet u d-diversità ġenetika tal-pjanti u tal-annimali, kemm jekk terrestri, tal-ilma ħelu jew tal-baħar.

4.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-isforzi biex jistabbilixxu, jimmaniġġjaw b’mod effettiv u jtejbu l-governanza ta’ żoni protetti għall-konservazzjoni tal-bijodiversità.

5.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-involviment tal-komunitajiet lokali u tal-popli indiġeni, kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tal-Popli Indiġeni (UNDRIP), fil-konservazzjoni tal-ekosistemi, inkluż permezz tal-promozzjoni ta’ turiżmu ekoloġiku u sostenibbli u l-ħolqien ta’ impjiegi u opportunitajiet ekonomiċi oħrajn.

1.   Il-Partijiet għandhom jipprevjenu jew jimminimizzaw il-ġenerazzjoni tal-iskart fis-sors. Huma għandhom itejbu l-użu mill-ġdid tal-prodotti, ir-riċiklabbiltà u l-effiċjenza fir-riżorsi sabiex jadattaw il-produzzjoni u l-konsum għall-kisba ta’ ekonomija ċirkolari, inkluż permezz ta’ servizzi adegwati ta’ ġbir u separazzjoni tal-iskart u inizjattivi u faċilitajiet ta’ riċiklaġġ li jirrispettaw l-ambjent. Huma jimpenjaw ruħhom li jadottaw politiki dwar l-ekonomija ċirkolari sabiex jipproteġu l-ambjent u s-saħħa tal-bniedem, jagħmlu l-prodotti aktar effiċjenti fl-użu tal-enerġija u tar-riżorsi, iwessgħu l-għażla tal-konsumatur u jtejbu l-immaniġġjar tal-iskart.

2.   Il-Partijiet għandhom jistabbilixxu l-oqfsa regolatorji domestiċi u l-mekkaniżmi ta’ infurzar meħtieġa għall-immaniġġjar ambjentalment korrett tas-sustanzi kimiċi u tal-iskart u għall-implimentazzjoni ta’ ftehimiet multilaterali rilevanti. Huma għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa biex jiġġieldu kontra r-rimi u l-kummerċ illegali ta’ skart perikoluż, inklużi materjali radjuattivi, skart kimiku u organiku, f’konformità mad-dispożizzjonijiet tal-Konvenzjoni ta’ Basel dwar il-Kontroll ta’ Movimenti Transkonfinali ta’ Skart Perikoluż u r-Rimi tiegħu, magħmula f’Basel fit-22 ta’ Marzu 1989, u b’kunsiderazzjoni tad-dispożizzjonijiet tal-Konvenzjoni ta’ Bamako dwar il-Projbizzjoni tal-Importazzjoni ta’ Skart Perikoluż fl-Afrika u dwar il-Kontroll tal-Moviment Transkonfinali u l-Immaniġġjar ta’ Skart Perikoluż fl-Afrika, magħmula f’Bamako fit-30 ta’ Jannar 1991. Huma għandhom jipprevjenu jew jimminimizzaw is-sustanzi perikolużi fiċ-ċikli tal-materjal u jimmaniġġjaw is-sustanzi kimiċi fil-prodotti matul iċ-ċiklu tal-ħajja tagħhom. Huma għandhom jappoġġaw it-teħid ta’ deċiżjonijiet infurmati dwar miżuri xierqa għall-protezzjoni tal-ambjent u tas-saħħa tal-bniedem, inkluż kontra t-tniġġis li jirriżulta minn skart immaniġġjat b’mod mhux xieraq, u għar-rimedju tal-ħsara ambjentali assoċjata.

3.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw b’mod effettiv il-forom kollha ta’ tniġġis. Huma għandhom jieħdu miżuri mmirati lejn l-identifikazzjoni, il-prevenzjoni u r-rapportar tat-tniġġis. Huma għandhom iżidu l-isforzi biex jipprevjenu t-tniġġis tal-plastik u biex ineħħu l-plastik u l-mikroplastik mill-ambjent. Huma għandhom jesploraw opportunitajiet għal kooperazzjoni msaħħa dwar il-ġlieda kontra t-tniġġis tal-arja. Huma għandhom iżidu l-għarfien tas-saħħa pubblika u r-riskji ambjentali tat-tniġġis u l-bosta benefiċċji ta’ kwalità tal-arja mtejba, inkluż permezz ta’ kampanji ta’ sensibilizzazzjoni pubblika.

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-governanza tal-oċeani f’konformità mal-Konvenzjoni tan-NU dwar il-Liġi tal-Baħar (UNCLOS, UN Convention on the Law of the Sea) biex jiżguraw oċeani sikuri, siguri, nodfa u ġestiti b’mod sostenibbli, filwaqt li jnaqqsu l-pressjonijiet fuq l-oċeani u l-ibħra u jippromwovu l-iżvilupp sostenibbli tal-ekonomija blu u jsaħħu l-għarfien dwar l-oċeani.

2.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw il-konservazzjoni u l-ġestjoni u l-użu sostenibbli ta’ riżorsi ħajjin tal-baħar fil-livelli bilaterali, reġjonali u multilaterali, b’mod partikolari fil-kuntest ta’ ftehimiet ta’ sħubija dwar is-sajd sostenibbli u ta’ organizzazzjonijiet reġjonali tal-ġestjoni tas-sajd.

3.   Il-Partijiet għandhom iżommu jew jadottaw inizjattivi biex jiġġieldu s-sajd illegali, mhux irrappurtat u mhux regolat (IUU, illegal, unreported and unregulated), inkluża, fejn xieraq, l-implimentazzjoni ta’ politiki u miżuri li jeskludu prodotti IUU mill-flussi kummerċjali. Huma għandhom jippromwovu u jimplimentaw u jinfurzaw b’mod effettiv miżuri ta’ monitoraġġ, kontroll u sorveljanza, bħal skemi ta’ osservazzjoni, sistemi ta’ monitoraġġ tal-bastimenti, liċenzji u awtorizzazzjonijiet tas-sajd, reġistrazzjoni u rapportar tal-qabdiet, kontroll tat-trasbord, spezzjonijiet u kontroll mill-Istat tal-port, kif ukoll miżuri assoċjati biex jiżguraw il-konformità, inklużi sanzjonijiet skont ir-regolamenti domestiċi, immirati lejn il-konservazzjoni tal-istokkijiet tal-ħut u l-prevenzjoni tas-sajd eċċessiv.

4.   Il-Partijiet jaqblu li jieħdu l-passi meħtieġa biex jipprojbixxu ċerti forom ta’ sussidji tas-sajd li jikkontribwixxu għall-kapaċità żejda u għas-sajd eċċessiv, biex jeliminaw is-sussidji li jikkontribwixxu għas-sajd IUU u biex iżommu lura milli jintroduċu tali sussidji ġodda, filwaqt li jirrikonoxxu li trattament speċjali u differenzjali xieraq u effettiv għall-pajjiżi Afrikani li qed jiżviluppaw u dawk l-anqas żviluppati jenħtieġ li jkun parti integrali min-negozjati dwar is-sussidji tas-sajd tad-WTO.

5.   Il-Partijiet għandhom inaqqsu l-pressjonijiet fuq l-oċeani permezz tal-protezzjoni, il-preservazzjoni u r-restawr tal-ekosistemi kostali u tal-baħar, il-valorizzazzjoni tal-kapital naturali tal-baħar u kostali u l-ġlieda kontra t-tniġġis tal-baħar, inklużi t-tixrid taż-żejt, il-qerda ta’ qiegħ il-baħar, it-tniġġis akustiku u l-iskart fil-baħar, inklużi plastik u mikroplastik minn sorsi bbażati fuq l-art u fil-baħar. Huma għandhom jappoġġaw u jagħmlu ħilithom biex jirregolaw it-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-bastimenti u għandhom jappoġġaw b’mod attiv l-implimentazzjoni urġenti tal-istrateġija inizjali tal-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali dwar it-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-bastimenti. Huma għandhom iżidu l-operazzjonijiet ta’ tindif tal-oċeani u tal-kosta, filwaqt li jagħtu attenzjoni partikolari liż-żoni ta’ akkumulazzjoni fil-vortiċi tal-oċeani.

6.   Il-Partijiet għandhom jieħdu azzjonijiet relatati mal-oċeani li jikkontribwixxu għall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament għalih.

7.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw miżuri relatati mal-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tal-bijodiversità tal-baħar abbażi tal-aħjar informazzjoni xjentifika disponibbli.

8.   Il-Partijiet jirrikonoxxu t-tħassib ġenerali li tqajjem dwar l-impatt tal-estrazzjoni minn qiegħ il-baħar fuq l-ambjent tal-baħar u l-bijodiversità tiegħu. Huma għandhom jużaw l-aħjar xjenza disponibbli, japplikaw il-prinċipju ta’ prekawzjoni u l-approċċ tal-ekosistema, jippromwovu r-riċerka u jikkondividu l-aħjar prattiki fl-oqsma ta’ interess reċiproku relatati mar-riżorsi minerali ta’ qiegħ il-baħar, sabiex jiżguraw ġestjoni ambjentali tajba tal-attivitajiet għall-protezzjoni u l-preservazzjoni tal-ambjent tal-baħar u tal-bijodiversità tiegħu.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jipprevjenu d-degradazzjoni tal-art u biex jiżviluppaw strateġiji integrati fit-tul għall-konservazzjoni u l-ġestjoni sostenibbli tal-art.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu approċċi integrati u jadottaw miżuri għall-konservazzjoni u t-titjib tal-ħamrija. Huma għandhom jiġġieldu kontra l-erożjoni u d-degradazzjoni tal-ħamrija, u d-deterjorament tal-proprjetajiet fiżiċi, kimiċi u bijoloġiċi tagħha. Huma għandhom jindirizzaw it-tniġġis ikkawżat speċifikament minn attivitajiet agrikoli, inklużi l-akkwakultura u t-trobbija tal-annimali. Huma għandhom jiżguraw drittijiet u pussess tal-art sostenibbli u ekwi u ġestjoni sostenibbli tal-art, tal-ilma u tar-riżorsi tal-foresti, u għandhom joħolqu opportunitajiet ekonomiċi sostenibbli għan-nies li jgħixu f’żoni rurali. Huma għandhom jiżguraw li forom mhux agrikoli ta’ użu tal-art, inklużi iżda mhux limitati għal xogħlijiet pubbliċi, l-estrazzjoni u r-rimi tal-iskart, ma jirriżultawx f’erożjoni, tniġġis, jew kwalunkwe forma oħra ta’ degradazzjoni tal-art.

3.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri għall-ippjanar u l-infrastruttura effettivi tal-użu tal-art li jsaħħu r-reżiljenza f’pajjiżi suxxettibbli għall-perikli, filwaqt li jtejbu l-kapaċitajiet ta’ rispons għad-diżastri. Huma għandhom jippjanaw u jimplimentaw miżuri ta’ mitigazzjoni u riabilitazzjoni bbażati fuq l-aħjar prattiki, l-aħjar għarfien xjentifiku, u għarfien u esperjenza lokali f’żoni affettwati mid-degradazzjoni tal-art.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-ġestjoni sostenibbli tal-foresti u l-użu tar-riżorsi tal-foresti. Huma għandhom iwaqqfu d-deforestazzjoni u d-degradazzjoni tal-foresti u jiġġieldu l-qtugħ illegali tas-siġar għall-injam u l-kummerċ assoċjat.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw inizjattivi ta’ restawr tal-pajsaġġ tal-foresti biex ireġġgħu lura d-deforestazzjoni, jistabbilixxu riżervi tal-foresti, jirrestawraw pajsaġġi tal-foresti degradati, iwettqu programmi ta’ tisġir, fejn meħtieġ, u jillimitaw ir-ragħa fil-foresti għall-istaġuni u l-intensitajiet li jippermettu r-riġenerazzjoni tal-foresti.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu ktajjen ta’ valur sostenibbli ta’ komoditajiet tal-agrikoltura u tal-foresti, filwaqt li jagħtu prijorità lill-ħolqien tal-impjiegi u ta’ opportunitajiet ekonomiċi oħrajn fil-konservazzjoni tal-ekosistemi.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni tal-UE dwar l-Infurzar tal-Liġi, it-Tmexxija u l-Kummerċ fis-Settur Forestali (FLEGT), inkluż billi jikkonkludu u jimplimentaw ftehimiet ta’ sħubija volontarja. Huma għandhom isaħħu l-koerenza u l-interazzjonijiet pożittivi fil-livell tal-pajjiżi bejn il-Pjan ta’ Azzjoni tal-FLEGT u l-Qafas ta’ Varsavja għat-Tnaqqis tal-Emissjonijiet mid-Deforestazzjoni u d-Degradazzjoni tal-Foresti (REDD+, Reducing Emissions for Deforestation and Forest Degradation).

5.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-involviment tal-awtoritajiet u l-komunitajiet lokali fil-protezzjoni tal-foresti. Huma għandhom iżidu l-għarfien pubbliku dwar id-deforestazzjoni fil-livelli kollha u jinkoraġġixxu l-konsum ta’ prodotti effiċjenti fl-użu tar-riżorsi u tal-enerġija minn foresti ġestiti b’mod sostenibbli. Huma għandhom jippromwovu u jappoġġaw l-użu ta’ fjuwil tat-tisjir alternattiv u sostenibbli għall-popolazzjonijiet lokali.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw il-konservazzjoni in situ tal-pajsaġġi ewlenin tal-Afrika għall-konservazzjoni tal-bijodiversità, b’mod partikolari ż-żoni transkonfinali protetti li huma ħabitats għal speċijiet selvaġġi ewlenin u jagħmluha possibbli li jkun hemm konnettività adegwata li tippermetti l-migrazzjoni tal-organiżmi selvaġġi u l-adattament tal-firxa ta’ speċijiet għat-tibdil fil-klima. Huma għandhom isaħħu wkoll l-aġenziji responsabbli għal żoni protetti u jippromwovu l-involviment tal-komunitajiet rurali fil-ġestjoni sostenibbli tal-organiżmi selvaġġi u tal-imsaġar.

2.   Il-Partijiet għandhom jiġġieldu t-traffikar ta’ organiżmi selvaġġi billi jappoġġaw il-formulazzjoni u l-infurzar ta’ politiki u liġijiet sabiex dan isir reat serju, isaħħu l-miżuri kontra l-kaċċa illegali u l-monitoraġġ tal-infurzar tal-liġi, u billi jippromwovu l-koordinazzjoni internazzjonali fil-kuntest tal-Konsorzju Internazzjonali dwar il-Ġlieda Kontra l-Kriminalità fil-Ħajja Selvaġġa (ICCWC, International Consortium to Combat Wildlife Crime), inkluża l-Konvenzjoni dwar il-Kummerċ Internazzjonali fl-Ispeċijiet ta’ Fawna u Flora Selvaġġi fil-Periklu (CITES, Convention on International Trade in Endangered Species), magħmula f’Washington fit-3 ta’ Marzu 1973, u oqfsa internazzjonali rilevanti oħrajn. Huma għandhom iżidu s-sensibilizzazzjoni pubblika, jedukaw u jinfluwenzaw lill-konsumaturi, jeqirdu l-ħażniet u jippromwovu diplomazija u promozzjoni ta’ profil għoli.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-isforzi biex jippromwovu l-konsum sostenibbli tal-laħam tal-annimali selvaġġi, filwaqt li jiżviluppaw sorsi alternattivi affordabbli ta’ proteini u jiżviluppaw għajxien sostenibbli.

1.   Il-Partijiet għandhom jiġġestixxu r-riżorsi tal-ilma tagħhom b’mod sostenibbli bil-ħsieb li jżommu livelli għoljin f’termini ta’ kwantità u kwalità. Huma għandhom jippromwovu l-ġestjoni integrata tar-riżorsi tal-ilma u jimplimentaw politiki għall-ippjanar, il-konservazzjoni, il-ġestjoni, l-użu u l-iżvilupp tal-ilma ta’ taħt l-art u tas-superfiċje, u għall-ġbir u l-użu tal-ilma tax-xita. Huma għandhom jipproteġu u jirrestawraw is-sorsi tal-ilma u l-ekosistemi, jipprevjenu t-tniġġis tal-ilma, jiġbru u jittrattaw l-ilma mormi, u jippermettu żvilupp urban li jirrispetta l-ambjent. Huma għandhom itejbu kemm jista’ jkun il-kontribuzzjoni tas-settur tal-ilma sabiex itaffu t-tibdil fil-klima u jadattaw għalih.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-kooperazzjoni għall-ġestjoni transkonfinali tar-riżorsi tal-ilma bil-ħsieb li tinkiseb is-sostenibbiltà tal-ilma ħelu, jiġu evitati d-degradazzjoni tal-art u d-deżertifikazzjoni, tinbena r-reżiljenza għal perikli relatati mal-ilma, pereżempju l-għargħar, in-nixfiet u t-tniġġis, inkluż permezz ta’ sistemi ta’ ġbir u ħażna tal-ilma, u jiġu evitati r-riskji ta’ kunflitti.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-immaniġġjar sostenibbli tal-ilma u l-governanza tajba tal-ilma fil-livelli kollha. Huma għandhom isaħħu d-djalogu u jinkoraġġixxu sħubijiet bejn l-awtoritajiet pubbliċi, is-settur privat u s-soċjetà ċivili.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-isfruttament u l-immaniġġjar sostenibbli tas-sajd tal-ilma ħelu bil-ħsieb li jżommu stokkijiet b’saħħithom ta’ ħut u jimminimizzaw kwalunkwe impatt negattiv fuq l-ambjent naturali. Huma għandhom jiġġieldu s-sajd IUU li jikser il-liġijiet domestiċi. Huma għandhom isaħħu l-kapaċitajiet, jippromwovu l-kooperazzjoni reġjonali, u jadottaw miżuri biex itejbu l-ġestjoni u l-governanza tas-sajd tal-ilma ħelu fil-livelli reġjonali u nazzjonali. Huma għandhom jintegraw il-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament għalih fis-sajd u l-akkwakultura tal-ilma ħelu, jippromwovu r-restawr u l-konservazzjoni tal-ekosistemi akkwatiċi u l-bijodiversità tagħhom, u jiġġieldu kull forma ta’ tniġġis li jaffettwa l-lagi u x-xmajjar.

1.   Il-Partijiet għandhom isegwu l-għanijiet u jkunu ggwidati mill-prinċipji tal-Konvenzjoni Qafas tan-NU dwar it-Tibdil fil-Klima. Huma għandhom jippromulgaw politiki u programmi domestiċi komprensivi u inklużivi dwar il-klima biex jaċċelleraw l-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Pariġi.

2.   Il-Partijiet għandhom jifformulaw, jikkomunikaw u jżommu kontributi stabbiliti fil-livell nazzjonali (NDCs, nationally determined contributions) suċċessivi u ambizzjużi, jiżviluppaw u jimplimentaw pjanijiet ta’ adattament nazzjonali ambizzjużi, kif xieraq, jiżviluppaw viżjonijiet fit-tul lejn emissjonijiet baxxi u żvilupp reżiljenti għat-tibdil fil-klima, u jinvestu fil-kapaċitajiet ta’ mitigazzjoni u adattament għat-tibdil fil-klima. Huma għandhom jiżviluppaw sistemi ta’ monitoraġġ, rapportar u verifikazzjoni kif ukoll ta’ evalwazzjoni biex jittraċċaw il-progress fl-azzjoni klimatika.

3.   Il-Partijiet għandhom ifasslu strateġiji fit-tul biex inaqqsu l-emissjonijiet li jirriżultaw mis-settur tat-trasport (bit-triq, l-avjazzjoni u marittimu). Huma għandhom jippromwovu mobilità urbana intelliġenti u jrawmu l-implimentazzjoni ta’ approċċi ta’ politika u inċentivi pożittivi għat-tnaqqis tal-emissjonijiet mill-ġestjoni mhux sostenibbli tal-art, id-deforestazzjoni u d-degradazzjoni tal-foresti. Huma għandhom jimpenjaw ruħhom li jippromwovu l-enerġija rinnovabbli u l-effiċjenza enerġetika u jħeġġu lill-pajjiżi jimpenjaw ruħhom fi tranżizzjoni enerġetika. Huma għandhom jeliminaw gradwalment is-sussidji ineffiċjenti tal-fjuwils fossili li jinkoraġġixxu l-konsum ħali u jimminimizzaw l-impatti negattivi possibbli fuq l-iżvilupp tagħhom b’mod li jipproteġi lill-foqra u lill-komunitajiet affettwati. Huma għandhom isaħħu l-kooperazzjoni internazzjonali biex jikkonservaw u jtejbu, kif xieraq, il-bjar u r-riżervi ta’ gassijiet serra.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu tnaqqis gradwali ambizzjuż tal-idrofluworokarburi skont il-Protokoll ta’ Montreal dwar Sustanzi li Jnaqqsu s-Saff tal-Ożonu, magħmul f’Montreal fis-16 ta’ Settembru 1987, billi jikkooperaw biex jappoġġaw ir-ratifika tal-Emenda ta’ Kigali tiegħu u għandhom jaħdmu sabiex jiżguraw l-implimentazzjoni rapida tagħha biex jinkiseb tnaqqis gradwali globali ambizzjuż tal-produzzjoni u l-konsum tal-idrofluworokarburi.

5.   Il-Partijiet għandhom jirrikonoxxu u jaġixxu fuq it-theddida li t-tibdil fil-klima u d-degradazzjoni ambjentali joħolqu għall-paċi u s-sigurtà, b’mod partikolari f’sitwazzjonijiet ta’ fraġilità u fl-aktar pajjiżi vulnerabbli. Huma għandhom jieħdu miżuri u jaħdmu flimkien biex isaħħu l-miżuri ta’ adattament u reżiljenza biex jiżguraw il-prevenzjoni tal-kunflitti permezz ta’ sistemi ta’ twissija bikrija, filwaqt li jqisu l-isfidi tas-sigurtà marbuta mal-effetti avversi tat-tibdil fil-klima u l-fatturi ta’ riskju ambjentali, u jsaħħu r-rabta bejn it-twissija bikrija u l-azzjoni bikrija fl-oqsma ta’ politika, inkluż permezz ta’ valutazzjonijiet tar-riskju u tal-impatt.

6.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jevitaw, jimminimizzaw u jindirizzaw it-telf u l-ħsara assoċjati mal-effetti avversi tat-tibdil fil-klima, inklużi eventi ta’ temp estrem u eventi li jevolvu bil-mod, fl-isforzi domestiċi u internazzjonali tagħhom, u, f’dak il-kuntest, għandhom jirrikonoxxu r-rwol importanti tal-iżvilupp sostenibbli fit-tnaqqis tar-riskju ta’ telf u ħsara.

7.   Il-Partijiet għandhom jieħdu azzjoni biex jallinjaw il-flussi finanzjarji ma’ perkors lejn emissjonijiet baxxi ta’ gassijiet serra u żvilupp reżiljenti għat-tibdil fil-klima.

8.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jtejbu l-għarfien u l-kapaċità dwar l-għażliet u l-istrumenti ta’ politika u l-aħjar prattiki biex itejbu l-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi tul iċ-ċiklu tal-ħajja kollu tar-riżorsi naturali u tal-prodotti. Huma għandhom jaħdmu flimkien biex isaħħu l-kapaċità xjentifika u teknika, umana u istituzzjonali għall-azzjoni klimatika u l-ġestjoni u l-monitoraġġ ambjentali fil-livelli rilevanti kollha, b’attenzjoni partikolari għall-aktar pajjiżi vulnerabbli. Huma għandhom jippromwovu l-użu ta’ teknoloġiji spazjali u sistemi ta’ informazzjoni.

9.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-koordinazzjoni fil-livelli kollha ta’ governanza biex jinkoraġġixxu u jippermettu lill-awtoritajiet lokali jagħmlu u jimplimentaw impenji ambizzjużi dwar il-klima u l-enerġija. Huma għandhom jippromwovu sinerġiji bejn l-amministrazzjoni pubblika, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u n-negozji privati u jrawmu l-parteċipazzjoni tas-settur privat lejn ekonomija b’emissjonijiet baxxi ta’ gassijiet serra u reżiljenti għall-klima, inkluż permezz ta’ riċerka konġunta. Huma għandhom jippromwovu inizjattivi eżistenti bħall-Patt Globali tas-Sindki għall-Klima u l-Enerġija u għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni tal-pjanijiet ta’ azzjoni tagħhom.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkumbattu d-deżertifikazzjoni permezz ta’ titjib fil-governanza tal-art, fil-ġlieda kontra d-degradazzjoni tal-art u l-ġestjoni sostenibbli tal-art u tal-ilma. Huma għandhom iħaffu l-progress lejn l-implimentazzjoni tal-pjanijiet ta’ azzjoni nazzjonali u miri ta’ newtralità fir-rigward tad-degradazzjoni tal-art tal-Konvenzjoni tan-NU dwar il-Ġlieda kontra d-Deżertifikazzjoni, magħmula f’Pariġi fis-17 ta’ Ġunju 1994, kif ukoll ta’ inizjattivi reġjonali u internazzjonali rilevanti oħrajn, inkluża l-inizjattiva tal-Ħajt il-Kbir l-Aħdar.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex iħejju u jirrispondu għal emerġenzi kkawżati min-nixfa u għandhom jaħdmu biex iżidu r-reżiljenza għad-degradazzjoni ambjentali, id-deżertifikazzjoni, it-theddid għas-saħħa relatat u l-kriżijiet umanitarji billi jindirizzaw fatturi li jikkawżaw vulnerabbiltà.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jibnu r-reżiljenza tal-persuni, tas-soċjetajiet u tal-infrastruttura għad-diżastri naturali, filwaqt li jqisu l-impatt tat-tibdil fil-klima. Huma għandhom jippromwovu l-iskambju ta’ informazzjoni u prattiki tajbin dwar l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-Qafas ta’ Sendai għat-Tnaqqis tar-Riskju ta’ Diżastri 2015-2030 permezz ta’ strateġiji lokali u nazzjonali integrati.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-ġestjoni tar-riskju ta’ diżastri, inkluża valutazzjoni komprensiva tar-riskji, l-implimentazzjoni ta’ pjanijiet għat-tnaqqis tar-riskju fil-livelli kollha, it-tisħiħ tar-rabta bejn it-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri u l-adattament għat-tibdil fil-klima, u l-ġbir u l-użu ta’ statistika dwar id-diżastri u data dwar it-telf. Huma għandhom jippromwovu l-iżvilupp ta’ kultura ta’ prevenzjoni tar-riskju u protezzjoni finanzjarja, inkluż permezz ta’ għodod xierqa u innovattivi bħal mekkaniżmi ta’ trasferiment tar-riskju.

3.   Il-Partijiet għandhom iħejju u jirrispondu għal emerġenzi kkawżati minn eventi ta’ temp estrem u diżastri naturali, bħal għargħar u ż-żieda fil-livelli tal-baħar, l-erożjoni kostali u s-sedimentazzjoni tax-xaħx. Huma għandhom jikkooperaw biex jivvalutaw u jtaffu l-impatt ta’ eventi ta’ temp estrem u diżastri naturali.

4.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kapaċità għal rispons reġjonali għal diżastri u f’każ ta’ emerġenza, inklużi mekkaniżmi ta’ protezzjoni ċivili, kif ukoll il-kapaċità tal-komunitajiet u l-istituzzjonijiet lokali, filwaqt li jiffokaw fuq l-aktar unitajiet domestiċi u gruppi vulnerabbli u emarġinati.

5.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-użu ta’ teknoloġiji spazjali u sistemi ta’ informazzjoni biex itejbu l-miżuri ta’ prevenzjoni, tħejjija, rispons u rkupru.

1.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-istabbiltà makroekonomika u finanzjarja, isaħħu l-ġestjoni tal-finanzi pubbliċi u jaħdmu lejn is-sostenibbiltà tad-dejn pubbliku. Huma għandhom jappoġġaw l-integrazzjoni u l-kooperazzjoni ekonomiċi reġjonali sabiex il-pajjiżi jkunu jistgħu jibbenefikaw minn integrazzjoni aktar profonda fil-ktajjen tal-valur reġjonali u globali. Huma għandhom jarmonizzaw u jissimplifikaw ir-regolamenti u l-proċessi tan-negozju, jadottaw politiki tajbin dwar il-kompetizzjoni, inkluża t-trasparenza fuq is-sussidji pubbliċi, u jiżguraw sistemi tat-taxxa effettivi u prevedibbli, inkluż fil-livell intrareġjonali.

2.   Il-Partijiet għandhom joħolqu ambjent legali abilitanti, isaħħu l-effiċjenza tal-amministrazzjonijiet pubbliċi u tas-sistemi ġudizzjarji, itejbu l-klima tan-negozju permezz ta’ riforma tar-rekwiżiti regolatorji, itejbu l-aċċess għall-finanzjament, u jiżguraw il-protezzjoni tad-drittijiet tal-art u tal-proprjetà, u d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu politiki li jtejbu r-rilevanza, l-effiċjenza u l-effettività tas-swieq tax-xogħol u jappoġġaw il-mobilità tal-forza tax-xogħol, inkluża d-dimensjoni intrareġjonali tagħha. Huma għandhom jippromwovu l-edukazzjoni ta’ kwalità u l-iżvilupp tal-ħiliet u għandhom jiżviluppaw edukazzjoni u taħriġ tekniċi u vokazzjonali xierqa. Huma għandhom jiżguraw li l-progress fil-kapital uman jiġi adattat għall-ħtiġijiet u l-opportunitajiet tas-swieq tax-xogħol u jittejjeb bl-involviment tas-settur privat.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp ta’ infrastrutturi ewlenin bħall-enerġija, it-trasport, l-ilma u s-sanità u l-konnettività diġitali. Huma għandhom jikkooperaw biex jisfruttaw l-opportunitajiet li jinħolqu mill-avvanz teknoloġiku u mill-ekonomija diġitali, inkluż fil-qasam tal-intelliġenza artifiċjali.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu l-aċċess għall-finanzjament, speċjalment għal intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju (MSMEs), inkluż permezz ta’ servizzi bankarji u mhux bankarji regolati. Huma għandhom jiżviluppaw u jsaħħu s-servizzi finanzjarji diġitali, inkluż permezz ta’ kooperazzjoni mtejba fuq l-implimentazzjoni ta’ standards internazzjonali miftiehma u l-iżgurar ta’ swieq effiċjenti u affidabbli, il-protezzjoni tal-konsumatur u aċċess akbar għal servizzi finanzjarji bbażati fuq il-mowbajl.

6.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw il-forom kollha ta’ tniġġis li jirriżultaw minn attivitajiet ekonomiċi, inkluż permezz ta’ definizzjoni ċara u attribuzzjoni tar-responsabbiltajiet lill-industrija u lill-operaturi tan-negozju matul il-katina tal-provvista abbażi tal-prinċipji tar-responsabbiltà estiża tal-produttur u ta’ min iniġġes iħallas. Huma għandhom jappoġġaw inizjattivi ta’ tkabbir ekoloġiku, effiċjenza akbar fl-użu tar-riżorsi u l-adozzjoni ta’ teknoloġiji u proċessi industrijali nodfa u li jirrispettaw l-ambjent.

7.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw l-ekonomija ċirkolari billi jippromwovu l-konsum u l-produzzjoni sostenibbli tar-riżorsi, inkluż permezz ta’ kapaċità xjentifika u teknoloġika msaħħa, standards, skambju tal-aħjar prattika u r-razzjonalizzazzjoni ta’ sussidji tal-fjuwils fossili ineffiċjenti.

8.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu r-reġistrazzjoni u l-protezzjoni tal-indikazzjonijiet ġeografiċi u jieħdu azzjoni biex jappoġġaw l-użu akbar tat-teknoloġija u tal-innovazzjonijiet biex joħolqu valur akbar fil-ktajjen tal-valur reġjonali u globali.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jsaħħu l-investiment pubbliku u privat, speċjalment f’setturi b’valur miżjud b’potenzjal għoli għall-ħolqien ta’ impjiegi sostenibbli u tkabbir ekonomiku għoli.

2.   Il-Partijiet għandhom jarmonizzaw u jissimplifikaw ir-regoli, il-proċeduri u r-rekwiżiti relatati mal-investiment. Għal dak l-għan, huma għandhom jipprijoritizzaw il-ħtiġijiet speċifiċi tal-MSMEs. Huma għandhom jappoġġaw l-iżvilupp ta’ politiki, strateġiji u għodod ta’ investiment reġjonali.

3.   Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu u jiffaċilitaw l-investiment fil-Karibew, inkluż billi jsaħħu l-miżuri ta’ faċilitazzjoni tan-negozju. Huma għandhom jappoġġaw ukoll l-investiment billi jtejbu t-trasparenza, l-informazzjoni u l-għarfien mill-investituri dwar l-opportunitajiet ta’ negozju u l-kondizzjonijiet u l-proċeduri ta’ investiment. Huma għandhom jiffaċilitaw it-tisħiħ tal-analiżi teknika u tal-ħiliet dwar ix-xejriet ekonomiċi u l-ġestjoni tar-riskju għall-investiment.

4.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu użu strateġiku mill-finanzi pubbliċi biex isaħħu l-mekkaniżmi u l-istrumenti ta’ investiment u biex jagħtu spinta lill-investiment pubbliku u privat addizzjonali, inkluż permezz ta’ finanzi mħallta, garanziji u strumenti finanzjarji innovattivi oħrajn, filwaqt li jqisu b’mod xieraq is-sostenibbiltà tad-dejn.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp tas-settur privat u l-industrijalizzazzjoni sostenibbli, u għandhom ifasslu politiki biex itejbu l-intraprenditorija, id-diversifikazzjoni u l-produttività. Huma għandhom jappoġġaw aktar il-kompetittività tal-intrapriżi, fost l-oħrajn permezz ta’ kapaċità ta’ konformità msaħħa biex jiġu applikati standards internazzjonali rilevanti, miżuri ta’ innovazzjoni msaħħa u aċċess imtejjeb għal finanzjament innovattiv. Huma għandhom jippromwovu l-kapaċità istituzzjonali biex jikkontribwixxu għat-tfassil tal-politika kummerċjali u ekonomika.

2.   Il-Partijiet għandhom jagħtu prijorità wkoll lill-iżvilupp tal-intraprenditorija tan-nisa u taż-żgħażagħ, b’mod partikolari billi jiżviluppaw appoġġ u taħriġ immirati għan-negozju, u l-aċċess għal teknoloġija u finanzi affordabbli u affidabbli.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw it-tkabbir u l-kompetittività tal-MSMEs, jippromwovu l-iżvilupp ta’ negozju reġjonali, u jiffaċilitaw il-kuntatti minn negozju għal negozju bejn l-operaturi ekonomiċi fil-Karibew u fl-UE.

4.   Il-Partijiet għandhom jagħtu attenzjoni speċjali lis-settur informali u jaġġornaw l-attivitajiet ekonomiċi informali f’dawk formali, inkluż permezz ta’ appoġġ immirat għall-iżvilupp tan-negozju.

5.   Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu u jiffaċilitaw l-istabbiliment u t-tisħiħ ta’ korpi kummerċjali u professjonali tas-settur privat reġjonali, permezz ta’, inter alia, kapaċità teknika, ta’ riċerka, ta’ promozzjoni tal-politika u istituzzjonali mtejba.

6.   Il-Partijiet għandhom jagħtu spinta lid-diġitalizzazzjoni u għandhom jippromwovu inizjattivi ta’ riċerka, żvilupp u innovazzjoni f’setturi ekonomiċi ewlenin, inkluż billi jsaħħu l-konnessjonijiet bejn l-industrija, ir-riċerka u l-istituzzjonijiet akkademiċi, biex itejbu l-volum ta’ prodotti ta’ valur għoli, itejbu l-kompetittività u jiżviluppaw swieq ġodda.

7.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu aktar sħubijiet pubbliċi-privati bħala mezzi għall-mobilizzazzjoni tal-kapital domestiku u barrani.

8.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw aktar effiċjenza fl-użu tar-riżorsi u l-adozzjoni ta’ teknoloġiji u proċessi industrijali aktar nodfa u li jirrispettaw l-ambjent.

9.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp industrijali bil-għan li jinkiseb tkabbir ekonomiku sostenibbli. Huma għandhom jadottaw politiki mfassla biex jiffaċilitaw it-tkabbir u l-opportunitajiet industrijali, notevolment permezz tal-ħolqien ta’ konnessjonijiet u attivitajiet li jżidu l-valur. Huma għandhom jiżviluppaw u jimplimentaw politiki industrijali nazzjonali u reġjonali sostenibbli biex itejbu l-kompetittività tas-settur privat, b’mod partikolari fil-manifattura u l-esportazzjonijiet ta’ teknoloġija medja u avvanzata. Huma għandhom jinkoraġġixxu u jiffaċilitaw l-iżvilupp ta’ teknoloġiji xierqa biex javvanzaw id-diversifikazzjoni tal-ekonomiji tagħhom fil-produzzjoni ta’ prodotti industrijali ta’ valur għoli.

10.   Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu użu usa’ tal-muniti rispettivi tagħhom fi tranżazzjonijiet internazzjonali.

1.   Il-Partijiet għandhom javvanzaw il-proċessi ta’ integrazzjoni u kooperazzjoni reġjonali fil-Karibew, inkluż permezz ta’ faċilitazzjoni tal-kummerċ imsaħħa u armonizzazzjoni regolatorja biex il-pajjiżi u l-operaturi ekonomiċi jkunu jistgħu jieħdu vantaġġ mill-kummerċ mal-ġirien tagħhom u jrawmu l-integrazzjoni tagħhom fil-ktajjen tal-valur reġjonali u globali ewlenin. Huma għandhom jieħdu passi konkreti biex jappoġġaw l-iżvilupp kemm tas-Suq u l-Ekonomija Uniċi tal-CARICOM (CSME) u l-Unjoni Ekonomika tal-Organizzazzjoni tal-Istati tal-Karibew tal-Lvant (OECS).

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika bejn l-Istati tal-CARIFORUM, minn naħa waħda, u l-Komunità Ewropea u l-Istati Membri tagħha, min-naħa l-oħra (il-‘FSE CARIFORUM-UE’) biex isaħħu l-effettività tiegħu bħala għodda għall-promozzjoni tal-iżvilupp sostenibbli u li tiżgura r-rilevanza kummerċjali tiegħu. Għal dak l-għan, huma għandhom jikkooperaw biex isaħħu l-mekkaniżmi, il-proċeduri u l-istituzzjonijiet biex itejbu l-kapaċitajiet produttivi u regolatorji reġjonali u nazzjonali. Huma għandhom jikkooperaw ukoll biex jistabbilixxu politiki ta’ appoġġ xierqa biex jiffaċilitaw flussi kummerċjali akbar, inkluż permezz ta’ produzzjoni u intraprenditorija msaħħa, infrastruttura ta’ kwalità, oqfsa ta’ appoġġ diġitali mtejba, investiment akbar f’setturi li jżidu l-valur u l-iżvilupp ta’ kummerċ elettroniku effettiv.

3.   Il-Partijiet għandhom irawmu l-kummerċ fi ħdan ir-reġjun usa’ tal-Karibew, inklużi l-PTEE assoċjati mal-UE u territorji oħrajn, bħala mezz biex jippromwovu l-iżvilupp inklużiv u sostenibbli.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Faċilitazzjoni tal-Kummerċ tad-WTO u jiffaċilitaw il-kummerċ permezz ta’, inter alia, l-adozzjoni ta’ miżuri ta’ appoġġ biex inaqqsu kemm l-ispejjeż tal-kummerċ kif ukoll il-piż regolatorju finanzjarju tal-MSMEs.

5.   Il-Partijiet għandhom isegwu trattament speċjali u differenzjali innovattiv għal ftehimiet kummerċjali bilaterali jew multilaterali ġodda, fejn applikabbli, pereżempju billi jiżguraw li l-flessibbiltajiet fl-impenji kummerċjali jkunu jirriflettu l-ħtiġijiet tal-kapaċità ta’ implimentazzjoni murija.

1.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-kapaċità regolatorja u produttiva tas-subsetturi ewlenin tas-servizzi permezz ta’, inter alia, l-iżvilupp ta’ politiki settorjali, oqfsa leġiżlattivi u kapaċità ta’ regolamentazzjoni reġjonali u nazzjonali biex il-fornituri tas-servizzi jkunu jistgħu jaħtfu l-opportunitajiet tas-suq taħt l-FSE CARIFORUM-UE, is-CSME, l-OECS u arranġamenti oħrajn reġjonali intra-Karibew. Huma għandhom jagħtu attenzjoni partikolari lis-servizzi professjonali, konvenzjonali, tal-ipproċessar tad-data, l-industriji rikreattivi, kulturali u kreattivi, u lis-servizzi sportivi, edukattivi, finanzjarji, tal-komunikazzjoni, awdjoviżivi, tat-trasport, ambjentali u turistiċi.

2.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw strateġiji u politiki xierqa biex itejbu l-aċċess għall-finanzjament tal-kummerċ u għas-servizzi finanzjarji. Huma għandhom itejbu wkoll il-kapaċità li jiġbru, jaħżnu, ixerrdu u janalizzaw data u statistika dwar il-kummerċ fis-servizzi.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jippromwovu u jsaħħu r-rwol tas-servizzi fil-kompetittività kummerċjali u japprofondixxu l-ktajjen tal-valur permezz ta’, inter alia, it-trawwim tal-innovazzjoni fil-manifattura relatata mas-servizzi u t-titjib tar-rwol tas-servizzi bħala inputs fil-produzzjoni tal-oġġetti.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw it-titjib tal-kapaċità tal-korpi professjonali reġjonali biex jikkontribwixxu għan-negozjati u l-promozzjoni effettiva tal-ftehimiet ta’ rikonoxximent reċiproku.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp ta’ ‘ekonomiji blu’ sostenibbli u innovattivi. Huma u jagħmlu dan, għandhom ifittxu li jibbilanċjaw it-tkabbir ekonomiku u l-ħolqien ta’ impjiegi deċenti ma’ sigurtà mtejba tal-ikel u tan-nutrizzjoni, għajxien imtejjeb, ekwità soċjali u ekosistemi tal-oċeani msaħħa, filwaqt li jnaqqsu r-riskji ambjentali u l-impatti ekoloġiċi negattivi. Huma għandhom jappoġġaw l-applikazzjoni ta’ approċċi ta’ prekawzjoni u bbażati fuq ix-xjenza għall-konservazzjoni u l-protezzjoni tal-ekosistemi tal-baħar u tal-bijodiversità u l-użu sostenibbli tar-riżorsi naturali. Huma għandhom jippromwovu l-investiment domestiku u barrani, u jiżviluppaw il-qafas regolatorju u l-infrastruttura meħtieġa biex jippromwovu l-attivitajiet tal-ekonomija blu. Huma għandhom jippromwovu wkoll kollaborazzjoni bilaterali u multilaterali biex jappoġġaw l-iżvilupp ta’ ekonomiji blu sostenibbli u innovattivi.

2.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-iżvilupp tas-sajd sostenibbli, billi jippromwovu ktajjen ta’ valur tas-sajd sostenibbli u l-bini ta’ kapaċitajiet lokali għall-ipproċessar tal-prodotti tas-sajd lokalment u jissodisfaw ir-rekwiżiti regolatorji tas-swieq internazzjonali, filwaqt li jqisu l-ħtiġijiet tas-sajd artiġjanali u jiżguraw kondizzjonijiet tax-xogħol sikuri, tajbin għas-saħħa u deċenti għas-sajjieda u l-ħaddiema.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw akkwakultura sostenibbli, inkluża l-marikultura, permezz ta’ ppjanar spazjali effettiv, aderenza ma’ approċċ ibbażat fuq l-ekosistemi u kondizzjonijiet ekwi mtejba għall-investituri, filwaqt li jiżguraw li t-tħassib tal-komunitajiet lokali jiġi indirizzat.

4.   Il-Partijiet għandhom jaħtfu l-opportunitajiet fil-bijoteknoloġija tal-baħar permezz ta’, inter alia, l-appoġġ għar-riċerka, it-trawwim ta’ kollaborazzjoni fost l-akkademiċi, l-operaturi ekonomiċi u dawk li jfasslu l-politika, il-promozzjoni tat-trasferiment teknoloġiku u t-tnaqqis tal-ostakli tekniċi biex jiġi ffaċilitat l-aċċess għall-investituri, filwaqt li jiġu evitati r-riskji għall-ambjent tal-baħar.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex iżidu u jiddiversifikaw il-produzzjoni u l-produttività agrikola sostenibbli bil-ħsieb li jtejbu s-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni, itejbu l-għajxien, joħolqu impjiegi deċenti u jespandu l-introjtu billi jaċċessaw swieq reġjonali u internazzjonali. Huma għandhom isaħħu l-prattiki tal-biedja reżiljenti għall-klima, speċjalment f’azjendi żgħar, jippromwovu l-ġestjoni sostenibbli u l-użu effiċjenti tar-riżorsi naturali u s-servizzi tal-ekosistema, u jeliminaw l-inċentivi li jiġġeneraw produzzjoni mhux sostenibbli.

2.   Il-Partijiet għandhom isaħħu r-riċerka, it-taħriġ, ix-xjenza u l-innovazzjoni reġjonali u nazzjonali fl-agrikoltura intelliġenti.

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-investiment fis-settur agroalimentari u jiżviluppawh, u għandhom jistabbilixxu regoli u regolamenti li jappoġġaw iż-żieda fl-investiment fis-settur. Huma għandhom jikkooperaw biex itejbu l-opportunitajiet għall-produtturi, għall-proċessuri u għall-esportaturi biex jaċċessaw is-swieq u jirriflettu valur akbar fil-ktajjen tal-valur lokali, reġjonali u globali, inkluż billi jippromwovu l-użu akbar tat-teknoloġija u tal-innovazzjoni, isaħħu l-kapaċità tagħhom li jikkonformaw ma’ ostakli mhux tariffarji, partikolarment ostakli tekniċi għall-istandards kummerċjali u sanitarji u fitosanitarji, u jippromwovu skemi tal-kummerċ ġust u tal-prodotti organiċi biex joħolqu valur miżjud fl-ipproċessar agrikolu.

4.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw drittijiet ugwali fuq l-art u l-wirt għan-nisa, itejbu l-aċċess tagħhom għall-finanzi u għas-swieq, kif ukoll għas-servizzi ta’ appoġġ u għal pariri agrikoli. Huma għandhom jappoġġaw ukoll l-intraprenditorija taż-żgħażagħ, inkluż permezz tal-għoti ta’ servizzi ta’ estensjoni mmirati, teknoloġija u finanzjament.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu aċċess ġust u mhux diskriminatorju għall-estrazzjoni sostenibbli u l-kummerċ tal-minerali u tal-materja prima, filwaqt li jirrispettaw bis-sħiħ is-sovranità tal-pajjiżi fuq ir-riżorsi naturali tagħhom u jħarsu d-drittijiet tal-komunitajiet affettwati. Huma għandhom jippromwovu l-kondiviżjoni ekwa tar-riżorsi u jiġġieldu l-isfruttament illegali tar-riżorsi minerali permezz ta’ mezzi legali nazzjonali, reġjonali u internazzjonali.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu t-trasparenza, ir-responsabbiltà u l-ġestjoni responsabbli tal-industriji estrattivi, f’konsistenza mal-Inizjattiva għat-Trasparenza tal-Industriji Estrattivi u ma’ impenji reġjonali u internazzjonali rilevanti oħrajn.

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu r-responsabbiltà soċjali korporattiva u l-imġiba responsabbli fin-negozju tul il-katina tal-valur kollha, inkluż permezz tal-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni rilevanti, fejn xieraq, filwaqt li jqisu l-istandards internazzjonali rilevanti.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex isaħħu s-sigurtà tal-enerġija, jiggarantixxu l-aċċess għal enerġija sostenibbli għal kulħadd, inkluż għall-aktar konsumaturi vulnerabbli u għal setturi ekonomiċi ewlenin, u biex jibnu r-reżiljenza tal-infrastruttura tal-enerġija sabiex itejbu l-aċċessibbiltà, id-durabbiltà u l-affordabbiltà tal-enerġija nadifa.

2.   Il-Partijiet għandhom jiffaċilitaw swieq tal-enerġija miftuħa, trasparenti u li jiffunzjonaw li jixprunaw investiment inklużiv u sostenibbli, speċjalment fil-ġenerazzjoni u l-koġenerazzjoni, it-trażmissjoni u d-distribuzzjoni tal-enerġija rinnovabbli u fl-effiċjenza enerġetika. Huma għandhom jikkooperaw fit-tisħiħ tal-intraprenditorija fis-settur.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex iżidu l-investiment pubbliku u privat fl-enerġija rinnovabbli u l-effiċjenza enerġetika, filwaqt li jagħtu attenzjoni għall-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ inizjattivi tal-enerġija nazzjonali u reġjonali rilevanti u sistemi infrastrutturali ta’ kwalità li joffru appoġġ.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-effiċjenza enerġetika u l-iffrankar tal-enerġija fl-istadji kollha tal-katina tal-enerġija, mill-ġenerazzjoni sal-konsum.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jistabbilixxu u jsaħħu interkonnessjonijiet tal-enerġija effettivi u biex jippromwovu t-tranżizzjoni tal-enerġija tar-reġjun tal-Karibew permezz tal-iżvilupp u l-użu ta’ teknoloġiji tal-enerġija nodfa, differenti, kosteffettivi u sostenibbli, inklużi teknoloġiji tal-enerġija rinnovabbli u b’emissjonijiet baxxi, biex jippromwovu t-trasferiment tat-teknoloġija, u biex jiżviluppaw il-kapaċità umana u teknika u r-riċerka u l-innovazzjoni.

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-konnettività intrareġjonali sostenibbli, komprensiva u bbażata fuq ir-regoli. Huma għandhom jikkooperaw biex itejbu l-konnessjonijiet tat-trasport u t-teknoloġiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ICT, information and communication technologies) u l-infrastruttura diġitali b’mod reżiljenti u sostenibbli. Huma għandhom ikomplu jfittxu opportunitajiet ekonomiċi permezz ta’, inter alia, it-tisħiħ tal-kapaċità teknika u umana tal-atturi ewlenin.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw lejn l-iżvilupp ta’ trasport ta’ kwalità u sostenibbli u sistemi ta’ infrastruttura relatati, u b’dan jiffaċilitaw u jtejbu l-moviment tal-persuni, inklużi dawk b’mobilità mnaqqsa, u tal-merkanzija. Huma għandhom jimmiraw li jipprovdu aċċess imtejjeb għall-faċilitajiet tat-trasport rurali, urban, bl-ajru, marittimu, fuq passaġġi fuq l-ilma interni, bil-ferrovija u bit-triq, inkluż permezz tal-iżvilupp u l-promozzjoni ta’ kooperazzjoni intrareġjonali fir-reġjun tal-Karibew kollu.

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-investiment u jtejbu l-governanza ġenerali tas-settur tat-trasport, inkluż billi jeliminaw ir-restrizzjonijiet tal-kapaċità, u jiżviluppaw u jimplimentaw regolamenti effiċjenti li jippermettu kompetizzjoni ġusta fi ħdan u bejn il-modi tat-trasport.

4.   Il-Partijiet għandhom iżidu l-aċċess għal teknoloġiji tal-ICT li jkunu miftuħin, affordabbli u siguri għal kulħadd, inkluż billi jappoġġaw investiment immirat. Huma għandhom jiżviluppaw l-oqfsa leġiżlattivi u l-istituzzjonijiet regolatorji meħtieġa biex joħorġu l-liċenzji lill-fornituri ta’ servizzi, jippromwovu mġiba kompetittiva, jiżguraw it-trattament ġust tal-konsumaturi, u jappoġġaw il-protezzjoni tad-data u tal-konsumaturi.

5.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-aċċess għal konnettività tal-broadband miftuħa, affordabbli, sigura u affidabbli għal kulħadd u jiżviluppaw infrastruttura diġitali, inkluż permezz ta’ kejbils taħt il-baħar imtejba u teknoloġiji ta’ trażmissjoni moderni oħrajn. Huma għandhom jiżviluppaw oqfsa ta’ politika u regolatorji biex jiffaċilitaw il-liċenzjar effettiv tal-fornituri ta’ servizzi, jippromwovu mġiba kompetittiva u trattament ġust u protezzjoni tal-konsumaturi, u jiżguraw il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet u d-drittijiet tal-persuni fir-rigward tal-ipproċessar ta’ data personali.

6.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-istabbiliment ta’ ekonomija diġitali reġjonali biex jiġġeneraw impjiegi deċenti u żvilupp ekonomiku, permezz tal-ħolqien ta’ qafas regolatorju ta’ appoġġ biex jippromwovu l-intraprenditorija diġitali, jimmobilizzaw l-investiment, u jiffaċilitaw it-tisħiħ tad-diġitalizzazzjoni fis-settur privat. Huma għandhom jikkooperaw biex jeliminaw l-ostakli bla bżonn, biex jiżviluppaw pjattaformi ta’ fiduċja elettronika u firma elettronika li jippromwovu aktar kummerċ, biex irawmu l-emerġenza ta’ prodotti ġodda, biex jippromwovu l-iżvilupp u l-użu ta’ standards internazzjonali rilevanti, data miftuħa u javvanzaw il-protezzjoni tal-konsumaturi u ta’ data personali.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jippromwovu l-iżvilupp bilanċjat u sostenibbli tat-turiżmu sabiex jitrawwem żvilupp ekonomiku inklużiv. Huma għandhom jiżguraw l-integrazzjoni ta’ konsiderazzjonijiet ambjentali, kulturali u soċjali, u l-użu sostenibbli u l-konservazzjoni tal-bijodiversità u riżorsi naturali oħra fl-ippjanar u l-iżvilupp tal-politika tat-turiżmu.

2.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-investiment biex jippromwovu u jiżviluppaw prodotti u servizzi tat-turiżmu u b’hekk jiġġeneraw impjiegi deċenti, billi joħolqu sħubijiet innovattivi ma’ operaturi ekonomiċi ewlenin, jinvestu fl-iżvilupp tal-kapital uman u fil-kummerċjalizzazzjoni, u jiffaċilitaw il-kuntatti bejn in-negozji biex jagħtu spinta lill-kompetittività u jtejbu l-istandards tas-servizzi. F’dan ir-rigward, huma jaqblu li jagħtu attenzjoni speċjali lill-MSMEs.

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu r-rabtiet bejn is-settur tat-turiżmu u setturi ekonomiċi rilevanti oħra, b’mod partikolari l-agrikoltura, il-manifattura, l-ekonomija blu u t-trasport. Huma għandhom jimmobilizzaw l-investiment fl-enerġija sostenibbli, l-infrastruttura u s-servizzi bażiċi, it-teknoloġiji diġitali, l-istatistika u l-iżvilupp tal-bniedem, sabiex isaħħu l-kompetittività u s-sostenibbiltà tal-industrija tat-turiżmu.

4.   Il-Partijiet għandhom jieħdu passi biex jiġġeneraw l-aktar benefiċċji soċjoekonomiċi qawwija mit-turiżmu. Huma għandhom itejbu l-preservazzjoni u l-promozzjoni tal-patrimonju kulturali u tar-riżorsi naturali u jippromwovu l-forom innovattivi kollha tat-turiżmu, filwaqt li jirrispettaw l-integrità u l-interessi tal-popli indiġeni, kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Popli Indiġeni (UNDRIP) u tal-komunitajiet lokali u l-immassimizzar tal-involviment ta’ dawn il-partijiet ikkonċernati fil-proċess tal-iżvilupp tat-turiżmu.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fuq ix-xjenza, ir-riċerka, l-innovazzjoni u l-iżvilupp teknoloġiku, bil-ħsieb li jappoġġaw id-diversifikazzjoni ekonomika, jippromwovu l-iżvilupp soċjali u ekonomiku, itejbu l-kompetittività reġjonali u jiffaċilitaw il-ħolqien ta’ ekonomija diġitali inklużiva. Huma għandhom jiżviluppaw l-interkonnessjoni u l-interoperabbiltà tan-networks tar-riċerka, l-infrastruttura u s-servizzi tal-informatika u tad-data xjentifika, u għandhom jippromwovu tali żvilupp fil-kuntest reġjonali tagħhom.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp tal-kapaċità tar-riċerka, l-infrastruttura u l-faċilitajiet, il-pubblikazzjonijiet u d-data xjentifika. Huma għandhom jippromwovu u jappoġġaw skemi innovattivi ta’ taħriġ u mobilità għall-akkademiċi u r-riċerkaturi. Huma għandhom itejbu l-kapaċità tal-istituzzjonijiet ta’ edukazzjoni għolja li jikkollaboraw b’mod effettiv fir-riċerka u fl-innovazzjoni xjentifika u teknoloġika, inkluż permezz ta’ aċċess għal skemi ta’ skambji akkademiċi. Huma għandhom jiffaċilitaw ukoll il-kollaborazzjoni fost l-amministrazzjonijiet pubbliċi, l-istituzzjonijiet akkademiċi u l-intrapriżi. Huma għandhom jippromwovu d-data miftuħa u l-innovazzjoni biex javvanzaw il-progress ekonomiku u biex isegwu eċċellenza xjentifika ta’ benefiċċju reċiproku.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp ta’ ekonomiji bbażati fuq l-għarfien u ta’ soċjetajiet diġitali inklużivi. Huma għandhom jippromwovu l-preservazzjoni u l-użu tal-għarfien tradizzjonali, il-bijodiversità u l-ġestjoni sostenibbli ta’ riżorsi naturali oħra, u t-trasferiment ta’ teknoloġija u għarfien espert.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fuq kwistjonijiet ta’ interess komuni fil-qasam tal-attivitajiet tal-ispazju ċivili, bħar-riċerka spazjali, l-applikazzjoni u s-servizzi tas-sistemi globali ta’ navigazzjoni bis-satellita, l-iżvilupp ta’ sistemi ta’ awmentazzjoni bis-satellita u l-osservazzjoni tad-dinja u x-xjenza tad-Dinja, b’mod partikolari fir-rigward tal-użu ta’ mekkaniżmi ta’ twissija bikrija u ta’ sorveljanza.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-kultura u l-industriji kreattivi bħala xprunaturi tal-iżvilupp soċjali u ekonomiku sostenibbli u ta’ impjiegi deċenti. Huma għandhom jadottaw miżuri, inter alia, b’appoġġ għall-iżvilupp kreattiv u d-diġitalizzazzjoni tal-prestazzjonijiet u l-produzzjonijiet artistiċi. Huma għandhom jiskambjaw l-aħjar prattiki fil-promozzjoni tal-iżvilupp kulturali u l-intraprenditorija.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp sostenibbli permezz ta’ skambji kulturali msaħħa, il-promozzjoni ta’ koproduzzjonijiet, inizjattivi kulturali u kreattivi konġunti, u l-mobilità mtejba ta’ professjonisti kulturali u kreattivi u prattikanti edukattivi alleati. Huma għandhom jappoġġaw iċ-ċirkolazzjoni ta’ xogħlijiet tal-arti b’osservanza sħiħa tal-konvenzjonijiet internazzjonali stabbiliti.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw id-djalogu interkulturali bejn iż-żgħażagħ, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u individwi mill-UE u mir-reġjun tal-Karibew.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex irawmu manifattura sostenibbli bil-ħsieb li japprofondixxu ż-żieda fil-valur, speċjalment fl-esportazzjoni ta’ prodotti ta’ teknoloġija avvanzata, biex jiffaċilitaw diversifikazzjoni akbar u biex jimmassimizzaw il-potenzjal tagħha għal konnessjonijiet b’lura ma’ setturi ekonomiċi ewlenin bħall-agrikoltura, l-ekonomija blu, l-industriji u s-servizzi estrattivi.

2.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw politiki biex jattiraw investiment dirett domestiku u barrani fis-settur tal-manifattura. Huma għandhom jippromwovu l-faċilitazzjoni tan-negozju biex javvanzaw il-kollaborazzjoni bejn il-pari, japprofondixxu s-sħubijiet kummerċjali u jiżviluppaw ċentri industrijali, ekosistemi u networks.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw miżuri maħsuba biex iżidu l-kompetittività tas-settur tal-manifattura billi jtejbu l-kapaċità tal-produzzjoni u jindirizzaw restrizzjonijiet bħal nuqqas ta’ ħaddiema tas-sengħa, defiċits fil-loġistika u fl-infrastruttura, u aċċess limitat għall-finanzi u għall-analiżi tas-suq. Huma għandhom jappoġġaw ir-riċerka u l-innovazzjoni, jippromwovu l-iżvilupp u l-applikazzjoni ta’ teknoloġiji abilitanti ewlenin u jsaħħu l-konnessjonijiet bejn l-industriji u l-istituzzjonijiet tar-riċerka u akkademiċi.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw it-tisħiħ tal-kummerċ fil-prodotti manifatturati permezz ta’, inter alia, konnessjonijiet imtejba mas-swieq tal-esportazzjoni, kapaċità regolatorja tal-kummerċ imsaħħa, faċilitazzjoni tal-kummerċ, u kapaċità ta’ konformità msaħħa biex jiġu applikati l-istandards internazzjonali tax-xogħol u ambjentali rilevanti.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkontribwixxu għall-protezzjoni, il-promozzjoni u t-twettiq tad-drittijiet tal-bniedem f’konformità mad-dritt internazzjonali. Huma għandhom jippromwovu u jikkontribwixxu għar-ratifika u l-implimentazzjoni universali tal-istrumenti internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem, jimplimentaw dawk l-istrumenti li huma jissottoskrivu għalihom u jikkunsidraw l-adeżjoni ma’ dawk li għadhom mhumiex parti minnhom. Huma għandhom japplikaw bis-sħiħ il-prinċipju ta’ nondiskriminazzjoni kif stabbilit fl-Artikolu 9 tal-Parti Ġenerali ta’ dan il-Ftehim li jagħti prijorità lill-adozzjoni u l-implimentazzjoni ta’ liġijiet komprensivi dwar l-ugwaljanza u kontra d-diskriminazzjoni.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex isaħħu l-protezzjoni legali biex jiżguraw ir-responsabbiltà għall-ksur u l-abbużi tad-drittijiet tal-bniedem u biex irawmu l-aċċess għall-ġustizzja, u jipprovdu rimedji xierqa u effettivi għall-vittmi u s-superstiti ta’ tali ksur u abbużi.

3.   Il-Partijiet għandhom javvanzaw l-isforzi biex jiksbu l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u t-tgawdija sħiħa tad-drittijiet tal-bniedem kollha min-nisa u l-bniet u t-tisħiħ tal-pożizzjoni tagħhom.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu u jipproteġu d-drittijiet tat-tfal, jiġġieldu kontra t-tħaddim tat-tfal u l-abbuż tat-tfal u jiġġieldu kull forma ta’ sfruttament tat-tfal.

5.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu d-drittijiet tal-persuni b’diżabbiltà u jieħdu miżuri aktar b’saħħithom biex jiżguraw l-inklużjoni sħiħa tagħhom fis-soċjetà.

6.   Il-Partijiet għandhom ikomplu jiżviluppaw u jappoġġaw mekkaniżmi għall-monitoraġġ tad-drittijiet tal-bniedem, inklużi l-obbligi ta’ rapportar tagħhom. Huma għandhom jirrikonoxxu u josservaw l-indipendenza tal-istituzzjonijiet nazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem, u jrawmu ambjent sikur u abilitanti fejn id-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem jistgħu joperaw liberament u jkollhom aċċess għal mekkaniżmi reġjonali u internazzjonali, kif xieraq. Huma għandhom jippromwovu l-parteċipazzjoni tal-istituzzjonijiet nazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem u tad-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem fi strutturi u proċessi konsultattivi. Huma għandhom jiżguraw il-parteċipazzjoni sħiħa u effettiva tal-popli indiġeni fil-kwistjonijiet kollha li jikkonċernawhom, kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tal-Popli Indiġeni (UNDRIP). Huma għandhom jiżguraw li l-proċessi konsultattivi jqisu wkoll ir-rwol tal-għarfien tradizzjonali u t-tħassib tal-komunitajiet lokali.

7.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex iżidu l-għarfien dwar id-drittijiet tal-bniedem u d-demokrazija, inkluż permezz ta’ sistemi edukattivi u l-midja.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu l-aċċess effettiv u ekwu għall-ġustizzja minn kulħadd u għandhom jikkooperaw fil-konsolidazzjoni tal-istat tad-dritt u fit-tisħiħ tal-istituzzjonijiet fil-livelli kollha fl-oqsma tal-infurzar tal-liġi u l-amministrazzjoni tal-ġustizzja. Għal dak l-għan, il-Partijiet għandhom itejbu l-aċċess għas-servizzi legali minn persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw l-indipendenza, ir-responsabbiltà u l-imparzjalità tal-ġudikatura. Huma għandhom isegwu sistemi u proċeduri tal-qrati modernizzati u effiċjenti, inkluż permezz tal-kondiviżjoni tal-aħjar prattiki, itejbu l-kapaċità li l-ġustizzja ssir b’mod mgħaġġel u ġust, jiżviluppaw l-użu ta’ mekkaniżmi legali ta’ soluzzjoni alternattiva għat-tilwim, inaqqsu x-xogħol b’lura u d-detenzjoni eċċessiva ta’ qabel il-proċess, jipprovdu taħriġ adegwat u jtejbu l-aċċess mill-prattikanti legali u mill-pubbliku għal-leġiżlazzjoni, għall-ġurisprudenza u għal informazzjoni legali oħra.

3.   Il-Partijiet għandhom jopponu u jikkundannaw kull forma ta’ tortura u trattament jew pieni krudili, diżumani u degradanti oħrajn. Huma għandhom jipprevjenu u jindirizzaw l-ksur mill-forzi tas-sigurtà, itejbu r-rispett għall-istat tad-dritt tul il-ktajjen ġudizzjarji u tas-sigurtà, inkluż permezz ta’ taħriġ dwar l-etika. Huma għandhom isaħħu l-ġlieda kontra l-impunità u ċ-ċaħda tad-dritt tal-vittmi għall-ġustizzja u r-rimedju, b’enfasi partikolari fuq it-tressiq quddiem il-ġustizzja tal-awturi tal-ksur tad-drittijiet tal-bniedem.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jimmodernizzaw is-sistemi penitenzjarji u jimmassimizzaw ir-rwol ta’ riabilitazzjoni tagħhom, inkluż billi jtejbu r-rispett għad-drittijiet tal-priġunieri, jimplimentaw programmi ta’ riabilitazzjoni u edukazzjoni, iżidu r-rata ta’ riintegrazzjoni soċjali tal-priġunieri, jappoġġaw il-kura għall-priġunieri, jaħdmu lejn l-eradikazzjoni tal-affollament eċċessiv, itejbu t-tmexxija, l-amministrazzjoni u l-kondizzjonijiet tal-ħabsijiet f’konformità mal-aħjar prattiki u l-istandards internazzjonali, u jipprovdu alternattivi għall-priġunerija għal reati iżgħar.

1.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri konkreti biex jibnu istituzzjonijiet pubbliċi inklużivi, responsabbli u trasparenti. Huma għandhom isaħħu l-kapaċità għat-tfassil u l-implimentazzjoni tal-politika, jiżviluppaw servizz ċivili responsabbli, effiċjenti, trasparenti u professjonali, isaħħu l-għoti ta’ servizzi pubbliċi ta’ kwalità, itejbu l-mekkaniżmi leġiżlattivi u ta’ governanza u jippromwovu l-imparzjalità u l-effettività tal-korpi tal-infurzar tal-liġi.

2.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kapaċitajiet tal-parlamenti u tal-istituzzjonijiet lokali, muniċipali, nazzjonali u reġjonali biex jiżguraw u jtejbu r-rispett għall-prinċipji u l-prattiki demokratiċi.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu r-rispett għal-libertà tal-espressjoni u l-indipendenza u l-pluraliżmu tal-midja, u jippreservaw u jwessgħu spazju abilitanti għas-soċjetà ċivili bil-ħsieb li jtejbu r-responsabbiltà demokratika.

4.   Il-Partijiet għandhom jaċċelleraw l-użu usa’ tal-infrastruttura tal-governanza elettronika u tas-servizzi diġitali bħala mezz biex itejbu l-aċċess għal, u d-disponibbiltà ta’, servizzi pubbliċi, u b’hekk jappoġġaw l-iżvilupp ta’ istituzzjonijiet pubbliċi responsabbli u trasparenti.

5.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-istituzzjonijiet, il-leġiżlazzjoni u l-mekkaniżmi biex jipprevjenu u jiġġieldu l-korruzzjoni, it-tixħim, il-frodi u r-reati korporattivi, inkluż fuq il-konfiska u r-ritorn ta’ assi rkuprati. Huma għandhom jiżguraw li l-leġiżlazzjoni kontra l-korruzzjoni tiġi infurzata b’mod effettiv, li jitmexxew investigazzjonijiet u prosekuzzjonijiet imparzjali, u li jiġu applikati sanzjonijiet u pieni effettivi u proporzjonati għall-korruzzjoni u għal reati relatati mal-korruzzjoni. Huma għandhom jippromwovu u jimplimentaw standards u strumenti internazzjonali rilevanti, notevolment il-Konvenzjoni tan-NU kontra l-Korruzzjoni, magħmula fi New York fil-31 ta’ Ottubru 2003, filwaqt li jirrikonoxxu li l-korruzzjoni hija kwistjoni tranżnazzjonali, li hija marbuta ma’ forom oħrajn ta’ kriminalità tranżnazzjonali u ekonomika, u li tirrikjedi sforzi konġunti u multidixxiplinari anki fil-livelli internazzjonali.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu ġestjoni finanzjarja pubblika tajba, inkluż użu msaħħaħ u effettiv tad-dħul pubbliku, ġestjoni sostenibbli tad-dejn pubbliku, sistemi ta’ akkwist sostenibbli, u appoġġ għall-korpi nazzjonali ta’ sorveljanza. Huma għandhom jippromwovu responsabbiltà, trasparenza, ġustizzja, legalità u integrità akbar fil-ġestjoni tar-riżorsi pubbliċi. Huma għandhom jappoġġaw miżuri maħsuba biex jibnu sistemi ta’ nfiq pubbliku effettivi, ekwi u trasparenti. Huma għandhom jikkooperaw biex isaħħu l-mobilizzazzjoni tar-riżorsi domestiċi fis-SIDS tal-Karibew, b’appoġġ għall-iżvilupp sostenibbli u r-reżiljenza ekonomika msaħħa tagħhom.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex isaħħu l-finanzi pubbliċi, permezz ta’, inter alia, it-titjib tal-kapaċità li jikkonformaw mal-istandards internazzjonali, l-iżvilupp ta’ oqfsa ta’ politika u miżuri biex jiżdiedu l-effiċjenza, l-effettività, it-trasparenza u l-ġustizzja tas-sistemi tat-taxxa, u l-kollaborazzjoni fil-qafas tan-NU u ta’ korpi rilevanti oħrajn tal-finanzi pubbliċi globali.

3.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri biex jiġġieldu l-flussi finanzjarji illeċiti, il-frodi tat-taxxa u l-evażjoni tat-taxxa, u jnaqqsu l-opportunitajiet għall-evitar tat-taxxa, inkluż permezz ta’ konsultazzjonijiet bilaterali u multilaterali. Il-Partijiet għandhom japplikaw il-prinċipji ta’ governanza tajba fil-qasam tat-taxxa, inter alia, fil-promulgazzjoni ta’ leġiżlazzjoni, fl-iżvilupp ta’ politiki komprensivi, fl-adozzjoni ta’ miżuri konkreti u fit-tisħiħ tal-istituzzjonijiet u l-mekkaniżmi rilevanti.

1.   Il-Partijiet għandhom isegwu approċċ integrat immirat lejn il-prevenzjoni u t-tnaqqis tar-riskji tal-kriminalità u l-promozzjoni ta’ inizjattivi ta’ rikonċiljazzjoni, riabilitazzjoni u riintegrazzjoni.

2.   Il-Partijiet għandhom jipprosegwixxu, jiġġieldu u jfittxu li jipprevjenu kull forma ta’ vjolenza, inklużi l-vjolenza sesswali, il-vjolenza bbażata fuq il-ġeneru u l-vjolenza domestika. Huma għandhom jimmiraw li jappoġġaw, jassistu u jsaħħu l-pożizzjoni tal-vittmi u tas-superstiti u li jadottaw miżuri biex jiġġieldu l-emarġinazzjoni, il-vittimizzazzjoni u l-istigmatizzazzjoni.

3.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw il-vjolenza minn gruppi permezz ta’ miżuri komprensivi ta’ tnaqqis tar-riskji, ta’ prevenzjoni u ta’ edukazzjoni, l-għoti ta’ servizzi soċjali adegwati, u azzjonijiet ibbażati fil-komunità għat-tkissir taċ-ċiklu tal-vjolenza, u l-ġenerazzjoni ta’ opportunitajiet alternattivi ta’ għajxien għaż-żgħażagħ u għall-persuni vulnerabbli. Huma għandhom jindirizzaw l-aċċess u l-użu ta’ armi ħfief u ta’ kalibru żgħir u l-munizzjon tagħhom bil-ħsieb li jipprevjenu u jnaqqsu l-effetti negattivi tal-vjolenza bl-armi fuq is-soċjetà u n-nies.

4.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw il-problemi soċjali u ta’ sigurtà maħluqa mid-deportazzjoni ta’ kriminali barranin u individwi li jkunu servew is-sentenzi tagħhom, u għandhom jagħmlu ħilithom biex jikkooperaw fl-iffaċilitar tar-riabilitazzjoni u tar-riintegrazzjoni tagħhom fis-soċjetà u fil-minimizzazzjoni tar-rata ta’ reċidività. Huma għandhom jiżguraw l-iskambju f’waqtu ta’ informazzjoni rilevanti dwar id-deportazzjoni permezz tal-mezzi xierqa, f’konformità mal-ftehimiet ta’ kooperazzjoni amministrattiva jew ġudizzjarja applikabbli, u għandhom jippromwovu l-kooperazzjoni fost l-aġenziji tal-infurzar tal-liġi, kif stabbilit f’dan il-Protokoll.

1.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw il-forom kollha ta’ kriminalità organizzata, inkluż permezz ta’ kollaborazzjoni fil-livelli nazzjonali, reġjonali u internazzjonali, u billi jadottaw miżuri leġiżlattivi u miżuri oħrajn f’konformità mal-Konvenzjoni tan-NU kontra l-Kriminalità Organizzata Tranżnazzjonali u l-protokolli supplimentattivi tagħha. Huma għandhom jikkooperaw biex iżidu l-kapaċità tagħhom li jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ rapportar internazzjonali. Il-Partijiet għandhom jiġġieldu l-faċilitazzjoni tal-immigrazzjoni illegali u t-traffikar tal-persuni, id-drogi illeċiti, l-annimali u l-pjanti selvaġġi fil-periklu, l-iskart u s-sustanzi perikolużi. Il-Partijiet għandhom jindirizzaw ukoll reati ambjentali, inkluż il-qtugħ illegali tas-siġar għall-injam u l-kummerċ assoċjat tiegħu. Il-Partijiet għandhom jikkooperaw ukoll biex jiġġieldu t-traffikar ta’ armi ħfief u ta’ kalibru żgħir u l-munizzjon tagħhom u armi konvenzjonali u oġġetti b’użu doppju oħrajn. Meta jagħmlu dan, huma għandhom jikkooperaw, inter alia, biex isaħħu s-sejbien ta’ armi ħfief u ta’ kalibru żgħir illegali u l-munizzjon tagħhom, filwaqt li jintraċċaw l-oriġini tagħhom, jappoġġaw il-qerda tagħhom, itejbu l-kapaċità li jinvestigaw u jipprosegwixxu b’mod effettiv reati relatati mal-armi u jikkondividu l-aħjar prattiki.

2.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-protezzjoni tal-vittmi tat-traffikar tal-persuni, javvanzaw l-investigazzjoni u l-prosekuzzjoni tal-awturi, jikkollaboraw biex jipprevjenu u jidentifikaw każijiet ta’ traffikar tal-persuni u jiżviluppaw miżuri effettivi għar-riintegrazzjoni tal-vittmi fis-soċjetajiet tagħhom. Il-Partijiet għandhom jiżguraw li l-vittmi kollha jkollhom aċċess għad-drittijiet tagħhom, filwaqt li jqisu l-vulnerabbiltà partikolari tan-nisa u tat-tfal. Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iskambju ta’ informazzjoni, inkluża intelliġenza kriminali, u għandhom isaħħu l-kapaċitajiet biex jiżviluppaw politiki u jimplimentaw azzjonijiet biex jindirizzaw it-traffikar tal-persuni u l-faċilitazzjoni tal-immigrazzjoni illegali.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jipprevjenu u jiġġieldu l-użu tal-istituzzjonijiet finanzjarji tagħhom u tan-negozji u l-professjonijiet mhux finanzjarji magħżula għall-finanzjament tat-terroriżmu u l-ħasil tar-rikavat minn attivitajiet kriminali. Huma għandhom jippromwovu l-iskambju ta’ informazzjoni u l-kooperazzjoni, inkluż dwar il-bini tal-kapaċità u forom oħra ta’ assistenza teknika. Huma għandhom jinfurzaw miżuri biex jiġġieldu l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu, biex ifixklu l-flussi finanzjarji illeċiti, u b’hekk iċaħħdu lill-kriminali mill-profitti, u biex jiżguraw l-implimentazzjoni effettiva u sħiħa tar-rakkomandazzjonijiet tat-Task Force ta’ Azzjoni Finanzjarja. Huma għandhom jappoġġaw l-istabbiliment u t-tisħiħ tal-leġiżlazzjoni u tal-korpi nazzjonali għall-irkupru tal-assi, il-konfiska tal-assi kriminali, ir-ritorn u l-mobilizzazzjoni tagħhom għal finijiet ta’ benefiċċju pubbliku, u l-estensjoni tar-responsabbiltà kriminali tal-awturi u l-faċilitaturi tar-reati.

4.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni biex jipprevjenu u jiġġieldu reati ta’ teknoloġija avvanzata, ċibernetiċi u elettroniċi u d-distribuzzjoni ta’ kontenut illegali online. Huma għandhom isaħħu l-kapaċità biex tiġi indirizzata ċ-ċiberkriminalità permezz, fost l-oħrajn, tal-akkomunament u t-taħriġ tar-riżorsi umani u t-trawwim tal-kollaborazzjoni fost dawk li jfasslu l-politika, l-operaturi ekonomiċi u r-riċerkaturi. Huma għandhom jiskambjaw informazzjoni dwar l-edukazzjoni u t-taħriġ ta’ investigaturi taċ-ċiberkriminalità, tal-investigazzjoni taċ-ċiberkriminalità u tax-xjenza forensika diġitali. Huma jirrikonoxxu li l-Konvenzjoni ta’ Budapest dwar iċ-Ċiberkriminalità u standards internazzjonali applikabbli oħra jipprovdu bażi għall-promozzjoni tal-kooperazzjoni internazzjonali u jikkontribwixxu għall-iżvilupp ta’ politiki domestiċi dwar iċ-ċiberkriminalità.

5.   Il-Partijiet jieħdu miżuri biex itejbu r-reżiljenza tal-individwi u tal-komunitajiet għat-terroriżmu u l-estremiżmu vjolenti. Huma għandhom jintensifikaw l-isforzi biex jiskambjaw informazzjoni u għarfien espert dwar gruppi terroristiċi u n-networks ta’ appoġġ tagħhom, filwaqt li jirrispettaw bis-sħiħ l-istat tad-dritt, id-drittijiet tal-bniedem u d-dritt għall-privatezza. Huma għandhom jikkooperaw biex iressqu lill-awturi tat-terroriżmu quddiem il-ġustizzja u għandhom jadottaw miżuri biex jiffaċilitaw ir-riabilitazzjoni u l-integrazzjoni mill-ġdid fis-soċjetà ta’ ċittadini ta’ kull Stat Membru tal-Unjoni Ewropea u ta’ kull Stat Parti tal-Karibew, rispettivament, li jkunu ġew radikalizzati.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itaffu l-isfidi, inkluż fir-rigward tas-sigurtà u s-saħħa, li jirriżultaw mill-kultivazzjoni, il-produzzjoni u l-konsum ta’ drogi illeċiti u sustanzi psikoattivi, u t-traffikar u t-tranżitu ta’ dawn is-sustanzi mit-territorji tagħhom. Tali kooperazzjoni għandha tkun fuq livell bilaterali, reġjonali, multilaterali jew triangolari, kif xieraq.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex inaqqsu l-provvista u d-domanda tad-drogi, abbażi tal-prinċipju ta’ responsabbiltà komuni u kondiviża, u fuq approċċ integrat, bilanċjat u bbażat fuq l-evidenza.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu l-kapaċitajiet ġudizzjarji u tal-infurzar tal-liġi, inklużi l-kapaċitajiet ta’ rapportar tagħhom. Huma għandhom jidentifikaw, ifixklu u jżarmaw gruppi kriminali organizzati tranżnazzjonali permezz ta’ mekkaniżmi msaħħa għall-iskambju ta’ informazzjoni u intelliġenza kriminali relatata mad-droga, filwaqt li jippromwovu investigazzjonijiet u operazzjonijiet konġunti, inkluż ma’ pajjiżi ġirien.

4.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw il-fatturi ta’ riskju relatati mal-abbuż tad-droga li jaffettwaw lill-individwi, lill-komunitajiet u lis-soċjetajiet. Huma għandhom isaħħu l-istat tad-dritt u jibnu istituzzjonijiet responsabbli, effettivi u inklużivi u servizzi pubbliċi biex jiġġieldu l-vjolenza relatata mad-droga.

5.   Il-Partijiet għandhom jadottaw miżuri biex jappoġġaw attivitajiet ta’ żvilupp alternattivi biex jissostitwixxu l-kultivazzjoni u l-produzzjoni illegali tad-droga f’żoni rurali u urbani, u biex itejbu l-benesseri ekonomiku tal-popolazzjonijiet vulnerabbli affettwati, filwaqt li jrawmu simultanjament l-inklużjoni soċjali fil-livell tal-komunità u fis-soċjetà usa’.

6.   Il-Partijiet għandhom jintensifikaw u jaċċelleraw l-isforzi biex inaqqsu d-domanda u għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa biex jindirizzaw l-impatti tad-drogi fuq is-saħħa u l-ħajja soċjali. Huma għandhom jieħdu miżuri xierqa għall-età u għall-ġeneru, imfassla għall-ħtiġijiet speċifiċi ta’ gruppi vulnerabbli permezz ta’, inter alia, programmi ta’ prevenzjoni, trattament, kura, riabilitazzjoni u riintegrazzjoni soċjali.

7.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw theddid ġdid u emerġenti relatat mal-produzzjoni, u l-użu, l-abbuż illegali ta’ sustanzi sintetiċi, inklużi oppjojdi, u għandhom jiżviluppaw u jtejbu l-programmi u jtejbu l-mekkaniżmi ta’ rapportar biex jindirizzaw l-użu illeċitu ta’ sustanzi kimiċi prekursuri.

1.   Il-Partijiet għandhom irawmu d-djalogu u l-kooperazzjoni fuq l-infurzar tal-liġi, u l-kooperazzjoni ġudizzjarja strateġika. Huma għandhom jippromwovu l-kooperazzjoni bejn l-aġenziji tal-infurzar tal-liġi biex jiskambjaw informazzjoni u intelligence kriminali fil-ħin, jinkoraġġixxu l-kondiviżjoni tal-aħjar prattiki u jiżviluppaw kapaċitajiet.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw il-kooperazzjoni tas-sigurtà reġjonali permezz tat-tisħiħ tal-ġestjoni integrata tal-fruntieri, il-kondiviżjoni tal-għarfien u l-intelligence u l-ġbir u l-analiżi tad-data, filwaqt li jirrispettaw l-oqfsa legali rilevanti dwar il-protezzjoni tad-data personali. Huma għandhom jippromwovu r-riżoluzzjoni paċifika ta’ tilwim u kontroversji dwar il-fruntieri f’konformità mad-dritt internazzjonali. Huma għandhom jappoġġaw miżuri għall-bini tal-fiduċja u strateġiji ta’ żvilupp speċifiċi, fejn xieraq, biex iżidu l-fiduċja u jnaqqsu t-tensjonijiet possibbli fil-fruntieri.

1.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw kooperazzjoni fuq kwistjonijiet marittimi u tal-avjazzjoni, bil-ħsieb li jtejbu s-sikurezza u s-sigurtà, u għandhom itejbu, inter alia, l-immirar u l-ġestjoni ta’ merkanzija b’riskju għoli, f’konformità mad-dritt internazzjonali u r-riżoluzzjonijiet rilevanti tan-NU.

2.   Il-Partijiet għandhom itejbu s-sigurtà marittima, f’konformità mal-UNCLOS, billi jirrispondu għat-theddid għall-vapuri u għall-installazzjonijiet u l-assi marittimi kritiċi, itejbu l-monitoraġġ u jinfurzaw il-liġijiet u r-regolamenti rilevanti. Huma għandhom jieħdu azzjoni kontra l-piraterija, is-serq bl-armi u kull forma ta’ kriminalità organizzata fuq il-baħar, inkluż permezz tal-użu ta’ teknoloġiji spazjali.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkonsolidaw u jippromwovu aċċess inklużiv, affordabbli u ekwu għal u jtejbu l-kwalità tal-edukazzjoni fil-livelli kollha, inkluż permezz ta’ sistemi ta’ edukazzjoni nazzjonali msaħħa u inklużivi u infrastruttura u tagħmir imtejba, b’attenzjoni partikolari għall-persuni b’diżabbiltà. Huma għandhom jappoġġaw l-avvanz tal-ugwaljanza bejn is-sessi, biex jiġi żviluppat ambjent favorevoli li fih is-subien u l-bniet ikollhom opportunitajiet edukattivi ugwali u kisba edukattiva komparabbli.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw it-twassil u l-applikazzjoni estiżi tax-xjenza, it-teknoloġija, l-inġinerija u l-matematika u l-arti fil-livelli kollha tas-sistema edukattiva.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-użu ta’ teknoloġiji innovattivi aċċessibbli u affordabbli għal finijiet edukattivi u l-iżvilupp ta’ ħiliet diġitali u litteriżmu għal kulħadd.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex isaħħu r-reġistrazzjoni u l-kwalità fl-edukazzjoni terzjarja, fit-taħriġ tekniku u vokazzjonali, u fit-tagħlim mhux formali, ibbażat fuq ix-xogħol u tul il-ħajja, bil-ħsieb li jżidu l-għadd ta’ persuni b’edukazzjoni għolja u ħaddiema tas-sengħa.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex isaħħu l-iżvilupp akkademiku, jippromwovu r-rikonoxximent reċiproku tal-kwalifiki u jiffaċilitaw il-mobilità tal-istudenti, tal-persunal u tal-akkademiċi bejn il-Karibew u l-Unjoni Ewropea.

6.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jippromwovu r-riċerka akkademika, l-iżvilupp u l-innovazzjoni permezz ta’, inter alia, it-tisħiħ tal-kollaborazzjoni fost l-istituzzjonijiet ewlenin u l-avvanz tal-użu tar-riċerka u l-analiżi xjentifika sabiex tinkiseb eċċellenza akkademika ta’ benefiċċju reċiproku.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu kopertura tas-saħħa universali u affordabbli u aċċess ekwu għas-servizzi tas-saħħa, inkluż permezz ta’ sistemi tas-saħħa nazzjonali msaħħa, l-iżvilupp ta’ infrastruttura ta’ kwalità sostenibbli u l-aċċess għal mediċini, vaċċini u dijanjostika essenzjali sikuri u affordabbli.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw l-inċidenza u l-piż dejjem akbar tal-mard mhux komunikabbli, filwaqt li jieħdu passi lejn il-prevenzjoni u l-kontroll, inkluż permezz tal-promozzjoni ta’ dieti u stili ta’ ħajja tajbin għas-saħħa, l-użu ta’ għodod diġitali u edukazzjoni dwar is-saħħa.

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kapaċitajiet reġjonali u nazzjonali biex jidentifikaw u jirrispondu malajr u b’mod effettiv għat-tifqigħat ta’ mard komunikabbli u għal emerġenzi tas-saħħa oħrajn ta’ tħassib nazzjonali u internazzjonali, billi jsegwu approċċ ‘saħħa waħda’ li jinkludi s-saħħa tal-bniedem, is-saħħa tal-annimali, il-pjanti u l-ekosistemi.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw emerġenzi tas-saħħa pubblika permezz ta’, inter alia, l-użu ta’ sistemi ta’ twissija bikrija għall-iskambju rapidu ta’ informazzjoni, l-iżvilupp ta’ pjanijiet koerenti u multisettorjali biex tittejjeb il-kapaċità tas-sistemi tas-saħħa, il-forniment ta’ mediċini, vaċċini u tagħmir tas-saħħa essenzjali u affordabbli, inkluża d-dijanjostika, u l-għoti ta’ assistenza u għajnuna umanitarja. Huma għandhom isaħħu l-kooperazzjoni internazzjonali biex itaffu l-impatt ta’ emerġenzi globali tas-saħħa pubblika.

5.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu r-riċerka u l-kondiviżjoni ta’ għarfien, esperjenzi u l-aħjar prattiki fis-settur tas-saħħa.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-aċċess universali għal akkomodazzjoni deċenti, sikura u affordabbli b’enfasi partikolari fuq persuni vulnerabbli u emarġinati, inklużi l-popli indiġeni kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tal-Popli Indiġeni (UNDRIP), u l-komunitajiet lokali, sabiex jiġġeneraw impatt pożittiv fuq is-saħħa tan-nies, javvanzaw l-iżvilupp soċjoekonomiku tal-komunitajiet u jindirizzaw l-inugwaljanzi bejn l-unitajiet domestiċi urbani u rurali. Huma għandhom jippromwovu akkomodazzjoni u infrastruttura intelliġenti fil-livell klimatiku permezz ta’, inter alia, id-disinn u l-infurzar tal-kodiċijiet tal-bini.

2.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-aċċess għal provvista tal-ilma sikura, affordabbli u sostenibbli, inkluż permezz tal-iżvilupp ta’ ġestjoni sostenibbli u integrata tar-riżorsi tal-ilma, immaniġġjar tal-iskart solidu u l-promozzjoni ta’ miżuri ta’ riċiklaġġ tal-ilma.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu aċċess adegwat, ekwu u affordabbli għas-servizzi sanitarji u tal-iġjene għal kulħadd, filwaqt li jagħtu attenzjoni speċjali lill-ħtiġijiet tan-nisa u tal-bniet u ta’ dawk f’sitwazzjonijiet vulnerabbli.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu aċċess universali u mtejjeb għal elettriku affordabbli u jżidu l-użu effiċjenti u sostenibbli tal-enerġija għal kulħadd.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu ambjent li jippermetti żvilupp rurali u urban sostenibbli. Huma għandhom irawmu l-ippjanar sostenibbli tal-użu tal-art, filwaqt li jagħtu attenzjoni partikolari lill-akkwiżizzjonijiet tal-art u d-drittijiet tal-proprjetà trasparenti u regolati, il-mobilità urbana sostenibbli u bliet intelliġenti u sikuri.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu żvilupp bilanċjat ta’ ekonomiji u komunitajiet rurali, b’enfasi partikolari fuq il-ġenerazzjoni tal-impjiegi u tal-introjtu. Huma għandhom jaċċelleraw id-diversifikazzjoni rurali billi jżidu l-valur għall-produzzjoni lokali u għandhom jisfruttaw ir-riżorsi naturali u kulturali.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu politiki urbani u rurali inklużivi, bilanċjati u integrati, kif ukoll koordinazzjoni governattiva f’diversi livelli, billi jinvolvu b’mod attiv lill-awtoritajiet u l-komunitajiet lokali u billi joħolqu rabtiet aktar b’saħħithom bejn iż-żoni rurali u urbani.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw li kulħadd ikollu aċċess għal ikel suffiċjenti, affordabbli, sikur u nutrittiv, bil-ħsieb li jtemmu l-forom kollha ta’ nutrizzjoni ħażina u jevitaw kriżijiet tal-ikel. Għal dak l-għan, huma għandhom jagħtu attenzjoni speċjali lill-aktar pajjiżi vulnerabbli, inklużi dawk affettwati minn diżastri u persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli.

2.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-impatt negattiv ta’ produzzjoni agrikola mnaqqsa, tad-dipendenza għolja fuq oġġetti tal-ikel importati u tal-isfruttament eċċessiv tal-istokk tal-ħut fuq is-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni, għandhom jappoġġaw l-iżvilupp sostenibbli tal-agrikoltura, is-sajd u l-produzzjoni tal-ikel lokali.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw l-impatt tal-kriżijiet tal-ikel u jiżguraw azzjoni f’waqtha biex jagħmlu l-ikel disponibbli lokalment, billi jiżviluppaw interventi u infrastruttura ta’ politika, inkluż l-investiment f’sistemi ta’ trasport u ħażna reżiljenti għall-klima. F’dak il-kuntest, huma għandhom jindirizzaw il-ħtiġijiet tal-aktar popolazzjonijiet vulnerabbli.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-ugwaljanza billi jadottaw politiki b’appoġġ għall-kisba b’mod progressiv u s-sostenn tat-tkabbir tal-introjtu tal-ifqar membri tal-popolazzjoni b’rata ogħla mill-medja nazzjonali.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu politiki fiskali, ekonomiċi u soċjali ekwi u tajbin orjentati lejn soċjetajiet aktar inklużivi b’distribuzzjoni mtejba tal-introjtu biex jitnaqqsu l-inugwaljanza u l-inġustizzja.

3.   Il-Partijiet għandhom jaħdmu lejn l-estensjoni tal-kopertura tal-protezzjoni soċjali, speċjalment għal persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli, bl-għan li tintlaħaq b’mod progressiv l-universalità, permezz ta’ xbieki ta’ sikurezza soċjali, sigurtà tal-introjtu bażiku u sistemi ta’ protezzjoni soċjali adegwati u li jirrispondu għax-xokkijiet. Huma għandhom jippromwovu r-riċerka u l-kondiviżjoni ta’ għarfien, esperjenzi u l-aħjar prattiki dwar il-protezzjoni soċjali.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-ħolqien ta’ swieq tax-xogħol inklużivi u li jiffunzjonaw tajjeb u politiki tal-impjiegi mmirati lejn il-kisba ta’ standards internazzjonali għal xogħol deċenti għal kulħadd, u pagi ġusti li jipprevedu standard tal-għajxien deċenti, inkluż it-titjib tal-kondizzjonijiet tas-saħħa u s-sikurezza għall-ħaddiema. Huma għandhom jiġġieldu kull forma ta’ sfruttament, inkluż sfruttament sesswali u tal-ħaddiema, kemm f’setturi formali kif ukoll f’dawk informali.

5.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw kwistjonijiet relatati mal-ekonomija informali, inkluż aċċess innovattiv għal servizzi finanzjarji, kreditu u mikrofinanzjament u miżuri ta’ protezzjoni soċjali msaħħa, bil-ħsieb li jiffaċilitaw tranżizzjoni bla xkiel għall-ekonomija formali.

6.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri konkreti biex jippromwovu d-drittijiet ta’ persuni b’diżabbiltà bil-ħsieb li javvanzaw l-implimentazzjoni effettiva ta’ ftehimiet internazzjonali rilevanti, li jippromwovu l-inklużjoni sħiħa tagħhom fis-soċjetà mingħajr diskriminazzjoni ta’ kwalunkwe tip u l-aċċess ugwali tagħhom għas-servizzi soċjali u s-swieq tax-xogħol.

7.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-koeżjoni soċjali permezz ta’, inter alia, il-protezzjoni u t-titjib tal-wirt kulturali tanġibbli u intanġibbli u d-diversità tal-espressjonijiet kulturali.

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-politiki, il-programmi u l-mekkaniżmi mmirati biex jippromwovu l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u jiżguraw u jtejbu l-opportunitajiet indaqs għall-parteċipazzjoni fis-setturi kollha tal-ħajja politika, ekonomika, soċjali u kulturali. Huma għandhom jiżguraw li l-perspettiva tal-ġeneru tiġi integrata b’mod sistematiku fil-politiki kollha, inkluż permezz tal-ħolqien u l-konsolidazzjoni tal-oqfsa legali.

2.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw l-integrità fiżika u psikoloġika tan-nisa u tal-bniet billi jadottaw miżuri leġiżlattivi u ta’ politika biex iwaqqfu ż-żwiġijiet tat-tfal, prekoċi u sfurzati, u jeliminaw kull forma ta’ vjolenza sesswali u abbażi tal-ġeneru, b’mod partikolari l-vjolenza domestika kontra n-nisa u l-irġiel, it-traffikar tal-persuni, il-forom kollha ta’ sfruttament sesswali u tal-ħaddiema, u l-forom kollha ta’ fastidju fl-isfera pubblika u f’dik privata. Huma għandhom jiffaċilitaw l-aċċess għall-ġustizzja u għandhom jippromwovu kampanji ta’ prevenzjoni u sensibilizzazzjoni biex tiġi avvanzata bidla fl-imġiba, sabiex tiġi żgurata l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u t-tisħiħ tal-pożizzjoni tan-nisa u l-bniet.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni effettiva tal-ftehimiet internazzjonali rilevanti kollha, inkluża l-Konvenzjoni dwar l-Eliminazzjoni ta’ Kull Forma ta’ Diskriminazzjoni kontra n-Nisa, magħmula fi New York fit-18 ta’ Diċembru 1979, u jinkoraġġixxu r-ratifika tal-Protokoll Fakultattiv tagħha.

4.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw li d-drittijiet tan-nisa u tal-bniet jiġu rrispettati u promossi. Huma għandhom isaħħu d-drittijiet soċjali tagħhom, b’mod partikolari fl-oqsma tas-saħħa u tal-edukazzjoni, inkluż l-aċċess għas-servizzi tal-ippjanar tal-familja. Huma għandhom isaħħu d-drittijiet ekonomiċi tan-nisa, inkluż billi jiffaċilitaw l-aċċess tagħhom għal opportunitajiet ekonomiċi, servizzi finanzjarji, teknoloġija abilitanti, impjiegi, il-kontroll u l-użu tal-art u assi produttivi oħrajn. Huma għandhom jappoġġaw lill-imprendituri nisa, inaqqsu d-differenza bejn il-ġeneri fil-pagi u jneħħu regolamenti u prattiki diskriminatorji oħrajn.

5.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-parteċipazzjoni u l-vuċi tan-nisa u tal-bniet fil-ħajja politika, inkluż permezz ta’ aċċess imtejjeb għall-proċessi u l-pożizzjonijiet elettorali, tal-politika u tal-governanza u fl-isforzi ta’ bini tal-komunità.

6.   Il-Partijiet għandhom jagħtu s-setgħa lill-organizzazzjonijiet tan-nisa u l-bniet u jsaħħu l-kapaċità tal-istituzzjonijiet nazzjonali u reġjonali biex jindirizzaw kwistjonijiet relatati mal-vjolenza fuq in-nisa u l-bniet, inklużi l-prevenzjoni u l-protezzjoni minn kull forma ta’ vjolenza sesswali u abbażi tal-ġeneru. Huma għandhom jiżviluppaw mekkaniżmi ta’ investigazzjoni u responsabbiltà tal-fastidju, jipprovdu lill-vittmi b’kura u appoġġ, u jippromwovu kondizzjonijiet ta’ sikurezza u sigurtà għan-nisa u l-bniet.

7.   Il-Partijiet għandhom jimpenjaw ruħhom għall-implimentazzjoni sħiħa u effettiva tad-Dikjarazzjoni u l-Pjattaforma għal Azzjoni ta’ Beijing u tal-Programm ta’ Azzjoni tal-Konferenza Internazzjonali dwar il-Popolazzjoni u l-Iżvilupp u l-eżiti tal-konferenzi ta’ rieżami tagħhom. Huma għandhom jenfasizzaw ukoll il-ħtieġa għal aċċess universali għal informazzjoni u edukazzjoni komprensivi affordabbli u ta’ kwalità dwar is-saħħa sesswali u riproduttiva, filwaqt li jqisu l-gwida teknika internazzjonali tal-UNESCO dwar l-edukazzjoni dwar is-sesswalità, kif ukoll il-ħtieġa għall-għoti ta’ servizzi ta’ kura tas-saħħa sesswali u riproduttiva. Huma għandhom isegwu l-implimentazzjoni effettiva tal-Kunsens ta’ Montevideo dwar il-Popolazzjoni u l-Iżvilupp, kif xieraq.

1.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw politiki mmirati biex jippromwovu t-tisħiħ tal-pożizzjoni taż-żgħażagħ u jiffaċilitaw l-involviment tagħhom fil-ħajja politika, soċjali, ċivika u ekonomika.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-intraprenditorija taż-żgħażagħ u jippromwovu l-ħolqien ta’ impjiegi sostenibbli fis-setturi kollha b’kondizzjonijiet tax-xogħol deċenti għaż-żgħażagħ, inkluż billi jappoġġawhom fil-kisba ta’ ħiliet rilevanti għas-suq tax-xogħol permezz tal-edukazzjoni, it-taħriġ tekniku u vokazzjonali u l-aċċess imtejjeb għat-teknoloġiji, u billi jappoġġaw is-servizzi tal-impjiegi biex jgħaqqdu liż-żgħażagħ mal-opportunitajiet tax-xogħol u l-aċċess għal servizzi finanzjarji u sħubijiet għal negozji ġodda.

3.   Il-Partijiet għandhom jistabbilixxu strutturi ta’ governanza biex jippromwovu ċittadinanza responsabbli taż-żgħażagħ, iżidu l-influwenza taż-żgħażagħ fil-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet u jrawmu l-parteċipazzjoni attiva tagħhom fil-ħajja politika u fl-isforzi ta’ bini tal-komunità. Huma għandhom jippromwovu parteċipazzjoni akbar taż-żgħażagħ fl-azzjoni ambjentali, b’mod partikolari programmi ta’ monitoraġġ tat-tibdil fil-klima u ta’ adattament għalih.

4.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri biex itejbu l-aċċess taż-żgħażagħ għall-ġustizzja u jsaħħu s-sistemi ta’ protezzjoni tat-tfal. Huma għandhom jieħdu l-miżuri xierqa kollha biex jipproteġu lit-tfal minn kull forma ta’ vjolenza fiżika jew mentali, korriment, abbuż, negliġenza jew trattament negliġenti, trattament ħażin u sfruttament, inkluż abbuż sesswali.

5.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu programmi soċjali u tal-ġustizzja għall-prevenzjoni tad-delinkwenza tal-minorenni u għall-integrazzjoni taż-żgħażagħ fil-ħajja ekonomika u soċjali. Huma għandhom jappoġġaw istituzzjonijiet, bħal skejjel, organizzazzjonijiet soċjali u ta’ ispirazzjoni reliġjuża u gruppi taż-żgħażagħ, li jikkontribwixxu għall-bini ta’ reżiljenza f’żgħażagħ li jinsabu f’riskju u komunitajiet vulnerabbli.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-kontribut ta’ ċittadini ta’ migranti residenti legalment u tad-dijaspora tagħhom għall-ħajja ekonomika, soċjali, politika u kulturali tal-pajjiżi ospitanti tagħhom. Huma għandhom jappoġġaw l-integrazzjoni tagħhom billi jippromwovu, inter alia, l-intraprenditorija, l-appoġġ għan-negozju u l-iżvilupp tal-ħiliet f’konformità mal-kompetenzi rispettivi tagħhom. Huma jaffermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom li jirrispettaw id-drittijiet tal-bniedem tal-migranti kollha u tal-persuni spostati b’mod sfurzat, inklużi refuġjati u persuni li jfittxu l-ażil, b’rispett sħiħ għad-dritt internazzjonali, b’enfasi speċjali fuq in-nies f’sitwazzjonijiet vulnerabbli, b’mod partikolari n-nisa u t-tfal.

2.   Il-Partijiet għandhom isegwu djalogu miftuħ biex jippromwovu l-mobilità u s-soġġorni għal żmien qasir sabiex itejbu l-iskambju f’oqsma bħat-turiżmu u n-negozju, kif ukoll biex irawmu fehim reċiproku u jippromwovu valuri kondiviżi. Dak l-iskambju għandu jqis ukoll is-sitwazzjoni speċifika tal-PTEE assoċjati mal-UE u tar-reġjuni ultraperiferiċi tal-UE, b’rikonoxximent tal-prossimità fiżika u r-rabtiet ekonomiċi u kulturali tagħhom u oqsma oħrajn ta’ kooperazzjoni.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkunsidraw l-iżvilupp ta’ skemi għall-migrazzjoni ċirkolari, u għandhom jimplimentaw u jtejbu, kif xieraq, l-oqfsa legali għall-iffaċilitar tal-proċeduri ta’ dħul mill-ġdid ta’ ċittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament. Huma għandhom jikkunsidraw aspetti ta’ riintegrazzjoni ta’ ċittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament, fil-pajjiżi ta’ oriġini biex jiżguraw li l-esperjenza jew il-kwalifiki miksuba minnhom jistgħu jkunu ta’ benefiċċju għas-suq tax-xogħol u l-komunità lokali.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex inaqqsu l-impatt negattiv tat-telf tal-ħiliet fuq l-iżvilupp tal-pajjiżi. Huma għandhom jadottaw ukoll approċċ koerenti biex javvanzaw it-taħriġ ta’ professjonisti magħżula fil-Karibew, li jinkludi l-espansjoni ta’ skemi ta’ taħriġ u l-promozzjoni tar-reġistrazzjoni ta’ ċittadini tal-UE.

5.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza tar-rimessi bħala sors għal żvilupp inklużiv u sostenibbli jekk ikunu ġestiti kif suppost, għandhom jimmiraw li jnaqqsu l-kostijiet ta’ tranżazzjoni tar-rimessi għal inqas minn 3 % u jeliminaw il-kurituri tar-rimessi b’kostijiet ogħla minn 5 % sal-2030, jippromwovu l-inklużjoni finanzjarja permezz ta’ strumenti finanzjarji innovattivi u teknoloġiji ġodda, u jtejbu l-oqfsa regolatorji għall-involviment imtejjeb ta’ atturi ekonomiċi mhux tradizzjonali. Il-Partijiet għandhom itejbu l-kontribut tad-dijaspora għall-iżvilupp sostenibbli tal-pajjiżi ta’ oriġini tagħhom, billi jippromwovu u jiffaċilitaw l-investiment tad-dijaspora, u l-ħolqien tan-negozju bħala mezz biex jagħtu spinta lill-iżvilupp lokali u lill-intraprenditorija fil-pajjiżi ta’ oriġini, kif ukoll biex jittrasferixxu l-għarfien, l-esperjenza u t-teknoloġija.

6.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw miżuri biex jisfruttaw il-benefiċċji tal-migrazzjoni min-Nofsinhar għan-Nofsinhar u jimmitigaw kwalunkwe impatt negattiv ibbażat fuq il-prinċipji ta’ solidarjetà, prosperità kondiviża u responsabbiltà.

7.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iskambju tal-aħjar prattiki tal-iskemi ta’ mobilità tal-Karibew-UE u intrareġjonali, inkluż il-moviment liberu tal-persuni fil-proċessi ta’ integrazzjoni reġjonali.

1.   L-istituzzjonijiet konġunti stabbiliti minn dan il-Protokoll, kif definiti fil-Parti Ġenerali ta’ dan il-Ftehim, inklużi l-kompożizzjoni u l-funzjonijiet tagħhom, huma dawn li ġejjin:

2.   Il-Partijiet jistgħu jiddeċiedu li jiltaqgħu fil-livell tal-Kapijiet tal-Istat jew tal-Gvern, kif meqjus meħtieġ, abbażi ta’ skeda ta’ żmien u aġenda li dwarhom jiftiehmu b’mod reċiproku.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jsaħħu r-rabtiet bejn il-Pajjiżi u t-Territorji Extra-Ewropej (PTEE) assoċjati mal-UE fir-reġjun tal-Paċifiku u l-Membri tal-OSAKP tal-Paċifiku.

2.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jinvolvu lill-PTEE fl-integrazzjoni, il-kooperazzjoni u l-organizzazzjonijiet reġjonali, kif xieraq, speċjalment fl-oqsma tat-tibdil fil-klima, is-sostenibbiltà ambjentali, il-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi naturali, il-konnettività, u l-kummerċ u l-investiment.

3.   Il-Partijiet jaqblu li l-PTEE fir-reġjun tal-Paċifiku għandhom jingħataw ir-rwol ta’ osservaturi fl-istituzzjonijiet konġunti stabbiliti minn dan il-Protokoll.

1.   Meta jimplimentaw azzjonijiet għal kull qasam ta’ kooperazzjoni, il-Partijiet għandhom, f’konformità mal-qafas legali stabbilit minn dan il-Ftehim, iqisu l-oqfsa strateġiċi u ta’ politika rispettivi tagħhom, inklużi strateġiji reġjonali adottati mill-Membri tal-OSAKP tal-Paċifiku, kif xieraq.

2.   Il-Partijiet għandhom jieħdu azzjoni u jimplimentaw miżuri fil-livell domestiku, reġjonali u multinazzjonali l-aktar xieraq. Huma għandhom ifittxu li jimmassimizzaw l-impatt fuq u jsaħħu l-involviment tal-partijiet ikkonċernati li jkunu interessati, inkluż permezz tal-bini tal-kapaċitajiet.

3.   Il-Partijiet għandhom jissorveljaw dan il-Protokoll biex jiżguraw li l-azzjonijiet u l-miżuri jiġu implimentati b’mod effettiv u effiċjenti, inkluż permezz ta’ approċċ b’diversi partijiet ikkonċernati. Huma jistgħu jadattawha għaċ-ċirkostanzi li qed jevolvu u jespandu l-kamp ta’ applikazzjoni tagħha biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni f’oqsma eżistenti u ġodda, f’konformità mal-proċedura stabbilita fl-Artikolu 99(5) tal-Parti Ġenerali ta’ dan il-Ftehim.

4.   Il-Partijiet għandhom iwettqu valutazzjonijiet ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni regolari u indipendenti tal-attivitajiet previsti fl-oqsma ta’ kooperazzjoni ewlenin skont dan il-Protokoll.

1.   Il-Partijiet għandhom isegwu miżuri li jappoġġaw il-kisba ta’ livelli ogħla ta’ produttività ekonomika permezz tad-diversifikazzjoni, it-titjib teknoloġiku u l-innovazzjoni, bħala prijorità, u li jtejbu l-istabbiltà tas-settur makroekonomiku u finanzjarju, jissimplifikaw u jarmonizzaw ir-regolamenti u l-proċessi tan-negozju, isaħħu sistemi tat-taxxa effettivi u prevedibbli, u jtejbu l-effiċjenza tal-amministrazzjoni pubblika u tas-sistemi ġudizzjarji. Huma għandhom jadottaw politiki sodi dwar il-kompetizzjoni u jiżguraw il-protezzjoni tad-drittijiet tal-art, tad-drittijiet tal-proprjetà u tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu leġiżlazzjoni, regolamenti u politiki tajbin dwar il-faċilitazzjoni tan-negozju bl-għan li jnaqqsu l-ostakli regolatorji u amministrattivi u jtejbu t-trasparenza, filwaqt li jiżviluppaw ħiliet intraprenditorjali u kultura ta’ negozju bl-għan li jżidu l-investiment u l-iżvilupp tas-settur privat. Huma għandhom jippromwovu wkoll ir-responsabbiltà soċjali korporattiva u l-imġiba responsabbli fin-negozju, inklużi fir-rigward ta’ kunsiderazzjonijiet ambjentali.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jindirizzaw u jtejbu l-iżvilupp tal-kapital uman, b’mod partikolari permezz ta’ investiment u appoġġ għall-ħolqien ta’ forza tax-xogħol b’edukazzjoni għolja, imħarrġa, effiċjenti u bil-ħiliet u l-kwalifiki meħtieġa, li jkunu mħarrġa biżżejjed biex ikollhom aċċess għal xogħol deċenti, inkluż f’setturi ġodda ta’ tkabbir dinamiku, li jaqblu mad-domandi tas-swieq tax-xogħol u li jtejbu l-involviment tas-settur privat. Huma għandhom jagħmlu enfasi partikolari fuq it-titjib tal-litteriżmu diġitali, l-edukazzjoni u t-taħriġ tekniċi u vokazzjonali u programmi ta’ edukazzjoni terzjarja.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu politiki li jtejbu r-rilevanza, l-effiċjenza u l-effettività tal-istituzzjonijiet tas-suq tax-xogħol. Huma għandhom jippromwovu l-mobilità tax-xogħol intrareġjonali b’appoġġ għall-ħtiġijiet tal-iżvilupp tal-Membri tal-OSAKP tal-Paċifiku u biex jirrispondu b’mod pożittiv għall-ħtiġijiet tas-settur privat u jikkontribwixxu għal integrazzjoni ekonomika mtejba, investiment akbar u produttività tan-negozju mtejba.

5.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp ta’ infrastrutturi ewlenin bħall-enerġija, it-trasport u l-ilma, kif ukoll tas-servizzi tat-teknoloġiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ICT, information and communication technologies) u l-konnettività diġitali.

6.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp taż-żoni rurali u d-diversifikazzjoni tal-ekonomija rurali, inkluż billi jsaħħu l-konnessjonijiet bejn infrastrutturi reżiljenti, it-turiżmu, l-agrikoltura u l-industrija.

7.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw miżuri maħsuba biex itejbu l-kwalità, id-disponibbiltà u l-aċċessibbiltà tas-servizzi tal-assigurazzjoni, finanzjarji u mhux finanzjarji għall-intrapriżi privati, fis-setturi formali u f’dawk informali. Huma għandhom itejbu l-aċċess għal finanzjament affordabbli, inkluż billi jiżviluppaw sistemi bankarji u mhux bankarji vijabbli u jsaħħu s-servizzi finanzjarji diġitali li jiffaċilitaw iż-żieda fil-valur permezz tal-integrazzjoni tad-ditti, b’mod partikolari l-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju, f’katini ta’ valur reġjonali u globali, u permezz ta’ produzzjoni mtejba, il-kapaċità regolatorja tal-kummerċ, l-intraprenditorija, il-faċilitazzjoni tan-negozju mtejba, id-diversifikazzjoni tal-prodotti u d-destinazzjonijiet tal-esportazzjoni, u t-titjib teknoloġiku u l-innovazzjoni, inkluż tal-pjattaformi tal-kummerċ elettroniku.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jinkoraġġixxu, joħolqu u jżommu ambjent li jwassal għal investiment responsabbli għall-benefiċċju reċiproku tagħhom. Huma għandhom jissimplifikaw u jaċċelleraw il-proċeduri u r-rekwiżiti amministrattivi, u għandhom jappoġġaw miżuri li joħolqu klima ta’ investiment prevedibbli u sigura, jiffaċilitaw is-sħubijiet u jippromwovu d-djalogu bejn is-settur pubbliku u dak privat.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jattiraw u jżommu investiment pubbliku u privat sostenibbli u responsabbli, inkluż investiment dirett barrani, permezz ta’ taħlit, garanziji u strumenti finanzjarji innovattivi oħrajn biex jagħtu spinta lill-fiduċja tal-investituri. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jipprovdu lill-investituri b’informazzjoni adegwata u faċilment aċċessibbli dwar opportunitajiet ta’ negozju kemm fl-UE kif ukoll fil-Membri tal-OSAKP tal-Paċifiku.

3.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jikkooperaw biex jiffaċilitaw l-investimenti permezz ta’ taħlita ta’ interventi xierqa, b’attenzjoni partikolari għaż-żgħażagħ u n-nisa.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp ta’ settur privat dinamiku, kompetittiv u responsabbli, inkluż permezz tal-adozzjoni tal-politiki u r-riformi ekonomiċi, istituzzjonali u leġiżlattivi meħtieġa fil-livell nazzjonali jew fil-livell reġjonali, jew fit-tnejn. Huma għandhom jieħdu miżuri biex isaħħu u jtejbu l-produttività u l-effiċjenza tas-settur privat. Huma għandhom jagħtu attenzjoni speċjali lit-tkabbir u l-kompetittività mtejba tal-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju, lill-inkubaturi tan-negozju u lill-iżvilupp tal-industriji artiġjanali.

2.   Il-Partijiet għandhom jaħtfu l-opportunitajiet tal-progress teknoloġiku u tal-ekonomija diġitali. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jimmobilizzaw l-investiment b’appoġġ għar-riċerka u l-innovazzjoni, u l-ekonomija diġitali, u biex jinkoraġġixxu lis-settur privat jagħti spinta lid-diġitalizzazzjoni, b’mod partikolari f’termini tal-investimenti, l-innovazzjoni, l-għarfien tas-suq, l-aċċess u l-għarfien espert.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp industrijali bil-għan li jinkiseb tkabbir ekonomiku sostenibbli. Huma għandhom jadottaw politiki mmirati li jkollhom l-għan li jiffaċilitaw it-tkabbir u l-opportunitajiet industrijali, notevolment permezz tal-ħolqien ta’ konnessjonijiet u attivitajiet li jżidu l-valur, inklużi industriji fuq skala żgħira. Huma għandhom jinkoraġġixxu l-iżvilupp ta’ teknoloġiji u proċessi xierqa u d-diversifikazzjoni ta’ prodotti niċċa. Huma għandhom jiżviluppaw u jimplimentaw strateġiji li jibnu kapaċità reġjonali u nazzjonali għall-kompetittività fil-manifattura u l-esportazzjonijiet ta’ teknoloġija medja u avvanzata.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw aktar effiċjenza fl-użu tar-riżorsi u l-adozzjoni ta’ teknoloġiji u proċessi industrijali aktar nodfa u li jirrispettaw l-ambjent. Huma għandhom jindirizzaw b’mod effettiv il-forom kollha ta’ tniġġis li jirriżultaw mill-attivitajiet ekonomiċi, inkluż permezz ta’ definizzjoni ċara tar-responsabbiltajiet u l-attribuzzjoni tagħhom lill-industrija u lill-operaturi tan-negozju tul il-katina tal-provvista, abbażi tal-prinċipji tar-responsabbiltà estiża tal-produttur u ta’ min iniġġes iħallas.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fir-riċerka xjentifika, fl-iżvilupp teknoloġiku u fl-innovazzjoni, bl-għan li jippromwovu l-iżvilupp soċjali u ekonomiku, jindirizzaw l-isfidi tas-soċjetà u jtejbu l-kompetittività reġjonali. Huma għandhom jiżviluppaw l-interkonnessjoni u l-interoperabbiltà tan-networks ta’ riċerka u tal-infrastrutturi u s-servizzi tal-informatika u tad-data xjentifika, u jippromwovu tali żvilupp fil-kuntest reġjonali tagħhom.

2.   Il-Partijiet għandhom jiffaċilitaw, kif xieraq, l-aċċess għall-programmi tax-xjenza, tat-teknoloġija u tal-innovazzjoni ta’ xulxin, għall-infrastrutturi u l-faċilitajiet tar-riċerka, għall-pubblikazzjonijiet u għad-data xjentifika f’oqsma ta’ rilevanza, inklużi t-tibdil fil-klima u l-oċeani.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fuq kwistjonijiet ta’ interess komuni fil-qasam tal-attivitajiet tal-ispazju ċivili, bħar-riċerka spazjali, l-applikazzjonijiet u s-servizzi tas-Sistema Globali ta’ Navigazzjoni bis-Satellita, l-iżvilupp ta’ sistemi ta’ awmentazzjoni bis-satellita, l-Osservazzjoni tad-Dinja u x-Xjenza tad-Dinja, b’mod partikolari fuq l-użu ta’ twissija bikrija u sorveljanza.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jagħtu spinta lill-opportunitajiet kummerċjali għall-vantaġġ reċiproku tagħhom, kif ukoll mar-reġjun usa’, inklużi l-PTEE. Huma għandhom jimmiraw li jrawmu l-integrazzjoni bla xkiel u gradwali tal-Membri tal-OSAKP tal-Paċifiku fl-ekonomija dinjija, speċjalment billi jagħmlu użu sħiħ mill-potenzjal tal-integrazzjoni reġjonali u l-kummerċ ma’ reġjuni oħrajn.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni u l-funzjonament tal-Ftehim Interim ta’ Sħubija Ekonomika eżistenti bejn il-Komunità Ewropea, minn naħa waħda, u l-Istati tal-Paċifiku, min-naħa l-oħra, filwaqt li jinkoraġġixxu l-adeżjoni tal-pajjiżi interessati u, fejn xieraq, iwessgħu l-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dak il-ftehim.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw il-proċessi ta’ integrazzjoni ekonomika reġjonali fir-reġjun tal-Paċifiku, inklużi l-faċilitazzjoni tal-kummerċ u l-armonizzazzjoni regolatorja, sabiex il-pajjiżi jkunu jistgħu jieħdu vantaġġ mill-kummerċ mal-ġirien tagħhom u sabiex irawmu l-integrazzjoni tagħhom fil-ktajjen tal-valur reġjonali u globali.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-bini tal-kapaċità kummerċjali, inkluż permezz ta’ produzzjoni u intraprenditorija msaħħa, u żieda fl-investiment f’setturi li jżidu l-valur. Huma għandhom jiżguraw li l-kondizzjonijiet qafas u l-politiki domestiċi t-tajba jkunu fis-seħħ biex jiffaċilitaw flussi kummerċjali akbar.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-qasam tal-faċilitazzjoni tal-kummerċ, billi jibnu fuq l-impenji rispettivi tagħhom skont il-Ftehim tad-WTO dwar il-Faċilitazzjoni tal-Kummerċ. Tali kooperazzjoni għandha tqis il-ħtiġijiet speċifiċi tal-Membri tal-OSAKP tal-Paċifiku, inklużi dawk relatati mar-restrizzjonijiet ġeografiċi, it-teknoloġija, il-finanzjament tal-kummerċ u l-konnettività. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex inaqqsu l-ispejjeż tal-kummerċ, relatati mal-importazzjonijiet, l-esportazzjonijiet, it-tranżitu u proċeduri doganali oħrajn fuq il-moviment ta’ oġġetti u servizzi, inkluża l-awtomatizzazzjoni tal-proċeduri doganali.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jipprevjenu, jidentifikaw u jeliminaw l-ostakli tekniċi bla bżonn għall-kummerċ, kif ukoll l-ostakli mhux tariffarji bla bżonn li jirrestrinġu l-esportazzjonijiet tagħhom. B’mod partikolari, huma għandhom jikkooperaw biex jiżguraw konformità mal-istandards internazzjonali permezz ta’ appoġġ xieraq għall-bini tal-kapaċitajiet, u mekkaniżmi mtejba ta’ kontroll tal-kwalità u laboratorji ta’ ċertifikazzjoni.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex isaħħu r-regolamenti u l-prattiki sanitarji u fitosanitarji, inkluż permezz ta’ mekkaniżmi istituzzjonali u regolatorji u infrastrutturi u sistemi ta’ informazzjoni adegwati.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jimplimentaw arranġamenti amministrattivi ta’ kooperazzjoni u verifika fir-relazzjonijiet kummerċjali tagħhom.

6.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-kontribut tat-teknoloġija diġitali għall-faċilitazzjoni tal-kummerċ, jaqblu li jikkooperaw lejn pjattaformi diġitali reġjonali xierqa tal-Paċifiku għall-kummerċ nazzjonali u transkonfinali.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp ta’ settur tas-servizzi robust u vibranti, filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza tiegħu f’termini tal-kontribut tiegħu għat-tkabbir ekonomiku u għall-ħolqien tal-impjiegi, biex jipprovdi inputs għall-attivitajiet ekonomiċi kollha u jiffaċilita l-produzzjoni trasformattiva u l-proċessi tal-esportazzjoni.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex isaħħu l-kapaċità fil-provvista tas-servizzi. Għandhom jagħtu attenzjoni partikolari lis-servizzi relatati mal-moviment tal-persuni fiżiċi għal skopijiet ta’ negozju, servizzi finanzjarji u servizzi ta’ negozju oħrajn, turiżmu, industriji kulturali u kreattivi, u kostruzzjoni u servizzi tal-inġinerija relatati.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jinkoraġġixxu l-istabbiliment ta’ ftehimiet ta’ rikonoxximent reċiproku fejn xieraq, inkluż bil-ħsieb li jiffaċilitaw ir-rikonoxximent ta’ kwalifiki professjonali. Huma għandhom jikkooperaw biex jindirizzaw l-ostakli għall-kummerċ fis-servizzi, bl-għan li jrawmu l-kompetizzjoni, joħolqu l-impjiegi, jixprunaw it-tkabbir u l-iżvilupp u jtejbu l-kwalità tas-settur tas-servizzi tagħhom.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu ‘ekonomija blu’ li tkun ġestita sewwa, u sostenibbli, u li jkollha l-għan li tirrikonċilja t-tkabbir ekonomiku sostenibbli mal-ħolqien tal-impjiegi, għajxien imtejjeb u ekwità soċjali, benefiċċji ekonomiċi ġusti, u sigurtà alimentari msaħħa, abbażi tal-konservazzjoni tal-ekosistemi u l-bijodiversità tal-baħar u l-użu sostenibbli tar-riżorsi.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw akkwakultura sostenibbli permezz ta’ ppjanar spazjali effettiv, approċċ ibbażat fuq l-ekosistema u kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni mtejba għall-investituri, filwaqt li jiżguraw li din tissodisfa t-tħassib tal-komunitajiet lokali.

3.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-iżvilupp sostenibbli tas-sajd, inkluż fil-livell tas-sajd artiġjanali, billi jippromwovu ktajjen ta’ valur sostenibbli permezz ta’ investiment imtejjeb fil-produttività u fil-kapaċitajiet tal-ipproċessar lokali, filwaqt li jiżguraw is-sostenibbiltà tar-riżorsi tas-sajd u sigurtà u sikurezza alimentari mtejba.

4.   Il-Partijiet għandhom jaħtfu l-opportunitajiet fil-qasam tal-bijoteknoloġija tal-baħar, billi jappoġġaw ir-riċerka u jnaqqsu l-ostakli tekniċi biex jiffaċilitaw l-aċċess għall-investituri, filwaqt li jevitaw riskji għall-ambjent tal-baħar.

5.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu r-riċerka, l-innovazzjoni u l-kondiviżjoni tal-għarfien, l-aħjar prattiki u t-tagħlimiet meħuda dwar l-ekonomija blu, inkluż it-tisħiħ tal-ippjanar spazjali u t-teħid ta’ deċiżjonijiet tajbin dwar l-investiment.

6.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-enerġija rinnovabbli tal-baħar bil-ħsieb li jaċċelleraw it-tranżizzjoni enerġetika nadifa fil-gżejjer kollha.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu agrikoltura sostenibbli u jappoġġaw prattiki u azzjonijiet agroekoloġiċi biex jibnu agrikoltura reżiljenti għall-klima u jiżguraw żieda fil-valur u diversifikazzjoni biex itejbu l-għajxien, jespandu l-introjtu u joħolqu impjiegi deċenti.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex iżidu l-opportunitajiet għall-produtturi, il-proċessuri u l-esportaturi, b’mod partikolari azjendi agrikoli żgħar, biex jaċċessaw swieq fil-livelli nazzjonali, reġjonali u internazzjonali, inkluż permezz ta’ appoġġ ta’ estensjoni agrikola, infrastrutturi rurali u aċċess għall-finanzi mtejba. Huma għandhom jikkooperaw biex jiżguraw konformità ma’ prattiki u standards aċċettati internazzjonalment, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti tagħhom.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu s-sigurtà alimentari billi jiżviluppaw ktajjen tal-valur sensittivi għan-nutrizzjoni inklużivi u bijodiversi, inkluż permezz tal-ipproċessar u ż-żieda fil-valur lokali u kapaċitajiet imtejba ta’ aġenti tal-katina tal-valur. Huma għandhom jimpenjaw ruħhom fir-reġistrazzjoni u l-protezzjoni tal-indikazzjonijiet ġeografiċi għall-prodotti agrikoli u tal-ikel mir-reġjun tal-Paċifiku u mill-Unjoni Ewropea.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiġġieldu kontra l-pesti, il-mard u l-ispeċijiet invażivi li jaffettwaw l-agrikoltura tagħhom.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jiżguraw żvilupp bilanċjat u sostenibbli tat-turiżmu, filwaqt li jimmassimizzaw il-potenzjal tiegħu għat-tkabbir ekonomiku, il-ħolqien ta’ impjiegi deċenti u ż-żieda fid-dħul tal-gvern, filwaqt li jiżguraw l-integrazzjoni tad-dimensjonijiet ambjentali, kulturali u soċjali.

2.   Il-Partijiet għandhom itejbu l-protezzjoni u l-promozzjoni tal-wirt kulturali u tar-riżorsi naturali, u għandhom isaħħu r-rabtiet bejn it-turiżmu u setturi ekonomiċi rilevanti oħra, b’mod partikolari t-trasport, l-agrikoltura u l-ekonomija blu.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jippromwovu prattiki ta’ żvilupp sostenibbli u għandhom jimmiraw li jottimizzaw il-benefiċċji soċjoekonomiċi tat-turiżmu, filwaqt li jipproteġu l-art, l-oċeani, in-nies u l-kulturi, jirrispettaw l-integrità u l-interessi tal-komunitajiet lokali, u jappoġġaw l-involviment tagħhom fil-proċess tal-iżvilupp tat-turiżmu, b’mod partikolari t-turiżmu rurali u komunitarju u l-ekoturiżmu. Huma għandhom jinkoraġġixxu l-investiment f’teknoloġija ġdida għar-riċerka u l-iżvilupp statistiku, ir-reżiljenza għall-klima u għad-diżastri, il-bijodiversità, l-immaniġġjar tal-iskart, l-enerġija rinnovabbli u l-effiċjenza enerġetika, is-sigurtà tal-ilma u tal-ikel, u l-għajxien u l-parteċipazzjoni tal-komunità.

4.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-investiment fil-promozzjoni u l-iżvilupp ta’ prodotti u servizzi tat-turiżmu. Huma għandhom jippromwovu l-iżvilupp ta’ sħubijiet innovattivi ma’ linji tal-ajru u operaturi tal-kruċieri rilevanti u jinvestu fl-iżvilupp tal-kapital uman, fit-taħriġ fis-settur tat-turiżmu u fil-bini tal-kapaċitajiet, il-kummerċjalizzazzjoni, inkluża l-kummerċjalizzazzjoni diġitali, u jinkoraġġixxu kuntatti kummerċjali u skambji ta’ persunal tas-sengħa, bil-ħsieb li tingħata spinta lill-kompetittività, jittejbu l-istandards tas-servizzi u għall-iżvilupp ulterjuri tas-settur tat-turiżmu.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza tas-settur tal-enerġija għall-prosperità ekonomika u tal-iżvilupp tal-bniedem u dak soċjali u tas-sigurtà tal-bniedem, kif ukoll il-ħtieġa għal tranżizzjoni bla xkiel għal ekonomija b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex isaħħu s-sigurtà tal-enerġija u r-reżiljenza tal-infrastrutturi tal-enerġija biex itejbu l-aċċessibbiltà u l-affordabbiltà tal-enerġija nadifa.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jappoġġaw ir-riformi tal-enerġija fir-reġjun tal-Paċifiku li jikkontribwixxu għat-tnaqqis tal-intensità tal-karbonju tal-proċessi ta’ żvilupp tiegħu, li jżidu l-effiċjenza tal-provvista u l-konsum tal-enerġija fl-użu finali, li jtejbu r-reżiljenza tal-infrastruttura tal-enerġija, u li jnaqqsu l-emissjonijiet netti ta’ gassijiet serra, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti tagħhom, inkluż il-Qafas għal Azzjoni dwar is-Sigurtà tal-Enerġija fil-Paċifiku u l-FRDP.

3.   Il-Partijiet għandhom jiffaċilitaw swieq tal-enerġija miftuħa, trasparenti u li jiffunzjonaw li jixprunaw investiment inklużiv u sostenibbli fil-ġenerazzjoni, it-trażmissjoni u d-distribuzzjoni responsabbli, u fl-effiċjenza enerġetika.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-effiċjenza enerġetika u l-iffrankar tal-enerġija fl-istadji kollha tal-katina tal-enerġija, mill-ġenerazzjoni sal-konsum, u għandhom isaħħu, itejbu u jittrasformaw il-faċilitajiet tal-produzzjoni, il-ġenerazzjoni u d-distribuzzjoni tal-enerġija, inkluż permezz tat-tisħiħ u l-espansjoni tal-grilji tad-distribuzzjoni tal-enerġija urbana u rurali.

5.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu t-tranżizzjoni enerġetika tar-reġjun tal-Paċifiku permezz tal-iżvilupp u l-użu ta’ teknoloġiji tal-enerġija nodfa, diversi, kosteffettivi u sostenibbli, inklużi teknoloġiji tal-enerġija rinnovabbli u b’emissjonijiet baxxi.

1.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu r-restrizzjonijiet ġeografiċi li jiffaċċjaw l-Istati gżejjer tal-Paċifiku, għandhom isaħħu l-konnettività madwar ir-reġjun tal-Paċifiku, filwaqt li jiżguraw li din tkun sostenibbli, komprensiva, ibbażata fuq ir-regoli, u li trawwem l-investiment u kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni għan-negozji. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jibnu konnessjonijiet tat-trasport sikuri, siguri, reżiljenti u sostenibbli, bl-ajru, bl-art u bil-baħar, u networks diġitali, minn mobbli sa fissi, mis-sinsla tal-internet sal-aħħar mil, minn kejbils sa satelliti. Huma jimpenjaw ruħhom li jaħdmu lejn il-konnettività tal-enerġija, bl-għan li jrawmu soluzzjonijiet moderni, effiċjenti u nodfa u jippromwovu l-kuntatti bejn il-persuni.

2.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jirristrutturaw, isaħħu u jtejbu s-sistemi tat-trasport u tal-infrastruttura relatati, jiffaċilitaw u jtejbu l-moviment tal-passiġġieri, inklużi dawk b’mobilità mnaqqsa, u tal-merkanzija, u jipprovdu aċċess kosteffettiv, sikur, sigur u sostenibbli għal servizzi affidabbli u effettivi tat-trasport urban, bl-ajru, marittimu, fuq passaġġi tal-ilma interni, bil-ferrovija u bit-triq. Huma għandhom itejbu l-governanza ġenerali tas-settur tat-trasport, billi jiżviluppaw u jimplimentaw regolamenti effiċjenti biex jiffaċilitaw l-armonizzazzjoni madwar ir-reġjun tal-Paċifiku, biex jippermettu kompetizzjoni ġusta u interoperabbiltà fi ħdan u bejn il-modi tat-trasport, kif ukoll biex jattivaw u jippromwovu l-parteċipazzjoni tas-settur privat fi proġetti tat-trasport, inkluż fuq il-manutenzjoni u fuq l-eliminazzjoni ta’ restrizzjonijiet tal-kapaċità u ta’ infrastrutturi b’konnessjoni nieqsa.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza ta’ servizzi tat-trasport marittimu kosteffettivi u effiċjenti bħala l-mod ewlieni ta’ trasport li jiffaċilita l-kummerċ. Huma għandhom jikkooperaw fis-settur tat-trasport marittimu biex jippromwovu l-isforzi tal-Membri tal-OSAKP tal-Paċifiku fl-iżvilupp ta’ portijiet u servizzi tal-portijiet kompetittivi, inkluża l-infrastruttura tan-navigazzjoni, bil-ħsieb li jtejbu l-moviment tal-merkanzija u tan-nies.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fis-settur tal-avjazzjoni, inkluż billi jikkunsidraw żieda fir-rotot u fil-frekwenza tas-servizzi tal-ajru fir-reġjun Paċifiku. Huma għandhom jikkooperaw ukoll biex isaħħu u jtejbu s-sikurezza u s-sigurtà tal-avjazzjoni, u s-sorveljanza tal-ispazju tal-ajru, inkluża l-kapaċità tagħhom li jirrispondu għal theddid u riskji relatati. Huma jaqblu li jsaħħu u jtejbu l-faċilitajiet ta’ għajnuna għan-navigazzjoni tal-ivvjaġġar bl-ajru u bil-baħar, inklużi l-kontroll tat-traffiku tal-ajru u l-kartografija.

5.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jagħtu spinta lill-aċċess għal konnettività tal-broadband u infrastrutturi diġitali miftuħa, affordabbli u siguri, inkluż permezz ta’ kejbils taħt il-baħar imtejba. Huma għandhom jieħdu miżuri biex jiffaċilitaw l-aċċess faċli għall-ICT u jappoġġaw l-użu xieraq tal-intelliġenza artifiċjali u tal-internet tal-oġġetti u l-iskjerament ta’ networks mingħajr fili estensivi bi prezz baxx, adattati għaċ-ċirkostanzi lokali. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jistabbilixxu l-istituzzjonijiet regolatorji meħtieġa biex joħorġu liċenzji lill-fornituri ta’ servizzi, jippromwovu mġiba kompetittiva u jiżguraw il-benesseri u l-protezzjoni tal-konsumatur, isaħħu l-kooperazzjoni reġjonali, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti tal-Partijiet, inkluż il-Pjan ta’ Azzjoni Strateġika Reġjonali tal-ICT tal-Paċifiku.

1.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-kontribut tal-industriji estrattivi għall-iżvilupp ekonomiku, għandhom jiffaċilitaw l-investiment sostenibbli u responsabbli permezz ta’ leġiżlazzjoni, politiki u oqfsa regolatorji xierqa konsistenti mal-aħjar prattiki internazzjonali. Huma għandhom jimmiraw li jiżguraw aċċess ġust u mingħajr distorsjoni għar-riżorsi estrattivi, filwaqt li jirrispettaw bis-sħiħ il-liġijiet nazzjonali u s-sovranità tal-pajjiżi fuq ir-riżorsi naturali tagħhom u jħarsu d-drittijiet tal-komunitajiet lokali affettwati.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu l-ġestjoni responsabbli tar-riżorsi estrattivi, inkluż l-iżvilupp ta’ oqfsa leġiżlattivi, filwaqt li jqisu l-impatti ambjentali. Huma għandhom jippromwovu t-trasparenza u r-responsabbiltà, f’konformità mal-prinċipji stabbiliti fl-Inizjattiva għat-Trasparenza tal-Industriji Estrattivi.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-użu tat-teknoloġiji rilevanti biex jiffaċilitaw l-esplorazzjoni u l-isfruttament sostenibbli u responsabbli tar-riżorsi estrattivi.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-ġestjoni sostenibbli tal-foresti u l-użu sostenibbli tar-riżorsi tal-foresti, inaqqsu u jwaqqfu d-deforestazzjoni u d-degradazzjoni tal-foresti, jikkonservaw il-bijodiversità u l-ekosistemi tal-foresti, jiġġieldu l-qtugħ illegali tas-siġar għall-injam u l-kummerċ assoċjat, u jippromwovu prodotti effiċjenti fl-użu tar-riżorsi u tal-enerġija minn foresti ġestiti b’mod sostenibbli.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu ktajjen ta’ valur sostenibbli ta’ agroindustriji u komoditajiet u prodotti tal-foresti, filwaqt li jagħtu prijorità lill-ħolqien tal-impjiegi u opportunitajiet ekonomiċi oħrajn fil-konservazzjoni tal-ekosistemi. Huma għandhom jikkooperaw fil-ġestjoni sostenibbli tal-foresti, inkluż għall-provvista legali u sostenibbli ta’ prodotti għal qligħ kummerċjali u l-kummerċjalizzazzjoni sostenibbli tal-flora u l-fawna tal-foresti, b’rispett sħiħ għall-aħjar prattiki u standards internazzjonali u ftehimiet internazzjonali rilevanti. Huma għandhom jikkollaboraw u jippromwovu l-użu ta’ teknoloġija u metodi xierqa biex jidentifikaw u jiżviluppaw ħxejjex aromatiċi u materjali oħrajn ibbażati fuq il-foresti li jikkontribwixxu għall-prodotti mediċinali, filwaqt li jiżguraw li ma jkun hemm l-ebda telfien tal-bijodiversità, li ma jinħoloq ebda żbilanċ fl-ekosistema, u li l-aċċess għall-prodotti mediċinali ma jkunx imfixkel.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu l-governanza u s-sostenibbiltà tal-foresti, inkluż billi jqisu l-Pjan ta’ Azzjoni tal-UE għall-Infurzar tal-Liġi, Tmexxija u Kummerċ fis-Settur Forestali (FLEGT, Forest Law Enforcement, Governance and Trade) u billi jinkoraġġixxu l-iżvilupp ta’ ftehimiet ta’ sħubija volontarji. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex isaħħu l-koerenza u l-interazzjonijiet pożittivi fil-livell tal-pajjiżi bejn il-Pjan ta’ Azzjoni tal-FLEGT u azzjoni klimatika fis-settur tal-foresti u tal-użu tal-art, inkluż fil-kuntest ta’ inizjattivi internazzjonali oħrajn, b’mod partikolari l-Qafas ta’ Varsavja għat-Tnaqqis tal-Emissjonijiet mid-Deforestazzjoni u d-Degradazzjoni tal-Foresti (REDD+, Reducing Emissions for Deforestation and Forest Degradation). Huma għandhom jimpenjaw ruħhom ukoll fl-iżvilupp u fir-rieżami tal-politiki, tal-leġiżlazzjonijiet, tar-regolamenti, tal-istrateġiji u tal-pjanijiet għal azzjoni klimatika fis-settur tal-foresti u tal-użu tal-art, f’konformità mal-NDCs. Huma għandhom jieħdu passi biex itejbu l-kwalità tal-inventarji għall-emissjonijiet u t-tneħħijiet mis-settur tal-foresti.

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-iżvilupp ta’ strateġiji u inizjattivi ta’ adattament u ta’ konservazzjoni tal-foresti biex itejbu s-saħħa tal-foresti, ireġġgħu lura d-deforestazzjoni, jirrestawraw il-pajsaġġi tal-foresti degradati, itejbu r-reżiljenza għat-tibdil fil-klima u jistabbilixxu mill-ġdid il-kopertura tal-foresti. Filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza tal-foresti naturali u verġni biex jipprovdu l-ekosistemi, il-klima u s-servizzi kulturali li jiddependu fuqhom is-soċjetajiet tagħna, huma għandhom jikkooperaw biex jiżviluppaw u jimplimentaw approċċi xierqa u inċentivi pożittivi għall-adattament u l-konservazzjoni tagħhom.

5.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw it-tisħiħ u l-bini tal-kapaċitajiet ta’ istituzzjonijiet u aġenziji reġjonali, subreġjonali u nazzjonali responsabbli għall-ġestjoni sostenibbli tal-foresti. Huma għandhom iżidu l-għarfien pubbliku dwar id-deforestazzjoni fil-livelli kollha u jinkoraġġixxu l-konsum ta’ prodotti effiċjenti fl-użu tar-riżorsi u tal-enerġija minn foresti ġestiti b’mod sostenibbli. Huma għandhom jippromwovu u jappoġġaw l-użu ta’ fjuwil tat-tisjir alternattiv, sostenibbli u nadif għall-komunitajiet lokali. Huma għandhom isaħħu l-involviment tal-awtoritajiet u l-komunitajiet lokali fil-protezzjoni tal-foresti.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-isforzi ta’ xulxin biex jiżguraw governanza tal-oċeani mtejba u integrata, miżuri ta’ konservazzjoni u ġestjoni tas-sajd reġjonali u subreġjonali msaħħa, il-monitoraġġ, il-kontroll u s-sorveljanza tas-sajd, strateġiji oħra speċifiċi għar-reġjun, u strumenti għall-ġestjoni effettiva tal-oċeani.

2.   Il-Partijiet għandhom jieħdu l-passi meħtieġa biex jimplimentaw trattati, konvenzjonijiet u ftehimiet reġjonali u internazzjonali rilevanti dwar il-governanza tal-oċeani, li għalihom huma parti, u l-konservazzjoni u l-ġestjoni tar-riżorsi previsti fihom.

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-governanza tal-oċeani għall-użu u l-konservazzjoni sostenibbli tagħhom, f’konformità mal-Konvenzjoni tan-NU dwar il-Liġi tal-Baħar (UNCLOS, UN Convention on the Law of the Sea) u filwaqt li jqisu l-oqfsa reġjonali rilevanti, inkluż billi jippromwovu approċċ ta’ ġestjoni integrata, b’kont meħud tad-dimensjonijiet soċjali, ekonomiċi u ambjentali tal-iżvilupp sostenibbli.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jimmitigaw u jtaffu l-pressjoni fuq l-oċeani u r-riżorsi tagħhom, għal oċeani sikuri, siguri, nodfa u ġestiti b’mod sostenibbli, kif ukoll biex isaħħu l-għarfien dwar l-oċeani. Huma għandhom jikkooperaw fuq il-protezzjoni, il-preservazzjoni u r-restawr tal-ekosistemi kostali u tal-baħar.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jipprevjenu u jnaqqsu t-tniġġis tal-baħar u jiġġieldu kontra t-tniġġis akustiku u l-iskart tal-baħar, inklużi l-plastik u l-mikroplastik, it-tixrid taż-żejt u l-kontaminanti nukleari. Huma għandhom jappoġġaw u jistinkaw għar-regolamentazzjoni tat-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-bastimenti, filwaqt li jappoġġaw b’mod attiv l-implimentazzjoni urġenti tal-istrateġija inizjali tal-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali dwar it-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-bastimenti. Huma għandhom jippromulgaw leġiżlazzjoni u regolamenti li jirregolaw ir-rimi ta’ skart ta’ ħsara u skart, inkluż l-impożizzjoni ta’ penali għall-ksur.

6.   Il-Partijiet jaqblu li jibbażaw id-deċiżjonijiet tagħhom fuq l-aqwa xjenza disponibbli, b’kunsiderazzjoni xierqa għall-prinċipji tal-approċċ ibbażat fuq l-ekosistema, il-prinċipju ta’ prekawzjoni u l-importanza tal-għarfien tradizzjonali u indiġenu.

7.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni fuq ir-riċerka, it-tfassil u l-implimentazzjoni ta’ miżuri ta’ konservazzjoni u ġestjoni, l-ippjanar spazjali tal-baħar, u l-istabbiliment ta’ żoni protetti tal-baħar u ta’ ħabitats tal-baħar, b’mod konsistenti mad-dritt internazzjonali, abbażi tal-aħjar xjenza disponibbli u b’kont meħud tal-għarfien tal-komunitajiet indiġeni u lokali.

8.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jibnu l-kapaċità u l-għarfien espert fil-governanza tal-oċeani, inkluż permezz tar-riċerka xjentifika tal-baħar u t-trasferiment tat-teknoloġija tal-baħar, f’konformità mal-UNCLOS.

9.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu d-djalogu u l-kooperazzjoni fuq l-aspetti kollha tal-governanza tal-oċeani, inkluż fuq kwistjonijiet relatati mat-tibdil fil-klima, iż-żieda fil-livell tal-baħar u l-effetti u l-implikazzjonijiet possibbli tagħha, l-estrazzjoni minn qiegħ il-baħar, is-sajd, it-tniġġis tal-baħar u r-riċerka u l-iżvilupp.

10.   Il-Partijiet jirrikonoxxu t-tħassib ġenerali li tqajjem dwar l-impatt tal-estrazzjoni minn qiegħ il-baħar fuq l-ambjent tal-baħar u l-bijodiversità tiegħu. Huma għandhom jużaw l-aħjar xjenza disponibbli, japplikaw il-prinċipju ta’ prekawzjoni u l-approċċ tal-ekosistema, jippromwovu r-riċerka u jikkondividu l-aħjar prattiki fl-oqsma ta’ interess reċiproku relatati mar-riżorsi minerali ta’ qiegħ il-baħar, sabiex jiżguraw il-ġestjoni ambjentali tajba tal-attivitajiet għall-protezzjoni u l-preservazzjoni tal-ambjent tal-baħar u tal-bijodiversità tiegħu.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw, inkluż permezz ta’ organizzazzjonijiet u arranġamenti reġjonali u internazzjonali kompetenti, fuq il-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tal-bijodiversità tal-baħar f’żoni lil hinn mill-ġuriżdizzjoni nazzjonali, abbażi tal-aħjar xjenza disponibbli.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-bini tal-kapaċitajiet u t-trasferiment tat-teknoloġija tal-baħar għall-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tal-bijodiversità tal-baħar f’żoni lil hinn mill-ġuriżdizzjoni nazzjonali, inkluż permezz ta’ kooperazzjoni internazzjonali.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw il-konservazzjoni u l-ġestjoni u l-użu sostenibbli tar-riżorsi tas-sajd fil-livelli bilaterali, subreġjonali, reġjonali u multilaterali, kif xieraq.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw li r-riżorsi tas-sajd jiġu kkonservati u ġestiti b’mod effettiv u jinqabdu b’mod sostenibbli, u li r-redditi soċjali u ekonomiċi jiġu ottimizzati.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu miżuri ta’ konservazzjoni u ġestjoni trasparenti u bbażati fuq ix-xjenza f’konformità mad-dritt internazzjonali, b’mod partikolari r-regoli u l-prinċipji stabbiliti fl-UNCLOS u fil-Ftehim tan-NU dwar il-Ħażniet ta’ Ħut, u li jirrispettaw il-miżuri ta’ konservazzjoni u ġestjoni adottati mill-organizzazzjonijiet reġjonali tal-ġestjoni tas-sajd, fejn applikabbli.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw l-iżvilupp ekonomiku sostenibbli tas-sajd kostali permezz ta’ politiki, liġijiet u regolamenti effettivi. Huma għandhom jippromwovu l-aċċess għar-riżorsi tas-sajd mill-komunitajiet lokali, u mis-sajjieda fuq skala żgħira u artiġjanali, u għandhom jippromwovu s-sigurtà alimentari u l-ekwità interġenerazzjonali u intraġenerazzjonali.

1.   Il-Partijiet, f’konformità mal-obbligi internazzjonali, għandhom iżommu jew jadottaw inizjattivi biex jiġġieldu s-sajd IUU fil-ġuriżdizzjonijiet rispettivi tagħhom, f’ġuriżdizzjonijiet oħrajn, u fl-ibħra miftuħa, filwaqt li jirrikonoxxu li tali attivitajiet jikkostitwixxu theddida serja għall-konservazzjoni effettiva, il-ġestjoni u l-isfruttament sostenibbli tas-sajd.

2.   Il-Partijiet għandhom jimplimentaw politiki u miżuri biex jeskludu prodotti tas-sajd IUU mill-flussi kummerċjali. Huma għandhom jimplimentaw u jinfurzaw miżuri ta’ monitoraġġ, kontroll u sorveljanza, bħal skemi ta’ osservaturi, sistemi ta’ monitoraġġ tal-bastimenti, liċenzji u awtorizzazzjonijiet tas-sajd, reġistrazzjoni u rapportar tal-qabdiet, kontroll tat-trażbord, spezzjonijiet u kontroll tal-Istat tal-port u miżuri assoċjati, biex jiżguraw konformità, inklużi azzjoni ta’ infurzar u sanzjonijiet skont ir-regolamenti domestiċi, bl-għan li jikkonservaw l-istokkijiet tal-ħut, jipprevjenu s-sajd eċċessiv u jippromwovu s-sajd sostenibbli.

3.   Il-Partijiet, f’konformità mal-obbligi tagħhom skont il-liġijiet nazzjonali u l-istrumenti subreġjonali, reġjonali u internazzjonali eżistenti, jaqblu li ma jagħtux permess għad-dħul lil, jirrifjutaw li jipprovdu servizz lil, jew li jkeċċu mill-portijiet tagħhom, bastimenti ta’ Partijiet li jkunu nstabu li kienu involuti f’sajd IUU f’ġuriżdizzjonijiet oħrajn u fl-ibħra miftuħa, jew li jkollhom storja ta’ sajd IUU.

4.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jirratifikaw il-ftehimiet internazzjonali rilevanti fir-rigward tas-sajd IUU, b’mod partikolari l-Ftehim dwar Miżuri tal-Istat tal-Port li Jimpedixxu, Jiskoraġġixxu u Jeliminaw is-Sajd Illegali, Mhux Rappurtat u Mhux Regolat, magħmul f’Ruma fit-22 ta’ Novembru 2009, u għandhom jippromwovu l-komplementarjetà u l-konsistenza bejn il-miżuri u l-istrateġiji internazzjonali u reġjonali għall-ġlieda kontra s-sajd IUU.

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw il-paċi, is-sigurtà u l-ġustizzja, permezz tal-protezzjoni, il-promozzjoni u l-issodisfar tad-drittijiet tal-bniedem, il-governanza tajba, is-sigurtà tal-bniedem imsaħħa, is-sigurtà ambjentali, u l-prevenzjoni tal-kunflitti u l-konsolidazzjoni tal-paċi.

2.   Il-Partijiet għandhom jindirizzaw il-forom kollha ta’ vjolenza bbażata fuq l-identità, inkluża l-vjolenza sesswali, abbażi tal-ġeneru, interkomunali, etnika u reliġjuża. Huma għandhom jappoġġaw il-proċessi ta’ rikonċiljazzjoni permezz ta’ mekkaniżmi ta’ ġustizzja tranżizzjonali, inklużi prattiki tradizzjonali jew konswetudinarji, fejn u meta dawn ma jkunux inkompatibbli mad-drittijiet tal-bniedem rikonoxxuti internazzjonalment. Huma għandhom jipprovdu appoġġ lill-vittmi kollha ta’ vjolenza.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itejbu s-sigurtà marittima, f’konformità mal-UNCLOS u filwaqt li jqisu l-oqfsa reġjonali rilevanti, billi jikkondividu l-informazzjoni, jirrispondu għat-theddid għall-bastimenti u għall-installazzjonijiet u l-assi marittimi, u jinfurzaw il-liġijiet u r-regolamenti rilevanti. Huma għandhom jikkooperaw, inkluż permezz tal-użu ta’ teknoloġiji spazjali, biex jindirizzaw kwistjonijiet ta’ sigurtà li jirriżultaw minn kriminalità tranżnazzjonali bħat-traffikar tad-drogi, il-piraterija u s-serq bl-użu tal-armi fuq il-baħar, ix-xogħol furzat, it-traffikar ta’ persuni u l-faċilitazzjoni ta’ dħul klandestin ta’ migranti.

4.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jiżviluppaw inizjattivi ġodda għall-prevenzjoni u l-ġlieda kontra t-terroriżmu fil-forom kollha tiegħu b’rispett sħiħ għall-istat tad-dritt u għad-dritt internazzjonali, li jindirizzaw dawk il-fatturi, li jistgħu joħolqu ambjent li jwassal għall-estremiżmu vjolenti u għar-radikalizzazzjoni. Huma għandhom jiżviluppaw leġiżlazzjoni u strateġiji ġodda, jew isaħħu dawk eżistenti, u jikkooperaw biex jiġġieldu kontra t-terroriżmu, il-finanzjament tat-terroriżmu u t-theddid assoċjat, kif xieraq, f’konformità sħiħa mad-dritt internazzjonali, kull fejn applikabbli. Huma għandhom jikkooperaw lejn l-implimentazzjoni tar-Riżoluzzjonijiet rilevanti kollha tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU (UNSCRs), inklużi l-UNSCRs 2396 (2017) u 2462 (2019), u tal-Assemblea Ġenerali. Huma għandhom joqogħdu lura milli jipprovdu kwalunkwe forma ta’ appoġġ lil atturi tal-Istat u mhux tal-Istat li jipprovaw jiżviluppaw, jakkwistaw, jimmanifatturaw, jippossjedu, jittrasportaw, jittrasferixxu jew jużaw armi nukleari, kimiċi, bijoloġiċi jew kwalunkwe armi oħrajn u l-mezzi tat-twassil tagħhom, għal finijiet terroristiċi. Huma għandhom itejbu l-kooperazzjoni biex jippermettu lill-individwi u lill-komunitajiet jipprevjenu u jżidu r-reżiljenza kontra atti ta’ terroriżmu, estremiżmu vjolenti u radikalizzazzjoni.

5.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid li t-tibdil fil-klima huwa theddida eżistenzjali għall-għajxien, is-sigurtà u l-benesseri tal-popli u l-komunitajiet, u jimpenjaw ruħhom li jagħmlu progress fl-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Pariġi. Huma għandhom jippromwovu r-rikonoxximent globali tat-tibdil fil-klima bħala riskju għas-sigurtà u għandhom jaħdmu flimkien biex jipprevjenu l-impatti tat-tibdil fil-klima milli jkomplu jaġixxu bħala multiplikatur tat-theddid, bħal theddid minn żieda fil-livelli tal-baħar u eventi ta’ temp estrem, b’implikazzjonijiet serji għall-paċi u s-sigurtà. Huma għandhom jirrikonoxxu u jaġixxu fuq it-theddida tat-tibdil fil-klima għall-paċi u s-sigurtà billi jsaħħu l-miżuri ta’ adattament u reżiljenza kif ukoll is-sistemi ta’ twissija bikrija.

6.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni biex jippromwovu ċ-ċibersigurtà u biex jipprevjenu u jiġġieldu ċ-ċiberkriminalità u l-kriminalità bl-użu tal-internet, inkluż is-serq tal-proprjetà intellettwali bl-użu tal-internet. Huma għandhom jikkooperaw biex jikkondividu l-aħjar prattiki għall-protezzjoni b’mod aktar effettiv tal-infrastrutturi kritiċi nazzjonali u reġjonali minn attakki ċibernetiċi. Huma għandhom jippromwovu governanza tal-internet b’diversi partijiet ikkonċernati u jindirizzaw kwistjonijiet relatati mad-distribuzzjoni online ta’ materjali illeċiti jew dannużi. Huma għandhom jiskambjaw informazzjoni dwar l-edukazzjoni u t-taħriġ ta’ esperti tekniċi taċ-ċibersigurtà u investigaturi taċ-ċiberkriminalità, tal-investigazzjoni taċ-ċiberkriminalità u tax-xjenza forensika diġitali. Huma għandhom isaħħu l-kooperazzjoni internazzjonali biex jippromwovu s-sigurtà u l-istabbiltà fiċ-ċiberspazju. Huma għandhom jirrikonoxxu li ċ-ċiberkriminalità hija problema globali u jirrikonoxxu l-ħtieġa li jibnu fuq in-normi u l-istandards internazzjonali eżistenti, inklużi dawk tal-Konvenzjoni ta’ Budapest dwar iċ-Ċiberkriminalità.

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu u jimplimentaw il-leġiżlazzjoni u l-istrateġiji għall-ġlieda kontra l-kriminalità organizzata tranżnazzjonali, inklużi, iżda mhux limitatament għal, it-traffikar tal-bnedmin, id-drogi illeċiti, l-armi ħfief u ta’ kalibru żgħir, il-qtugħ illegali tas-siġar għall-injam u l-kummerċ assoċjat, il-kummerċ illegali ta’ speċijiet fil-periklu, inklużi speċijiet tal-baħar fil-periklu, annimali u pjanti selvaġġi, kif ukoll prodotti derivati, u attivitajiet ekonomiċi u finanzjarji illegali oħrajn.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw bil-ħsieb li jżommu sforzi kkoordinati biex jipprevjenu u jiġġieldu l-użu tas-sistemi finanzjarji tagħhom biex jiffinanzjaw attivitajiet kriminali. Huma għandhom jiskambjaw informazzjoni u jinfurzaw miżuri xierqa għall-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus, il-finanzjament tat-terroriżmu u l-flussi finanzjarji illeċiti, f’konformità mal-istandards u l-oqfsa internazzjonali rilevanti, notevolment ir-rakkomandazzjonijiet tat-Task Force ta’ Azzjoni Finanzjarja.

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu d-djalogu u l-kooperazzjoni fil-qasam tal-infurzar tal-liġi, bl-għan li jiġġieldu l-attivitajiet ta’ networks kriminali u terroristiċi organizzati tranżnazzjonali. Huma għandhom itejbu l-koordinazzjoni bejn il-mekkaniżmi ta’ sigurtà reġjonali u nazzjonali permezz ta’ djalogu miftuħ u l-iskambju ta’ informazzjoni strateġika b’appoġġ għat-twissija bikrija u l-kooperazzjoni ma’ organizzazzjonijiet internazzjonali, imsieħba u partijiet ikkonċernati rilevanti.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li d-drittijiet tal-bniedem huma universali, indiviżibbli, interdipendenti u interrelatati u jaqblu li jirrispettaw, jipproteġu, jissodisfaw u jippromwovu d-drittijiet tal-bniedem kollha, kemm jekk huma ċivili, politiċi, ekonomiċi, soċjali jew kulturali. Huma għandhom jieħdu l-passi meħtieġa f’konformità mat-trattati internazzjonali rilevanti biex jiżguraw it-tgawdija sħiħa u ugwali tad-drittijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fundamentali kollha, inklużi l-libertà ta’ opinjoni u ta’ espressjoni, il-libertà ta’ għaqda u ta’ assoċjazzjoni, u l-libertà tal-ħsieb, tar-reliġjon u tat-twemmin. Huma għandhom jindirizzaw u jiġġieldu l-forom kollha ta’ razziżmu, diskriminazzjoni, diskriminazzjoni abbażi tal-ġeneru, inkluż il-manifestazzjoni tagħhom permezz ta’ vjolenza abbażi tal-ġeneru, it-traffikar tal-bnedmin, bin-nisa u l-bniet partikolarment fil-mira għal sfruttament sesswali, diskors ta’ mibegħda u reati ta’ mibegħda, ksenofobija u intolleranza relatata.

2.   Il-Partijiet għandhom jintensifikaw l-isforzi biex jiksbu l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u t-tgawdija sħiħa tad-drittijiet tal-bniedem kollha min-nisa u mill-bniet u t-tisħiħ tal-pożizzjoni tagħhom. Huma għandhom jippromwovu, jipproteġu u jissodisfaw id-drittijiet tat-tfal.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu d-drittijiet ta’ persuni li jappartjenu għal minoranzi u jmexxu ’l quddiem id-drittijiet tal-popli indiġeni, kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Popli Indiġeni (UNDRIP).

4.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw miżuri għat-titjib tal-approċċ ibbażat fuq id-drittijiet għall-iżvilupp, li jinkludu d-drittijiet tal-bniedem kollha, u jieħdu l-passi meħtieġa biex jiżguraw, inter alia, l-ugwaljanza u n-nondiskriminazzjoni għal kulħadd fit-tgawdija tad-drittijiet tal-bniedem, inkluż l-aċċess għal u l-kontroll fuq ir-riżorsi u s-servizzi essenzjali għad-dritt għal standard tal-għajxien adegwat. Dawn jinkludu, iżda mhumiex limitati għal, id-drittijiet għall-edukazzjoni, is-saħħa, inkluża s-saħħa sesswali u riproduttiva, l-ikel, l-ilma tax-xorb u s-sanità, l-akkomodazzjoni adegwata, ix-xogħol u l-ġustizzja. Il-passi li għandhom jittieħdu għar-realizzazzjoni ta’ dawn id-drittijiet għandhom jinkludu servizzi aċċessibbli li jindirizzaw il-kawżi u l-impatti negattivi tat-tibdil fil-klima u l-promozzjoni ta’ distribuzzjoni ġusta u ekwa tar-riżorsi.

5.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw lejn ir-realizzazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem fir-reġjun tal-Paċifiku, inkluż permezz tal-istabbiliment u t-tisħiħ ta’ mekkaniżmi u istituzzjonijiet reġjonali u nazzjonali indipendenti tad-drittijiet tal-bniedem, u permezz tat-tisħiħ ta’ ambjent abilitanti u sikur għall-impenn attiv tas-soċjetà ċivili, tad-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem u ta’ partijiet ikkonċernati rilevanti oħrajn, inkluż permezz tal-bini tal-kapaċitajiet tagħhom u l-aċċess għal mekkaniżmi reġjonali u internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem.

1.   Il-Partijiet għandhom iħarsu l-proċessi u l-istituzzjonijiet demokratiċi f’konformità ma’ prinċipji rikonoxxuti fuq livell internazzjonali u oqfsa legali nazzjonali, inklużi gvernijiet responsabbli eletti permezz ta’ elezzjonijiet paċifiċi, inklużivi, trasparenti u kredibbli, l-aċċettazzjoni tar-riżultati tal-elezzjonijiet u t-tranżizzjoni sussegwenti tal-gvern u d-dritt tal-individwu li jipparteċipa fl-affarijiet pubbliċi tas-soċjetà li jgħix fiha.

2.   Il-Partijiet għandhom itejbu r-rwol tal-parlamenti, jippromwovu l-indipendenza u l-pluraliżmu tal-midja, u jippreservaw u jwessgħu spazju abilitanti għas-soċjetà ċivili bil-ħsieb li jtejbu r-responsabbiltà demokratika. Huma għandhom isaħħu l-kapaċitajiet nazzjonali, reġjonali u deċentralizzati biex jiżguraw ir-rispett għall-prinċipji u l-prattiki demokratiċi.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-prinċipji ta’ governanza tajba. Huma għandhom jieħdu miżuri konkreti biex jibnu istituzzjonijiet pubbliċi inklużivi, responsabbli u trasparenti. Huma għandhom jappoġġaw il-kapaċitajiet għat-tfassil u l-implimentazzjoni tal-politika, jiżviluppaw servizz ċivili responsabbli, effiċjenti, trasparenti u professjonali, u jsaħħu l-għoti ta’ servizzi pubbliċi ta’ kwalità.

4.   Il-Partijiet għandhom jaċċelleraw l-iskjerament ta’ infrastruttura ta’ servizzi ta’ governanza elettronika u servizzi diġitali bħala mezz biex itejbu l-aċċess għal, u d-disponibbiltà ta’, servizzi pubbliċi, itejbu l-prattiki demokratiċi u l-governanza, u jippromwovu, jipproteġu u jissodisfaw id-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali.

5.   Il-Partijiet għandhom jistabbilixxu jew isaħħu l-mekkaniżmi u l-istituzzjonijiet biex jiġġieldu kontra l-korruzzjoni, it-tixħim, il-frodi u reati finanzjarji korporattivi, inkluż bl-implimentazzjoni u l-promozzjoni ta’ standards u strumenti internazzjonali rilevanti, notevolment il-Konvenzjoni tan-NU kontra l-Korruzzjoni, magħmula fi New York fil-31 ta’ Ottubru 2003. Huma għandhom jippromwovu l-ġestjoni trasparenti tar-riżorsi pubbliċi u r-responsabbiltà, jinkoraġġixxu azzjonijiet li jappoġġaw il-valuri ta’ kultura ta’ trasparenza, legalità u bidla fl-imġiba sabiex tiġi żgurata l-eradikazzjoni tal-korruzzjoni, u jkomplu jiżviluppaw il-leġiżlazzjoni biex jiġu ffaċilitati l-irkupru u r-ritorn tal-assi.

6.   Il-Partijiet għandhom isaħħu s-sistemi ta’ governanza biex iwaqqfu l-migrazzjoni irregolari u jiġġieldu l-kuntrabandu ta’ migranti u networks kriminali relatati, kif ukoll it-traffikar tal-bnedmin, b’enfasi speċifika fuq il-protezzjoni tal-vittmi.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu r-rispett għal-liġi u jikkooperaw biex jikkonsolidaw l-istat tad-dritt. Huma għandhom jimmiraw li jiżguraw ġudikatura indipendenti, imparzjali u effettiva u li jsaħħu l-istituzzjonijiet fl-amministrazzjoni tal-ġustizzja. Huma għandhom jieħdu l-passi meħtieġa biex jipprovdu aċċess għall-ġustizzja għal kulħadd taħt proċess xieraq.

2.   Il-Partijiet għandhom jopponu u jikkundannaw kull forma ta’ tortura u trattament krudili, inuman jew degradanti ieħor minn atturi statali u mhux statali fil-kuntesti kollha, inkluż billi jappoġġaw ir-ratifika u l-implimentazzjoni effettiva tal-Konvenzjoni kontra t-Tortura u Trattament jew Pieni Krudili, Inumani jew Degradanti Oħra, magħmula fi New York fl-10 ta’ Diċembru 1984, u l-Protokoll Fakultattiv tagħha.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu riformi tal-ġustizzja sabiex jiżguraw sistemi u proċeduri tal-qorti effiċjenti u jimmodernizzaw is-sistemi penitenzjarji. Huma għandhom jikkooperaw biex itejbu l-kapaċitajiet ta’ atturi ewlenin fil-ġudikatura u fil-korpi leġiżlattivi.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu ġestjoni finanzjarja pubblika tajba, inklużi l-mobilizzazzjoni effettiva u l-użu tad-dħul pubbliku, il-ġestjoni sostenibbli tad-dejn pubbliku, sistemi tal-akkwist pubbliku sostenibbli, trasparenti, kompetittivi u prevedibbli, u appoġġ għall-korpi nazzjonali ta’ sorveljanza.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromulgaw leġiżlazzjoni, jieħdu miżuri konkreti u jsaħħu l-istituzzjonijiet u l-mekkaniżmi rilevanti biex jimplimentaw il-prinċipji ta’ governanza tajba fil-qasam tat-taxxa.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiġġieldu l-evażjoni tat-taxxa, l-evitar tat-taxxa u l-flussi finanzjarji illeċiti, u jiżguraw l-effiċjenza, l-effettività, it-trasparenza u l-ġustizzja tas-sistemi tat-taxxi.

1.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw aċċess inklużiv u ekwu għal edukazzjoni ta’ kwalità fil-livelli primarji, sekondarji u terzjarji, kura bikrija tat-tfal, edukazzjoni u taħriġ tekniċi u vokazzjonali, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti tagħhom, inkluż il-Qafas ta’ Edukazzjoni Reġjonali tal-Paċifiku. Huma għandhom jippromwovu l-iżvilupp tal-litteriżmu u l-ħiliet diġitali. Huma għandhom jagħtu attenzjoni speċjali lin-nisa u lill-bniet, u lill-gruppi emarġinati u vulnerabbli, inklużi persuni b’diżabbiltà.

2.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri biex itejbu l-kwalità tat-tagħlim formali u mhux formali u biex jappoġġaw l-iżvilupp tal-ħiliet permezz ta’ edukazzjoni u taħriġ tekniċi u vokazzjonali, bil-ħsieb li jżidu l-għadd ta’ ħaddiema tas-sengħa u b’edukazzjoni għolja li jaqblu mal-ħtiġijiet u l-opportunitajiet tas-suq tax-xogħol.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu inizjattivi li jinkoraġġixxu u jippermettu l-iżvilupp u l-użu usa’ tax-xjenza, it-teknoloġija, l-inġinerija u l-matematika.

4.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex itejbu l-infrastruttura u t-tagħmir taċ-ċentri edukattivi. Huma għandhom itejbu l-kwalità tal-edukazzjoni permezz ta’ politiki bbażati fuq l-evidenza, l-iżvilupp tal-kurrikulu u l-kwalità mtejba tat-taħriġ u l-iżvilupp professjonali tal-għalliema.

1.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jiksbu kopertura tas-saħħa universali u aċċess ekwu għas-servizzi tal-kura tas-saħħa, inkluż permezz ta’ sistemi tas-saħħa nazzjonali msaħħa, faċilitajiet u tagħmir modernizzati, u mediċini u vaċċini essenzjali ta’ kwalità u affordabbli.

2.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri għat-tisħiħ tal-prevenzjoni u l-kontroll ta’ mard li ma jitteħidx, bil-ħsieb li titnaqqas l-inċidenza tiegħu, inkluż billi jiżdied l-investiment għall-promozzjoni tas-saħħa, u strateġiji ta’ prevenzjoni primarji u sekondarji. Huma għandhom iqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti tagħhom li jippromwovu l-prevenzjoni u l-kontroll ta’ mard li ma jitteħidx. Huma għandhom jindirizzaw l-isfidi assoċjati mas-saħħa mentali, permezz tal-iżvilupp ta’ servizzi tal-kura tas-saħħa u bbażati fil-komunità, inklużi dawk li jindirizzaw disturbi psikosoċjali.

3.   Il-Partijiet għandhom isaħħu s-sistemi nazzjonali u reġjonali ta’ sorveljanza u monitoraġġ biex jidentifikaw u jirrispondu malajr u b’mod effettiv għal mard komunikabbli u emerġenzi oħra tas-saħħa ta’ tħassib nazzjonali, reġjonali u internazzjonali, inklużi infezzjonijiet b’potenzjal pandemiku bħall-influwenza. Huma għandhom jikkooperaw ukoll biex jimplimentaw approċċ ‘saħħa waħda’ biex jindirizzaw ir-reżistenza antimikrobika u l-konsegwenzi tagħha kemm għas-saħħa tal-bniedem kif ukoll għas-saħħa tal-annimali.

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-isforzi biex irawmu l-aċċess għal ilma suffiċjenti, sikur u affordabbli għall-użu personali u domestiku, filwaqt li jagħtu attenzjoni speċjali lil persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli. Huma għandhom jippromwovu azzjoni biex isaħħu s-sigurtà tal-ilma kontra l-impatti tat-tkabbir tal-popolazzjoni, il-varjabbiltà tal-klima u t-tibdil fil-klima, inkluż permezz ta’ effiċjenza mtejba fl-użu tal-ilma, is-sikurezza tal-ilma tax-xorb, l-użu sostenibbli tar-riżorsi tal-ilma, u l-iżvilupp ta’ sistemi nazzjonali għall-ġbir u l-ħażna tal-ilma.

2.   Il-Partijiet għandhom jagħtu spinta lill-aċċess fiżiku u affordabbli għas-sanità għal kulħadd, fl-isferi kollha tal-ħajja, li huwa sikur, iġjeniku, sigur, soċjalment u kulturalment aċċettabbli u li jipprovdi privatezza u jiżgura dinjità. Huma għandhom jappoġġaw u jsaħħu l-parteċipazzjoni tal-komunitajiet lokali fl-istabbiliment, il-ġestjoni u ż-żamma ta’ faċilitajiet u prattiki ta’ iġjene fid-djar, fl-iskejjel u fil-faċilitajiet tal-kura tas-saħħa, b’mod partikolari f’żoni li jiffaċċjaw sfidi diffiċli, bħal żoni rurali u remoti, gżejjer żgħar u insedjamenti urbani informali.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza ta’ għarfien u teknoloġija kondiviżi, inkluż il-bini tal-kapaċitajiet meħtieġ biex jippjanaw, iwasslu u jżommu sistemi u infrastruttura tal-ilma u s-sanità ta’ kwalità.

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-isforzi biex jiżguraw aċċess ekwu għal akkomodazzjoni adegwata, sikura u affordabbli għal kulħadd, inklużi dawk f’sitwazzjonijiet vulnerabbli. Huma għandhom jindirizzaw il-kwistjoni tal-inugwaljanzi bejn l-unitajiet domestiċi urbani u ż-żoni rurali, u bejn il-gżejjer remoti u dawk ewlenin. Huma għandhom jippromwovu l-kondiviżjoni tal-aħjar prattiki, inkluż dwar il-kodiċijiet tal-bini, bil-ħsieb li jtejbu r-reżiljenza ambjentali u jiksbu akkomodazzjoni intelliġenti fil-livell klimatiku.

2.   Il-Partijiet għandhom jaħdmu biex jiksbu aċċess universali għal servizzi tal-enerġija sostenibbli għal kulħadd, itejbu l-aċċess għall-elettriku u jappoġġaw l-effiċjenza fl-użu tal-enerġija mill-unitajiet domestiċi.

1.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jiżguraw li kulħadd ikollu aċċess għal ikel suffiċjenti, affordabbli, sikur u nutrittiv, inkluż billi jippromwovu ikel nutrittiv lokali u jinvestu f’sistemi tal-ikel sostenibbli, inklużi trasport u ħażna reżiljenti għall-klima. Huma għandhom jagħtu attenzjoni partikolari biex jiżguraw id-disponibbiltà ta’ sorsi adegwati ta’ ikel ta’ emerġenza matul l-irkupru minn diżastru.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex itemmu l-forom kollha ta’ malnutrizzjoni u jindirizzaw il-kawżi sottostanti tal-insigurtà tal-ikel u tan-nutrizzjoni.

3.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw id-diversifikazzjoni agrikola u l-produzzjoni lokali tal-ikel, kemm għal skopijiet ta’ sussistenza kif ukoll għal skopijiet kummerċjali. Huma għandhom jimmiraw li jsaħħu sistemi ta’ biedja reżiljenti u diversifikati u agrikoltura effiċjenti fl-użu tar-riżorsi billi jużaw varjetajiet ta’ għelejjel nutrittivi reżiljenti u b’rendiment għoli. Huma għandhom jindirizzaw l-isfruttament żejjed tar-riżorsi tas-sajd, filwaqt li jqisu li l-ħut huwa sors kritiku għas-sigurtà alimentari u tan-nutrizzjoni.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu dieti tajbin għas-saħħa, inaqqsu d-dipendenza fuq ikel importat b’valur nutrizzjonali baxx, isaħħu r-regolamentazzjoni tat-tikkettar tan-nutrizzjoni, irawmu programmi ta’ edukazzjoni u ta’ sensibilizzazzjoni dwar prattiki ta’ nutrizzjoni u dieta tajba għas-saħħa, u jippromwovu l-produzzjoni u l-konsum ta’ ikel lokali tajjeb għas-saħħa.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-ħolqien ta’ swieq tax-xogħol inklużivi u li jiffunzjonaw tajjeb u politiki tal-impjiegi diretti biex jiżguraw xogħol deċenti għal kulħadd, inkluż it-titjib tal-kondizzjonijiet tas-saħħa u s-sikurezza għall-ħaddiema. Huma għandhom jindirizzaw kwistjonijiet relatati mal-ekonomija informali, inkluż l-aċċess għall-kreditu u l-mikrofinanzjament u miżuri ta’ protezzjoni soċjali msaħħa, bil-ħsieb li jiffaċilitaw tranżizzjoni aktar bla xkiel għall-ekonomija formali. Huma għandhom jiġġieldu kull forma ta’ sfruttament għal profitt, inkluż l-isfruttament sesswali u tax-xogħol, kemm f’ekonomiji formali kif ukoll f’dawk informali.

2.   Il-Partijiet għandhom jaħdmu biex jestendu l-kopertura tal-protezzjoni soċjali, speċjalment għal persuni f’sitwazzjoni ta’ vulnerabbiltà u gruppi emarġinati, kif ukoll għal dawk li huma impjegati b’mod formali u informali, bl-għan li jilħqu l-universalità b’mod progressiv, permezz ta’ sigurtà bażika tal-introjtu u sistemi ta’ protezzjoni soċjali adegwati u li jirrispondu għax-xokkijiet.

1.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-politiki, il-programmi u l-mekkaniżmi mmirati biex jiżguraw, itejbu u jespandu l-parteċipazzjoni u l-opportunitajiet indaqs għall-irġiel u n-nisa fl-isferi kollha tal-ħajja politika, ekonomika, soċjali u kulturali. Huma għandhom jinkoraġġixxu r-ratifika u jappoġġaw l-implimentazzjoni effettiva tal-Konvenzjoni dwar l-Eliminazzjoni ta’ Kull Forma ta’ Diskriminazzjoni kontra n-Nisa, magħmula fi New York fit-18 ta’ Diċembru 1979, u l-Protokoll Fakultattiv tagħha. Huma għandhom jiżguraw li l-perspettiva tal-ġeneru tiġi integrata b’mod sistematiku fil-politiki kollha. Huma għandhom iqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti tagħhom, inkluża l-arkitettura reġjonali tal-Paċifiku għall-ugwaljanza bejn il-ġeneri.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw it-tisħiħ tal-pożizzjoni ekonomika tan-nisa, jidentifikaw opportunitajiet ekonomiċi għan-nisa u għandhom jiżguraw li d-drittijiet ekonomiċi u soċjali tagħhom jiġu rrispettati u promossi. Huma għandhom jiffaċilitaw l-aċċess tan-nisa għas-servizzi finanzjarji u l-impjiegi, u l-kontroll fuq u l-użu tal-art u assi produttivi oħra. Huma għandhom jieħdu miżuri biex jappoġġaw lill-imprendituri nisa, inaqqsu d-differenza bejn il-ġeneri fil-pagi u jneħħu regolamenti u prattiki diskriminatorji oħrajn. Huma għandhom jaħdmu biex jibnu r-reżiljenza tan-nisa għall-impatti tat-tibdil fil-klima u għandhom isostnu l-għajxien tagħhom fl-agrikoltura, is-sajd u l-akkwakultura, u fl-industriji kulturali. Huma għandhom isaħħu l-ġbir, il-kumpilazzjoni, l-analiżi u t-tixrid ta’ data statistika aċċessibbli dwar it-tisħiħ tal-pożizzjoni ekonomika tan-nisa.

3.   Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jadottaw il-leġiżlazzjoni u l-miżuri ta’ politika meħtieġa biex iwaqqfu ż-żwieġ tat-tfal, prekoċi u sfurzat, u li jeliminaw kull forma ta’ vjolenza sesswali u abbażi tal-ġeneru, b’mod partikolari l-vjolenza domestika, kull forma ta’ sfruttament sesswali u tax-xogħol, u kull forma ta’ fastidju fl-isferi pubbliċi u privati, inkluż permezz ta’ inizjattivi ta’ sensibilizzazzjoni għal bidla fl-imġiba.

4.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri biex isaħħu l-parteċipazzjoni u l-vuċi tan-nisa u l-bniet fil-ħajja pubblika u politika, inkluż fil-proċessi elettorali, politiċi, ta’ governanza u ta’ żvilupp, il-gvern lokali, il-mekkaniżmi tradizzjonali u konswetudinarji, it-tmexxija, il-korpi kostituzzjonali, l-intrapriżi li jkunu l-proprjetà tal-Istat, il-bini tal-paċi u r-rikonċiljazzjoni.

5.   Il-Partijiet għandhom isaħħu l-istituzzjonijiet reġjonali u nazzjonali biex jindirizzaw u jittrattaw kwistjonijiet relatati ma’ kull forma ta’ vjolenza kontra n-nisa u l-bniet, inklużi l-prevenzjoni ta’, u l-protezzjoni kontra, kull forma ta’ vjolenza sesswali u abbażi tal-ġeneru, l-investigazzjoni tal-fastidju u l-mekkaniżmi ta’ responsabbiltà, u l-kura u l-appoġġ għall-vittmi. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jallinjaw il-leġiżlazzjoni u r-regolamenti nazzjonali u l-oqfsa reġjonali mal-konvenzjonijiet internazzjonali u l-oqfsa reġjonali rilevanti.

6.   Il-Partijiet għandhom jimpenjaw ruħhom għall-implimentazzjoni sħiħa u effettiva tad-Dikjarazzjoni u l-Pjattaforma għal Azzjoni ta’ Beijing u l-Programm ta’ Azzjoni tal-Konferenza Internazzjonali dwar il-Popolazzjoni u l-Iżvilupp u l-eżiti tal-konferenzi ta’ rieżami tagħhom. Huma għandhom jippromulgaw politiki u jfasslu programmi li jimmiraw li jiksbu aċċess universali għal servizzi tas-saħħa sesswali u riproduttiva ta’ kwalità affordabbli, komprensivi u integrati bi programmi adegwati ta’ konsulenza, informazzjoni u edukazzjoni sesswali, filwaqt li jqisu l-gwida teknika internazzjonali tal-UNESCO dwar l-edukazzjoni dwar is-sesswalità, kif xieraq, kif ukoll l-għoti ta’ servizzi ta’ kura tas-saħħa sesswali u riproduttiva. Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-implimentazzjoni effettiva tad-Dikjarazzjoni Ministerjali tal-Asja u tal-Paċifiku dwar il-Popolazzjoni u l-Iżvilupp, kif xieraq.

1.   Il-Partijiet għandhom jistabbilixxu strutturi ta’ governanza biex jibbenefikaw mid-dividend taż-żgħażagħ u biex isaħħu l-pożizzjoni taż-żgħażagħ u jżidu l-influwenza tagħhom fil-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet u l-parteċipazzjoni attiva tagħhom fil-ħajja politika u fl-isforzi ta’ konsolidazzjoni tal-paċi u ta’ rikonċiljazzjoni. Huma għandhom jippromwovu parteċipazzjoni akbar taż-żgħażagħ f’azzjoni ambjentali, b’mod partikolari programmi ta’ monitoraġġ u adattament għat-tibdil fil-klima.

2.   Il-Partijiet għandhom jappoġġaw l-intraprenditorija taż-żgħażagħ u x-xogħol deċenti għaż-żgħażagħ, filwaqt li jagħtu attenzjoni partikolari lil dawk fl-edukazzjoni, fl-impjieg jew fit-taħriġ, biex jgħinuhom jiksbu ħiliet rilevanti għas-suq tax-xogħol bl-għan li jsibu impjieg.

3.   Il-Partijiet għandhom irawmu programmi soċjali u tal-ġustizzja għall-prevenzjoni tad-delinkwenza tal-minorenni u l-integrazzjoni fil-ħajja ekonomika u soċjali. Huma għandhom jappoġġaw istituzzjonijiet, bħal skejjel, organizzazzjonijiet ta’ ispirazzjoni reliġjuża u gruppi taż-żgħażagħ, li jistgħu jikkontribwixxu għall-bini ta’ reżiljenza f’komunitajiet vulnerabbli li jkollhom iż-żgħażagħ li jinsabu f’riskju.

4.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri biex itejbu u jsaħħu s-sistemi u s-salvagwardji għall-protezzjoni tat-tfal. Huma għandhom jappoġġaw miżuri maħsuba biex iwaqqfu t-tħaddim u l-abbuż tat-tfal, iż-żwieġ prekoċi u sfurzat u l-piena korporali.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu, jipproteġu u jissodisfaw id-drittijiet tal-persuni b’diżabbiltà mingħajr ebda tip ta’ diskriminazzjoni. Huma għandhom jieħdu miżuri konkreti biex jiżguraw l-inklużjoni sħiħa tagħhom fis-soċjetà permezz ta’ aċċess ugwali għas-servizzi soċjali, inklużi l-edukazzjoni u s-saħħa u l-parteċipazzjoni effettiva fis-swieq tax-xogħol u opportunitajiet ekonomiċi oħra.

2.   Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu r-ratifika u jappoġġaw l-implimentazzjoni effettiva tal-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabbiltà, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti tagħhom.

1.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-protezzjoni u t-titjib ta’ wirt kulturali tanġibbli u intanġibbli, u d-diversità tal-espressjoni kulturali, bil-ħsieb li jtejbu l-fehim reċiproku u jrawmu skambji kulturali bilanċjati. Huma għandhom jikkooperaw u jippromwovu l-investiment biex jappoġġaw il-preservazzjoni u l-promozzjoni tal-arti u l-kultura tradizzjonali, l-għarfien indiġenu u d-diversità kulturali.

2.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-industriji kreattivi u kulturali u t-turiżmu kulturali bħala xprunaturi għall-impjiegi u t-tkabbir sostenibbli. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jippromwovu l-mobilità tal-professjonisti tal-kultura u tal-industrija kreattiva u ċ-ċirkolazzjoni ta’ xogħlijiet tal-arti, u jwettqu inizjattivi konġunti f’diversi sferi kulturali u kreattivi. Huma għandhom jinkoraġġixxu t-tisħiħ tal-pożizzjoni ekonomika tan-nisa u taż-żgħażagħ permezz ta’ ktajjen tal-valur kulturali, permezz tat-tisħiħ ta’ sħubiji pubbliċi-privati għall-produzzjoni kulturali, u l-integrazzjoni tal-kultura, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti tagħhom, inkluża l-Istrateġija Kulturali Reġjonali tal-Paċifiku.

3.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-kreattività u l-innovazzjoni, il-kondiviżjoni tal-għarfien, il-kokreazzjoni internazzjonali u reġjonali, u l-opportunitajiet ta’ aċċess għas-suq għall-prodotti u s-servizzi kulturali. Huma għandhom jiżviluppaw oqfsa regolatorji u appoġġ istituzzjonali speċifiċi għas-settur li, fost l-oħrajn, jipproteġu d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali għax-xogħlijiet kreattivi.

4.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu skambji fis-settur kulturali, inklużi bejn istituzzjonijiet bħal mużewijiet u konservatorji, u għandhom jinkoraġġixxu djalogu interkulturali bejn in-nies, kif ukoll bejn il-partijiet ikkonċernati rilevanti. Huma għandhom jappoġġaw il-mobilità taż-żgħażagħ u tal-ħaddiema żgħażagħ bħala mezz biex jippromwovu d-djalogu interkulturali u l-akkwist ta’ għarfien, ħiliet u kompetenzi barra mis-sistemi edukattivi formali. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jimplimentaw inizjattivi rilevanti fil-qasam tal-mobilità tal-edukazzjoni għolja, bil-ħsieb li jippromwovu l-kooperazzjoni u l-modernizzazzjoni fl-edukazzjoni għolja u jinkoraġġixxu l-mobilità tal-istudenti u tal-akkademiċi.

5.   Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-isport bħala motivatur għall-iżvilupp sostenibbli, it-tkabbir ekonomiku inklużiv, l-inklużjoni soċjali, in-nondiskriminazzjoni u l-avvanz tad-drittijiet tal-bniedem. Huma għandhom jagħmlu ħilithom biex jibnu kapaċitajiet, jiżviluppaw faċilitajiet adegwati u jinkoraġġixxu l-parteċipazzjoni akbar tan-nies f’attivitajiet sportivi u attivitajiet oħrajn ta’ edukazzjoni fiżika, b’enfasi partikolari fuq iż-żgħażagħ u n-nisa. Huma għandhom jappoġġaw l-isport bħala mezz għad-djalogu u l-kooperazzjoni interkulturali bejn in-nazzjonijiet, il-prevenzjoni tal-kunflitt u tal-vjolenza, u r-rikonċiljazzjoni wara l-kunflitt.

B’XHIEDA TA’ DAN, il-Plenipotenzjarji sottoskritti, awtorizzati kif meħtieġ għal dan il-għan, iffirmaw dan il-Ftehim.