Keywords
Summary

Keywords

1. Środki własne Unii Europejskiej – Rozporządzenie w sprawie ochrony interesów finansowych Unii – Środki administracyjne – Przepisy dotyczące cofnięcia bezprawnie uzyskanej korzyści – Zakres stosowania – Środki dotyczące cofnięcia korzyści nienależnie uzyskanej w wyniku nieprawidłowości – Cofnięcie decyzji, która przyznała taką korzyść – Włączenie

(rozporządzenie Rady nr 2988/95, art. 1 ust. 1, 2, art. 4 ust. 1‑3)

2. Środki własne Unii Europejskiej – Rozporządzenie w sprawie ochrony interesów finansowych Unii – Nieprawidłowość – Pojęcie – Naruszenie równości szans i zasady przejrzystości – Zachowanie o znamionach zmowy podmiotu wnioskującego o przyznanie wsparcia finansowego i urzędnika odpowiedzialnego za akta sprawy, które umożliwiło otrzymanie pomocy finansowej z Unii – Włączenie

(rozporządzenia Rady: nr 2988/95, art. 1 ust. 2, art. 4 ust. 1; nr 1605/2002, art. 109 ust. 1)

3. Środki własne Unii Europejskiej – Rozporządzenie w sprawie ochrony interesów finansowych Unii – Postępowanie w sprawie nieprawidłowości – Termin przedawnienia

(rozporządzenie Rady nr 2988/95, art. 3 ust. 1 akapit pierwszy)

4. Środki własne Unii Europejskiej – Rozporządzenie w sprawie ochrony interesów finansowych Unii – Ciągłe lub powtarzające się nieprawidłowości – Kryteria oceny

(rozporządzenie Rady nr 2988/95, art. 3 ust. 1 akapit drugi)

Summary

1. Obowiązek zwrotu nienależnej korzyści, uzyskanej poprzez praktykę będącą naruszeniem prawa, nie narusza zasady praworządności. Obowiązek ten nie jest bowiem sankcją, lecz jedynie konsekwencją ustalenia, że warunki wymagane dla uzyskania korzyści wynikającej z przepisów unijnych zostały stworzone w sposób sztuczny, co powoduje uznanie przyznanej korzyści za nienależną i w konsekwencji uzasadnia obowiązek jej zwrotu. Tak więc w odróżnieniu od sankcji administracyjnych, które wymagają szczegółowej podstawy prawnej poza ogólnymi uregulowaniami zawartymi w rozporządzeniu nr 2988/95 w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich unormowania zawarte w art. 4 ust. 1–3 w związku z art. 1 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia należy uznać za właściwą i wystarczającą podstawę prawną wszelkich środków dotyczących cofnięcia korzyści nienależnie uzyskanej w wyniku nieprawidłowości, a więc także cofnięcia decyzji przyznającej tę korzyść.

W każdym razie, nawet w braku konkretnych przepisów w tym względzie, z zasad ogólnych prawa Unii wynika, że organy administracji są zasadniczo upoważnione do wycofania z mocą wsteczną korzystnego aktu administracyjnego, który przyjęto bezprawnie, a przepisy takie jak art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 2988/95 urzeczywistniają tylko te zasady ogólne na poziomie prawa wtórnego.

(por. pkt 117, 118)

2. Jak wynika z art. 109 ust. 1 rozporządzenia nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich przyznawanie dotacji podlega w szczególności zasadom przejrzystości i równego traktowania, co oznacza, że ze względu na ograniczony budżet dostępny dla finansowania takich dotacji, podmioty potencjalnie ubiegające się o wsparcie finansowe winny być traktowane w równy sposób, w odniesieniu do, po pierwsze, przekazywania im w zaproszeniu do składania wniosków właściwych informacji na temat kryteriów wyboru projektów, jakie mają być przedkładane, a po drugie, porównawczej oceny tych projektów, prowadzącej do ich wyboru i przyznania dotacji.

W dziedzinie budżetowej zasada przejrzystości, jako dopełnienie zasady równego traktowania, ma zasadniczo na celu wyłączenie ryzyka faworyzowania i arbitralności ze strony instytucji zamawiającej. Oznacza ona, że wszystkie warunki i szczegółowe zasady procedury udzielania zamówienia powinny być sformułowane w sposób jasny, precyzyjny i jednoznaczny między innymi w zaproszeniu do składania wniosków. Tak więc wszystkie informacje istotne dla prawidłowego zrozumienia zaproszenia do składania wniosków powinny, gdy tylko jest to możliwe, zostać udostępnione wszystkim podmiotom potencjalnie zainteresowanym uczestnictwem w procedurze przyznawania dotacji, po pierwsze, by pozwolić wszystkim rozsądnie poinformowanym i wykazującym zwykłą staranność wnioskodawcom na zrozumienie ich dokładnego zakresu i dokonanie ich wykładni w taki sam sposób, a po drugie, by umożliwić instytucji budżetowej rzeczywistą weryfikację, czy przedstawione projekty odpowiadają ogłoszonym wcześniej kryteriom wyboru. Wobec tego każde naruszenie równości szans i zasady przejrzystości stanowi nieprawidłowość dotykającą procedury przyznawania pomocy.

Tak więc otrzymanie pomocy finansowej pochodzącej z budżetu ogólnego Wspólnot dzięki zachowaniu o znamionach zmowy – oczywiście sprzecznym z bezwzględnie obowiązującymi przepisami regulującymi przyznawanie takiej pomocy – między podmiotem wnioskującym o przyznanie wsparcia finansowego a urzędnikiem odpowiedzialnym za przygotowanie zaproszenia do składania wniosków, jak również za ocenę i wybór projektu mającego otrzymać finansowanie, stanowi nieprawidłowość w rozumieniu art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 2988/95 w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich, przy czym nie zachodzi konieczność dokonywania oceny, czy zachowanie to spełnia również kryteria korupcji czynnej lub biernej bądź naruszenia innego przepisu o charakterze karnym.

(por. pkt 122, 124-126)

3. Ustanawiając rozporządzenie nr 2988/95 w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich, a w szczególności jego art. 3 ust. 1 akapit pierwszy, prawodawca wspólnotowy zamierzał jednak ustanowić ogólną regułę przedawnienia mającą zastosowanie w tej dziedzinie, poprzez którą pragnął po pierwsze określić minimalny termin mający zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich, a po drugie, zrezygnować z możliwości odzyskania kwot nienależnie pobranych z budżetu wspólnotowego po upływie okresu czterech lat po wystąpieniu nieprawidłowości mającej wpływ na sporne płatności. Wynika z tego, że począwszy od daty wejścia w życie omawianego rozporządzenia wszelkie korzyści nienależnie uzyskane z budżetu wspólnotowego mogą, co do zasady i z wyjątkiem sektorów, dla których prawodawca wspólnotowy przewidział termin krótszy, zostać odzyskane przez właściwe władze państw członkowskich w okresie czterech lat. Co się tyczy korzyści nienależnie uzyskanych z budżetu wspólnotowego ze względu na nieprawidłowości, których dopuszczono się przed wejściem w życie rozporządzenia nr 2988/95, Trybunał wyjaśnił, że poprzez ustanowienie art. 3 ust. 1 tego rozporządzenia i bez uszczerbku dla art. 3 ust. 3, prawodawca wspólnotowy określił ogólną regułę przedawnienia, poprzez którą dobrowolnie skrócił do czterech lat okres, w którym władze państw członkowskich, działając w imieniu i na rachunek budżetu wspólnotowego, powinny lub powinny były odzyskać takie nienależnie uzyskane korzyści.

W konsekwencji zgodnie z art. 3 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia nr 2988/95 wszelkie kwoty nienależnie uzyskane przez przedsiębiorców przed wejściem w życie omawianego rozporządzenia muszą, co do zasady, zostać uznane za przedawnione z braku czynności zawieszającej podjętej w okresie czterech lat następujących po dopuszczeniu się takiej nieprawidłowości, przy czym przez czynność zawieszającą, w świetle art. 3 ust. 1 akapit trzeci tego rozporządzenia należy rozumieć czynność właściwych władz mającą związek z badaniem lub ściganiem tej nieprawidłowości, o której osoba, której czynność ta dotyczy, została powiadomiona.

Zasady te znajdują zastosowanie mutatis mutandis, gdy środek, zgodnie z art. 4 ust. 1–3 w związku z art. 1 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 2988/95, został przyjęty przez Komisję, gdyż rozporządzenie to zawiera uregulowania o charakterze ogólnym, skierowane do wszystkich władz, zarówno krajowych, jak i wspólnotowych, na których ciąży obowiązek właściwego zarządzania finansami i kontrolowania, czy środki budżetowe Wspólnoty wykorzystywane są zgodnie z przewidzianymi celami, takimi jak cele, o których mowa w motywach 3 i 13 omawianego rozporządzenia.

(por. pkt 148-150)

4. Nieprawidłowość ma charakter ciągły lub powtarzający się w rozumieniu art. 3 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 2988/95 w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich, jeżeli popełniana jest przez przedsiębiorcę wspólnotowego, który czerpie korzyści ekonomiczne z ogółu podobnych operacji, które naruszają ten sam przepis prawa wspólnotowego.

(por. pkt 153)