Sprawa C‑555/19

Fussl Modestraße Mayr GmbH

przeciwko

SevenOne Media GmbH i in.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Landgericht Stuttgart)

Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 3 lutego 2021 r.

Odesłanie prejudycjalne – Dyrektywa 2010/13/UE – Świadczenie audiowizualnych usług medialnych – Artykuł 4 ust. 1 – Swoboda świadczenia usług – Równość traktowania – Artykuł 56 TFUE – Artykuły 11 i 20 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Handlowy przekaz audiowizualny – Uregulowanie krajowe zakazujące nadawcom telewizyjnym umieszczania w ich programach o zasięgu ogólnokrajowym reklamy telewizyjnej, której rozpowszechnianie ma zasięg wyłącznie regionalny

1. Swoboda świadczenia usług – Telewizyjna działalność nadawcza – Dyrektywa 2010/13 – Zakres stosowania – Telewizyjna działalność nadawcza – Równoczesny odbiór audycji – Pojęcie

   [dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13, art. 1 ust. 1 lit. e), g)]

   (zob. pkt 36–39)

2. Swoboda świadczenia usług – Telewizyjna działalność nadawcza – Dyrektywa 2010/13 – Możliwość ustanowienia przez państwa członkowskie bardziej szczegółowych lub surowszych przepisów w dziedzinach objętych zakresem dyrektywy – Zakres stosowania – Uregulowanie krajowe zakazujące nadawcom telewizyjnym umieszczania w ich ogólnokrajowych audycjach reklam telewizyjnych, których rozpowszechnianie ma zasięg wyłącznie regionalny – Wyłączenie

   (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13, motywy 41, 83, art. 4 ust. 1)

   (zob. pkt 40, 41, 107; sentencja)

3. Swoboda świadczenia usług – Ograniczenia – Uregulowanie krajowe zakazujące nadawcom telewizyjnym umieszczania w ich ogólnokrajowych audycjach reklam telewizyjnych, których rozpowszechnianie ma zasięg wyłącznie regionalny – Dopuszczalność – Przesłanka – Poszanowanie zasady proporcjonalności – Ustalenie przez sąd krajowy – Naruszenie wolności wypowiedzi i informacji – Brak – Naruszenie zasady równego traktowania – Brak – Przesłanka – Ustalenie przez sąd krajowy

   (art. 56 TFUE, Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 11, 20)

   (zob. pkt 48, 49, 53–55, 57, 67, 76–78, 82, 92–94, 99, 100, 102, 105–107; sentencja)

Streszczenie

Zakaz rozpowszechniania w niemieckich programach telewizyjnych o zasięgu ogólnokrajowym reklamy o zasięgu wyłącznie regionalnym może być sprzeczny z prawem Unii

Jest bowiem możliwe, po pierwsze, że taki całkowity zakaz wykracza poza to co niezbędne do zachowania pluralistycznego charakteru oferty programowej telewizji, zastrzegając dochody z regionalnej reklamy telewizyjnej na rzecz regionalnych i lokalnych stacji, a po drugie, że wprowadza on niedopuszczalne nierówne traktowanie między ogólnokrajowymi nadawcami telewizyjnymi a podmiotami oferującymi usługi reklamowe w Internecie

Fussl Modestraße Mayr GmbH, spółka prawa austriackiego, prowadzi sieć sklepów odzieżowych w Austrii i w kraju związkowym Bawaria (Niemcy). W 2018 r. zawarła ona umowę z SevenOne Media GmbH, przedsiębiorstwem handlowym niemieckiego nadawcy telewizyjnego ProSiebenSat.1. Umowa ta dotyczyła rozpowszechniania włącznie w kraju związkowym Bawaria reklamy w programach ogólnokrajowego kanału ProSieben.

SevenOne Media odmówiła jednak wykonania tej umowy. Zawarta przez kraje związkowe umowa zakazuje nadawcom telewizyjnym od 2016 r. umieszczania w ich audycjach ogólnokrajowych, reklamy telewizyjnej, której rozpowszechnianie ma zasięg wyłącznie regionalny. Zakaz ten ma na celu zastrzeżenie dochodów z regionalnej reklamy telewizyjnej na rzecz kanałów regionalnych i lokalnych, zapewniając im źródło finansowania i w rezultacie utrzymanie się na rynku, tak aby mogły one przyczyniać się do zapewnienia pluralistycznego charakteru oferty programowej telewizji. Zakazowi temu towarzyszy „klauzula upoważniająca”, pozwalająca krajom związkowym na zezwolenie reklamy regionalnej w audycjach ogólnokrajowych.

W tych okolicznościach, Landgericht Stuttgart (sąd krajowy w Stuttgarcie, Niemcy), rozstrzygający spór w przedmiocie wykonania odnośnej umowy powziął wątpliwość co do zgodności tego zakazu z prawem Unii.

Sprawa ta skłoniła Trybunał w szczególności do zastosowania określonych zasad ustanowionych w jego orzecznictwie w dziedzinie swobody świadczenia usług oraz dokonania wykładni Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”) w szczególnym kontekście zakazu reklamy regionalnej na ogólnokrajowych kanałach telewizji. Analiza ta nie mogła zostać przeprowadzona bez uwzględnienia usług reklamowych oferowanych na platformach internetowych, które mogą stanowić konkurencję dla tradycyjnych mediów.

Ocena Trybunału

W pierwszej kolejności, co się tyczy dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych ( 1 ), Trybunał zauważył, że jej art. 4 ust. 1, na mocy którego państwa członkowskie mogą, pod pewnymi warunkami, przewidzieć bardziej szczegółowe lub surowsze przepisy w dziedzinach objętych zakresem tej dyrektywy, w celu zapewnienia ochrony interesów telewidzów, nie znajduje w niniejszej sprawie zastosowania. O ile bowiem odnośny zakaz należy do dziedziny objętej zakresem dyrektywy, jaką jest reklama telewizyjna, o tyle dotyczy on jednak szczególnej kwestii, nieuregulowanej w żadnym z artykułów dyrektywy i ponadto, nie odnosi się do wskazanego celu w postaci ochrony telewidzów. W związku z tym, zakaz ten nie może być uznany za przepis „bardziej szczegółowy” lub „surowszy” w rozumieniu art. 4 ust. 1 dyrektywy, co oznacza, że ten przepis dyrektywy nie stoi na przeszkodzie obowiązywaniu takiego zakazu.

W drugiej kolejności, co się tyczy zgodności odnośnego zakazu ze swobodą świadczenia usług, zagwarantowaną w art. 56 TFUE, Trybunał stwierdził przede wszystkim, że taki zakaz stanowi ograniczenie tej podstawowej swobody, ze szkodą zarówno dla podmiotów oferujących usługi reklamowe, to znaczy nadawców telewizyjnych jak i odbiorców tych usług, to znaczy reklamodawców, w szczególności tych z siedzibą w innych państwach członkowskich. Następnie, jeśli chodzi o uzasadnienie tego ograniczenia Trybunał przypomniał, że zachowanie pluralistycznego charakteru oferty programowej telewizji może stanowić nadrzędny wzgląd interesu ogólnego. Wreszcie, w odniesieniu do proporcjonalności ograniczenia Trybunał przypomniał, że cel w postaci utrzymania pluralizmu mediów, w zakresie w jakim jest związany z prawem podstawowym jakim jest wolność wypowiedzi, pozostawia bez wątpienia władzom krajowym szeroki zakres uznania. Niemniej jednak odnośny zakaz musi być odpowiedni dla zapewnienia realizacji tego celu i nie może wykraczać poza to, co jest niezbędne do jego osiągnięcia.

W tym względzie Trybunał zauważył, po pierwsze, że odnośny zakaz może być niespójny, z uwagi na fakt – którego ustalenie należy do sądu krajowego – że znajduje on zastosowanie wyłącznie do usług reklamowych oferowanych przez nadawców telewizyjnych, a nie do usług reklamowych, w szczególności linearnych, oferowanych w Internecie. Może tu bowiem chodzić o dwa rodzaje konkurencyjnych usług na niemieckim rynku reklamowym, które mogą wiązać się z takim samym ryzykiem dla kondycji finansowej regionalnych i lokalnych nadawców telewizyjnych i w rezultacie, dla celu jakim jest ochrona pluralizmu mediów ( 2 ). Po drugie, co się tyczy niezbędności tego zakazu Trybunał zauważył, że mniej restrykcyjny środek mógłby wynikać z efektywnego wprowadzenia w życie reżimu zezwolenia na poziomie krajów związkowych przewidzianego w „klauzuli upoważniającej”. Jednakże do sądu krajowego należy ustalenie, czy ten a priori mniej restrykcyjny środek może zostać rzeczywiście przyjęty i wprowadzony w życie w sposób pozwalający na zapewnienie, że założony cel zostanie w praktyce osiągnięty.

W trzeciej kolejności, co się tyczy wolności wypowiedzi i informacji, zagwarantowanej w art. 11 karty, Trybunał stwierdził, że nie stoi ona na przeszkodzie obowiązywaniu zakazu regionalnej reklamy na ogólnokrajowych kanałach telewizji, takiemu jak ten zawarty w odnośnym środku krajowym. Zakaz ten wynika bowiem zasadniczo z wyważenia z jednej strony wolności wypowiedzi o charakterze handlowym ogólnokrajowych nadawców telewizyjnych i reklamodawców, a z drugiej strony, ochrony pluralizmu mediów na szczeblu regionalnym i lokalnym. W rezultacie, niemiecki ustawodawca mógł w uzasadniony sposób uznać, nie przekraczając przysługującego mu w tym zakresie istotnego marginesu uznania, że zachowanie interesu publicznego powinno przeważać nad prywatnym interesem ogólnokrajowych nadawców telewizyjnych i reklamodawców.

W czwartej i ostatniej kolejności, Trybunał orzekł, że zasada równego traktowania, ustanowiona w art. 20 karty, również nie stoi na przeszkodzie obowiązywaniu odnośnego zakazu pod warunkiem, że nie wprowadza on nierównego traktowania między ogólnokrajowymi nadawcami telewizyjnymi a podmiotami oferującymi reklamę, w szczególności linearną, w Internecie w odniesieniu do rozpowszechniania reklamy na szczeblu regionalnym. W tym zakresie do sądu krajowego należy ustalenie, czy sytuacja ogólnokrajowych nadawców telewizyjnych oraz sytuacja podmiotów oferujących usługi reklamowe, w szczególności linearne, w Internecie, w odniesieniu do świadczenia usług regionalnej reklamy, są wyraźnie odmienne w odniesieniu do elementów charakteryzujących właściwe im sytuacje, to znaczy w szczególności, w odniesieniu do tradycyjnych metod korzystania z usług reklamowych, sposobu świadczenia tych usług czy też obowiązujących względem nich ram prawnych.

( 1 ) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych) (Dz.U. 2010, L 95, s. 1)

( 2 ) Okoliczności sprawy rozstrzyganej w postępowaniu głównym są w tym zakresie w istocie porównywalne z okolicznościami sprawy prowadzącej do wydania wyroku z dnia 17 lipca 2008 r., Corporación Dermoestética (C‑500/06, EU:C:2008:421).