Sprawa C‑248/17 P

Bank Tejarat

przeciwko

Radzie Unii Europejskiej

Odwołanie – Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające podjęte wobec Islamskiej Republiki Iranu – Zamrożenie środków finansowych i zasobów gospodarczych – Stwierdzenie przez Sąd nieważności umieszczenia w wykazie – Ponowne umieszczenie w wykazie – Powód umieszczenia w wykazie dotyczący wspierania rządu Iranu oraz pomocy w nabywaniu zakazanych towarów i technologii – Zakres – Finansowanie projektów w sektorze naftowym i gazowym – Dowody pochodzące sprzed daty pierwszego umieszczenia w wykazie – Okoliczności faktyczne znane przed pierwszym umieszczeniem w wykazie – Artykuł 266 TFUE – Powaga rzeczy osądzonej – Zakres – Skuteczna ochrona sądowa

Streszczenie – wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 29 listopada 2018 r.

1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Interes podlegający ocenie w chwili wniesienia skargi – Skarga na akt ustanawiający środki ograniczające wobec skarżącego – Uchylenie zaskarżonego aktu w trakcie postępowania – Stwierdzenie umorzenia postępowania – Niedopuszczalność – Zachowanie interesu skarżącego w uzyskaniu uznania niezgodności z prawem zaskarżonego aktu

   [art. 263 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 56; rozporządzenie Rady nr 2015/549; decyzja Rady (WPZiB) 2015/556]

2. Odwołanie – Zarzuty – Błędna ocena okoliczności faktycznych i dowodów – Niedopuszczalność – Kontrola przez Trybunał oceny okoliczności faktycznych i dowodów – Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia – Zarzut przeinaczenia okoliczności faktycznych – Konieczność wskazania w precyzyjny sposób przeinaczonych okoliczności oraz wykazania błędów w analizie, które doprowadziły do tego przeinaczenia

   (art. 256 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy)

3. Unia Europejska – Sądowa kontrola zgodności z prawem aktów instytucji – Środki ograniczające wobec Iranu – Środki przyjęte w ramach walki z rozprzestrzenianiem broni jądrowej – Zakres kontroli

   [art. 275 akapit drugi TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; rozporządzenie Rady nr 2015/549; decyzja Rady (WPZiB) 2015/549]

4. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie środków finansowych osób, podmiotów lub organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Wsparcie działalności Iranu stwarzającej zagrożenie rozprzestrzeniania broni jądrowej – Pojęcie – Wsparcie materialne, logistyczne lub finansowe – Wymiar ilościowy lub jakościowy wsparcia – Zakres

   [decyzja Rady 2010/413/WPZiB, art. 20 ust. 1 lit. c), zmieniona decyzją 2012/635/WPZiB; rozporządzenie Rady nr 267/2012, art. 23 ust. 2 lit. d), zmienione rozporządzeniem nr 1263/2012]

5. Skarga o stwierdzenie nieważności – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Stwierdzenie nieważności aktów dotyczących środków ograniczających wobec Iranu – Przyjęcie aktu polegającego na ponownym umieszczeniu skarżącego w wykazie w oparciu o podstawy inne niż wymienione w aktach, których nieważność została stwierdzona – Uprawnienia dyskrecjonalne instytucji – Zakres – Kontrola sądowa – Naruszenie zasad powagi rzeczy osądzonej i skutecznej ochrony sądowej – Brak

   [art. 263 akapit czwarty, art. 266, art. 275 akapit drugi TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; rozporządzenie Rady nr 2015/549; decyzja Rady (WPZiB) 2015/556]

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 28, 29)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 37, 44)

3.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 38, 39, 60)

4.  Kryterium dotyczące udzielania wsparcia rządowi Iranu ujęte w art. 20 ust. 1 lit. c) decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2012/635, i w art. 23 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 267/2012, zmienionego rozporządzeniem 1263/2012, należy rozumieć w ten sposób, że odnosi się ono do działań prowadzonych przez daną osobę lub podmiot, które – nawet jeśli same w sobie nie mają żadnego związku bezpośredniego lub pośredniego z rozprzestrzenianiem broni jądrowej – mogą jednak mu sprzyjać poprzez dostarczanie rządowi Iranu środków lub udogodnień materialnych, finansowych lub logistycznych umożliwiających temu rządowi kontynuowanie działań w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej.

   Ponadto kryterium to w świetle celów realizowanych przez Radę obejmuje formy wspierania rządu Iranu, które ze względu na swój wymiar ilościowy lub jakościowy przyczyniają się do kontynuowania działań Iranu w dziedzinie jądrowej.

   W związku z powyższym istotną kwestią jest to, czy działalność własna danej osoby lub danego podmiotu może sprzyjać rozprzestrzenianiu broni jądrowej poprzez swoje znaczenie ilościowe lub jakościowe, dostarczając rządowi irańskiemu zasobów lub ułatwień o charakterze materialnym, logistycznym lub finansowym, umożliwiających mu dalsze działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej.

   (zob. pkt 52, 54, 55)

5.  Zasada, zgodnie z którą artykuł 266 TUE stanowi, że w wypadku orzeczenia o nieważności aktu instytucje, które go wydały, są zobowiązane jedynie do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie tego wyroku, powoduje, że instytucjom tym przysługuje szeroki zakres uznania w ramach decydowania o środkach, jakie należy wdrożyć w celu zaradzenia stwierdzonej niezgodności z prawem, przy czym środki te muszą być zgodne z sentencją danego wyroku oraz z jego uzasadnieniem będącym niezbędną podstawą danego rozstrzygnięcia.

   Co się tyczy wyroku, którym sąd Unii, ze względu na brak przedstawienia przez Radę wystarczających dowodów na poparcie podstawy faktycznej, stwierdził nieważność aktów dokonujących pierwotnego umieszczenia skarżącego w wykazie osób objętych środkami ograniczającymi, pytanie, czy Rada ma prawo dokonać ponownego umieszczenia w wykazie w oparciu o podstawy inne niż wymienione w aktach, których nieważność została stwierdzona, które wymaga ustalenia, czy wyrok stwierdzający nieważność ogranicza uprawnienie Rady do przyjmowania aktów o ponownym umieszczeniu, może zostać oceniona w świetle zasady powagi rzeczy osądzonej. Zgodnie z tą zasadą wyroki stwierdzające nieważność wydane przez sądy Unii, gdy tylko staną się prawomocne, nabierają powagi rzeczy osądzonej. Wspomniana powaga rzeczy osądzonej nie tylko obejmuje sentencję orzeczeń sądowych w sprawie stwierdzenia nieważności, lecz także rozciąga się na uzasadnienie danego orzeczenia, które stanowi niezbędne wsparcie sentencji i którego nie można od niej oddzielić. Tymczasem powaga rzeczy osądzonej dotyczy tylko tych kwestii faktycznych i prawnych, które rzeczywiście lub siłą rzeczy zostały rozstrzygnięte w orzeczeniu sądowym. W tym względzie ze stwierdzenia braku przedstawienia przez Radę wystarczających dowodów, któremu przysługuje powaga rzeczy osądzonej, nie można wywodzić, że Rada nie mogła następnie uwzględnić innych dowodów mających wykazać prawdziwość podanych powodów lub że nigdy nie będzie mogła wykazać, że wnosząca odwołanie udziela wsparcia na rzecz rozprzestrzeniania broni jądrowej lub pomocy innym osobom i podmiotom w naruszaniu lub obchodzeniu zastosowanych wobec nich środków ograniczających.

   Ponadto zasada skutecznej ochrony sądowej, która stanowi ogólną zasadę prawa Unii, obecnie potwierdzoną w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, nie może również uniemożliwiać Radzie ponownego umieszczenia nazwiska danej osoby lub nazwy danego podmiotu w wykazach osób i podmiotów, których fundusze podlegają zamrożeniu, na podstawie innych powodów niż te, które były podstawą pierwotnego umieszczenia nazwiska tej osoby lub nazwy tego podmiotu w wykazie. Zasada ta ma na celu zapewnienie, by niekorzystny akt mógł zostać zaskarżony do sądu, a nie by nowy niekorzystny akt, oparty na innych powodach, nie mógł zostać przyjęty. W konsekwencji, gdy zostaje stwierdzona nieważność będącej przedmiotem skargi decyzji instytucji Unii, uznaje się, że ta decyzja nigdy nie istniała, a instytucja ta, która zamierza wydać nową decyzję, może dokonać pełnego przeglądu i powołać się na podstawy inne niż podstawy, na których opierała się decyzja dotknięta stwierdzeniem nieważności.

   (zob. pkt 68–71, 73, 79–81)