Sprawa C‑331/17

Martina Sciotto

przeciwko

Fondazione Teatro dell’Opera di Roma

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Corte d’appello di Roma)

Odesłanie prejudycjalne – Polityka społeczna – Dyrektywa 1999/70/WE – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Klauzula 5 – Środki mające na celu zapobieganie nadużyciom wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów lub stosunków pracy zawieranych na czas określony – Przepisy prawa krajowego wyłączające stosowanie tych środków w sektorze działalności fundacji operowo-symfonicznych

Streszczenie – wyrok Trybunału (dziesiąta izba) z dnia 25 października 2018 r.

Polityka społeczna – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Dyrektywa 1999/70 – Środki mające na celu zapobieganie nadużywaniu kolejnych umów o pracę na czas określony – Uregulowanie krajowe wyłączające stosowanie tych środków w sektorze działalności fundacji operowo-symfonicznych – Niedopuszczalność – Brak skutecznych środków mających na celu unikanie i sankcjonowanie takiego nadużywania

(dyrektywa Rady 1999/70, załącznik, klauzula 5)

Wykładni klauzuli 5 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego w dniu 18 marca 1999 r., ujętego w załączniku do dyrektywy Rady 99/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC), należy dokonywać w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego takiemu jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, w myśl którego normy prawa powszechnego regulujące stosunki pracy i wprowadzające sankcję za nadużywanie kolejnych umów o pracę na czas określony w postaci automatycznego przekształcenia umowy o pracę na czas określony w umowę o pracę na czas nieokreślony, w przypadku gdy czas trwania stosunku pracy przekracza dokładnie określony limit, nie znajdują zastosowania do sektora działalności fundacji operowo-symfonicznych, jeżeli w krajowym porządku prawnym nie istnieje żaden inny skuteczny środek wprowadzający sankcje za nadużycia stwierdzone w tym sektorze.

W myśl bowiem klauzuli 5 pkt 2 porozumienia ramowego decyzja, pod jakimi warunkami umowy o pracę lub stosunki pracy na czas określony uznaje się za zawarte na czas nieokreślony, została co do zasady pozostawiona państwom członkowskim. Wynika stąd, że porozumienie ramowe nie określa przesłanek, jakie należy spełnić, aby móc korzystać z umów o pracę na czas nieokreślony (wyrok z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, od C‑61/13 do C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 80; a także postanowienie z dnia 11 grudnia 2014 r., León Medialdea, C‑86/14, niepublikowane, EU:C:2014:2447, pkt 47).

Jednakże aby uregulowanie krajowe takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, zakazujące w sektorze działalności fundacji operowo-symfonicznych przekształcania ciągu umów o pracę na czas określony w umowę na czas nieokreślony, można było uznać za zgodne z porozumieniem ramowym, wewnętrzny porządek prawny danego państwa członkowskiego powinien przewidywać inny skuteczny środek służący zapobieganiu nadużyciom wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów o pracę na czas określony, a w razie potrzeby wprowadzający sankcje za tego rodzaju nadużycia (zob. analogicznie wyroki: z dnia 14 września 2016 r., Martínez Andrés i Castrejana López, C‑184/15 i C‑197/15, EU:C:2016:680, pkt 41; a także z dnia 7 marca 2018 r., Santoro,C‑494/16, EU:C:2018:166, pkt 34).

W tym względzie, jako że prawo Unii nie przewiduje szczególnych sankcji, w sytuacji gdy stwierdzono jednak nadużycie, na władzach krajowych ciąży obowiązek ustanowienia środków, które muszą być nie tylko proporcjonalne, lecz również wystarczająco skuteczne i odstraszające, by zagwarantować pełną skuteczność przepisów ustanowionych w wykonaniu porozumienia ramowego (wyroki: z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, od C‑61/13 do C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 77 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 7 marca 2018 r., Santoro, C‑494/16, EU:C:2018:166, pkt 29).

Wynika stąd, że w razie nadużyć wynikających z zawierania kolejnych umów o pracę lub z nawiązywania kolejnych stosunków pracy na czas określony musi istnieć możliwość zastosowania środka stanowiącego skuteczną i równorzędną gwarancję ochrony pracowników, by zastosować odpowiednią sankcję i usunąć konsekwencje naruszenia prawa Unii (zob. podobnie wyroki: z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, od C‑61/13 do C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 79 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 7 marca 2018 r., Santoro, C‑494/16, EU:C:2018:166, pkt 31).

(zob. pkt 59, 60, 64, 65, 72; sentencja)