Sprawy połączone C‑482/13, C‑484/13, C‑490/485, C491/13 i C‑487/13

Unicaja Banco SA

przeciwko

José Hidalgowi Ruedzie i in.

i

Caixabank SA

przeciwko

Manuelowi Maríi Ruedzie Ledesmie i in.

(wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Juzgado de Primera Instancia e Instrucción de Marchena)

„Odesłanie prejudycjalne — Dyrektywa 93/13/EWG — Umowy zawierane przez przedsiębiorców z konsumentami — Umowy pożyczki hipotecznej — Warunki dotyczące odsetek za zwłokę — Nieuczciwe warunki umowne — Postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką — Obniżenie kwoty odsetek — Kompetencje sądu krajowego”

Streszczenie – wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 21 stycznia 2015 r.

1. Ochrona konsumentów — Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich — Dyrektywa 93/13 — Stwierdzenie nieuczciwego charakteru warunku — Zakres — Uregulowanie krajowe umożliwiające sądowi krajowemu ograniczenie się do obniżenia kwoty kary umownej nałożonej poprzez ten warunek na konsumenta — Niedopuszczalność

   (dyrektywa Rady 93/13, art. 6 ust. 1)

2. Ochrona konsumentów — Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich — Dyrektywa 93/13 — Stwierdzenie nieuczciwego charakteru warunku — Zakres — Ocena przez sąd krajowy treści nieuczciwego warunku w umowie — Niedopuszczalność — Zastąpienie przez sąd krajowy nieuczciwego warunku w umowie przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym — Dopuszczalność — Przesłanki

   (dyrektywa Rady 93/13, motyw dwudziesty czwarty, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1)

3. Ochrona konsumentów — Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich — Dyrektywa 93/13 — Nieuczciwy warunek w rozumieniu art. 3 — Ocena przez sąd krajowy spełniania przez warunek cech nadużycia — Kryteria

   (dyrektywa Rady 93/13, art. 3 ust. 1, art. 4 ust. 1)

4. Ochrona konsumentów — Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich — Dyrektywa 93/13 — Stwierdzenie nieuczciwego charakteru warunku — Zakres — Postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką — Uregulowanie krajowe zobowiązujące sąd krajowy do przeliczenia kwot należnych z tytułu warunku umowy ustalającego stopę procentową odsetek za zwłokę w wysokości przekraczającej stopę ustawową — Dopuszczalność — Przesłanki

   (dyrektywa Rady 93/13, art. 3 ust. 1, art. 6 ust. 1)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 28, 29)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 30–33)

3.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 37, 38)

4.  Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie stosowaniu przepisu krajowego, na mocy którego sąd krajowy, przed którym toczy się postępowanie w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, jest zobowiązany do nakazania przeliczenia kwot należnych z tytułu warunku umowy pożyczki hipotecznej, który ustala stopę procentową odsetek za zwłokę w wysokości przekraczającej trzykrotność stopy ustawowej, tak aby kwota wspomnianych odsetek nie przekraczała tego progu, pod warunkiem że zastosowanie tego przepisu krajowego:

   —	nie rzutuje na ocenę dokonywaną przez ten sąd krajowy w zakresie nieuczciwego charakteru takiego warunku oraz

   —	nie stoi na przeszkodzie temu, aby sąd ten wyłączył wspomniany warunek, jeżeli stwierdzi jego „nieuczciwy” charakter w rozumieniu art. 3 ust. 1 tej dyrektywy.

   W istocie gdy sąd krajowy ma do czynienia z warunkiem umowy dotyczącym odsetek za zwłokę, których stopa procentowa jest niższa niż ta przewidziana w prawie krajowym, ustalenie ustawowego pułapu nie stoi na przeszkodzie temu, by sąd krajowy dokonał oceny potencjalnie nieuczciwego charakteru tego warunku w rozumieniu art. 3 dyrektywy 93/13. Stopa odsetek za zwłokę w wysokości mniejszej niż trzykrotność stopy ustawowej nie musi zatem koniecznie być uznana za uczciwą w rozumieniu tej dyrektywy. Natomiast gdy określona w warunku umowy pożyczki hipotecznej stopa procentowa odsetek za zwłokę jest wyższa od tej przewidzianej w prawie krajowym i ma zgodnie z tym prawem podlegać ograniczeniu, okoliczność taka nie powinna stanowić przeszkody w tym, aby sąd krajowy mógł, wykraczając poza wspomniany środek miarkowania, wyciągnąć wszelkie konsekwencje z potencjalnie nieuczciwego charakteru – w świetle dyrektywy 93/13 – warunku, który dotyczy tej stopy, uznając ów warunek, w razie konieczności, za nieważny.

   (por. pkt 40–42; sentencja)