Sprawa C‑470/12

Pohotovosť s. r. o.

przeciwko

Miroslavowi Vašucie

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Okresný súd Svidník)

„Odesłanie prejudycjalne — Umowa kredytu konsumenckiego — Nieuczciwe warunki umowne — Dyrektywa 93/13/EWG — Przymusowa egzekucja wyroku sądu polubownego — Wniosek o dopuszczenie interwencji w postępowaniu egzekucyjnym — Stowarzyszenie ochrony konsumentów — Ustawodawstwo krajowe niezezwalające na taką interwencję — Autonomia proceduralna państw członkowskich”

Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 27 lutego 2014 r.

1. Postępowanie sądowe – Procedura ustna – Otwarcie na nowo – Obowiązek otwarcia na nowo procedury ustnej, aby umożliwić stronom przedstawienie uwag w przedmiocie kwestii prawnych, które zostały podniesione w opinii rzecznika generalnego i które nie były przedmiotem dyskusji między stronami – Brak – Wniosek mający na celu wysłuchanie osoby niebędącej stroną w postępowaniu głównym – Niedopuszczalność

   (art. 252 akapit drugi TFUE, art. 267 TFUE; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 83, art. 97 § 1)

2. Pytania prejudycjalne – Wystąpienie do Trybunału – Właściwość sądów krajowych – Zakres – Odwołanie od postanowienia odsyłającego – Utrzymanie, zmiana lub wycofanie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym – Ocena przez sąd odsyłający

   (art. 267 TFUE; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 100)

3. Ochrona konsumentów – Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich – Dyrektywa 93/13 – Wniosek o przeprowadzenie egzekucji wyroku sądu polubownego – Spoczywający na sądzie rozpoznającym wniosek i wszczęcie egzekucji, obowiązek badania z urzędu nieuczciwego charakteru klauzuli arbitrażowej – Zakres

   (dyrektywa Rady 93/13, art. 6, 7)

4. Ochrona konsumentów – Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich – Dyrektywa 93/13 – Środki mające na celu zaniechanie stosowania nieuczciwych warunków umownych – Przepisy krajowe niedopuszczające interwencji stowarzyszenia ochrony konsumentów w celu poparcia konsumenta, przeciwko któremu wszczęte zostało postępowanie w przedmiocie egzekucji prawomocnego wyroku sądu polubownego – Dopuszczalność – Granice – Poszanowanie zasad równoważności i skuteczności – Zakres

   (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 38, 47; dyrektywa Rady 93/13, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, 2, art. 8)

5. Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Wykładnia prawa krajowego – Wyłączenie

   (art. 267 TFUE)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 21–23)

2.  Z art. 267 TFUE wynika, iż warunkiem zastosowania procedury prejudycjalnej jest rzeczywista zawisłość przed sądami krajowymi sporu, w ramach którego sądy te będą musiały wydać orzeczenie, w którym można uwzględnić wyrok Trybunału wydany w trybie prejudycjalnym. Jeżeli sąd odsyłający wskazuje Trybunałowi, iż wniesiona do niego sprawa nadal jest zawisła, takie wskazanie dokonane przez sąd krajowy jest wiążące dla Trybunału i co do zasady nie powinno być kwestionowane przez strony postępowania głównego.

   Co więcej, gdy od postanowienia odsyłającego zostało wniesione odwołanie, zgodnie z art. 267 TFUE ocena znaczenia i niezbędnego charakteru pytania prejudycjalnego leży zasadniczo wyłącznie w kompetencji sądu, który występuje z odesłaniem prejudycjalnym, z zastrzeżeniem sprawdzenia w ograniczonym zakresie, którego dokonuje Trybunał. Do sądu odsyłającego należy więc wyciągnięcie konsekwencji z ewentualnego wyroku wydanego w ramach odwołania od postanowienia odsyłającego, a w szczególności uznanie, że należy bądź to utrzymać wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, bądź też zmienić go lub wycofać. Wynika z tego, że Trybunał powinien, również w trosce o jasność i w interesie pewności prawa, traktować postanowienie w sprawie wystąpienia z odesłaniem prejudycjalnym jako wiążące, które powinno być skuteczne tak długo, jak nie zostanie uchylone lub zmienione przez sąd, który je wydał, gdyż jedynie ten sąd może decydować o jego uchyleniu lub zmianie. Jedynie gdyby sąd apelacyjny orzekł zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami krajowego prawa procesowego o uchyleniu odmowy uwzględnienia przez sąd odsyłający aktu cofnięcia przez stronę skarżącą w postępowaniu głównym i nakazał cofnięcie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez ten sąd, Trybunał mógłby wziąć pod uwagę wyciągnięcie konsekwencji z orzeczenia sądu apelacyjnego, dokonując ewentualnie wykreślenia sprawy z rejestru Trybunału, po zasięgnięciu w danym przypadku uwag sądu odsyłającego w tym względzie.

   (por. pkt 28, 30–33)

3.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 39–42)

4.  Dyrektywę 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, a w szczególności jej art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 i art. 8 w związku z art. 38 i 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, należy interpretować w ten sposób, że nie stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, na podstawie którego nie jest dopuszczalna interwencja stowarzyszenia ochrony konsumentów w celu poparcia konsumenta, przeciwko któremu wszczęte zostało postępowanie w przedmiocie egzekucji prawomocnego wyroku sądu polubownego.

   W istocie ani dyrektywa 93/13 ani następujące późniejsze dyrektywy uzupełniające regulacje w zakresie ochrony konsumentów nie zawierają przepisów regulujących rolę, jaką można lub należy powierzyć stowarzyszeniom ochrony konsumentów w ramach sporów indywidualnych z udziałem konsumenta. Tym samym dyrektywa 93/13 nie reguluje kwestii, czy takie stowarzyszenia powinny mieć prawo bycia dopuszczanymi do takich sporów indywidualnych w charakterze interwenienta popierającego konsumentów. Wynika z tego, że w braku uregulowania unijnego odnośnie do możliwości interwencji stowarzyszeń ochrony konsumentów w sporach indywidualnych z udziałem konsumentów przepisy takie należy ustalić zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej w wewnętrznym porządku prawnym każdego państwa członkowskiego, pod warunkiem jednak, że nie będą one mniej korzystne niż przepisy regulujące podobne sytuacje podlegające prawu krajowemu (zasada równoważności) i że nie uczynią wykonywania praw przyznanych w prawie unijnym praktycznie niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym (zasada skuteczności).

   W braku w dyrektywie 93/13 przepisu przyznającego stowarzyszeniom ochrony konsumentów prawo interweniowania w sporach indywidualnych z udziałem konsumenta, art. 38 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, zgodnie z którym zapewnia się wysoki poziom ochrony konsumentów w politykach Unii Europejskiej, nie może nakazywać interpretacji wspomnianej dyrektywy w sposób uznający to prawo.

   Ponadto, ze względu na to, że dyrektywa 93/13 wymaga w sporach z udziałem przedsiębiorcy i konsumenta pozytywnej interwencji sądu krajowego, przed którym spory te są zawisłe, jako podmiotu niezależnego od stron umowy, nie można w każdym razie stwierdzić, że odmowa dopuszczenia do takiego sporu stowarzyszenia w charakterze interwenienta wspierającego danego konsumenta stanowi naruszenie prawa tego konsumenta do zagwarantowanego mu w tym artykule skutecznego środka prawnego, takiego jak art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

   (por. pkt 45, 46, 52–54, 57; sentencja)

5.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 59, 60)

Sprawa C‑470/12

Pohotovosť s. r. o.

przeciwko

Miroslavowi Vašucie

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Okresný súd Svidník)

„Odesłanie prejudycjalne — Umowa kredytu konsumenckiego — Nieuczciwe warunki umowne — Dyrektywa 93/13/EWG — Przymusowa egzekucja wyroku sądu polubownego — Wniosek o dopuszczenie interwencji w postępowaniu egzekucyjnym — Stowarzyszenie ochrony konsumentów — Ustawodawstwo krajowe niezezwalające na taką interwencję — Autonomia proceduralna państw członkowskich”

Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 27 lutego 2014 r.

1. Postępowanie sądowe — Procedura ustna — Otwarcie na nowo — Obowiązek otwarcia na nowo procedury ustnej, aby umożliwić stronom przedstawienie uwag w przedmiocie kwestii prawnych, które zostały podniesione w opinii rzecznika generalnego i które nie były przedmiotem dyskusji między stronami — Brak — Wniosek mający na celu wysłuchanie osoby niebędącej stroną w postępowaniu głównym — Niedopuszczalność

   (art. 252 akapit drugi TFUE, art. 267 TFUE; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 83, art. 97 § 1)

2. Pytania prejudycjalne — Wystąpienie do Trybunału — Właściwość sądów krajowych — Zakres — Odwołanie od postanowienia odsyłającego — Utrzymanie, zmiana lub wycofanie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym — Ocena przez sąd odsyłający

   (art. 267 TFUE; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 100)

3. Ochrona konsumentów — Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich — Dyrektywa 93/13 — Wniosek o przeprowadzenie egzekucji wyroku sądu polubownego — Spoczywający na sądzie rozpoznającym wniosek i wszczęcie egzekucji, obowiązek badania z urzędu nieuczciwego charakteru klauzuli arbitrażowej — Zakres

   (dyrektywa Rady 93/13, art. 6, 7)

4. Ochrona konsumentów — Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich — Dyrektywa 93/13 — Środki mające na celu zaniechanie stosowania nieuczciwych warunków umownych — Przepisy krajowe niedopuszczające interwencji stowarzyszenia ochrony konsumentów w celu poparcia konsumenta, przeciwko któremu wszczęte zostało postępowanie w przedmiocie egzekucji prawomocnego wyroku sądu polubownego — Dopuszczalność — Granice — Poszanowanie zasad równoważności i skuteczności — Zakres

   (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 38, 47; dyrektywa Rady 93/13, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1, 2, art. 8)

5. Pytania prejudycjalne — Właściwość Trybunału — Wykładnia prawa krajowego — Wyłączenie

   (art. 267 TFUE)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 21–23)

2.  Z art. 267 TFUE wynika, iż warunkiem zastosowania procedury prejudycjalnej jest rzeczywista zawisłość przed sądami krajowymi sporu, w ramach którego sądy te będą musiały wydać orzeczenie, w którym można uwzględnić wyrok Trybunału wydany w trybie prejudycjalnym. Jeżeli sąd odsyłający wskazuje Trybunałowi, iż wniesiona do niego sprawa nadal jest zawisła, takie wskazanie dokonane przez sąd krajowy jest wiążące dla Trybunału i co do zasady nie powinno być kwestionowane przez strony postępowania głównego.

   Co więcej, gdy od postanowienia odsyłającego zostało wniesione odwołanie, zgodnie z art. 267 TFUE ocena znaczenia i niezbędnego charakteru pytania prejudycjalnego leży zasadniczo wyłącznie w kompetencji sądu, który występuje z odesłaniem prejudycjalnym, z zastrzeżeniem sprawdzenia w ograniczonym zakresie, którego dokonuje Trybunał. Do sądu odsyłającego należy więc wyciągnięcie konsekwencji z ewentualnego wyroku wydanego w ramach odwołania od postanowienia odsyłającego, a w szczególności uznanie, że należy bądź to utrzymać wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, bądź też zmienić go lub wycofać. Wynika z tego, że Trybunał powinien, również w trosce o jasność i w interesie pewności prawa, traktować postanowienie w sprawie wystąpienia z odesłaniem prejudycjalnym jako wiążące, które powinno być skuteczne tak długo, jak nie zostanie uchylone lub zmienione przez sąd, który je wydał, gdyż jedynie ten sąd może decydować o jego uchyleniu lub zmianie. Jedynie gdyby sąd apelacyjny orzekł zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami krajowego prawa procesowego o uchyleniu odmowy uwzględnienia przez sąd odsyłający aktu cofnięcia przez stronę skarżącą w postępowaniu głównym i nakazał cofnięcie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez ten sąd, Trybunał mógłby wziąć pod uwagę wyciągnięcie konsekwencji z orzeczenia sądu apelacyjnego, dokonując ewentualnie wykreślenia sprawy z rejestru Trybunału, po zasięgnięciu w danym przypadku uwag sądu odsyłającego w tym względzie.

   (por. pkt 28, 30–33)

3.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 39–42)

4.  Dyrektywę 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, a w szczególności jej art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 i art. 8 w związku z art. 38 i 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, należy interpretować w ten sposób, że nie stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, na podstawie którego nie jest dopuszczalna interwencja stowarzyszenia ochrony konsumentów w celu poparcia konsumenta, przeciwko któremu wszczęte zostało postępowanie w przedmiocie egzekucji prawomocnego wyroku sądu polubownego.

   W istocie ani dyrektywa 93/13 ani następujące późniejsze dyrektywy uzupełniające regulacje w zakresie ochrony konsumentów nie zawierają przepisów regulujących rolę, jaką można lub należy powierzyć stowarzyszeniom ochrony konsumentów w ramach sporów indywidualnych z udziałem konsumenta. Tym samym dyrektywa 93/13 nie reguluje kwestii, czy takie stowarzyszenia powinny mieć prawo bycia dopuszczanymi do takich sporów indywidualnych w charakterze interwenienta popierającego konsumentów. Wynika z tego, że w braku uregulowania unijnego odnośnie do możliwości interwencji stowarzyszeń ochrony konsumentów w sporach indywidualnych z udziałem konsumentów przepisy takie należy ustalić zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej w wewnętrznym porządku prawnym każdego państwa członkowskiego, pod warunkiem jednak, że nie będą one mniej korzystne niż przepisy regulujące podobne sytuacje podlegające prawu krajowemu (zasada równoważności) i że nie uczynią wykonywania praw przyznanych w prawie unijnym praktycznie niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym (zasada skuteczności).

   W braku w dyrektywie 93/13 przepisu przyznającego stowarzyszeniom ochrony konsumentów prawo interweniowania w sporach indywidualnych z udziałem konsumenta, art. 38 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, zgodnie z którym zapewnia się wysoki poziom ochrony konsumentów w politykach Unii Europejskiej, nie może nakazywać interpretacji wspomnianej dyrektywy w sposób uznający to prawo.

   Ponadto, ze względu na to, że dyrektywa 93/13 wymaga w sporach z udziałem przedsiębiorcy i konsumenta pozytywnej interwencji sądu krajowego, przed którym spory te są zawisłe, jako podmiotu niezależnego od stron umowy, nie można w każdym razie stwierdzić, że odmowa dopuszczenia do takiego sporu stowarzyszenia w charakterze interwenienta wspierającego danego konsumenta stanowi naruszenie prawa tego konsumenta do zagwarantowanego mu w tym artykule skutecznego środka prawnego, takiego jak art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

   (por. pkt 45, 46, 52–54, 57; sentencja)

5.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 59, 60)