Keywords
Summary

Keywords

1. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki podlegające ratione materiae i ratione temporis reżimowi prawnemu traktatu EWWiS – Wygaśnięcie traktatu EWWiS – Utrzymanie kontroli Komisji działającej w ramach rozporządzenia nr 1/2003

(art. 65 ust. 1 EWWiS; rozporządzenie Rady nr 1/2003)

2. Akty instytucji – Stosowanie w czasie – Wygaśnięcie traktatu EWWiS – Decyzja Komisji przyjęta wobec przedsiębiorstwa po wygaśnięciu traktatu EWWiS i dotycząca okoliczności faktycznych mających miejsce przed jego wygaśnięciem – Zasada ustawowej określoności czynów zabronionych i kar – Zasada uzasadnionych oczekiwań – Zakres – Odpowiedzialność przedsiębiorstw za ich działania naruszające reguły konkurencji w kontekście zastąpienia ram prawnych traktatu EWWiS ramami prawnymi traktatu WE – Przepisy materialne – Przepisy proceduralne

(art. 65 ust. 1, 5 EWWiS; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 49 ust. 1; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 7 ust. 1, art. 23 ust. 2)

3. Skarga o stwierdzenie nieważności – Wyrok stwierdzający nieważność – Zakres – Powaga rzeczy osądzonej ze skutkiem ex tunc i erga omnes – Zakres

4. Odwołanie – Zarzuty – Elementy uzasadnienia wyroku naruszające prawo Unii – Sentencja oparta na innych podstawach prawnych – Oddalenie

5. Konkurencja – Zasady Unii – Naruszenia – Przypisanie – Naruszenie popełnione przez nadal istniejącą jednostkę i kontynuowane przez inną jednostkę będącą jej następcą w działalności gospodarczej prowadzonej na danym rynku – Przypisanie całego naruszenia tej innej jednostce

(art. 81 ust. 1, art. 230 akapit czwarty WE)

6. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Przedawnienie w zakresie postępowań – Przypisanie naruszenia osobie prawnej innej niż osoba odpowiedzialna za prowadzenie przedsiębiorstwa w trakcie naruszenia

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 25 ust. 1‑6; decyzja ogólna nr 715/98, art. 1 ust. 1‑3)

7. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Obniżenie kwoty grzywny w zamian za współpracę przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie – Przesłanki

(komunikat Komisji 96/C 207/04)

8. Odwołanie – Zarzuty – Błąd w ustaleniach faktycznych – Niedopuszczalność – Kontrola przez Trybunał oceny okoliczności faktycznych przedstawionych Sądowi – Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia

(art. 225 ust. 1, art. 229 WE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 31)

Summary

1. Zgodnie z zasadą wspólną systemom prawnym państw członkowskich, której korzenie sięgają prawa rzymskiego, w razie zmiany przepisów prawnych należy zapewnić ciągłość struktur prawnych, chyba że prawodawca wyraził odmienną wolę. Owa zasada znajduje zastosowanie do zmian przepisów prawa pierwotnego Unii.

Nie istnieje w tym względzie żadna wskazówka co do tego, że prawodawca Unii chciał, by zachowania o charakterze zmowy zakazane pod rządami traktatu EWWiS mogły zostać wyłączone spod nałożenia sankcji po wygaśnięciu traktatu EWWiS. W celu zagwarantowania wolnej konkurencji następowanie po sobie traktatów EWWiS, WE i FUE zapewnia, że za każde zachowanie spełniające przesłanki określone w art. 65 ust. 1 EWWiS – niezależnie od tego, czy miało miejsce przed czy po wygaśnięciu traktatu EWWiS, 23 lipca 2002 r. – Komisja mogła nałożyć karę i w dalszym ciągu będzie mogła to uczynić.

W tych okolicznościach sprzeczne z celem i spójnością traktatów, a także nie do pogodzenia z ciągłością porządku prawnego Unii byłoby to, że Komisja nie mogłaby zapewnić jednolitego stosowania norm związanych z traktatem EWWiS, które nadal wywołują skutki prawne nawet po wygaśnięciu tegoż traktatu. Zatem Sąd nie narusza prawa interpretując rozporządzenie nr 1/2003 w ten sposób, że pozwala ono Komisji na stwierdzenie istnienie naruszenia i nałożenie sankcji, po wygaśnięciu traktatu EWWiS, za zorganizowanie karteli w sektorach objętych zakresem stosowania traktatu EWWiS ratione materiæ i ratione temporis.

(por. pkt 72-74, 77, 78)

2. Zasada ustawowej określoności czynów zabronionych i kar, przewidziana między innymi w art. 49 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, wymaga, by uregulowania Unii jasno określały naruszenia oraz sankcje. Ponadto zasada pewności prawa wymaga, aby takie uregulowania umożliwiały zainteresowanym dokładne zapoznanie się z zakresem obowiązków nakładanych na nich przez te uregulowania oraz aby mogli oni poznać jednoznacznie swoje prawa i obowiązki i podjąć w związku z tym odpowiednie działania. W tym względzie skoro traktaty jasno określają naruszenia, jak również charakter i surowość sankcji, które mogą zostać nałożone na przedsiębiorstwa za naruszenie reguł konkurencji, zasada ustawowej określoności czynów zabronionych i kar oraz zasada pewności prawa nie zmierzają do zapewnienia przedsiębiorstwom tego, że późniejsze zmiany podstaw prawnych i przepisów proceduralnych pozwolą im na uniknięcie wszelkiej sankcji wymierzonej za ich minione zachowania o znamionach naruszenia.

Co się tyczy decyzji Komisji dotyczącej sytuacji prawnej, która ostatecznie zaistniała przed wygaśnięciem traktatu EWWiS i przyjętej wobec przedsiębiorstwa po wygaśnięciu owego traktatu, Sąd nie narusza prawa stwierdzając z jednej strony, że poszanowanie zasad rządzących stosowaniem prawa w czasie oraz wymogi dotyczące zasad pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań nakazują stosowanie przepisów materialnych przewidzianych w art. 65 ust. 1 i 5 EWWiS do okoliczności faktycznych, które miały miejsce przed wygaśnięciem traktatu EWWiS i które podlegają zakresowi stosowania ratione materiæ i ratione temporis. W tym względzie art. 65 ust. 1 i 5 EWWiS przewidywał wyraźną podstawę prawną do nałożenia sankcji za naruszenie reguł konkurencji, w taki sposób, że staranne przedsiębiorstwo nie mogło w którymkolwiek momencie nie znać skutków swego zachowania ani liczyć na to, że zastąpienie ram prawnych traktatu EWWiS ramami prawnymi traktatu WE pozwoli mu na uniknięcie wszelkiej sankcji za popełnione w przeszłości naruszenia art. 65 EWWiS.

Jeśli chodzi z drugiej strony o obowiązującą podstawę prawną i mające zastosowanie przepisy proceduralne, Sąd słusznie orzekł, że Komisja ma kompetencję do prowadzenia postępowania zgodnie z art. 7 ust. 1 oraz art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003. Przepis stanowiący podstawę prawną aktu i upoważniający instytucję Unii do jego wydania winien bowiem obowiązywać w chwili wydania danego aktu i przepisy proceduralne uznaje się na ogół za mające zastosowanie w chwili ich wejścia w życie.

(por. pkt 79-83, 86-88)

3. Zasada powagi rzeczy osądzonej ma podstawowe znaczenie, zarówno w porządku prawnym Unii, jak i w krajowych porządkach prawnych. Powaga rzeczy osądzonej dotyczy jedynie tych kwestii faktycznych i prawnych, które rzeczywiście lub siłą rzeczy zostały rozstrzygnięte w danym orzeczeniu sądowym.

Gdy sąd Unii musi się ograniczyć do ustalenia treści oświadczenia przedsiębiorstwa by stwierdzić, że to oświadczenie zmierza do realizacji przeniesienia odpowiedzialności z jednego przedsiębiorstwa na inne, orzekanie w kwestii zgodności z prawem tej operacji stanowi obiter dictum wykraczające poza granice sporu wniesionego przed Sąd, w związku z czym nie rozstrzyga kwestii prawnej ani rzeczywiście, ani siłą rzeczy. Nie przysługuje mu zatem powaga rzeczy osądzonej.

(por. pkt 123, 131, 132)

4. Jeśli w uzasadnieniu wyroku Sądu dopuszczono się naruszenia prawa Unii, lecz jego sentencja jest zasadna w świetle innych względów prawnych, odwołanie musi zostać oddalone.

(por. pkt 136)

5. Osoba fizyczna lub prawna, która kierowała przedsiębiorstwem w chwili popełnienia naruszenia reguł konkurencji, powinna co do zasady za nie odpowiadać, nawet gdy w momencie wydania decyzji stwierdzającej naruszenie nie ponosiła już odpowiedzialności za prowadzenie przedsiębiorstwa. W odniesieniu do kwestii, w jakich okolicznościach dany podmiot, który nie popełnił naruszenia, może jednak zostać ukarany za jego popełnienie, taka sytuacja może mieć miejsce wówczas, gdy podmiot popełniający naruszenie przestaje istnieć pod względem prawnym lub gospodarczym, ponieważ sankcja nałożona na przedsiębiorstwo, które nie wykonuje już działalności gospodarczej, mogłaby być pozbawiona skutku odstraszającego.

Gdy przedsiębiorstwo powstałe w wyniku połączenia działalności dwóch spółek, wyraźnie potwierdza w oświadczeniu, iż chce przejąć na siebie – jako przedsiębiorstwo wykonujące działalność gospodarczą związaną z kartelem – odpowiedzialność za zachowanie noszące znamiona naruszenia jednostki należącej do jednej z tych spółek, z uwagi na grzywnę, jaką Komisja może nań nałożyć w ramach postępowania wszczętego w sprawie rzeczonego kartelu, skutek prawny przeniesienia odpowiedzialności, jaką przedsiębiorstwo przejęło na siebie w drodze wspomnianego oświadczenia jest dlań zupełnie jasny i przewidywalny.

Przedsiębiorstwo, które przyjmuje na siebie tę odpowiedzialność nie może już wnosić o odwołanie oświadczenia w momencie gdy Komisja na jego podstawie istotnie nałożyła nań grzywnę. Tymczasem późniejsza nieodwołalność tego oświadczenia nie uniemożliwia owemu przedsiębiorstwu zakwestionowania w drodze skargi do sądów Unii wykładni treści oświadczenia albo wyraźnego lub dorozumianego uznania okoliczności faktycznych lub prawnych w toku postępowania administracyjnego przed Komisją, ponieważ owo uznanie nie może ograniczać samego wykonywania prawa do wniesienia skargi do Sądu przysługującego osobom fizycznym lub prawnym na podstawie art. 230 akapit czwarty WE.

(por. pkt 143, 144, 149, 150, 153-155)

6. Stosownie do zarówno art. 1 ust. 1 ogólnej decyzji nr 715/98, dotyczącej przedawnienia ścigania i wykonywania sankcji w zakresie obowiązywania Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, jak i art. 25 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 uprawnienie Komisji do nakładania grzywien za naruszenia przepisów prawa konkurencji podlega pięcioletniemu terminowi przedawnienia. Termin ten – zgodnie z art. 1 ust. 2 decyzji nr 715/98 i art. 25 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 – rozpoczyna bieg od dnia, w którym popełniono naruszenie, lub od dnia zaniechania naruszenia i może – na mocy art. 2 i 3 decyzji nr 715/98 oraz art. 25 ust. 3–6 rozporządzenia nr 1/2003 – ulec przerwaniu lub zawieszeniu.

Co się tyczy decyzji Komisji nakładającej grzywnę za naruszenie reguł konkurencji przez przedsiębiorstwo, które przyjęło na siebie– jako nabywca jednostki gospodarczej– odpowiedzialność za stanowiące naruszenie zachowanie owej jednostki, przedawnienie może być oceniane wyłącznie w stosunku do przedsiębiorstwa które przyjęło na siebie odpowiedzialność ponieważ Komisja w swojej decyzji tylko na to przedsiębiorstwo nakłada grzywnę. W szczególności wprawdzie niektóre czynności przeniesionej jednostki mogą w dalszym ciągu wywoływać skutki w stosunku do przedsiębiorstwa, które przyjęło na siebie odpowiedzialność a upływ terminu przedawnienia względem tego przedsiębiorstwa nie może zostać uchylony przez przeniesienie odpowiedzialności, jednak nie wynika stąd, że przedawnienie winno być oceniane w stosunku do rzeczonej jednostki.

(por. pkt 166-168)

7. Obniżenie kwoty grzywny nałożonej za naruszenie reguł konkurencji na podstawie komunikatu Komisji dotyczącego nienakładania grzywien lub obniżenia ich kwoty w sprawach dotyczących karteli, może być uzasadnione tylko wtedy, gdy udzielone informacje oraz zachowanie danego przedsiębiorstwa mogą zostać uznane za świadczące o prawdziwej współpracy z jego strony.

(por. pkt 176)

8. Gdy Sąd, że Komisja słusznie uznała, iż przedsiębiorstwo nie powinno skorzystać z dodatkowej obniżki kwoty grzywny przewyższającej przyznaną już obniżkę w wysokości 20%, dokonuje on, korzystając z przysługującego mu,, na podstawie art. 229 WE przez art. 31 rozporządzenia nr 1/2003, nieograniczonego prawa orzekania, oceny o charakterze faktycznym, która jest jako taka wyłączona spod kontroli Trybunału w ramach odwołania.

W tym względzie, z art. 225 WE i z art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości wynika, iż jedynie Sąd jest właściwy do dokonywania, po pierwsze, ustaleń faktycznych, z wyjątkiem sytuacji, gdy nieprawidłowość jego ustaleń wynika z akt sprawy, a po drugie, oceny tych okoliczności faktycznych. Po dokonaniu ustaleń lub oceny okoliczności faktycznych przez Sąd Trybunał jest uprawniony na podstawie art. 225 WE do kontroli kwalifikacji prawnej tych okoliczności i skutków prawnych, które wywiódł z nich Sąd. Ocena okoliczności faktycznych nie stanowi, z wyłączeniem przypadków wypaczenia przedstawionych Sądowi dowodów, zagadnienia prawnego, które jako takie poddane jest kontroli Trybunału.

(por. pkt 179, 180)