Keywords
Summary

Keywords

1. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej – Rozporządzenie nr 2201/2003

(rozporządzenie Rady nr 2201/2003, art. 10 lit. b) ppkt iv))

2. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej – Rozporządzenie nr 2201/2003

(rozporządzenie Rady nr 2201/2003, art. 11 ust. 8, art. 40, 42)

3. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej – Rozporządzenie nr 2201/2003

(rozporządzenie Rady nr 2201/2003, motyw 24, art. 11 ust. 8, art. 42 ust. 1, art. 43 ust. 2, art. 47 ust. 2 akapit drugi, art. 60)

4. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej – Rozporządzenie nr 2201/2003

(rozporządzenie Rady nr 2201/2003, art. 42 ust. 1)

Summary

1. Wykładni art. 10 lit. b) ppkt iv) rozporządzenia nr 2201/2003 dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie nr 1347/2000 należy dokonywać w ten sposób, że środek tymczasowy nie stanowi „orzeczenia o prawie do pieczy nad dzieckiem, w którym nie zarządzono powrotu dziecka” w rozumieniu tego przepisu i nie może stanowić podstawy do przekazania właściwości sądom państwa członkowskiego, do którego dziecko zostało bezprawnie uprowadzone. W istocie w świetle centralnej roli powierzonej owym rozporządzeniem sądowi właściwemu i w świetle zasady zachowania jego właściwości, „orzeczenie o prawie do pieczy nad dzieckiem, w którym nie zarządzono powrotu dziecka”, stanowi orzeczenie kończące postępowanie w sprawie, wydane na podstawie pełnego zbadania wszystkich istotnych informacji, w którego drodze sąd właściwy wypowiada się w przedmiocie uregulowania kwestii pieczy nad dzieckiem, nie podlegającej już innym rozstrzygnięciom administracyjnym czy sądowym. Okoliczność, że to uregulowanie kwestii pieczy nad dzieckiem przewiduje weryfikację lub ponowne badanie tej kwestii, okresowe lub w wyznaczonym terminie, lub w zależności od okoliczności, nie pozbawia orzeczenia charakteru orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. Wniosek ten wynika z systematyki rozporządzenia nr 2201/2003 i służy również interesowi dziecka. W przypadku bowiem, gdyby orzeczenie tymczasowe prowadziło do utraty właściwości w zakresie pieczy nad dzieckiem, mogłoby to powstrzymywać sąd właściwy państwa członkowskiego poprzedniego zwykłego miejsca pobytu dziecka przed wydaniem takiego orzeczenia tymczasowego i to pomimo tego, że wymagałby tego interes dziecka.

(por. pkt 46, 47; pkt 1 sentencji)

2. Wykładni art. 11 ust. 8 rozporządzenia nr 2201/2003 dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie nr 1347/2000 należy dokonywać w ten sposób, że orzeczenie sądu właściwego zarządzające powrót dziecka mieści się w zakresie stosowania tego przepisu, nawet jeśli nie zostało poprzedzone orzeczeniem tego sądu kończącym postępowanie w sprawie prawa do pieczy nad dzieckiem.

W tym względzie wykładnia, która uzależnia wykonanie orzeczenia sądu właściwego, zarządzającego powrót dziecka, od istnienia orzeczenia tego sądu kończącego postępowanie w sprawie prawa do pieczy nie znajduje żadnych podstaw w brzmieniu art. 11 rozporządzenia, a już w szczególności w jego ust. 8, który przeciwnie, obejmuje „każde późniejsze orzeczenie zarządzające powrót dziecka”. Podobnie art. 40 i 42–47 rozporządzenia nie wiążą w żaden sposób wykonania orzeczenia wydanego na podstawie art. 11 ust. 8 i opatrzonego zaświadczeniem, o którym mowa w art. 42 ust. 1 rozporządzenia, z wcześniejszym wydaniem orzeczenia w kwestii pieczy. Ponadto wytyczony przez przepisy art. 11 ust. 8, art. 40 i 42 rozporządzenia cel szybkiego działania oraz pierwszeństwo przyznane właściwości sądu pochodzenia trudno byłoby pogodzić z wykładnią, zgodnie z którą orzeczenie w przedmiocie powrotu miałoby być poprzedzone orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie prawa pieczy. Warunek ten stanowiłby czynnik zmuszający ewentualnie sąd właściwy do wydania orzeczenia w przedmiocie prawa pieczy w sytuacji, w której nie posiadałby wszystkich informacji i istotnych dowodów w tym względzie ani czasu niezbędnego do ich obiektywnej i spokojnej oceny. Wreszcie interes polegający na wydaniu słusznego i zasadnego orzeczenia sądowego w przedmiocie ostatecznej pieczy nad dzieckiem, wymóg zniechęcenia do uprowadzania dzieci, a także prawo dziecka do utrzymywania stałych, osobistych związków i bezpośrednich kontaktów z obojgiem rodziców mają pierwszeństwo przed ewentualnymi niedogodnościami, jakie może spowodować przemieszczanie się związane z wykonaniem decyzji przyjętej na podstawie art. 11 ust 8 a następnie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie prawa pieczy.

(por. pkt 52, 54, 62, 63; pkt 2 sentencji)

3. Wykładni art. 47 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia nr 2201/2003 dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie nr 1347/2000 należy dokonywać w ten sposób, że późniejsze orzeczenie wydane przez sąd państwa członkowskiego wykonania, które przyznaje tymczasowe prawo pieczy i jest wykonalne w świetle prawa tego państwa, nie może stanowić przeszkody w wykonaniu opatrzonego zaświadczeniem orzeczenia, wydanego wcześniej przez sąd właściwy państwa członkowskiego pochodzenia i zarządzającego powrót dziecka. Odmienna wykładnia stanowiłaby obejście mechanizmu ustanowionego w sekcji 4 rozdziału III rozporządzenia. Takie odstępstwo od właściwości sądów państwa członkowskiego pochodzenia pozbawiałoby skuteczności art. 11 ust. 8 rozporządzenia, który przyznaje ostatecznie sądowi właściwemu prawo rozstrzygnięcia i ma pierwszeństwo, na podstawie art. 60 rozporządzenia, przed konwencją haską z 1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, a także uznawałoby właściwość co do istoty sprawy sądów państwa członkowskiego wykonania. Jak zresztą wynika z motywu 24 oraz z art. 42 ust. 1 i art. 43 ust. 2 rozporządzenia, wydanie zaświadczenia nie podlega żadnym środkom odwoławczym, a orzeczenie opatrzone takim zaświadczeniem staje się automatycznie wykonalne i niemożliwe jest sprzeciwienie się jego uznaniu. Co do niedającego się pogodzić charakteru, w rozumieniu art. 47 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia, orzeczenia opatrzonego zaświadczeniem z późniejszym wykonalnym orzeczeniem, powinien on być zbadany jedynie w stosunku do ewentualnych orzeczeń wydanych później przez sądy właściwe państwa członkowskiego pochodzenia. Taki charakter pojawia się zresztą nie tylko w przypadku, gdy orzeczenie zostaje uchylone lub zmienione w następstwie podjęcia kroków sądowych w państwie członkowskim pochodzenia, lecz również gdy sąd właściwy zmienił swoje stanowisko, gdy wymaga tego interes dziecka, i wydał nowe orzeczenie podlegające wykonaniu, nie uchylając wyraźnie pierwszego, które stałoby się nieważne.

(por. pkt 70, 76-78; pkt 3 sentencji)

4. W państwie członkowskim wykonania nie można odmówić wykonania orzeczenia opatrzonego zaświadczeniem z tego względu, że z uwagi na zmianę sytuacji zaistniałą po jego wydaniu jego wykonanie mogłoby poważnie zagrażać nadrzędnemu interesowi dziecka. W istocie taka zmiana stanowi kwestię materialną, która może prowadzić w odpowiednim przypadku do zmiany orzeczenia sądu właściwego w przedmiocie powrotu dziecka. Tymczasem zgodnie podziałem kompetencji pomiędzy sądami państwa członkowskiego pochodzenia a sądami państwa członkowskiego wykonania, taka kwestia należy do właściwości sądu właściwego państwa członkowskiego pochodzenia, do którego również powinien wpłynąć ewentualny wniosek o zawieszenie wykonania jego orzeczenia.

(por. pkt 81, 83; pkt 4 sentencji)