Sprawa C‑21/24

CP

przeciwko

Nissan Iberia SA

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Juzgado de lo Mercantil no 1 de Zaragoza)

Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 4 września 2025 r.

Odesłanie prejudycjalne – Artykuł 101 TFUE – Zasada skuteczności – Powództwa o odszkodowanie za naruszenia przepisów prawa konkurencji państw członkowskich i Unii Europejskiej – Termin przedawnienia – Określenie dies a quo – Znajomość informacji niezbędnych do wniesienia powództwa o odszkodowanie – Publikacja na stronie internetowej krajowego organu ochrony konkurencji jego decyzji stwierdzającej naruszenie reguł konkurencji – Skutek wiążący nieprawomocnej jeszcze decyzji krajowego organu ochrony konkurencji – Zawieszenie lub przerwanie biegu terminu przedawnienia – Zawieszenie postępowania przed sądem rozpoznającym powództwo o odszkodowanie – Dyrektywa 2014/104/UE – Artykuł 10 – Zastosowanie czasowe

1. Postępowanie sądowe – Wniosek o otwarcie na nowo ustnego etapu postępowania – Wniosek mający na celu umożliwienie stronom przedstawienia uwag po ogłoszeniu opinii rzecznika generalnego – Przesłanki otwarcia procedury na nowo – Niespełnione przesłanki – Możliwość zwrócenia się do sądu odsyłającego o udzielenie wyjaśnień w ramach postępowania prejudycjalnego – Wyłączne uprawnienie Trybunału

   (art. 252 akapit drugi TFUE; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 83, 101)

   (zob. pkt 28–36)

2. Konkurencja – Powództwa o naprawienie szkody spowodowanej przez naruszenia reguł konkurencji – Dyrektywa 2014/104 – Stosowanie w czasie – Przepis ustanawiający określone wymogi w odniesieniu do terminu przedawnienia mającego zastosowanie do roszczeń o naprawienie szkody – Przepis materialny – Zakaz stosowania z mocą wsteczną uregulowania krajowego dokonującego transpozycji – Obowiązek wykładni zgodnej prawa krajowego od chwili upływu terminu transpozycji dyrektywy

   (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/104, art. 10, 22)

   (zob. pkt 44, 45)

3. Konkurencja – Powództwa o naprawienie szkody spowodowanej przez naruszenia reguł konkurencji – Dyrektywa 2014/104 – Stosowanie w czasie – Powództwa o naprawienie szkody spowodowanej przez naruszenia popełnione przed wejściem w życie dyrektywy – Zastosowanie czasowe przepisu dyrektywy ustanawiającego określone wymogi w odniesieniu do terminu przedawnienia – Przesłanki – Roszczenia o naprawienie szkody jeszcze nieprzedawnione w dniu upływu terminu transpozycji dyrektywy – Określenie momentu rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia wspomnianych roszczeń – Możliwość stosowania przepisów prawa krajowego – Granice – Poszanowanie art. 101 TFUE i zasady skuteczności – Krajowy termin przedawnienia, który może rozpocząć bieg dopiero po ustaniu naruszenia i uzyskaniu przez poszkodowanego wiedzy o informacjach niezbędnych do wniesienia powództwa o odszkodowanie – Naruszenie reguł konkurencji stwierdzone decyzją krajowego organu ochrony konkurencji będącą już przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności – Moment powzięcia wiadomości o niezbędnych informacjach – Data oficjalnej publikacji orzeczenia sądowego potwierdzającego ostatecznie decyzję krajowego organu ochrony konkurencji

   (art. 101 TFUE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/104, art. 10, 22)

   (zob. pkt 46–68, 74–80; sentencja)

4. Konkurencja – Powództwa o naprawienie szkody spowodowanej przez naruszenia reguł konkurencji – Dyrektywa 2014/104 – Termin przedawnienia mający zastosowanie do roszczeń o naprawienie szkody – Rozpoczęcie biegu terminu – Termin przedawnienia, który może rozpocząć bieg dopiero po ustaniu naruszenia i uzyskaniu przez poszkodowanego wiedzy o informacjach niezbędnych do wniesienia powództwa o odszkodowanie

   (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/104, art. 10 ust. 2)

   (zob. pkt 81; sentencja)

Streszczenie

Trybunał, do którego Juzgado de lo Mercantil no 1 Zaragoza (sąd gospodarczy nr 1 w Saragossie, Hiszpania) zwrócił się z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, sprecyzował rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia mającego zastosowanie do wnoszonych do sądów krajowych powództw o odszkodowanie za naruszenia prawa konkurencji stwierdzone przez krajowy organ ochrony konkurencji.

W 2015 r. Comisión Nacional de los Mercados y la Competencia (krajowa komisja ds. rynków i konkurencji, Hiszpania, zwana dalej „CNMC”) wydała decyzję stwierdzającą, że szereg przedsiębiorstw, w tym spółka Nissan Iberia SA (zwana dalej „spółką Nissan”), naruszyło art. 101 TFUE i hiszpańskie przepisy prawa konkurencji. Decyzja ta była przedmiotem komunikatu prasowego opublikowanego na stronie internetowej CNMC w dniu 28 lipca 2015 r. W dniu 15 września 2015 r. wspomnianą decyzję opublikowano w całości na tej stronie.

Decyzja CNMC była przedmiotem kilku skarg o stwierdzenie nieważności wniesionych przez sprawców podnoszonego naruszenia, w tym spółkę Nissan, ale została utrzymana w mocy w odniesieniu do spółki Nissan przez Tribunal Supremo (sąd najwyższy, Hiszpania) w 2021 r.

W marcu 2023 r. CP wytoczył przed sądem odsyłającym powództwo o odszkodowanie, domagając się zobowiązania spółki Nissan do naprawienia szkody, jaką miał on ponieść w wyniku nabycia pojazdu, na którego cenę wpłynęło naruszenie stwierdzone przez CNMC.

W ramach swojej obrony spółka Nissan podniosła zarzut przedawnienia roszczenia odszkodowawczego.

W tym zakresie sąd odsyłający wyjaśnił, że na podstawie prawa krajowego terminy przedawnienia mające zastosowanie do powództw o odszkodowanie za naruszenia reguł konkurencji nie mogą rozpocząć biegu, dopóki dane naruszenie nie ustanie, a poszkodowany nie poweźmie wiedzy o informacjach niezbędnych do wniesienia przez niego powództwa lub nie będzie mógł w racjonalny sposób powziąć takiej wiedzy.

W przypadkach, w których owo naruszenie stwierdzono decyzją CNMC, sąd ten wskazał, że można uznać, iż poszkodowani powzięli wiedzę o wspomnianych informacjach w chwili publikacji decyzji CNMC na jej stronie internetowej, niezależnie od tego, czy owa decyzja stała się prawomocna. Zgodnie z tą wykładnią roszczenie odszkodowawcze wysunięte przez CP uległo przedawnieniu w rozpatrywanym przypadku.

Sąd odsyłający zauważył jednak, że istnieje krajowa linia orzecznicza, zgodnie z którą termin przedawnienia mający zastosowanie do powództw o odszkodowanie za zachowania antykonkurencyjne stwierdzone w decyzji CNMC będącej przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności do właściwych sądów rozpoczyna bieg dopiero od chwili, gdy decyzja ta stała się prawomocna w następstwie kontroli sądowej.

W tych okolicznościach sąd odsyłający zadał trzy pytania prejudycjalne zmierzające w istocie do ustalenia, czy art. 101 TFUE w świetle zasady skuteczności i – w danym przypadku – art. 10 ust. 2 dyrektywy 2014/104 ( 1 ) stoją na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, zgodnie z ich wykładnią dokonaną przez właściwe sądy krajowe, na podstawie których w celu określenia początku biegu terminu przedawnienia mającego zastosowanie do powództw o odszkodowanie za naruszenia reguł konkurencji wytoczonych po wydaniu przez organ ochrony konkurencji decyzji stwierdzającej naruszenie tych reguł można uznać, że osoba uważająca się za poszkodowaną uzyskała wiedzę o niezbędnych informacjach pozwalających jej na wniesienie powództwa o odszkodowanie, zanim decyzja ta stanie się prawomocna.

Ocena Trybunału

W pierwszej kolejności Trybunał zbadał czasowe stosowanie art. 10 dyrektywy 2014/104 do sprawy w postępowaniu głównym. Artykuł ten stanowi w ust. 2, że bieg krajowych terminów przedawnienia mających zastosowanie do roszczeń o odszkodowanie za naruszenia prawa konkurencji nie rozpoczyna się, zanim nie ustanie to naruszenie ani zanim powód nie dowie się lub zanim nie będzie można od niego zasadnie oczekiwać wiedzy o informacjach niezbędnych do wniesienia przez niego powództwa o odszkodowanie.

W celu zweryfikowania możliwości zastosowania tego przepisu do sprawy w postępowaniu głównym Trybunał zbadał, czy w dniu upływu terminu transpozycji dyrektywy 2014/104, to znaczy w dniu 27 grudnia 2016 r., upłynął określony w prawie krajowym termin przedawnienia, mający zastosowanie do powództwa o odszkodowanie wniesionego przez CP.

W tym względzie Trybunał zaznaczył, że nawet przed dniem upływu terminu transpozycji dyrektywy 2014/104 uregulowania krajowe określające dzień, od którego rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia mającego zastosowanie do roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszeń prawa konkurencji, czas trwania oraz warunki jego zawieszenia lub przerwania, musiały być dostosowane do specyfiki prawa konkurencji oraz do celów wdrożenia przepisów tego prawa przez zobowiązane do tego podmioty, aby nie podważyć pełnej skuteczności art. 101 i 102 TFUE.

Trybunał przypomniał ponadto, że skuteczność (effet utile) zakazu ustanowionego w art. 101 ust. 1 TFUE zostałaby zakwestionowana, gdyby nie było możliwości, aby każda osoba mogła żądać naprawienia szkody, która została jej wyrządzona wskutek naruszenia prawa konkurencji. Każda osoba jest zatem uprawniona, by żądać naprawienia poniesionej szkody, jeśli między wspomnianą szkodą a porozumieniem lub praktyką zakazaną przez art. 101 TFUE istnieje związek przyczynowy.

Zgodnie z orzecznictwem wykonanie wspomnianego prawa do żądania naprawienia szkody stałoby się praktycznie niemożliwe lub nadmiernie utrudnione, gdyby terminy przedawnienia rozpoczynały bieg, zanim naruszenie nie ustanie i zanim poszkodowany nie pozna informacji niezbędnych do wniesienia powództwa o odszkodowanie, które obejmują istnienie naruszenia prawa konkurencji, istnienie szkody, związek przyczynowy między tą szkodą a tym naruszeniem, a także tożsamość sprawcy tego naruszenia lub zanim nie będzie można od niego zasadnie oczekiwać takiej wiedzy.

W tym zakresie z wyjaśnień przedstawionych przez sąd odsyłający wynika, że decyzja CNMC stwierdzająca naruszenie reguł konkurencji, której ważność zakwestionowano na drodze sądowej, nie ma charakteru wiążącego dla sądu rozpoznającego powództwo o odszkodowanie wniesione w następstwie tej decyzji. Poszkodowany na skutek danego naruszenia nie może zatem skutecznie powołać się przed tym sądem na wspomnianą decyzję na poparcie swojego powództwa o odszkodowanie. Z powyższego wynika, że ponieważ sąd rozpoznający powództwo o odszkodowanie jest związany stwierdzeniem istnienia odnośnego naruszenia dopiero wówczas, gdy owa decyzja stała się prawomocna, można w rozsądny sposób przyjąć, że poszkodowany uzyskał wiedzę o informacjach niezbędnych do wniesienia swego powództwa dopiero wówczas, gdy decyzja CNMC stała się prawomocna w następstwie kontroli sądowej. W konsekwencji bieg terminu przedawnienia roszczenia odszkodowawczego poszkodowanego nie może rozpocząć się przed dniem, w którym decyzja ta stanie się prawomocna.

Uściśliwszy powyższe, Trybunał zauważył ponadto, że warunek dotyczący wiedzy o niezbędnych informacjach pozwalających na wniesienie powództwa o odszkodowanie w następstwie decyzji krajowego organu ochrony konkurencji wymaga nie tylko, by ta decyzja uprawomocniła się, lecz również, by owe informacje wynikające z prawomocnej decyzji zostały podane do wiadomości publicznej w odpowiedni sposób. W tym celu wyrok potwierdzający ostatecznie decyzję krajowego organu ochrony konkurencji powinien zostać oficjalnie opublikowany, być powszechnie dostępny dla szerokiego kręgu odbiorców, zaś data jego publikacji w jasny sposób powinna wynikać z tejże publikacji.

W świetle powyższych rozważań Trybunał przypomniał, że w sprawie w postępowaniu głównym CP wytoczył powództwo o odszkodowanie w marcu 2023 r. w następstwie decyzji CNMC, która stała się prawomocna w odniesieniu do spółki Nissan w następstwie wyroku Tribunal Supremo. Ze względu na to, że wyrok ten ogłoszono dopiero w 2021 r., można zasadnie oczekiwać, iż w dniu upływu terminu transpozycji dyrektywy 2014/104, to znaczy w dniu 27 grudnia 2016 r., termin przedawnienia mający zastosowanie do powództwa o odszkodowanie wniesionego przez CP nie tylko nie upłynął, ale nawet nie zaczął jeszcze biec.

W drugiej kolejności Trybunał uznał, że brzmienie art. 10 ust. 2 dyrektywy 2014/104 w odniesieniu do określenia początku biegu terminu przedawnienia odzwierciedla zasadniczo orzecznictwo Trybunału dotyczące art. 101 i 102 TFUE oraz zasady skuteczności.

Trybunał stwierdził zatem, że jego rozważania odnoszące się do rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych za naruszenia reguł konkurencji przed wejściem w życie dyrektywy 2014/104 mają również zastosowanie do wykładni art. 10 ust. 2 wspomnianej dyrektywy.

W tych okolicznościach na zadane pytania Trybunał udzielił odpowiedzi, iż art. 101 TFUE, w świetle zasady skuteczności, a także art. 10 ust. 2 dyrektywy 2014/104 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, zgodnie z ich wykładnią dokonaną przez właściwe sądy krajowe, na podstawie których w celu określenia początku biegu terminu przedawnienia mającego zastosowanie do powództw o odszkodowanie za naruszenia reguł konkurencji wytoczonych po wydaniu przez organ ochrony konkurencji decyzji stwierdzającej naruszenie tych reguł można uznać, że osoba uważająca się za poszkodowaną uzyskała wiedzę o niezbędnych informacjach pozwalających jej na wniesienie powództwa o odszkodowanie, zanim decyzja ta stanie się prawomocna.

( 1 ) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/104/UE z dnia 26 listopada 2014 r. w sprawie niektórych przepisów regulujących dochodzenie roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji państw członkowskich i Unii Europejskiej, objęte przepisami prawa krajowego (Dz.U. 2014, L 349, s. 1).