Sprawa C‑335/17

Neli Valcheva

przeciwko

Georgiosowi Babanarakisowi

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Varhoven kasatsionen sad)

Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Rozporządzenie (WE) nr 2201/2003 – Zakres stosowania – Pojęcie „prawa do osobistej styczności z dzieckiem” – Artykuł 1 ust. 2 lit. a) i art. 2 pkt 7 i 10 – Prawo babć i dziadków do osobistej styczności z dzieckiem

Streszczenie – wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 31 maja 2018 r.

Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej – Rozporządzenie nr 2201/2003 – Zakres stosowania – Pojęcie „prawa do osobistej styczności z dzieckiem” – Prawo babć i dziadków do osobistej styczności z ich wnukami – Włączenie

[rozporządzenie Rady nr 2201/2003, art. 1 ust. 2 lit. a), art. 2 pkt 7, pkt 10]

Pojęcie „prawa do osobistej styczności z dzieckiem”, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lit. a) oraz w art. 2 pkt 7 i 10 rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1347/2000, należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono prawo babć i dziadków do osobistej styczności z ich wnukami.

Pojęcie to należy interpretować w sposób autonomiczny, uwzględniając jego brzmienie, systematykę i cele rozporządzenia nr 2201/2003, w szczególności w świetle prac przygotowawczych związanych z tym rozporządzeniem, a także pozostałych aktów prawa Unii i prawa międzynarodowego.

Zgodnie z motywem 5 wspomnianego rozporządzenia obejmuje ono „wszystkie” orzeczenia w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej. Spośród tych orzeczeń, zgodnie z motywem 2 tego rozporządzenia, orzeczenia dotyczące prawa do osobistej styczności z dzieckiem są traktowane priorytetowo.

Z dokumentu roboczego Komisji z dnia 27 marca 2001 r. dotyczącego wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej [COM(2001) 166 wersja ostateczna] wynika, że prawodawca Unii dążył do ustalenia, jakie osoby mogą sprawować odpowiedzialność rodzicielską lub korzystać z prawa do osobistej styczności z dzieckiem. Ostatecznie prawodawca Unii wybrał opcję, zgodnie z którą żaden przepis nie powinien ograniczać liczby osób mogących sprawować odpowiedzialność rodzicielską lub korzystać z prawa do osobistej styczności z dzieckiem.

Jak wskazał rzecznik generalny w pkt 65 opinii, w świetle prac przygotowawczych związanych z rozporządzeniem nr 2201/2003, należy stwierdzić, że prawodawca Unii zamierzał rozszerzyć zakres stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1347/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej za dzieci obojga małżonków (Dz.U. 2000, L 160, s. 19), który był ograniczony do sporów dotyczących rodziców, oraz że rozważał wszelkie orzeczenia dotyczące odpowiedzialności rodzicielskiej – i, w konsekwencji, orzeczenia dotyczące prawa do osobistej styczności z dzieckiem – niezależnie od statusu osób mogących wykonywać to prawo, nie wyłączając babć i dziadków.

Należy także podkreślić, że gdyby prawo do osobistej styczności z dzieckiem nie dotyczyło wszystkich tych osób, kwestie dotyczące tego prawa mogłyby być określone nie tylko przez sąd wskazany zgodnie z rozporządzeniem nr 2201/2003, lecz także przez inne sądy, które uznałyby, iż mają jurysdykcję na podstawie reguł prawa prywatnego międzynarodowego. Mogłyby zostać przyjęte orzeczenia sprzeczne, a nawet niedające się pogodzić, ponieważ przyznanie prawa do osobistej styczności z dzieckiem danemu krewnemu mogłoby naruszać prawa do osobistej styczności przyznane osobie uprawnionej z tytułu odpowiedzialności rodzicielskiej.

W konsekwencji w celu uniknięcia sprzecznych ze sobą środków i w najlepszym interesie dziecka konieczne jest, aby co do zasady w przedmiocie prawa do osobistej styczności z dzieckiem orzekał ten sam sąd – a mianowicie sąd miejsca zwykłego pobytu dziecka.

(zob. pkt 19, 29–32, 35–37; sentencja)