Sprawa C‑266/16

Western Sahara Campaign UK

przeciwko

Commissioners for Her Majesty’s Revenue and Customs
i
Secretary of State for Environment, Food and Rural Affairs

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division (Administrative Court)]

Odesłanie prejudycjalne – Porozumienie o partnerstwie w sektorze rybołówstwa pomiędzy Wspólnotą Europejską a Królestwem Marokańskim – Protokół ustalający uprawnienia do połowów przewidziane w porozumieniu – Akty zatwierdzające zawarcie porozumienia i protokołu – Rozporządzenia w sprawie podziału między państwami członkowskimi uprawnień połowowych ustalonych w protokole – Właściwość – Wykładnia – Ważność w świetle art. 3 ust. 5 TUE i prawa międzynarodowego – Zastosowanie tego porozumienia i protokołu do Sahary Zachodniej i do wód przyległych

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 27 lutego 2018 r.

1. Pytania prejudycjalne–Właściwość Trybunału–Akty wydane przez instytucje–Wniosek o zbadanie zgodności z traktatami umowy międzynarodowej zawartej przez Unię–Dopuszczalność

   [art. 19 ust. 3 lit. b) TUE; art. 267 akapit pierwszy lit. b) TFUE]

2. Umowy międzynarodowe–Umowy Unii–Porozumienie o partnerstwie Wspólnota–Maroko–Wykładnia–Stosowanie odpowiednich norm prawa międzynarodowego

   [Porozumienie o partnerstwie WE–Maroko, art. 2 lit. a), art. 5, 11]

3. Umowy międzynarodowe–Umowy Unii–Porozumienie o partnerstwie Wspólnota–Maroko–Terytorialny zakres stosowania–Nierządzący się samodzielnie obszar Sahary Zachodniej niepodlegający suwerenności stron–Wyłączenie

   (Porozumienie o partnerstwie WE–Maroko, art. 11)

4. Umowy międzynarodowe–Umowy Unii–Porozumienie o partnerstwie Wspólnota–Maroko–Terytorialny zakres stosowania–Wody przyległe do terytorium Sahary Zachodniej–Wyłączenie–Brak podważenia aktów Unii dotyczących zawarcia umowy o partnerstwie oraz protokołu w sprawie rybołówstwa

   [art. 3 ust. 5 TUE; porozumienia o partnerstwie WE-Maroko, art. 2 lit. a), art. 16, protokół z 2013 r., art. 1; rozporządzenia Rady: nr 764/2006; nr 1270/2013; decyzja Rady 2013/785]

1.  W tym względzie art. 19 ust. 3 lit. b) TUE i art. 267 akapit pierwszy lit. b) TFUE stanowią, że Trybunał jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym w przedmiocie wykładni prawa Unii i ważności aktów wydawanych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii. Z tych postanowień wynika, że Trybunał jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym w przedmiocie wykładni i ważności aktów dokonanych przez instytucje beż żadnego wyjątku (zob. wyroki Trybunału: z dnia 13 grudnia 1989 r.Grimaldi, C‑322/88, EU:C:1989:646, pkt 8, oraz z dnia 13 czerwca 2017 r.Florescu i in., C‑258/14, EU:C:2017:448, pkt 30). Tymczasem z utrwalonego orzecznictwa wynika, że umowy zawarte przez Unię na podstawie postanowień traktatów założycielskich stanowi w zakresie ją dotyczącym akty przyjęty przez instytucję Unii (zob. wyroki Trybunału: z dnia 16 czerwca 1998 r., Racke, C‑162/96, EU:C:1998:293, pkt 41 oraz z dnia 25 lutego 2010 r., Brita, C‑386/08, EU:C:2010:91, pkt 39).

   Trybunał jest zatem właściwy zarówno w ramach skargi o stwierdzenie nieważności jak również w ramach wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w kwestii dokonania oceny, czy zawarta przez Unię umowa międzynarodowa jest zgodna z traktatami [zob. podobnie opinię 1/75 (porozumienie OECD – norma dotycząca wydatków lokalnych) z dnia 11 listopada 1975 r., EU:C:1975:145, s. 1361] oraz z normami prawa międzynarodowego, które zgodnie z nimi są wiążące dla Unii. Należy dodać, że umowy międzynarodowe zawarte z Unią wiążą nie tylko jej instytucje zgodnie z art. 216 ust. 2 TFUE, lecz także państwa trzecie będące stroną tych umów. Tak więc należy stwierdzić, że w wypadku, w którym – jak w niniejszej sprawie – do Trybunału skierowano wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczące ważności umowy międzynarodowej zawartej przez Unię, należy go rozumieć jako obejmujący akt, w drodze którego Unia zawarła taką umowę międzynarodową (zob. analogicznie wyroki: z dnia 9 sierpnia 1994, Francja/Komisja, C‑327/91, EU:C:1994:305, pkt 17 oraz z dnia 3 września 2008 r., Kadi i Al Barakaat International Foundation/Rada i Komisja, w sprawach połączonych C‑402/05 P i C‑415/05 P, EU:C:2008:461, pkt 286 i 289).

   Zważywszy na obowiązki Unii, o których mowa w pkt 46 i 47 niniejszego wyroku, kontrola ważności, którą Trybunał może musieć przeprowadzić w takim kontekście może jednak dotyczyć zgodności z prawem tego aktu w świetle samej treści przedmiotowej umowy międzynarodowej (zob. podobnie wyrok z dnia 3 września 2008 r., Kadi i Al Barakaat International Foundation/Rada i Komisja, w sprawach połączonych C‑402/05 P i C‑415/05 P, EU:C:2008:461, pkt 289 i przytoczone orzecznictwo).

   (zob. pkt 43–45, 48–51)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 58)

3.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 62–64)

4.  Skoro w odniesieniu do wód przyległych do terytorium Sahary Zachodniej nie stosuje się ani Porozumienia o partnerstwie w sektorze rybołówstwa pomiędzy Wspólnotą Europejską a Królestwem Marokańskim ani Protokołu między Unią Europejską a Królestwem Marokańskim ustalającego uprawnienia do połowów i rekompensatę finansową przewidzianych w Porozumieniu o partnerstwie w sektorze rybołówstwa pomiędzy Unią Europejską a Królestwem Marokańskim, to analiza pierwszego pytania prejudycjalnego nie ujawniła żadnego elementu, który mógłby mieć wpływ na ważność rozporządzenia Rady (WE) nr 764/2006 z dnia 22 maja 2006 r. w sprawie zawarcia tego porozumienia, decyzji 2013/785/UE Rady z dnia 16 grudnia 2013 r. dotyczącej zawarcia tego protokołu i rozporządzenia Rady (UE) nr 1270/2013 z dnia 15 listopada 2013 r. w sprawie podziału uprawnień do połowów w ramach tego protokołu w świetle art. 3 ust. 5 TUE.

   Po drugie, porozumienie o partnerstwie stosuje się nie tylko w odniesieniu do terytorium Królestwa Marokańskiego, lecz również względem „wód podlegających jurysdykcji [..] lub […] władzy suwerennej” tego państwa, jak wskazuje pkt 57 niniejszego wyroku. Układ stowarzyszeniowy nie posługuje się takim wyrażeniem. Tymczasem dla celów wykładni tego wyrażenia należy odesłać do konwencji o prawie morza, jak wskazano w pkt 58 niniejszego wyroku. W tym względzie z art. 2 ust. 1 tej konwencji wynika, że suwerenność państwa nadbrzeżnego rozciąga się poza jego terytorium lądowe i wody wewnętrzne na przyległy pas morza zwany „morzem terytorialnym”. Ponadto zgodnie z art. 55 i 56 tego aktu państwo nadbrzeżne ma jurysdykcję wynikającą z pewnych praw w strefie znajdującej się poza granicami morza terytorialnego i przylegającej do tego morza, którą określa się nazwą „wyłączna strefa ekonomiczna”. Wynika stąd, że wody, na których państwo nadbrzeżne ma prawo do wykonywania suwerenności lub jurysdykcję na podstawie konwencji o prawie morza, ograniczają się do wód przyległych do jego terytorium i należących do morza terytorialnego lub jego wyłącznej strefy ekonomicznej. W konsekwencji i przy uwzględnieniu okoliczności faktycznej, że terytorium Sahary Zachodniej nie stanowi części terytorium Królestwa Marokańskiego oraz jak przypomniano to w pkt 62–64 niniejszego wyroku, wody przyległe do terytorium Sahary Zachodniej nie należą do marokańskiej strefy połowowej, o której mowa w art. 2 lit. a) porozumienia o partnerstwie.

   W odróżnieniu do porozumienia o partnerstwie, protokół z 2013 r. nie zawiera żadnego postanowienia szczególnego określającego swój terytorialny zakres stosowania. Tymczasem różne postanowienia tego protokołu posługują się wyrażeniem „marokańskiej strefie połowowej”. Wyrażenie to jest bowiem identyczne z tym znajdującym się w art. 2 lit. a) porozumienia o partnerstwie, który stanowi, że z jednej strony należy je rozumieć jako odsyłające do „w[ód] podlegając[ych] jurysdykcji Królestwa Maroka [Marokańskiego] lub jego władzy suwerennej” a z drugiej strony, że taka definicja obowiązuje nie tylko względem tego porozumienia, lecz także w odniesieniu do protokołu będącego jego częścią oraz załącznika do niego. Ponadto z art. 16 porozumienia o partnerstwie i art. 1 protokołu z 2013 r. wynika, że protokół ten i załącznik do niego oraz jego dodatki stanowią integralną część niniejszego porozumienia. Wynika stąd, że wyrażenie „marokańska strefa połowowa” użyte zarówno w porozumieniu o partnerstwie jak i w protokole z 2013 r., którego terytorialny zakres stosowania ono określa należy rozumieć jako odsyłające do wód podlegających jurysdykcji Królestwa Maroka [Marokańskiego] lub jego władzy suwerennej. W konsekwencji i zgodnie z wykładnią zawartą w pkt 73 niniejszego wyroku należy stwierdzić, że wyrażenie „marokańska strefa połowowa” w rozumieniu tego protokołu nie obejmuje wód przyległych do terytorium Sahary Zachodniej.

   (zob. pkt 65–69, 75–79, 85; sentencja)