Sprawa C‑70/15

Emmanuel Lebek

przeciwko

Januszowi Dominowi

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sąd Najwyższy)

„Współpraca sądowa w sprawach cywilnych — Rozporządzenie (WE) nr 44/2001 — Artykuł 34 pkt 2 — Niestawiennictwo pozwanego — Uznawanie i wykonywanie orzeczeń — Podstawy odmowy — Niedoręczenie w odpowiednim czasie pozwanemu, który nie wdał się w spór, dokumentu wszczynającego postępowanie — Pojęcie „środka zaskarżenia” — Wniosek o zwolnienie od skutków upływu terminu — Rozporządzenie (WE) nr 1393/2007 — Artykuł 19 ust. 4 — Doręczanie dokumentów sądowych i pozasądowych — Termin, w którym złożenie wniosku o zwolnienie od skutków upływu terminu jest dopuszczalne”

Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 7 lipca 2016 r.

1. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie nr 44/2001 – Uznawanie i wykonywanie orzeczeń – Podstawy odmowy – Niedoręczenie w odpowiednim czasie pozwanemu, który nie wdał się w spór, dokumentu wszczynającego postępowanie – Pojęcie „środka zaskarżenia” przysługującego wobec wymaganej decyzji – Wniosek o zwolnienie od skutków upływu terminu – Włączenie – Warunki

   (rozporządzenie nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 19 ust. 4; rozporządzenie Rady nr 44/2001, art. 34 pkt 2)

2. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Doręczanie dokumentów sądowych i pozasądowych – Rozporządzenie nr 1393/2007 – Pozwany, który nie wdał się w spór – Wniosek o zwolnienie od skutków upływu terminu wniesiony po upływie terminu przewidzianego na jego wniesienie – Niedopuszczalność – Brak możliwości zastosowania szerszych przepisów prawa krajowego

   (rozporządzenie nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 4)

1.  Pojęcie środka zaskarżenia występujące w art. 34 pkt 2 rozporządzenia nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono także wniosek o zwolnienie od skutków upływu terminu, w przypadku gdy upłynął termin do wniesienia zwykłego środka zaskarżenia.

   Artykuł 34 pkt 2 tego rozporządzenia nie nakłada bowiem na pozwanego obowiązku podjęcia dalszych działań w obronie swoich praw, wykraczających poza należytą staranność, takich jak uzyskanie informacji o treści orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim. Konkretnie w odniesieniu do wniosku o zwolnienie od skutków upływu terminu, ma on na celu zapewnienie skutecznego poszanowania prawa do obrony wobec pozwanych, którzy nie wdali się w spór. W tym kontekście w zakresie, w jakim pozwany nie z własnej winy nie zapoznał się z danym dokumentem w czasie umożliwiającym mu wniesienie środka zaskarżenia, jego zarzuty nie wydają się bezpodstawne i jego wniosek o zwolnienie od skutków upływu terminu został złożony w rozsądnym terminie, innymi słowy w sytuacji gdy warunki wskazane w art. 19 ust. 4 rozporządzenia nr 1393/2007 dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych oraz uchylającego rozporządzenie nr 1348/2000 są spełnione, złożenia wniosku o zwolnienie od skutków upływu terminu nie można uznać za podjęcie dalszych działań wykraczających poza należytą staranność w obronie praw pozwanego, który nie wdał się w spór.

   Jeżeli ów pozwany nie powołał się na przysługujące mu uprawnienie do ubiegania się o zwolnienie od skutków upływu terminu, chociaż miał taką możliwość, w przypadku gdy spełnione są przesłanki wymienione w art. 19 ust. 4 rozporządzenia nr 1393/2007, nie można odmówić uznania wydanego przeciwko niemu orzeczenia zaocznego na podstawie art. 34 pkt 2 rozporządzenia nr 44/2001.

   Natomiast orzeczenie zaoczne nie powinno zostać uznane, jeżeli pozwany, który nie z własnej winy nie wdał się w spór, złożył wniosek o zwolnienie od skutków upływu terminu, który został następnie oddalony, mimo że spełnione były przesłanki określone w art. 19 ust. 4 rozporządzenia nr 1393/2007.

   (por. pkt 40, 42–47, 49; pkt 1 sentencji)

2.  Artykuł 19 ust. 4 akapit ostatni rozporządzenia nr 1393/2007 dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych („doręczanie dokumentów”) oraz uchylającego rozporządzenie nr 1348/2000 należy interpretować w ten sposób, że wyłącza on zastosowanie przepisów prawa krajowego dotyczących składania wniosków o zwolnienie od skutków upływu terminu, w sytuacji gdy upłynął termin, w którym złożenie takich wniosków było dopuszczalne, taki jak termin określony w zawiadomieniu państwa członkowskiego, do którego odsyła ów przepis.

   Sprzeczne z zasadą pewności prawa i z mocą wiążącą przysługującą rozporządzeniom Unii byłoby bowiem dokonanie takiej wykładni owego przepisu, zgodnie z którą taki wniosek mógłby jeszcze zostać złożony w terminie przewidzianym w prawie krajowym, chociaż nie jest on już dopuszczalny w świetle wiążącego i podlegającego bezpośredniemu stosowaniu przepisu tego rozporządzenia.

   (por. pkt 57, 58; pkt 2 sentencji)